Konkubinat – jakie prawa mają partnerzy żyjący w związku nieformalnym

Źródło:
TVN24 Biznes
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskie
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24
wideo 2/4
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24

Konkubinat to prawnie nieuregulowana wspólnota życiowa mężczyzny i kobiety, której cechą jest trwałość. W Polsce życie w konkubinacie oznacza brak możliwości korzystania z dokładnie takich samych praw, jakie mają małżeństwa. Mimo to są możliwości dziedziczenia, wspólnych rozliczeń czy brania wspólnie kredytu.

Konkubinat jest uważany za związek osób różnej płci, ale w postanowieniu sądu z 2007 roku pojawia się również sformułowanie „konkubinat homoseksualny”.Konkubina i konkubent mogą spisywać umowy na podstawie Kodeksu cywilnego, w których mogą podzielić majątek. Mogą też dziedziczyć na podstawie testamentów.W konkubinacie nie obowiązuje zasada domniemania uznania ojcostwo jak w małżeństwie, ale przysługują alimenty dziecku, a także może ono dziedziczyć po rodzicach.

Konkubinat – co to jest?

Sformułowanie konkubinat wywodzi się z połączenia łacińskich słów: con – "wespół z" i cubrare – "leżeć". Według Słownika Języka Polskiego PWN konkubinat to trwały związek, który nie jest potwierdzony zawarciem związku małżeńskiego, czyli nie jest sformalizowany. Tworzą go konkubent (mężczyzna żyjący z kobietą w konkubinacie) i konkubina (kobieta żyjąca z mężczyzną w konkubinacie). A u jego podstaw leży połączenie więzami uczuciowymi, fizycznymi i gospodarczymi.

Konkubinat jest w tradycyjnym ujęciu związkiem osób różnej płci. Tak też przedstawiono to w wyroku Sądu Najwyższego z grudnia 2007 roku. Powstało jednak określenie „konkubinat homoseksualny”, które bazuje na orzeczeniu Sądu Apelacyjnego z lutego 2007 roku. Stwierdzono w nim, że „nie ma podstaw do stosowania odmiennych zasad przy rozliczaniu konkubinatu homoseksualnego niż te, które mają zastosowanie odnośnie do konkubinatu heteroseksualnego”.

Konkubinat a kohabitacja

Powszechnie konkubinat jest używany zamiennie ze sformułowaniem związek kohabitacyjny. Według definicji kohabitacja to współzamieszkiwanie (con – wespół z, habitare – mieszkać) i przynajmniej w etymologii różni się tym od konkubinatu, że kładzie nacisk na współmieszkanie, a nie na współżycie. Do współżycia i wzajemnych relacji odnosi się również sformułowanie związek partnerski, czyli zalegalizowana forma, która występuje w wielu państwach (między innymi w Europie Zachodniej). To pozwala na formalne funkcjonowanie par homo- czy heteroseksualnych. W Polsce dotychczas nie zdecydowano się na taki krok.

Konkubinat – prawa i ograniczenia

Konkubinat w Polsce jest stanem faktycznym, ale nieuregulowanym w prawie. Osoby tworzące taki związek nie mogą korzystać z zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym przepisów dotyczących stosunków majątkowych małżeńskich do rozliczenia konkubinatu. Nie ma możliwości wspólnego rozliczenia podatku ani korzystania z ulg przy rozliczaniu darowizn i nabycia spadku. A prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego i współżycia nie oznacza automatycznie domniemania, że nabyte indywidualnie rzeczy są wspólne.

Może jednak dojść do zakupu na współwłasność (ułamkową), gdy partnerzy jednocześnie nabywają prawo własności na przykład mieszkania. Źródłem współwłasności może też być zasiedzenie, które obowiązuje przy wieloletnim konkubinacie. Do rozliczeń można posługiwać się przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu lub zniesieniu współwłasności.

W polskich przepisach (w Kodeksie cywilnym czy karnym) znajdują się też pewne sformułowania, które odnoszą się do konkubinatu. Jednym z nich jest pojęcie "osoby pozostającej we wspólnym pożyciu". Takim osobom przysługuje wejście w stosunek najmu mieszkania po śmierci najemcy.

Do konkubinatu można odnieść też przepisy, gdzie użyto pojęcia "osoby bliskiej". To oznacza, że po śmierci konkubenta lub konkubiny można występować o rentę odszkodowawczą. Można też zostać zwolnionym ze składania zeznań w postępowaniu karnym w czasie trwania związku. W razie śmierci partnera konkubinie (lub konkubentowi), która z nim mieszkała, przysługuje uprawnienie do korzystania z mieszkania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku.

Dziecko, alimenty i dziedziczenie w konkubinacie

W przypadku dziecka urodzonego w małżeństwie domniemuje się automatycznie ojcostwo męża matki. Ta zasada nie obowiązuje jednak w konkubinacie. Konkubent musi je uznać, ale można też wystąpić do sądu o uznanie ojcostwa. Dziecko w związku bez ślubu może mieć nazwisko ojca, ale również matki czy dwuczłonowe.

Prawo do opieki nad dzieckiem, czyli władza rodzicielska, przysługuje konkubentom w stosunku do ich wspólnego dziecka. W przypadku potomków z innych związków – pozostają one obce dla konkubenta matki lub ojca. To oznacza, że nie ma wobec nich żadnych obowiązków, ale też formalnie nie może decydować o jego życiu.

Dziecku w konkubinacie przysługują prawa do alimentów. Można też wystąpić do sądu rodzinnego, jeżeli nie są one wypłacane. Alimenty nie przysługują jednak partnerom w konkubinacie.

Dziecko w konkubinacie ma również prawo do renty rodzinnej, a także do dziedziczenia na równi z potomkami z małżeństw. Automatyczne dziedziczenie z ustawy nie dotyczy jednak samych konkubentów, ponieważ według prawa spadkowego są sobie obcy. W tym wypadku konieczne jest spisanie testamentu. Jeżeli jednak zostaną w nim pominięci ustawowi spadkobiercy, czyli rodzina, to mogą oni dochodzić prawa do zachowku.

Konkubinat – po ilu latach? Jak udowodnić konkubinat?

Ponieważ konkubinat nie jest prawnie uregulowany, to nie jest też wymagane oświadczenie konkubenckie, by mógł funkcjonować. Nie ma też przepisów stanowiących, od ilu lat zaczyna się konkubinat. Jednak w sprawach spornych przed sądem dotyczących na przykład rozliczeń czy dziedziczenia może pojawić się pytanie – jak konkubinat udowodnić. Można to zrobić na podstawie relacji świadków (rodziny, sąsiadów), przedstawienia rachunków za media, aktów urodzenia dzieci (jeżeli konkubenci mają wspólne), ale również za pomocą dokumentów z podróży, które razem odbyli, czy zaświadczenia z administracji (jeśli oboje są zameldowani w tym samym miejscu).

Umowa konkubencka

Strony mogą też spisać umowę konkubencką, w której na przykład zawrą obowiązek opieki nad partnerem w razie choroby, podzielą w niej majątek określając wysokość udziałów, zniosą współwłasność czy ustalą zakres zajmowania się bieżącymi sprawami. Taka umowa musi być oparta na artykule 353 Kodeksu cywilnego, który mówi o zasadzie swobody umów i jej ograniczenia. „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Umowa musi być sporządzona pisemnie, zawierać informację o stronach, pomiędzy którymi zawarta zostaje umowa, a także opis porozumienia. Może również zawierać akt notarialny, czyli być przygotowana przez notariusza.

Partnerzy w konkubinacie mogą również wziąć wspólny kredyt za zgodą banku, na przykład na mieszkanie. Co jednak zrobić, gdy zaciągnięto wspólny kredyt bez ślubu a później doszło do rozstania? Jedna z osób może zatrzymać mieszkanie i spłacić byłego partnera. Można też je sprzedać i przy podziale pieniędzy spłacić kredyt wcześniej. Szczegółowe rozwiązania zależą jednak od umowy i ustaleń z bankiem.

Akty prawne: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny; postanowienia Sądów Najwyższego i Apelacyjnego

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Gospodarka Niemiec znajduje się pod coraz większą presją ze strony importu z Chin, co - jak wskazują analitycy - może mieć negatywne skutki również dla Polski. Według analizy przeprowadzonej przez firmę Allianz Trade, niemieckie straty handlowe mogą osiągnąć wartość 10,5 miliarda dolarów, a w ciągu najbliższych trzech lat Produkt Krajowy Brutto Niemiec może obniżyć się o 0,26 punktu procentowego

Ciemne chmury nad największą gospodarką Europy

Ciemne chmury nad największą gospodarką Europy

Źródło:
PAP

W pierwszym kwartale 2025 roku ceny transakcyjne mieszkań na rynku wtórnym wzrosły w ujęciu rocznym w większości dużych miast. Jednocześnie w porównaniu z czwartym kwartałem 2024 roku w sześciu z siedmiu analizowanych aglomeracji odnotowano natomiast spadki - wynika z danych Narodowego Banku Polskiego.

Tyle trzeba zapłacić za metr mieszkania w dużych miastach

Tyle trzeba zapłacić za metr mieszkania w dużych miastach

Źródło:
PAP

Donald Trump skrytykował Walmart, twierdząc, że sieć powinna sama pokryć koszty ceł, zamiast przerzucać je na klientów i tłumaczyć nimi podwyżki cen.

Gigant na celowniku Trumpa. "Będę was obserwował"

Gigant na celowniku Trumpa. "Będę was obserwował"

Źródło:
PAP

Główny Inspektor Farmaceutyczny zdecydował o natychmiastowym wycofaniu z obrotu jednej serii popularnego leku przeciwbólowego Apap Extra. Powodem - jak przekazano w komunikacie - jest zanieczyszczenie "ciałem obcym" podczas produkcji wskazanej partii.

Seria popularnego leku wycofana

Seria popularnego leku wycofana

Źródło:
tvn24.pl

Nicola Grauso - włoski przedsiębiorca medialny, który budował stacje radiowe i telewizyjne nie tylko we Włoszech, ale i w Polsce - zmarł na Sardynii w wieku 76 lat. O jego śmierci poinformowała w niedzielę agencja Ansa.

Nicola Grauso nie żyje

Nicola Grauso nie żyje

Źródło:
PAP

W sobotnich losowaniach Lotto i Lotto Plus żaden z graczy nie wytypował prawidłowo wszystkich sześciu liczb. W związku z tym kumulacja rośnie do ośmiu milionów złotych. Oto wyniki losowania z 17 maja 2025 roku.

Duża kumulacja w Lotto

Duża kumulacja w Lotto

Źródło:
tvn24.pl

Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan ogłosił w sobotę w Stambule, że na Morzu Czarnym odkryto złoża gazu ziemnego o wielkości 75 miliardów metrów sześciennych.

Odkryto nowe złoża gazu

Odkryto nowe złoża gazu

Źródło:
PAP

Agencja Moody's obniżyła rating USA, powołując się na niepowodzenia kolejnych administracji w powstrzymaniu rosnącej fali zadłużenia - poinformowała agencja Associated Press.

Decyzja w sprawie ratingu USA. "Ogromne deficyty"

Decyzja w sprawie ratingu USA. "Ogromne deficyty"

Źródło:
PAP

Dla 80 procent ankietowanych promocje są kluczowym czynnikiem przy wyborze sklepu stacjonarnego, a w przypadku zakupów online odsetek ten wzrasta do 82 procent – wynika z badania przeprowadzonego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jednocześnie aż 74 procent respondentów przyznało, że miało trudności ze zrozumieniem zasad obowiązujących promocji.

Kluczowe kryterium wyboru sklepu. "Działa jak magnes"

Kluczowe kryterium wyboru sklepu. "Działa jak magnes"

Źródło:
PAP

We Francji Dyrekcja Generalna do spraw Konkurencji, Konsumentów i Zapobiegania Nadużyciom Finansowym (DGCCRF) zapowiedziała zaostrzenie kontroli przesyłek pochodzących od chińskich nadawców, takich jak platformy Shein i Temu – poinformował dziennik "Le Figaro".

Zaostrzą kontrole przysyłek. Znane platformy pod lupą

Zaostrzą kontrole przysyłek. Znane platformy pod lupą

Źródło:
PAP

Stany Zjednoczone i Unia Europejska przełamały dotychczasowy impas dotyczący ceł i rozpoczęły zaawansowane negocjacje, by zapobiec wprowadzeniu taryf celnych, które prezydent Donald Trump miał nałożyć na europejskich partnerów - poinformował "Financial Times", powołując się na unijne dokumenty oraz źródła zbliżone do sprawy.

Media: USA i Unia przełamały impas w sprawie ceł

Media: USA i Unia przełamały impas w sprawie ceł

Źródło:
PAP

Kibice letnich igrzysk olimpijskich, które odbędą się w 2028 roku w Los Angeles, mogą mieć okazję skorzystać z latających taksówek - podaje BBC. Wprowadzenie takiego rozwiązania promują organizatorzy imprezy sportowej. Konieczne są jednak odpowiednie zgody.

Na stadion latającą taksówką. Szykują się na dużą imprezę

Na stadion latającą taksówką. Szykują się na dużą imprezę

Źródło:
BBC

Władze Tanzanii poinformowały o przeznaczeniu równowartości ponad miliona dolarów na rozpoczęcie budowy międzynarodowego lotniska w okolicy słynnego Parku Narodowego Serengeti. To jeden z najbardziej rozpoznawalnych rezerwatów przyrody w Afryce.

W okolicy słynnego parku narodowego ma powstać nowe lotnisko

W okolicy słynnego parku narodowego ma powstać nowe lotnisko

Źródło:
PAP, tvn24.pl

W ciągu ostatniego roku majątek króla Karola III wzrósł o 30 milionów funtów, co dało mu awans o 20 miejsc w rankingu "The Sunday Times Rich List". Zestawienie najbogatszych ludzi w Wielkiej Brytanii, podobnie jak przed rokiem, otwiera Gopi Hunduja wraz z rodziną.

Najbogatsi ludzie w Wielkiej Brytanii. Król Karol z awansem

Najbogatsi ludzie w Wielkiej Brytanii. Król Karol z awansem

Źródło:
BBC

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ostrzega, że "każda próba podszycia się pod ZUS to przestępstwo", za które grozi kara od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Zaznacza też, że oszuści stosują coraz bardziej wyrafinowane metody działań i apeluje do klientów, by byli ostrożni i nie dali się nabrać na manipulacje.

"To przestępstwo". ZUS alarmuje

"To przestępstwo". ZUS alarmuje

Źródło:
tvn24.pl

W piątkowym losowaniu w Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 120 milionów złotych. W Polsce odnotowano dwie duże wygrane w wysokości prawie 700 tysięcy złotych. Oto wyniki losowania Eurojackpot z 16 maja 2025 roku.

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Polsce

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Polsce

Źródło:
tvn24.pl

Niespodziewany przełom w napięciu handlowym pomiędzy USA a Chinami wywołał falę aktywności w chińskich fabrykach i portach. Firmy w obydwu krajach spieszą się, aby jak najlepiej wykorzystać ogłoszone na początku tego tygodnia 90-dniowe zawieszenie ceł.

Walka z czasem o wykorzystanie 90-dniowego okna

Walka z czasem o wykorzystanie 90-dniowego okna

Źródło:
CNN

Amerykański koncern Microsoft zaoferował Komisji Europejskiej, że jego pakiet Office bez aplikacji Teams będzie tańszy, niż sprzedawany razem z tą aplikacją. To reakcje firmy na groźbę kary ze strony Brukseli.

Gigant chce uniknąć kary. Składa propozycję

Gigant chce uniknąć kary. Składa propozycję

Źródło:
PAP

Ukraina straciła ponad 770 milionów dolarów na nieudanych zakupach broni - ujawnił "Financial Times", zaznaczając, że wiele zamówionego sprzętu nigdy nie dotarło. To znaczący cios dla budżetu Kijowa, który na uzbrojenie wydał już od 6 do 8 miliardów dolarów.

Nieudane zakupy zbrojeniowe i ogromne straty Ukrainy

Nieudane zakupy zbrojeniowe i ogromne straty Ukrainy

Źródło:
PAP

Chińskie władze zatwierdziły budowę 10 nowych reaktorów jądrowych za 200 mld juanów (27,7 miliardów dolarów) o łącznej mocy około 12 tysięcy MW - podał japoński tygodnik "Nikkei Asia". Do 2030 roku Chiny mogą zostać światowym liderem w produkcji energii jądrowej.

Chiny chcą wyprzedzić USA. Jest zgoda na 10 reaktorów

Chiny chcą wyprzedzić USA. Jest zgoda na 10 reaktorów

Źródło:
PAP

Podczas wizyty Donalda Trumpa w Abu Zabi ogłoszono współpracę w zakresie rozwoju sztucznej inteligencji (AI) pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Umowy, których wartość oszacowano na ponad 200 miliardów dolarów, obejmują między innymi budowę największego poza granicami USA, kampusu sztucznej inteligencji, którego moc docelowa wyniesie 5 GW.

Amerykańskie zaawansowane technologie trafią do Emiratów

Amerykańskie zaawansowane technologie trafią do Emiratów

Źródło:
PAP, Reuters

Japoński producent samochodów Nissan ogłosił, że jest otwarty na współdzielenie swoich fabryk na całym świecie z chińską państwową firmą Dongfeng w ramach reorganizacji swojego biznesu.

Japoński koncern motoryzacyjny chce dzielić fabryki z chińską firmą

Japoński koncern motoryzacyjny chce dzielić fabryki z chińską firmą

Źródło:
BBC

Maj to czas pierwszych komunii świętych. Rodzice i opiekunowie skupiają się na przygotowaniu dziecka do przyjęcia tego sakramentu i do urządzenia tradycyjnego przyjęcia po tym wydarzeniu. Często nie zdają sobie jednak sprawy, że powinni przyjrzeć się, czy od prezentów, które otrzymała ich pociecha, należy zapłacić podatek od darowizny. Z danych Krajowej Administracji Skarbowej wynika, że tylko w 2023 roku było prawie 15 tysięcy anonimowych donosów w sprawie podarunków z okazji komunii świętych.

Podatek od prezentów komunijnych. Kiedy trzeba go zapłacić

Podatek od prezentów komunijnych. Kiedy trzeba go zapłacić

Źródło:
tvn24.pl, PAP