Konkubinat – jakie prawa mają partnerzy żyjący w związku nieformalnym

Źródło:
TVN24 Biznes
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskie
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24
wideo 2/4
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24

Konkubinat to prawnie nieuregulowana wspólnota życiowa mężczyzny i kobiety, której cechą jest trwałość. W Polsce życie w konkubinacie oznacza brak możliwości korzystania z dokładnie takich samych praw, jakie mają małżeństwa. Mimo to są możliwości dziedziczenia, wspólnych rozliczeń czy brania wspólnie kredytu.

Konkubinat jest uważany za związek osób różnej płci, ale w postanowieniu sądu z 2007 roku pojawia się również sformułowanie „konkubinat homoseksualny”.Konkubina i konkubent mogą spisywać umowy na podstawie Kodeksu cywilnego, w których mogą podzielić majątek. Mogą też dziedziczyć na podstawie testamentów.W konkubinacie nie obowiązuje zasada domniemania uznania ojcostwo jak w małżeństwie, ale przysługują alimenty dziecku, a także może ono dziedziczyć po rodzicach.

Konkubinat – co to jest?

Sformułowanie konkubinat wywodzi się z połączenia łacińskich słów: con – "wespół z" i cubrare – "leżeć". Według Słownika Języka Polskiego PWN konkubinat to trwały związek, który nie jest potwierdzony zawarciem związku małżeńskiego, czyli nie jest sformalizowany. Tworzą go konkubent (mężczyzna żyjący z kobietą w konkubinacie) i konkubina (kobieta żyjąca z mężczyzną w konkubinacie). A u jego podstaw leży połączenie więzami uczuciowymi, fizycznymi i gospodarczymi.

Konkubinat jest w tradycyjnym ujęciu związkiem osób różnej płci. Tak też przedstawiono to w wyroku Sądu Najwyższego z grudnia 2007 roku. Powstało jednak określenie „konkubinat homoseksualny”, które bazuje na orzeczeniu Sądu Apelacyjnego z lutego 2007 roku. Stwierdzono w nim, że „nie ma podstaw do stosowania odmiennych zasad przy rozliczaniu konkubinatu homoseksualnego niż te, które mają zastosowanie odnośnie do konkubinatu heteroseksualnego”.

Konkubinat a kohabitacja

Powszechnie konkubinat jest używany zamiennie ze sformułowaniem związek kohabitacyjny. Według definicji kohabitacja to współzamieszkiwanie (con – wespół z, habitare – mieszkać) i przynajmniej w etymologii różni się tym od konkubinatu, że kładzie nacisk na współmieszkanie, a nie na współżycie. Do współżycia i wzajemnych relacji odnosi się również sformułowanie związek partnerski, czyli zalegalizowana forma, która występuje w wielu państwach (między innymi w Europie Zachodniej). To pozwala na formalne funkcjonowanie par homo- czy heteroseksualnych. W Polsce dotychczas nie zdecydowano się na taki krok.

Konkubinat – prawa i ograniczenia

Konkubinat w Polsce jest stanem faktycznym, ale nieuregulowanym w prawie. Osoby tworzące taki związek nie mogą korzystać z zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym przepisów dotyczących stosunków majątkowych małżeńskich do rozliczenia konkubinatu. Nie ma możliwości wspólnego rozliczenia podatku ani korzystania z ulg przy rozliczaniu darowizn i nabycia spadku. A prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego i współżycia nie oznacza automatycznie domniemania, że nabyte indywidualnie rzeczy są wspólne.

Może jednak dojść do zakupu na współwłasność (ułamkową), gdy partnerzy jednocześnie nabywają prawo własności na przykład mieszkania. Źródłem współwłasności może też być zasiedzenie, które obowiązuje przy wieloletnim konkubinacie. Do rozliczeń można posługiwać się przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu lub zniesieniu współwłasności.

W polskich przepisach (w Kodeksie cywilnym czy karnym) znajdują się też pewne sformułowania, które odnoszą się do konkubinatu. Jednym z nich jest pojęcie "osoby pozostającej we wspólnym pożyciu". Takim osobom przysługuje wejście w stosunek najmu mieszkania po śmierci najemcy.

Do konkubinatu można odnieść też przepisy, gdzie użyto pojęcia "osoby bliskiej". To oznacza, że po śmierci konkubenta lub konkubiny można występować o rentę odszkodowawczą. Można też zostać zwolnionym ze składania zeznań w postępowaniu karnym w czasie trwania związku. W razie śmierci partnera konkubinie (lub konkubentowi), która z nim mieszkała, przysługuje uprawnienie do korzystania z mieszkania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku.

Dziecko, alimenty i dziedziczenie w konkubinacie

W przypadku dziecka urodzonego w małżeństwie domniemuje się automatycznie ojcostwo męża matki. Ta zasada nie obowiązuje jednak w konkubinacie. Konkubent musi je uznać, ale można też wystąpić do sądu o uznanie ojcostwa. Dziecko w związku bez ślubu może mieć nazwisko ojca, ale również matki czy dwuczłonowe.

Prawo do opieki nad dzieckiem, czyli władza rodzicielska, przysługuje konkubentom w stosunku do ich wspólnego dziecka. W przypadku potomków z innych związków – pozostają one obce dla konkubenta matki lub ojca. To oznacza, że nie ma wobec nich żadnych obowiązków, ale też formalnie nie może decydować o jego życiu.

Dziecku w konkubinacie przysługują prawa do alimentów. Można też wystąpić do sądu rodzinnego, jeżeli nie są one wypłacane. Alimenty nie przysługują jednak partnerom w konkubinacie.

Dziecko w konkubinacie ma również prawo do renty rodzinnej, a także do dziedziczenia na równi z potomkami z małżeństw. Automatyczne dziedziczenie z ustawy nie dotyczy jednak samych konkubentów, ponieważ według prawa spadkowego są sobie obcy. W tym wypadku konieczne jest spisanie testamentu. Jeżeli jednak zostaną w nim pominięci ustawowi spadkobiercy, czyli rodzina, to mogą oni dochodzić prawa do zachowku.

Konkubinat – po ilu latach? Jak udowodnić konkubinat?

Ponieważ konkubinat nie jest prawnie uregulowany, to nie jest też wymagane oświadczenie konkubenckie, by mógł funkcjonować. Nie ma też przepisów stanowiących, od ilu lat zaczyna się konkubinat. Jednak w sprawach spornych przed sądem dotyczących na przykład rozliczeń czy dziedziczenia może pojawić się pytanie – jak konkubinat udowodnić. Można to zrobić na podstawie relacji świadków (rodziny, sąsiadów), przedstawienia rachunków za media, aktów urodzenia dzieci (jeżeli konkubenci mają wspólne), ale również za pomocą dokumentów z podróży, które razem odbyli, czy zaświadczenia z administracji (jeśli oboje są zameldowani w tym samym miejscu).

Umowa konkubencka

Strony mogą też spisać umowę konkubencką, w której na przykład zawrą obowiązek opieki nad partnerem w razie choroby, podzielą w niej majątek określając wysokość udziałów, zniosą współwłasność czy ustalą zakres zajmowania się bieżącymi sprawami. Taka umowa musi być oparta na artykule 353 Kodeksu cywilnego, który mówi o zasadzie swobody umów i jej ograniczenia. „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Umowa musi być sporządzona pisemnie, zawierać informację o stronach, pomiędzy którymi zawarta zostaje umowa, a także opis porozumienia. Może również zawierać akt notarialny, czyli być przygotowana przez notariusza.

Partnerzy w konkubinacie mogą również wziąć wspólny kredyt za zgodą banku, na przykład na mieszkanie. Co jednak zrobić, gdy zaciągnięto wspólny kredyt bez ślubu a później doszło do rozstania? Jedna z osób może zatrzymać mieszkanie i spłacić byłego partnera. Można też je sprzedać i przy podziale pieniędzy spłacić kredyt wcześniej. Szczegółowe rozwiązania zależą jednak od umowy i ustaleń z bankiem.

Akty prawne: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny; postanowienia Sądów Najwyższego i Apelacyjnego

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Według lipcowej projekcji inflacja z 50-procentowym prawdopodobieństwem znajdzie się w 2024 roku w przedziale 3,1-4,3 procent, a wzrost PKB - w przedziale 2,3-3,7 procent, podał Narodowy Bank Polski w środowym komunikacie po posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej.

Tak będą rosły ceny? Projekcja NBP

Tak będą rosły ceny? Projekcja NBP

Źródło:
PAP

Zgodnie z oczekiwaniami Rada Polityki Pieniężnej nie zmieniła poziomu stóp procentowych. "Raty spłacanych już kredytów hipotecznych nie ulegną zmianie. Niestety, w ostatnich miesiącach coraz bardziej rosło oprocentowanie nowo udzielanych kredytów" - zwraca uwagę Jarosław Sadowski z Expandera. Dla osób zaciągających obecnie kredyty hipoteczne jedną z istotnych kwestii jest to, czy wybrać oprocentowanie stałe czy zmienne.

Istotna kwestia dla kredytobiorców. Ekspert o pułapce

Istotna kwestia dla kredytobiorców. Ekspert o pułapce

Źródło:
tvn24.pl

Imponujący debiut spółki Sławomira Mentzena na warszawskiej giełdzie rodzi wiele pytań. Część ekspertów zwraca uwagę, że choć rozkręcanie działalności giełdowej przez aktywnego polityka jest zgodne z prawem, to może jednak budzić wątpliwości etyczne. Monetyzowanie politycznej popularności może okazać się mieczem obosiecznym.

Debiut Mentzena na giełdzie. W tle wątpliwości etyczne

Debiut Mentzena na giełdzie. W tle wątpliwości etyczne

Źródło:
tvn24.pl

Rada Polityki Pieniężnej utrzymała stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie - podał w środę w komunikacie bank centralny. RPP ostatni raz dokonała obniżki stóp procentowych w październiku ubiegłego roku.

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych

Źródło:
PAP

PKP Cargo, największy przewoźnik towarowy w kraju, planuje zwolnić jeszcze w tym roku nawet do 30 procent zatrudnionych - przekazała spółka. Zarząd spółki podjął już uchwałę w tej sprawie.

Zwolnienia grupowe w kolejowej spółce. Pracę ma stracić 30 procent załogi

Zwolnienia grupowe w kolejowej spółce. Pracę ma stracić 30 procent załogi

Źródło:
PAP

Sieć Sinsay wycofuje ze swoich sklepów dwie zabawki. Powodem są wady, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia dzieci.

Zabawki wycofane z popularnej sieci. Apel do klientów

Zabawki wycofane z popularnej sieci. Apel do klientów

Źródło:
tvn24.pl

W Polsce od marca obowiązują nowe przepisy umożliwiające konfiskatę samochodu za prowadzenie w stanie nietrzeźwości. Co ciekawe, w wielu krajach podobne regulacje funkcjonują od lat i to nie tylko za jazdę na podwójnym gazie. Gdzie i za co stracimy auto na europejskich drogach?

Konfiskata samochodu za granicą. W tych krajach za jazdę po alkoholu grozi utrata auta

Konfiskata samochodu za granicą. W tych krajach za jazdę po alkoholu grozi utrata auta

Źródło:
tvn24.pl, Turcza Kancelaria Radców Prawnych

Niemiecka Lufthansa i włoskie Ministerstwo Gospodarki i Finansów otrzymały zgodę od Komisji Europejskiej na przejęcie kontroli nad liniami lotniczymi ITA Airways. Żeby transakcja doszła do skutku, nowi właściciele muszą spełnić wyznaczone przez Brukselę warunki.

Podniebna fuzja ze zgodą Brukseli

Podniebna fuzja ze zgodą Brukseli

Źródło:
PAP

Unia Europejska planuje nałożenie ceł na tanie towary kupowane od chińskich sprzedawców internetowych, w tym Temu, Shein i AliExpress - podał Reuters, powołując się na "Financial Times", którego źródłami były trzy osoby poinformowane w tej sprawie.

Media: Bruksela planuje uderzyć w chińskie Temu i Shein nowym cłem

Media: Bruksela planuje uderzyć w chińskie Temu i Shein nowym cłem

Źródło:
Reuters

Będzie śledztwo w sprawie nielegalnych wynagrodzeń w Orlenie - napisała w mediach społecznościowych Agnieszka Pomaska, posłanka Platformy Obywatelskiej (PO). Dodała, że członkowie rady nadzorczej spółki omijali ustawę kominową i okołobudżetową.

Pomaska: będzie śledztwo w sprawie nielegalnych wynagrodzeń w Orlenie

Pomaska: będzie śledztwo w sprawie nielegalnych wynagrodzeń w Orlenie

Źródło:
tvn24.pl, "Fakty" TVN

W przypadku zadziałania nadzwyczajnych i nieuniknionych okoliczności, czyli siły wyższej, turyści mają prawo do zwrotu za niewykorzystane świadczenia - stwierdził na antenie TVN24 Paweł Niewiadomski, prezes Polskiej Izby Turystyki (PIT).

Pożary w Grecji i ewakuacja. Jakie prawa przysługują turystom?

Pożary w Grecji i ewakuacja. Jakie prawa przysługują turystom?

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Od 2 lipca zakup domu lub mieszkania na podstawie umowy deweloperskiej w każdym przypadku będzie objęty ochroną Deweloperskiego Funduszu Gwarancyjnego. Oznacza to zakończenie dwuletniego okresu przejściowego, który umożliwiał sprzedaż nieruchomości na starych zasadach, bez ochrony DFG.

Kupowanie mieszkań będzie bezpieczniejsze. Od lipca specjalna ochrona

Kupowanie mieszkań będzie bezpieczniejsze. Od lipca specjalna ochrona

Źródło:
PAP

Od poniedziałku w Szwecji obowiązują nowe przepisy, umożliwiające dziadkom pobieranie wynagrodzenia za opiekę nad dzieckiem - donosi "New York Times". Jak dodaje dziennik, chodzi o możliwość przeniesienia części płatnego urlopu rodzicielskiego na innych opiekunów.

Wynagrodzenie za opiekę nad wnukiem. "Babciowe" po szwedzku

Wynagrodzenie za opiekę nad wnukiem. "Babciowe" po szwedzku

Źródło:
"New York Times"

Dostęp do e-papierosów jest praktycznie nieograniczony. Wkrótce ma się to zmienić. Niepełnoletni nie będą mogli ich kupić - zakłada projekt zmiany ustawy. Będzie dotyczył nie tylko sprzedaży przez internet i w automatach, ale i ograniczenia miejsc ich używania - takich jak przystanki. Materiał Natalii Treder z programu "Polska i Świat" w TVN24.

Niepełnoletni nie będą mogli kupić e-papierosów

Niepełnoletni nie będą mogli kupić e-papierosów

Źródło:
tvn24.pl

We wtorek w Lotto padła główna wygrana. Do jednego z graczy trafi prawie 2,7 miliona złotych. Jak podano w komunikacie, wygrana padła w miejscowości Jabłonka (woj. małopolskie). Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 2 lipca 2024 roku.

Padła szóstka w Lotto

Padła szóstka w Lotto

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

W Polsce w 2022 roku mieliśmy potężną grupę osób pełnoletnich, które nadal mieszkały z rodzicami. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że była to co trzeci osoba w wieku od 24-34 lat. Wśród gniazdowników, bo tak są nazywani, aż 63 procent stanowili mężczyźni.

Nie ma jak u mamy. Gniazdownicy to w większości mężczyźni

Nie ma jak u mamy. Gniazdownicy to w większości mężczyźni

Źródło:
PAP

Członkowie byłego zarządu Taurona bez absolutorium za 2023 rok - taką decyzję podjęło Zwyczajne Walne Zgromadzenie spółki. Akcjonariusze udzielili absolutorium za 2023 roku ówczesnym członkom rady nadzorczej - podano w komunikacie.

Były zarząd Taurona bez absolutorium

Były zarząd Taurona bez absolutorium

Źródło:
PAP

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad przepisami, które umożliwią konfiskatę auta kierowcom pod wpływem alkoholu, bez względu na to, ile wypili. O tym, jaką karę wymierzyć zadecyduje sąd po indywidualnej ocenie każdego zdarzenia. Materiał z magazynu "Polska i Świat", przygotowany przez Aleksandrę Kąkol.

"Nie kalkulują, nie przewidują i mają w nosie, jaka kara ich spotka". Nowy bat na pijanych kierowców

"Nie kalkulują, nie przewidują i mają w nosie, jaka kara ich spotka". Nowy bat na pijanych kierowców

Źródło:
TVN24

- Rozumiem, że jest przestrzeń do zadośćuczynienia na gruncie etycznym, moralnym i politycznym - powiedział w programie "Fakty po Faktach" na antenie TVN24 były minister spraw zagranicznych Dariusz Rosati, pytany o kwestię reparacji wojennych od Niemiec. Jak dodał, "podejście PiS i Jarosława Kaczyńskiego gwarantowało, że niczego się nie załatwi".

"Duda na szczęście nie będzie mógł tego blokować"

"Duda na szczęście nie będzie mógł tego blokować"

Źródło:
TVN24

Praskie lotnisko imienia Vaclava Havla ma problemy z odprawą bagażu. Część pasażerów odlatuje bez swoich walizek, które są dosyłane następnymi lotami, inni po przylocie czekają na bagaż nawet kilka godzin. Władze lotniska zaapelowały do podróżnych, by ważne leki zabierali ze sobą na pokład samolotu.

Pasażerowie odlatują bez walizek. Potężne utrudnienia na lotnisku

Pasażerowie odlatują bez walizek. Potężne utrudnienia na lotnisku

Źródło:
PAP

Ceny mieszkań w Polsce wzrosły nominalnie o 13 procent w ciągu ostatnich 12 miesięcy - wynika z raportu Knight Frank. Jest to trzeci wynik wśród 56 rynków mieszkaniowych na świecie analizowanych przez wspomnianą firmę.

Prześwietlili ceny mieszkań w ponad 50 krajach. Polska na podium

Prześwietlili ceny mieszkań w ponad 50 krajach. Polska na podium

Źródło:
PAP

Stwierdzono wysoki poziomów migracji ołowiu i kadmu z obrzeża partii kubków. Ostrzeżenie o wycofanym produkcie wydał Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). W opinii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH - Państwowego Instytutu Badawczego taka ilość stwarza zagrożenie dla zdrowia.

Produkt wycofany z obrotu. "Zagrożenie dla zdrowia"

Produkt wycofany z obrotu. "Zagrożenie dla zdrowia"

Źródło:
PAP

We wtorkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 360 milionów złotych. W Polsce odnotowano jedną wysoką wygraną o wartości ponad 3,2 miliona złotych. Oto liczby, jakie wylosowano 2 lipca.

Rośnie kumulacja w Eurojackpot. Duża wygrana w Polsce

Rośnie kumulacja w Eurojackpot. Duża wygrana w Polsce

Źródło:
tvn24.pl