Konkubinat – jakie prawa mają partnerzy żyjący w związku nieformalnym

Źródło:
TVN24 Biznes
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskie
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24
wideo 2/4
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24

Konkubinat to prawnie nieuregulowana wspólnota życiowa mężczyzny i kobiety, której cechą jest trwałość. W Polsce życie w konkubinacie oznacza brak możliwości korzystania z dokładnie takich samych praw, jakie mają małżeństwa. Mimo to są możliwości dziedziczenia, wspólnych rozliczeń czy brania wspólnie kredytu.

Konkubinat jest uważany za związek osób różnej płci, ale w postanowieniu sądu z 2007 roku pojawia się również sformułowanie „konkubinat homoseksualny”.Konkubina i konkubent mogą spisywać umowy na podstawie Kodeksu cywilnego, w których mogą podzielić majątek. Mogą też dziedziczyć na podstawie testamentów.W konkubinacie nie obowiązuje zasada domniemania uznania ojcostwo jak w małżeństwie, ale przysługują alimenty dziecku, a także może ono dziedziczyć po rodzicach.

Konkubinat – co to jest?

Sformułowanie konkubinat wywodzi się z połączenia łacińskich słów: con – "wespół z" i cubrare – "leżeć". Według Słownika Języka Polskiego PWN konkubinat to trwały związek, który nie jest potwierdzony zawarciem związku małżeńskiego, czyli nie jest sformalizowany. Tworzą go konkubent (mężczyzna żyjący z kobietą w konkubinacie) i konkubina (kobieta żyjąca z mężczyzną w konkubinacie). A u jego podstaw leży połączenie więzami uczuciowymi, fizycznymi i gospodarczymi.

Konkubinat jest w tradycyjnym ujęciu związkiem osób różnej płci. Tak też przedstawiono to w wyroku Sądu Najwyższego z grudnia 2007 roku. Powstało jednak określenie „konkubinat homoseksualny”, które bazuje na orzeczeniu Sądu Apelacyjnego z lutego 2007 roku. Stwierdzono w nim, że „nie ma podstaw do stosowania odmiennych zasad przy rozliczaniu konkubinatu homoseksualnego niż te, które mają zastosowanie odnośnie do konkubinatu heteroseksualnego”.

Konkubinat a kohabitacja

Powszechnie konkubinat jest używany zamiennie ze sformułowaniem związek kohabitacyjny. Według definicji kohabitacja to współzamieszkiwanie (con – wespół z, habitare – mieszkać) i przynajmniej w etymologii różni się tym od konkubinatu, że kładzie nacisk na współmieszkanie, a nie na współżycie. Do współżycia i wzajemnych relacji odnosi się również sformułowanie związek partnerski, czyli zalegalizowana forma, która występuje w wielu państwach (między innymi w Europie Zachodniej). To pozwala na formalne funkcjonowanie par homo- czy heteroseksualnych. W Polsce dotychczas nie zdecydowano się na taki krok.

Konkubinat – prawa i ograniczenia

Konkubinat w Polsce jest stanem faktycznym, ale nieuregulowanym w prawie. Osoby tworzące taki związek nie mogą korzystać z zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym przepisów dotyczących stosunków majątkowych małżeńskich do rozliczenia konkubinatu. Nie ma możliwości wspólnego rozliczenia podatku ani korzystania z ulg przy rozliczaniu darowizn i nabycia spadku. A prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego i współżycia nie oznacza automatycznie domniemania, że nabyte indywidualnie rzeczy są wspólne.

Może jednak dojść do zakupu na współwłasność (ułamkową), gdy partnerzy jednocześnie nabywają prawo własności na przykład mieszkania. Źródłem współwłasności może też być zasiedzenie, które obowiązuje przy wieloletnim konkubinacie. Do rozliczeń można posługiwać się przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu lub zniesieniu współwłasności.

W polskich przepisach (w Kodeksie cywilnym czy karnym) znajdują się też pewne sformułowania, które odnoszą się do konkubinatu. Jednym z nich jest pojęcie "osoby pozostającej we wspólnym pożyciu". Takim osobom przysługuje wejście w stosunek najmu mieszkania po śmierci najemcy.

Do konkubinatu można odnieść też przepisy, gdzie użyto pojęcia "osoby bliskiej". To oznacza, że po śmierci konkubenta lub konkubiny można występować o rentę odszkodowawczą. Można też zostać zwolnionym ze składania zeznań w postępowaniu karnym w czasie trwania związku. W razie śmierci partnera konkubinie (lub konkubentowi), która z nim mieszkała, przysługuje uprawnienie do korzystania z mieszkania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku.

Dziecko, alimenty i dziedziczenie w konkubinacie

W przypadku dziecka urodzonego w małżeństwie domniemuje się automatycznie ojcostwo męża matki. Ta zasada nie obowiązuje jednak w konkubinacie. Konkubent musi je uznać, ale można też wystąpić do sądu o uznanie ojcostwa. Dziecko w związku bez ślubu może mieć nazwisko ojca, ale również matki czy dwuczłonowe.

Prawo do opieki nad dzieckiem, czyli władza rodzicielska, przysługuje konkubentom w stosunku do ich wspólnego dziecka. W przypadku potomków z innych związków – pozostają one obce dla konkubenta matki lub ojca. To oznacza, że nie ma wobec nich żadnych obowiązków, ale też formalnie nie może decydować o jego życiu.

Dziecku w konkubinacie przysługują prawa do alimentów. Można też wystąpić do sądu rodzinnego, jeżeli nie są one wypłacane. Alimenty nie przysługują jednak partnerom w konkubinacie.

Dziecko w konkubinacie ma również prawo do renty rodzinnej, a także do dziedziczenia na równi z potomkami z małżeństw. Automatyczne dziedziczenie z ustawy nie dotyczy jednak samych konkubentów, ponieważ według prawa spadkowego są sobie obcy. W tym wypadku konieczne jest spisanie testamentu. Jeżeli jednak zostaną w nim pominięci ustawowi spadkobiercy, czyli rodzina, to mogą oni dochodzić prawa do zachowku.

Konkubinat – po ilu latach? Jak udowodnić konkubinat?

Ponieważ konkubinat nie jest prawnie uregulowany, to nie jest też wymagane oświadczenie konkubenckie, by mógł funkcjonować. Nie ma też przepisów stanowiących, od ilu lat zaczyna się konkubinat. Jednak w sprawach spornych przed sądem dotyczących na przykład rozliczeń czy dziedziczenia może pojawić się pytanie – jak konkubinat udowodnić. Można to zrobić na podstawie relacji świadków (rodziny, sąsiadów), przedstawienia rachunków za media, aktów urodzenia dzieci (jeżeli konkubenci mają wspólne), ale również za pomocą dokumentów z podróży, które razem odbyli, czy zaświadczenia z administracji (jeśli oboje są zameldowani w tym samym miejscu).

Umowa konkubencka

Strony mogą też spisać umowę konkubencką, w której na przykład zawrą obowiązek opieki nad partnerem w razie choroby, podzielą w niej majątek określając wysokość udziałów, zniosą współwłasność czy ustalą zakres zajmowania się bieżącymi sprawami. Taka umowa musi być oparta na artykule 353 Kodeksu cywilnego, który mówi o zasadzie swobody umów i jej ograniczenia. „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Umowa musi być sporządzona pisemnie, zawierać informację o stronach, pomiędzy którymi zawarta zostaje umowa, a także opis porozumienia. Może również zawierać akt notarialny, czyli być przygotowana przez notariusza.

Partnerzy w konkubinacie mogą również wziąć wspólny kredyt za zgodą banku, na przykład na mieszkanie. Co jednak zrobić, gdy zaciągnięto wspólny kredyt bez ślubu a później doszło do rozstania? Jedna z osób może zatrzymać mieszkanie i spłacić byłego partnera. Można też je sprzedać i przy podziale pieniędzy spłacić kredyt wcześniej. Szczegółowe rozwiązania zależą jednak od umowy i ustaleń z bankiem.

Akty prawne: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny; postanowienia Sądów Najwyższego i Apelacyjnego

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Sejm przyjął projekt ustawy, dzięki której czas przepracowany na umowach-zlecenie i jednoosobowej działalności gospodarczej będzie wliczany do stażu pracy. Obecnie uwzględniany jest tylko okres przepracowany na umowie o pracę.

Zmiany w naliczaniu stażu pracy

Zmiany w naliczaniu stażu pracy

Źródło:
PAP

Sejm uchwalił ustawę o bonie ciepłowniczym i zamrożeniu cen prądu. Bon ciepłowniczy będzie obowiązywał w drugiej połowie tego roku i w roku kolejnym.

Zamrożenie cen prądu i bon ciepłowniczy. Nowe sposoby na wysokie rachunki

Zamrożenie cen prądu i bon ciepłowniczy. Nowe sposoby na wysokie rachunki

Źródło:
PAP

W piątek w wieczornym głosowaniu Sejm wybrał Mariusza Haładyja na nowego prezesa Najwyższej Izby Kontroli (NIK). Kandydatura Haładyja budziła kontrowersje ze względu na jego udział w rządzie Mateusza Morawieckiego. Prawo i Sprawiedliwość wycofało swojego kandydata Tadeusza Dziubę.

Sejm wybrał nowego szefa Najwyższej Izby Kontroli

Sejm wybrał nowego szefa Najwyższej Izby Kontroli

Źródło:
PAP, tvn24.pl

W autobusie, sklepie, taksówce. Coraz częściej w różnych zawodach spotykamy pracowników spoza Polski. A co by się stało, gdyby nagle wyjechali? - Jakiś produkt w supermarkecie mógłby nie trafić na półkę. Najpierw zabrakłoby osób do jego wyprodukowania, następnie do przetransportowania do sklepów, a wreszcie do wystawienia i sprzedaży - odpowiada w rozmowie z TVN24+ Nadia Winiarska, ekspertka do spraw zatrudnienia w Konfederacji Lewiatan. Zastanawiamy się, czy polska gospodarka poradziłaby sobie bez cudzoziemców na rynku pracy.

Wyobraźmy sobie, że ich nie ma. Jak wtedy wygląda Polska?

Wyobraźmy sobie, że ich nie ma. Jak wtedy wygląda Polska?

Źródło:
TVN24+

Piątkowe losowanie Eurojackpot nie przyniosło głównej wygranej, a kumulacja rośnie do 500 milionów złotych. W Polsce najwyższe były wygrane czwartego stopnia. Oto liczby, które wylosowano 12 września 2025 roku.

Pół miliarda złotych do wygrania. Potężna kumulacja

Pół miliarda złotych do wygrania. Potężna kumulacja

Źródło:
tvn24.pl

W tym tygodniu średnie ceny paliw na stacjach, według danych Refleksu, spadły o około 1–3 grosze na litrze. I ta tendencja będzie kontynuowana w przyszłym tygodniu. Analitycy zwracają uwagę, że na rynku ropy od sześciu tygodni obserwujemy stabilizację notowań.

Ceny paliw w nadchodzącym tygodniu. Czekają nas "lekkie spadki"

Ceny paliw w nadchodzącym tygodniu. Czekają nas "lekkie spadki"

Źródło:
PAP

Bożena Batycka przez lata tworzyła markę, która dla wielu Polek była synonimem luksusu. Wiele lat po dramatycznym rozstaniu z firmą, w której była projektantką i prezeską, postanowiła opowiedzieć swoją historię. - Ludzie, którzy ze mną obcują, wiedzą, jaka jestem, jak łatwo jest mnie owinąć wokół palca - mówiła w rozmowie w "Dzień dobry TVN".

O jej torebkach z bursztynem marzyło wiele Polek. "Zostałam z niczym"

O jej torebkach z bursztynem marzyło wiele Polek. "Zostałam z niczym"

Źródło:
TVN

Śmierć Giorgio Armaniego oznacza początek nowego etapu dla założonego przez niego domu mody. W testamencie projektant zobowiązał spadkobierców do sprzedaży udziałów lub rozważenia debiutu giełdowego firmy. Decyzja ta, zaskakująca w świetle jego dotychczasowej obrony niezależności marki, może mieć znaczący wpływ na przyszły układ sił w globalnym sektorze dóbr luksusowych.

Niespodziewany zwrot. Testament Armaniego otwiera nowy rozdział

Niespodziewany zwrot. Testament Armaniego otwiera nowy rozdział

Źródło:
Reuters

Polacy zostali zapytani, które grupy zawodowe ich zdaniem zarabiają za mało. Podium zajęli kolejno nauczyciele, pielęgniarki i rolnicy - wynika z badania pracowni Opinia24.

W tych zawodach zarabia się za mało. Badanie

W tych zawodach zarabia się za mało. Badanie

Źródło:
tvn24.pl

Zainteresowanie firm skróconym czasem pracy jest ogromne. Do 15 września trwa nabór wniosków. Mamy już około 700 kompletnie uzupełnionych wniosków - powiedziała w programie "Jeden na Jeden" w TVN24 ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

Skrócony czas pracy. "Zainteresowanie przekroczyło nasze oczekiwania"

Skrócony czas pracy. "Zainteresowanie przekroczyło nasze oczekiwania"

Źródło:
tvn24.pl

ING Bank Śląski, BNP Paribas, czy Bank Pocztowy - to tylko niektóre banki, które zaplanowały prace serwisowe w najbliższych dniach. W związku z tym klienci muszą przygotować się na utrudnienia.

Utrudnienia w wielu bankach w kraju. "Problemy z transakcjami"

Utrudnienia w wielu bankach w kraju. "Problemy z transakcjami"

Źródło:
tvn24.pl

Tesla coraz śmielej chce rozszerzać profil swojej działalności. Elon Musk zapowiada, że przyszłość firmy będzie związana z rozwojem humanoidalnych robotów. Inwestorzy z Wall Street przyjmują te informacje z ostrożnością. Powodem ma być w szczególności stagnacja sprzedaży aut oraz wycena spółki, która zdaniem wielu analityków nie pozwala na eksperymenty.

Elon Musk i Tesla stawiają na roboty. Inwestorzy pozostają sceptyczni

Elon Musk i Tesla stawiają na roboty. Inwestorzy pozostają sceptyczni

Źródło:
Bloomberg

Ponad 300 Koreańczyków z Południa, zatrzymanych podczas masowej obławy imigracyjnej w fabryce Hyundaia w amerykańskim stanie Georgia, wróciło do kraju. BBC zwraca uwagę, że incydent mocno zachwiał stosunkami pomiędzy USA i Koreą Południową.

"Wróciłem, jestem wolny". Tak powitano pracowników Hyundaia

"Wróciłem, jestem wolny". Tak powitano pracowników Hyundaia

Źródło:
BBC

Od czwartku, 11 września, obowiązują nowe stawki na autostradzie A2 na trasie Nowy Tomyśl-Konin. Za przejazd każdym z trzech 50-kilometrowych odcinków autostrady kierowcy aut osobowych płacą o złotówkę więcej - 37 złotych. W sumie przejazd kosztuje 111 złotych. 

Podwyżki na autostradzie. Nowe stawki już obowiązują

Podwyżki na autostradzie. Nowe stawki już obowiązują

Źródło:
TVN24, PAP

Przed godziną 10. wystąpiła krótka przerwa w dostępie do Systemu Rejestrów Państwowych, związana z pracami technicznymi - poinformowało Ministerstwo Cyfryzacji. Uniemożliwiała ona między innymi wydawanie dowodów osobistych i paszportów. Resort poinformował, że "system działa już bez zakłóceń".

Wydawanie dowodów i paszportów było niemożliwe

Wydawanie dowodów i paszportów było niemożliwe

Źródło:
PAP

Zbliżający się nowy rok akademicki skłania do przyjrzenia się finansom młodych Polaków. Warszawski Instytut Bankowości wraz ze Związkiem Banków Polskich opublikowały dziesiątą edycję raportu "Portfel Studenta", w którym opisano sytuację studentów w Polsce.

Tyle wydają studenci w Polsce. Mieszkanie największym kosztem

Tyle wydają studenci w Polsce. Mieszkanie największym kosztem

Źródło:
PAP

Sieć Action poinformowała o wycofaniu ze sklepów 10-kilogramowych ciężarków. "Niektóre z nich mogą emitować podwyższony poziom promieniowania jonizującego. Poziom ten nie jest niebezpieczny dla zdrowia, ale regularne używanie przez dłuższy czas może jednak stanowić zagrożenie" - czytamy w komunikacie firmy.

Duża sieć wycofuje produkt. "Podwyższony poziom promieniowania"

Duża sieć wycofuje produkt. "Podwyższony poziom promieniowania"

Źródło:
tvn24.pl

Ruszył sezon na grzybobranie, dlatego warto pamiętać, że beztroskie zbieranie grzybów może słono kosztować. Za złamanie przepisów można otrzymać mandat w wysokości do 500 złotych, a za zbieranie gatunków chronionych sąd może wymierzyć karę o wartości 5 tysięcy złotych.

Grzybobranie może słono kosztować. Nawet 5 tysięcy złotych

Grzybobranie może słono kosztować. Nawet 5 tysięcy złotych

Źródło:
tvn24.pl

Po zmianach w amerykańskich przepisach celnych Poczta Polska, razem z innymi operatorami i Postal Technology Centre (PTC UPU), przygotowuje rozwiązanie, dzięki któremu nadawca będzie mógł zapłacić cło jeszcze przed wysłaniem paczki - podała w czwartek spółka. Poczta dodała, że każdy operator prowadzi też własne prace, by jak najszybciej przywrócić klientom możliwość wysyłania paczek z towarami do USA.

Co z przesyłkami do USA? Deklaracja Poczty Polskiej

Co z przesyłkami do USA? Deklaracja Poczty Polskiej

Źródło:
PAP

Indeksy na Wall Street wzrosły na zamknięciu w czwartek, a Dow Jones ustanowił nowy rekord. Inwestorzy spodziewają się, że najnowsze odczyty kluczowego wskaźnika inflacji konsumenckiej nie staną na przeszkodzie obniżeniu przez Rezerwę Federalną stóp procentowych w przyszłym tygodniu.

Rekord na Wall Street

Rekord na Wall Street

Źródło:
PAP

Larry Ellison, założyciel Oracle, w ostatnich miesiącach znacznie powiększył swój majątek. Przez krótki moment zdetronizował nawet Elona Muska, stając się najbogatszym człowiekiem na świecie. Jak udało mu się osiągnąć taki sukces i co stoi za spektakularnym rozwojem jego firmy?

Dogonił Muska. Kim jest Larry Ellison i jak zbudował imperium?

Dogonił Muska. Kim jest Larry Ellison i jak zbudował imperium?

Źródło:
Reuters, Bloomberg

Od początku 2027 roku osoby pobierające wcześniejsze emerytury oraz renty nie będą już musiały co roku zgłaszać Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych swoich dodatkowych zarobków. To główne założenie projektu nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz ustawy o rencie socjalnej, przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Reforma obejmie 600 tysięcy osób. Jest projekt

Reforma obejmie 600 tysięcy osób. Jest projekt

Źródło:
PAP

Salling Group, właściciel sieci Netto, Bilka i Føtex, ogłosił plan przystosowania 50 sklepów w Danii do funkcjonowania w warunkach kryzysowych. Jak podkreśla minister do spraw zarządzania kryzysowego Torsten Schack Pedersen, działania te wynikają z obaw związanych z możliwym zagrożeniem wojennym.

Sklepy w trybie kryzysowym. Będą mogły działać bez dostaw prądu

Sklepy w trybie kryzysowym. Będą mogły działać bez dostaw prądu

Źródło:
PAP

Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego utrzymała stopy procentowe bez zmian - przekazano w komunikacie po posiedzeniu. EBC podał, że jego ocena perspektyw dla inflacji nie uległa znacznym zmianom.

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych w strefie euro

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych w strefie euro

Źródło:
PAP

Zarząd Narodowego Banku Polskiego podjął decyzję o zwiększeniu udziału złota do 30 procent aktywów rezerwowych - przekazał NBP w komunikacie.

NBP podjął decyzję w sprawie złota

NBP podjął decyzję w sprawie złota

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Samantha Cameron, żona byłego premiera Wielkiej Brytanii, ogłosiła, że kończy działalność swojej marki odzieżowej Cefinn. W oświadczeniu podkreśliła, że decyzja wynika z "rosnących kosztów i międzynarodowych ograniczeń handlowych".

Żona byłego premiera zamyka swoją markę modową

Żona byłego premiera zamyka swoją markę modową

Źródło:
PAP

Ryanair nie wyklucza stałej rezygnacji z połączeń do Izraela. Prezes linii Michael O’Leary poinformował, że choć loty są obecnie zawieszone z powodu napiętej sytuacji w regionie, to ich wznowienie stoi pod znakiem zapytania.

Mogą tam nie wrócić. "Nie będziemy już sobie zawracać głowy"

Mogą tam nie wrócić. "Nie będziemy już sobie zawracać głowy"

Źródło:
PAP

W czwartek w Wiedniu odbędzie się tajne spotkanie najbogatszych państw Unii Europejskiej. Mają one ustalić wspólną strategię przed trudnymi rozmowami o kolejnym siedmioletnim budżecie UE z krajami takimi jak Polska, Hiszpania i Włochy – informuje Politico. Mają stworzyć wspólny front.

"Tajne spotkanie najbogatszych państw Unii". Mają ustalić wspólną strategię

"Tajne spotkanie najbogatszych państw Unii". Mają ustalić wspólną strategię

Źródło:
PAP

Stany Zjednoczone zdejmują sankcje nałożone na białoruskie linie lotnicze Belavia – poinformowała w czwartek ambasada USA w Wilnie, powołując się na słowa wysłannika Trumpa, Johna Coale'a.

USA zdejmują sankcje z białoruskich linii lotniczych

USA zdejmują sankcje z białoruskich linii lotniczych

Źródło:
PAP, Reuters

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zabrało głos w sprawie WIBOR-u. Rzeczniczka generalna Trybunału Laila Medina oceniła w czwartek, że sąd krajowy ma obowiązek dokonania oceny, czy warunek umowny dotyczący zmiennej stopy oprocentowania opartej o WIBOR, powoduje znaczącą nierównowagę ze szkodą dla konsumenta. Dodał, że ocena ta nie może jednak odnosić się do wskaźnika WIBOR jako takiego, ani do metody jego ustalania.

Ważna opinia dla kredytobiorców. TSUE wypowiedziało się w sprawie WIBOR-u

Ważna opinia dla kredytobiorców. TSUE wypowiedziało się w sprawie WIBOR-u

Aktualizacja:
Źródło:
PAP