Konkubinat – jakie prawa mają partnerzy żyjący w związku nieformalnym

Źródło:
TVN24 Biznes
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskie
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24
wideo 2/4
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24

Konkubinat to prawnie nieuregulowana wspólnota życiowa mężczyzny i kobiety, której cechą jest trwałość. W Polsce życie w konkubinacie oznacza brak możliwości korzystania z dokładnie takich samych praw, jakie mają małżeństwa. Mimo to są możliwości dziedziczenia, wspólnych rozliczeń czy brania wspólnie kredytu.

Konkubinat jest uważany za związek osób różnej płci, ale w postanowieniu sądu z 2007 roku pojawia się również sformułowanie „konkubinat homoseksualny”.Konkubina i konkubent mogą spisywać umowy na podstawie Kodeksu cywilnego, w których mogą podzielić majątek. Mogą też dziedziczyć na podstawie testamentów.W konkubinacie nie obowiązuje zasada domniemania uznania ojcostwo jak w małżeństwie, ale przysługują alimenty dziecku, a także może ono dziedziczyć po rodzicach.

Konkubinat – co to jest?

Sformułowanie konkubinat wywodzi się z połączenia łacińskich słów: con – "wespół z" i cubrare – "leżeć". Według Słownika Języka Polskiego PWN konkubinat to trwały związek, który nie jest potwierdzony zawarciem związku małżeńskiego, czyli nie jest sformalizowany. Tworzą go konkubent (mężczyzna żyjący z kobietą w konkubinacie) i konkubina (kobieta żyjąca z mężczyzną w konkubinacie). A u jego podstaw leży połączenie więzami uczuciowymi, fizycznymi i gospodarczymi.

Konkubinat jest w tradycyjnym ujęciu związkiem osób różnej płci. Tak też przedstawiono to w wyroku Sądu Najwyższego z grudnia 2007 roku. Powstało jednak określenie „konkubinat homoseksualny”, które bazuje na orzeczeniu Sądu Apelacyjnego z lutego 2007 roku. Stwierdzono w nim, że „nie ma podstaw do stosowania odmiennych zasad przy rozliczaniu konkubinatu homoseksualnego niż te, które mają zastosowanie odnośnie do konkubinatu heteroseksualnego”.

Konkubinat a kohabitacja

Powszechnie konkubinat jest używany zamiennie ze sformułowaniem związek kohabitacyjny. Według definicji kohabitacja to współzamieszkiwanie (con – wespół z, habitare – mieszkać) i przynajmniej w etymologii różni się tym od konkubinatu, że kładzie nacisk na współmieszkanie, a nie na współżycie. Do współżycia i wzajemnych relacji odnosi się również sformułowanie związek partnerski, czyli zalegalizowana forma, która występuje w wielu państwach (między innymi w Europie Zachodniej). To pozwala na formalne funkcjonowanie par homo- czy heteroseksualnych. W Polsce dotychczas nie zdecydowano się na taki krok.

Konkubinat – prawa i ograniczenia

Konkubinat w Polsce jest stanem faktycznym, ale nieuregulowanym w prawie. Osoby tworzące taki związek nie mogą korzystać z zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym przepisów dotyczących stosunków majątkowych małżeńskich do rozliczenia konkubinatu. Nie ma możliwości wspólnego rozliczenia podatku ani korzystania z ulg przy rozliczaniu darowizn i nabycia spadku. A prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego i współżycia nie oznacza automatycznie domniemania, że nabyte indywidualnie rzeczy są wspólne.

Może jednak dojść do zakupu na współwłasność (ułamkową), gdy partnerzy jednocześnie nabywają prawo własności na przykład mieszkania. Źródłem współwłasności może też być zasiedzenie, które obowiązuje przy wieloletnim konkubinacie. Do rozliczeń można posługiwać się przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu lub zniesieniu współwłasności.

W polskich przepisach (w Kodeksie cywilnym czy karnym) znajdują się też pewne sformułowania, które odnoszą się do konkubinatu. Jednym z nich jest pojęcie "osoby pozostającej we wspólnym pożyciu". Takim osobom przysługuje wejście w stosunek najmu mieszkania po śmierci najemcy.

Do konkubinatu można odnieść też przepisy, gdzie użyto pojęcia "osoby bliskiej". To oznacza, że po śmierci konkubenta lub konkubiny można występować o rentę odszkodowawczą. Można też zostać zwolnionym ze składania zeznań w postępowaniu karnym w czasie trwania związku. W razie śmierci partnera konkubinie (lub konkubentowi), która z nim mieszkała, przysługuje uprawnienie do korzystania z mieszkania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku.

Dziecko, alimenty i dziedziczenie w konkubinacie

W przypadku dziecka urodzonego w małżeństwie domniemuje się automatycznie ojcostwo męża matki. Ta zasada nie obowiązuje jednak w konkubinacie. Konkubent musi je uznać, ale można też wystąpić do sądu o uznanie ojcostwa. Dziecko w związku bez ślubu może mieć nazwisko ojca, ale również matki czy dwuczłonowe.

Prawo do opieki nad dzieckiem, czyli władza rodzicielska, przysługuje konkubentom w stosunku do ich wspólnego dziecka. W przypadku potomków z innych związków – pozostają one obce dla konkubenta matki lub ojca. To oznacza, że nie ma wobec nich żadnych obowiązków, ale też formalnie nie może decydować o jego życiu.

Dziecku w konkubinacie przysługują prawa do alimentów. Można też wystąpić do sądu rodzinnego, jeżeli nie są one wypłacane. Alimenty nie przysługują jednak partnerom w konkubinacie.

Dziecko w konkubinacie ma również prawo do renty rodzinnej, a także do dziedziczenia na równi z potomkami z małżeństw. Automatyczne dziedziczenie z ustawy nie dotyczy jednak samych konkubentów, ponieważ według prawa spadkowego są sobie obcy. W tym wypadku konieczne jest spisanie testamentu. Jeżeli jednak zostaną w nim pominięci ustawowi spadkobiercy, czyli rodzina, to mogą oni dochodzić prawa do zachowku.

Konkubinat – po ilu latach? Jak udowodnić konkubinat?

Ponieważ konkubinat nie jest prawnie uregulowany, to nie jest też wymagane oświadczenie konkubenckie, by mógł funkcjonować. Nie ma też przepisów stanowiących, od ilu lat zaczyna się konkubinat. Jednak w sprawach spornych przed sądem dotyczących na przykład rozliczeń czy dziedziczenia może pojawić się pytanie – jak konkubinat udowodnić. Można to zrobić na podstawie relacji świadków (rodziny, sąsiadów), przedstawienia rachunków za media, aktów urodzenia dzieci (jeżeli konkubenci mają wspólne), ale również za pomocą dokumentów z podróży, które razem odbyli, czy zaświadczenia z administracji (jeśli oboje są zameldowani w tym samym miejscu).

Umowa konkubencka

Strony mogą też spisać umowę konkubencką, w której na przykład zawrą obowiązek opieki nad partnerem w razie choroby, podzielą w niej majątek określając wysokość udziałów, zniosą współwłasność czy ustalą zakres zajmowania się bieżącymi sprawami. Taka umowa musi być oparta na artykule 353 Kodeksu cywilnego, który mówi o zasadzie swobody umów i jej ograniczenia. „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Umowa musi być sporządzona pisemnie, zawierać informację o stronach, pomiędzy którymi zawarta zostaje umowa, a także opis porozumienia. Może również zawierać akt notarialny, czyli być przygotowana przez notariusza.

Partnerzy w konkubinacie mogą również wziąć wspólny kredyt za zgodą banku, na przykład na mieszkanie. Co jednak zrobić, gdy zaciągnięto wspólny kredyt bez ślubu a później doszło do rozstania? Jedna z osób może zatrzymać mieszkanie i spłacić byłego partnera. Można też je sprzedać i przy podziale pieniędzy spłacić kredyt wcześniej. Szczegółowe rozwiązania zależą jednak od umowy i ustaleń z bankiem.

Akty prawne: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny; postanowienia Sądów Najwyższego i Apelacyjnego

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Państwa członkowskie w Radzie Unii Europejskiej zdecydowały w piątek o uruchomieniu procedury nadmiernego deficytu wobec Polski i sześciu innych państw członkowskich. Objęte postępowaniem kraje będą miały cztery do siedmiu lat na realizację działań naprawczych.

Procedura nadmiernego deficytu wobec Polski. Jest decyzja

Procedura nadmiernego deficytu wobec Polski. Jest decyzja

Źródło:
PAP

Komisja Polityki Społecznej i Rodziny negatywnie zaopiniowała rządowe poprawki do projektu ustawy w sprawie renty wdowiej. Rząd proponuje, by drugie świadczenie było wypłacane w wysokości najpierw 15 procent, a potem 25 procent, z kolei projekt obywatelski zakłada docelowe dojście do pułapu 50 procent.

Renta wdowia. Sejmowa komisja przeciw rządowym poprawkom

Renta wdowia. Sejmowa komisja przeciw rządowym poprawkom

Źródło:
PAP

Przyjęcie "Kredytu na start" budzi wątpliwości z uwagi na bardzo wysokie zapotrzebowanie na środki budżetu państwa, których wydatkowanie może okazać się nieefektywne, a osiągane cele nieadekwatne do kosztów - oceniło Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Resort zaproponował, by środki te przeznaczyć na poprawę stanu wód Odry lub transformację energetyczną i ochronę powietrza.

"Kredyt na start" w ogniu krytyki. "Nieefektywny instrument"

"Kredyt na start" w ogniu krytyki. "Nieefektywny instrument"

Źródło:
PAP

Deutsche Bahn planuje likwidację 30 tysięcy miejsc pracy, czyli około dziewięć procent personelu - podał Reuters, powołując się na informacje niemieckiego przewoźnika. Dodał, że z powodu ogromnych inwestycji w naprawę sieci kolejowej, strajków i złej pogody spółka odnotowała miliardową stratę netto w pierwszym półroczu.

Deutsche Bahn ma zlikwidować 30 tysięcy miejsc pracy

Deutsche Bahn ma zlikwidować 30 tysięcy miejsc pracy

Źródło:
Reuters

Na przełomie lipca i sierpnia tendencja spadkowa cen paliw zostanie utrzymana - prognozują analitycy Reflexu. Podali, że średnie obniżki wyniosą od 3 do 5 groszy zarówno na litrze benzyny, jak i diesla. Ceny autogazu powinny natomiast pozostać bez zmian.

Co dalej z cenami paliw? Nowe prognozy analityków

Co dalej z cenami paliw? Nowe prognozy analityków

Źródło:
PAP

Wycofano partię piwa Żywiec z błędną etykietą na niektórych butelkach - ostrzegł Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). Dodał, że błędna etykieta wskazywała, że piwo jest bezalkoholowe, choć w rzeczywistości zawierało alkohol.

Pomyłka browaru. Partia popularnego piwa wycofana z obrotu

Pomyłka browaru. Partia popularnego piwa wycofana z obrotu

Źródło:
PAP

Rada Wydawców Stowarzyszenia Gazet Lokalnych z nadzieją przyjęła poprawki Senatu do ustawy o prawie autorskim wzmacniające pozycję wydawców w negocjacjach z big techami - czytamy w oświadczeniu rady na portalu X. W piątek Sejm zadecydował, że projekt ustawy z poprawkami trafi na biurko prezydenta.

"Tylko w ten sposób uratujemy lokalne media i lokalną demokrację"

"Tylko w ten sposób uratujemy lokalne media i lokalną demokrację"

Źródło:
tvn24.pl

Lotnisku Bazylea-Miluza-Fryburg w piątek po południu zostało ponownie otwarte. Wcześniej ewakuowano terminal i tymczasowo zawieszono loty ze względu na alarm bombowy.

Lotnisko wznowiło działalność po alarmie bombowym

Lotnisko wznowiło działalność po alarmie bombowym

Źródło:
tvn24.pl

Chciałbym, aby rozwiązanie, dotyczące składki zdrowotnej, zostało wypracowane w ciągu kilku najbliższych tygodni. Naprawdę nie ma na co czekać - powiedział w programie "Jeden na Jeden" na antenie TVN24 minister finansów Andrzej Domański. Dodał, że chciałby, aby nowa składka zdrowotna weszła w życie od 1 stycznia 2025 roku.

Minister finansów o składce zdrowotnej: naprawdę nie ma na co czekać

Minister finansów o składce zdrowotnej: naprawdę nie ma na co czekać

Źródło:
TVN24

Santander, Pocztowy, Toyota - klienci tych banków muszą przygotować się na utrudnienia w związku z zaplanowanymi pracami serwisowymi w weekend. W niektórych przypadkach mogą pojawić się trudności z płatnościami kartami.

"Utrudnienia w dokonywaniu transakcji kartami"

"Utrudnienia w dokonywaniu transakcji kartami"

Źródło:
tvn24.pl

Ministerstwo Infrastruktury pracuje nad zapewnieniem Polakom darmowego dostępu do wody pitnej. W grę wchodzi też rozwiązanie "za przysłowiową złotówkę" - powiedział w czwartek w sejmie wiceminister infrastruktury Przemysław Koperski. Dodał, że za darmo lub za 1 zł ma być dostępne pierwsze 1000 litrów wody miesięcznie.

Woda za darmo? Resort szykuje rewolucyjne rozwiązanie

Woda za darmo? Resort szykuje rewolucyjne rozwiązanie

Źródło:
PAP

Składka zdrowotna to kolejna kwestia, co do której pojawiły się rozbieżności w koalicji. Trwają dyskusje nad zmianami, które miałyby wejść w życie od początku przyszłego roku. Czego można się spodziewać? Poniżej przedstawiamy propozycje koalicjantów.

Zmiany w składce zdrowotnej. Propozycje koalicjantów

Zmiany w składce zdrowotnej. Propozycje koalicjantów

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Ministerstwo Rolnictwa przygotowało projekt nowelizacji przepisów wprowadzający wyższe kary za marnowanie żywności, a także brak prowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnych. Zmiany mają dotyczyć sklepów o powierzchni przekraczającej 250 metrów kwadratowych.

Wyższe kary za marnowanie żywności. Rząd szykuje nowe przepisy

Wyższe kary za marnowanie żywności. Rząd szykuje nowe przepisy

Źródło:
PAP

Z renty wdowiej ma skorzystać około dwa miliony osób - wynika za szacunków, które znalazły się w stanowisku rządu obywatelskiego projektu o rencie wdowiej.

Ile osób skorzysta z renty wdowiej? Rząd podał szacunki

Ile osób skorzysta z renty wdowiej? Rząd podał szacunki

Źródło:
PAP

W czwartek w Sejmie trwa debata nad wykonaniem budżetu w 2023 roku. Prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś krytycznie ocenił finansowanie zadań publicznych poza budżetem za pośrednictwem funduszy w BGK. - W 2023 roku przy pomocy funduszy sfinansowano zadania na kwotę ponad 130 miliardów złotych, co stanowiło 20 procent wydatków budżetu państwa i blisko 4 procent produktu krajowego brutto.

NIK krytycznie o finansowaniu zadań publicznych poza budżetem

Źródło:
PAP

Sąd Rejonowy w Warszawie otworzył postępowanie restrukturyzacyjne PKP Cargo - poinformował w czwartek przewoźnik kolejowy. W środę zarząd spółki zdecydował o przeprowadzeniu zwolnień grupowych przez zakłady i centralę PKP Cargo.

Sąd otworzył postępowanie restrukturyzacyjne PKP Cargo

Sąd otworzył postępowanie restrukturyzacyjne PKP Cargo

Źródło:
PAP, PKP Cargo

Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego CSIRT NASK ostrzega przed kampanią, w której oszuści atakują osoby posiadające konta w serwisie firmy Apple. Jak czytamy w komunikacie, przestępcy rozsyłają wiadomości e-mail z informacją o zablokowaniu konta użytkownika serwisu Apple. Powodem ma być rzekomo nieudana próba logowania.

Atak na użytkowników urządzeń firmy Apple

Atak na użytkowników urządzeń firmy Apple

Źródło:
tvn24.pl

Burmistrz Barcelony zapowiedział podniesienie podatku nakładanego na turystów, którzy przybywają do miasta na statku wycieczkowym i spędzają w stolicy Katalonii mniej niż 12 godzin. Chodzi o to, by miasto nie zamieniło się w "park tematyczny", w którym próżno szukać lokalnych mieszkańców, a całość populacji stanowią turyści.

Barcelona wprowadzi kolejne obostrzenia dla turystów

Barcelona wprowadzi kolejne obostrzenia dla turystów

Źródło:
PAP

Komisja Nadzoru Finansowego jednogłośnie stwierdziła brak jakichkolwiek podstaw do zgłoszenia sprzeciwu wobec nabycia akcji VeloBanku przez podmiot należący do Grupy Cerberus - przekazała KNF w oficjalnym komunikacie. VeloBank powstał w wyniku przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku.

VeloBank zmienia właściciela. KNF nie zgłosiła sprzeciwu

VeloBank zmienia właściciela. KNF nie zgłosiła sprzeciwu

Źródło:
PAP

Ministerstwo Cyfryzacji skierowało do konsultacji projekt rozporządzenia, zgodnie z którym wskazane typy urządzeń elektronicznych mają mieć gniazda typu USB C do ładowania. To implementacja unijnej dyrektywy. Resort chce, by rozporządzenie weszło w życie 28 grudnia 2024 roku z wyjątkiem laptopów, dla których wprowadzenie systemu ładowania USB-C ma wejść w życie 28 kwietnia 2026.

Jedna ładowarka do kilku urządzeń. Padły terminy

Jedna ładowarka do kilku urządzeń. Padły terminy

Źródło:
PAP

Akcjonariusze PGE nie udzielili siedmiorgu byłym członkom zarządu absolutorium za 2023 rok. Absolutorium udzielono natomiast trojgu byłym członkom rady nadzorczej spółki.

Były zarząd PGE bez absolutorium

Były zarząd PGE bez absolutorium

Źródło:
PAP

Trwają analizy nad wprowadzeniem czterodniowego tygodnia pracy - przekazał Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki. Wyjaśnił, że Centralny Instytut Ochrony Pracy ma przez rok badać, jak wprowadzenie tego rozwiązania wpłynie na wypadkowość w miejscu pracy i stan zdrowia pracownika.

Czterodniowy tydzień pracy w Polsce? "Trwają poważne analizy"

Czterodniowy tydzień pracy w Polsce? "Trwają poważne analizy"

Źródło:
PAP

Wycofanie z obrotu i zakaz wprowadzenia do obrotu wszystkich serii produktu Qutiro - taką decyzję podjął Główny Inspektorat Farmaceutyczny (GIF). W decyzji wskazano, że lek może stwarzać "realne zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjentów". 

Lek wycofany z obrotu. "Realne zagrożenie zdrowia lub życia"

Lek wycofany z obrotu. "Realne zagrożenie zdrowia lub życia"

Źródło:
tvn24.pl

- Dzisiaj nie ma przestrzeni na podniesienie wieku emerytalnego - mówi w czwartkowym wydaniu "Dziennika Gazety Prawnej" prezes ZUS Zbigniew Derdziuk. Wcześniej Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi na pytania redakcji biznesowej tvn24.pl przekazało, że nie prowadzi obecnie prac mających podwyższyć wiek emerytalny czy też nad zrównaniem go dla kobiet i mężczyzn.

Co dalej z wiekiem emerytalnym? Prezes ZUS odpowiada

Co dalej z wiekiem emerytalnym? Prezes ZUS odpowiada

Źródło:
PAP

Premier Donald Tusk powiedział w środę, że będzie rozmawiał z wicepremierem Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem o Funduszu Kościelnym, bo nie widzi "jakiegoś dynamicznego procesu" w tej sprawie, a "wiadomo, że ten sposób finansowania Kościoła nie jest najlepszy".

Co z likwidacją Funduszu Kościelnego? Zapowiedź premiera

Co z likwidacją Funduszu Kościelnego? Zapowiedź premiera

Źródło:
PAP