Konkubinat – jakie prawa mają partnerzy żyjący w związku nieformalnym

Źródło:
TVN24 Biznes
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskie
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24
wideo 2/4
Biedroń: naprawdę nie jestem naiwny, że Morawiecki przeforsuje związki partnerskieTVN24

Konkubinat to prawnie nieuregulowana wspólnota życiowa mężczyzny i kobiety, której cechą jest trwałość. W Polsce życie w konkubinacie oznacza brak możliwości korzystania z dokładnie takich samych praw, jakie mają małżeństwa. Mimo to są możliwości dziedziczenia, wspólnych rozliczeń czy brania wspólnie kredytu.

Konkubinat jest uważany za związek osób różnej płci, ale w postanowieniu sądu z 2007 roku pojawia się również sformułowanie „konkubinat homoseksualny”.Konkubina i konkubent mogą spisywać umowy na podstawie Kodeksu cywilnego, w których mogą podzielić majątek. Mogą też dziedziczyć na podstawie testamentów.W konkubinacie nie obowiązuje zasada domniemania uznania ojcostwo jak w małżeństwie, ale przysługują alimenty dziecku, a także może ono dziedziczyć po rodzicach.

Konkubinat – co to jest?

Sformułowanie konkubinat wywodzi się z połączenia łacińskich słów: con – "wespół z" i cubrare – "leżeć". Według Słownika Języka Polskiego PWN konkubinat to trwały związek, który nie jest potwierdzony zawarciem związku małżeńskiego, czyli nie jest sformalizowany. Tworzą go konkubent (mężczyzna żyjący z kobietą w konkubinacie) i konkubina (kobieta żyjąca z mężczyzną w konkubinacie). A u jego podstaw leży połączenie więzami uczuciowymi, fizycznymi i gospodarczymi.

Konkubinat jest w tradycyjnym ujęciu związkiem osób różnej płci. Tak też przedstawiono to w wyroku Sądu Najwyższego z grudnia 2007 roku. Powstało jednak określenie „konkubinat homoseksualny”, które bazuje na orzeczeniu Sądu Apelacyjnego z lutego 2007 roku. Stwierdzono w nim, że „nie ma podstaw do stosowania odmiennych zasad przy rozliczaniu konkubinatu homoseksualnego niż te, które mają zastosowanie odnośnie do konkubinatu heteroseksualnego”.

Konkubinat a kohabitacja

Powszechnie konkubinat jest używany zamiennie ze sformułowaniem związek kohabitacyjny. Według definicji kohabitacja to współzamieszkiwanie (con – wespół z, habitare – mieszkać) i przynajmniej w etymologii różni się tym od konkubinatu, że kładzie nacisk na współmieszkanie, a nie na współżycie. Do współżycia i wzajemnych relacji odnosi się również sformułowanie związek partnerski, czyli zalegalizowana forma, która występuje w wielu państwach (między innymi w Europie Zachodniej). To pozwala na formalne funkcjonowanie par homo- czy heteroseksualnych. W Polsce dotychczas nie zdecydowano się na taki krok.

Konkubinat – prawa i ograniczenia

Konkubinat w Polsce jest stanem faktycznym, ale nieuregulowanym w prawie. Osoby tworzące taki związek nie mogą korzystać z zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym przepisów dotyczących stosunków majątkowych małżeńskich do rozliczenia konkubinatu. Nie ma możliwości wspólnego rozliczenia podatku ani korzystania z ulg przy rozliczaniu darowizn i nabycia spadku. A prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego i współżycia nie oznacza automatycznie domniemania, że nabyte indywidualnie rzeczy są wspólne.

Może jednak dojść do zakupu na współwłasność (ułamkową), gdy partnerzy jednocześnie nabywają prawo własności na przykład mieszkania. Źródłem współwłasności może też być zasiedzenie, które obowiązuje przy wieloletnim konkubinacie. Do rozliczeń można posługiwać się przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu lub zniesieniu współwłasności.

W polskich przepisach (w Kodeksie cywilnym czy karnym) znajdują się też pewne sformułowania, które odnoszą się do konkubinatu. Jednym z nich jest pojęcie "osoby pozostającej we wspólnym pożyciu". Takim osobom przysługuje wejście w stosunek najmu mieszkania po śmierci najemcy.

Do konkubinatu można odnieść też przepisy, gdzie użyto pojęcia "osoby bliskiej". To oznacza, że po śmierci konkubenta lub konkubiny można występować o rentę odszkodowawczą. Można też zostać zwolnionym ze składania zeznań w postępowaniu karnym w czasie trwania związku. W razie śmierci partnera konkubinie (lub konkubentowi), która z nim mieszkała, przysługuje uprawnienie do korzystania z mieszkania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku.

Dziecko, alimenty i dziedziczenie w konkubinacie

W przypadku dziecka urodzonego w małżeństwie domniemuje się automatycznie ojcostwo męża matki. Ta zasada nie obowiązuje jednak w konkubinacie. Konkubent musi je uznać, ale można też wystąpić do sądu o uznanie ojcostwa. Dziecko w związku bez ślubu może mieć nazwisko ojca, ale również matki czy dwuczłonowe.

Prawo do opieki nad dzieckiem, czyli władza rodzicielska, przysługuje konkubentom w stosunku do ich wspólnego dziecka. W przypadku potomków z innych związków – pozostają one obce dla konkubenta matki lub ojca. To oznacza, że nie ma wobec nich żadnych obowiązków, ale też formalnie nie może decydować o jego życiu.

Dziecku w konkubinacie przysługują prawa do alimentów. Można też wystąpić do sądu rodzinnego, jeżeli nie są one wypłacane. Alimenty nie przysługują jednak partnerom w konkubinacie.

Dziecko w konkubinacie ma również prawo do renty rodzinnej, a także do dziedziczenia na równi z potomkami z małżeństw. Automatyczne dziedziczenie z ustawy nie dotyczy jednak samych konkubentów, ponieważ według prawa spadkowego są sobie obcy. W tym wypadku konieczne jest spisanie testamentu. Jeżeli jednak zostaną w nim pominięci ustawowi spadkobiercy, czyli rodzina, to mogą oni dochodzić prawa do zachowku.

Konkubinat – po ilu latach? Jak udowodnić konkubinat?

Ponieważ konkubinat nie jest prawnie uregulowany, to nie jest też wymagane oświadczenie konkubenckie, by mógł funkcjonować. Nie ma też przepisów stanowiących, od ilu lat zaczyna się konkubinat. Jednak w sprawach spornych przed sądem dotyczących na przykład rozliczeń czy dziedziczenia może pojawić się pytanie – jak konkubinat udowodnić. Można to zrobić na podstawie relacji świadków (rodziny, sąsiadów), przedstawienia rachunków za media, aktów urodzenia dzieci (jeżeli konkubenci mają wspólne), ale również za pomocą dokumentów z podróży, które razem odbyli, czy zaświadczenia z administracji (jeśli oboje są zameldowani w tym samym miejscu).

Umowa konkubencka

Strony mogą też spisać umowę konkubencką, w której na przykład zawrą obowiązek opieki nad partnerem w razie choroby, podzielą w niej majątek określając wysokość udziałów, zniosą współwłasność czy ustalą zakres zajmowania się bieżącymi sprawami. Taka umowa musi być oparta na artykule 353 Kodeksu cywilnego, który mówi o zasadzie swobody umów i jej ograniczenia. „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Umowa musi być sporządzona pisemnie, zawierać informację o stronach, pomiędzy którymi zawarta zostaje umowa, a także opis porozumienia. Może również zawierać akt notarialny, czyli być przygotowana przez notariusza.

Partnerzy w konkubinacie mogą również wziąć wspólny kredyt za zgodą banku, na przykład na mieszkanie. Co jednak zrobić, gdy zaciągnięto wspólny kredyt bez ślubu a później doszło do rozstania? Jedna z osób może zatrzymać mieszkanie i spłacić byłego partnera. Można też je sprzedać i przy podziale pieniędzy spłacić kredyt wcześniej. Szczegółowe rozwiązania zależą jednak od umowy i ustaleń z bankiem.

Akty prawne: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny; postanowienia Sądów Najwyższego i Apelacyjnego

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Miliarder Elon Musk poinformował, że ograniczy wydatki na kampanie wyborcze, bo "nie widzi powodu" dalszego ich finansowania. Odniósł się także do przeciwników atakujących jego firmy i zapowiedział, że "wielu z nich trafi do więzienia".

Elon Musk: nie martwcie się, idziemy po was

Elon Musk: nie martwcie się, idziemy po was

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Reputacja najważniejszych firm należących do Elona Muska spadła ze szczytu rankingu na sam dół - wykazał sondaż firmy Harris Poll, który we wtorek cytuje portal Axios. Tesla, która była na 8. miejscu w 2021 roku, zajmuje obecnie 95. pozycję.

Ze szczytu na sam dół. Musk ma problem

Ze szczytu na sam dół. Musk ma problem

Źródło:
PAP

We wtorkowym losowaniu w Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 150 milionów złotych. W Niemczech odnotowano dwie wygrane drugiego stopnia. W Polsce najwyższa była wygrana czwartego stopnia. Oto wyniki losowania Eurojackpot z 20 maja 2025 roku.

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Niemczech

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Niemczech

Źródło:
tvn24.pl

Rząd przyjął cztery projekty z pakietu deregulacyjnego - podała kancelaria premiera. Nowe rozwiązania dotyczą między innymi podatku od spadków i darowizn, podatku dochodowego, a także prawa bankowego.

Zmiany w podatkach. Rada Ministrów zdecydowała

Zmiany w podatkach. Rada Ministrów zdecydowała

Źródło:
PAP

Mechanizm zezwalający na bezcłowy import towarów z Ukrainy przestanie obowiązywać na początku czerwca - przekazał premier Donald Tusk. Dodał, że znów będą obowiązywać regulacje sprzed inwazji Rosji na Ukrainę.

Donald Tusk: wracamy do sytuacji sprzed wojny, jeśli chodzi o regulacje na granicy

Donald Tusk: wracamy do sytuacji sprzed wojny, jeśli chodzi o regulacje na granicy

Źródło:
PAP

Rosyjski sąd przedłużył do 25 sierpnia areszt tymczasowy dla Wadima Moszkowicza, założyciela firmy rolniczej Rusagro - przekazał jego prawnik, cytowany przez Agencję Reuters. Miliarder jest podejrzewany o łapówkarstwo i defraudację 30 miliardów rubli (około 1,5 miliarda złotych).

Sąd przedłużył areszt dla rosyjskiego oligarchy

Sąd przedłużył areszt dla rosyjskiego oligarchy

Źródło:
Reuters, tvn24.pl

Projekt noweli o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa trafi do Sejmu w czerwcu - przekazał wicedyrektor Departamentu Cyberbezpieczeństwa w Ministerstwie Cyfryzacji Marcin Wysocki. Podkreślił, że zmiana jest pilna i priorytetowa.

"Projekt ma charakter pilny i priorytetowy"

"Projekt ma charakter pilny i priorytetowy"

Źródło:
PAP

Bruksela planuje nałożenie podatku na małe paczki spoza Unii Europejskiej (UE), głównie z Chin. Ma to ograniczyć import za pośrednictwem tamtejszych detalicznych sklepów online, takich jak Temu czy Shein - poinformował "Financial Times".

Media: nowy podatek uderzy w Temu i Shein

Media: nowy podatek uderzy w Temu i Shein

Źródło:
PAP

- Z roku na rok coraz trudniej jest wybrać finalistów. Jakość kandydatów jest bardzo dobra w każdej kategorii - mówił w TVN24 BiS Krzysztof Kulig, przewodniczący Kapituły Nagrody Polskiej Rady Biznesu. Ogłoszenie laureatów "biznesowych Oscarów" w ramach 14. edycji konkursu odbędzie się 26 maja 2025 roku.

"Chcielibyśmy te firmy przybliżać szerokiemu gronu"

"Chcielibyśmy te firmy przybliżać szerokiemu gronu"

Źródło:
tvn24.pl

- Osiemset tysięcy dzieci w wieku szkolnym potrzebuje fachowego dostępu do opieki psychiatrycznej i psychologicznej. To jest populacja drugiego miasta w Polsce - Krakowa. Ta skala potrzeb jest ogromna - podkreśliła Zuzanna Lewandowska, prezeska Fundacji TVN.

Prezeska Fundacji TVN: to jest ogromnie ważny temat

Prezeska Fundacji TVN: to jest ogromnie ważny temat

Źródło:
tvn24.pl

Od 1 stycznia 2026 roku informacja o emeryturze będzie dostępna w aplikacji mObywatel - wynika z projektu przyjętego przez rząd. Dokument zakłada likwidację Centralnej Informacji Emerytalnej z powodu wysokich kosztów i niepewnej skuteczności.

"Informacja o naszej emeryturze". Rząd przyjął projekt

"Informacja o naszej emeryturze". Rząd przyjął projekt

Źródło:
PAP

Wypłata 14. emerytury w 2025 roku została zaplanowana na wrzesień - wynika z wykazu prac legislacyjnych rządu. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracuje nad projektem rozporządzenia, które formalnie określi termin przekazania dodatkowego świadczenia dla emerytów i rencistów.

Dodatkowe pieniądze dla emerytów. Wiadomo, kiedy wypłata

Dodatkowe pieniądze dla emerytów. Wiadomo, kiedy wypłata

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Od wtorku maszyniści nie muszą już podawać sygnału dźwiękowego "Baczność" przed przejazdami kolejowymi wyposażonymi w rogatki lub sygnalizację świetlno-dźwiękową. To efekt nowelizacji rozporządzenia podpisanej przez ministra infrastruktury Dariusza Klimczaka. Zmiana ma ograniczyć hałas w rejonach zamieszkałych i poprawić komfort życia mieszkańców.

Od dziś zmiany na przejazdach kolejowych

Od dziś zmiany na przejazdach kolejowych

Źródło:
tvn24.pl

Niższy limit ceny za ropę z Rosji, wsparcie ukraińskiego przemysłu i cios w rosyjską "flotę cieni" - to zaproponował minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski w Brukseli. Wskazał w ten sposób, co jeszcze może zrobić Unia Europejska.

Sikorski: powinniśmy być nie gorsi

Sikorski: powinniśmy być nie gorsi

Źródło:
PAP

Unia Europejska zatwierdziła 17. pakiet sankcji na Rosję, obejmujący blisko 200 statków z rosyjskiej "floty cieni" - poinformowała we wtorek szefowa dyplomacji UE Kaja Kallas. Powtórzyła, że trwają prace nad kolejnymi sankcjami.

Nowe sankcje na Rosję. Jest zielone światło

Nowe sankcje na Rosję. Jest zielone światło

Źródło:
PAP, tvn24.pl

W pierwszym kwartale 2025 roku ponad 14 tysięcy odbiorców energii elektrycznej zmieniło swojego sprzedawcę prądu. Z danych opublikowanych przez Urząd Regulacji Energetyki (URE) wynika także, że w ponad 8 tysiącach przypadków były to gospodarstwa domowe.

Zmiany sprzedawcy prądu. Skorzystały tysiące gospodarstw

Zmiany sprzedawcy prądu. Skorzystały tysiące gospodarstw

Źródło:
PAP

Złoty we wtorek odrobił większość strat po weekendzie i jego kurs zszedł do 4,25 względem euro. Jednak zdaniem analityków, przestrzeń do dalszego umacniania jest niewielka, a na znaczeniu zyskają globalne czynniki wpływu. 

"Bez paniki". Co się dzieje ze złotym?

"Bez paniki". Co się dzieje ze złotym?

Źródło:
PAP

Rząd zajmie się na wtorkowym posiedzeniu rekompensatami dla poszkodowanych weteranów - zapowiedział premier Donald Tusk. - Po powrocie do kraju otrzymują oczywiście rentę, kiedy nie są zdolni do służby, ale już odszkodowanie, inne środki do życia - to już bardzo długa droga sądowa, procesowanie się z instytucjami państwa, często kończące się niczym z punktu widzenia weterana - stwierdził premier.

Sześć tysięcy złotych za każdy procent utraty zdrowia. Tusk: podjęliśmy decyzję

Sześć tysięcy złotych za każdy procent utraty zdrowia. Tusk: podjęliśmy decyzję

Źródło:
tvn24.pl

W Niemczech narastają apele o powołanie komisji śledczej Bundestagu w sprawie gazociągu Nord Stream 2. Zdaniem dziennika "Sueddeutsche Zeitung", poparcie dla tego projektu było jedną z największych pomyłek w historii niemieckiej polityki zagranicznej. Gazeta wzywa do przeprowadzenia parlamentarnego dochodzenia, podobnie jak przedstawiciele opozycji.

"Jedna z największych pomyłek w historii". Chcą komisji śledczej

"Jedna z największych pomyłek w historii". Chcą komisji śledczej

Źródło:
PAP

Główny Inspektorat Sanitarny wydał ostrzeżenie publiczne dotyczące kwasu chlebowego. W kilku partiach produktu oznakowanego jako bezglutenowy wykryto gluten, co u niektórych osób może wywołać reakcje alergiczne.

Partie produktu wycofane ze sklepów. Ostrzeżenie

Partie produktu wycofane ze sklepów. Ostrzeżenie

Źródło:
tvn24.pl

Ceny ropy na nowojorskiej giełdzie paliw pozostają niestabilne po dwóch dniach wzrostów. Inwestorzy dostrzegają sygnały, że prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump wycofuje się z dotychczasowych działań na rzecz zakończenia wojny w Ukrainie. Dodatkowo, według maklerów, Iran nie zamierza łatwo rezygnować ze swoich ambicji nuklearnych, co również wpływa na nastroje na rynku.

Niepewność na rynku. Inwestorzy analizują sygnały z USA i Iranu

Niepewność na rynku. Inwestorzy analizują sygnały z USA i Iranu

Źródło:
PAP

Wietnamskie władze aresztowały byłą miss i influencerkę Nguyen Thuc Thuy Tien pod zarzutem oszustwa konsumenckiego. Promowany przez nią w mediach społecznościowych suplement w postaci żelków miał być bogaty w błonnik, jednak badania wykazały jego śladową zawartość. W produkcie stwierdzono natomiast wysokie stężenie substancji stosowanej między innymi w środkach przeczyszczających.

Była miss aresztowana za reklamowanie fałszywego suplementu

Była miss aresztowana za reklamowanie fałszywego suplementu

Źródło:
BBC

Administracja Donalda Trumpa podjęła decyzję, że nie wypłaci Uniwersytetowi Harvarda 60 milionów dolarów grantów. Zdaniem Departamentu Zdrowia uczelnia nie podjęła działań przeciw antysemityzmowi i dyskryminacji etnicznej na kampusie.

Kolejne uderzenie administracji Trumpa w znaną uczelnię

Kolejne uderzenie administracji Trumpa w znaną uczelnię

Źródło:
PAP

Krajowa Unia Konsumentów we Włoszech zaapelowała o wprowadzenie przepisów regulujących napływ turystów na Capri. Organizacja zwraca uwagę, że nadmierny ruch turystyczny prowadzi do poważnych utrudnień i negatywnie wpływa na życie mieszkańców wyspy.

Tłumy blokują włoską wyspę. Jest apel

Tłumy blokują włoską wyspę. Jest apel

Źródło:
PAP

Obniżka podatków, podniesienie drugiego progu podatkowego, duże fundusze inwestycyjne czy zmiany w popularnych świadczeniach - to miedzy innymi proponują kandydaci na prezydenta, którzy zmierzą się w drugiej turze wyborów. Przypominamy, jakie gospodarcze obietnice złożyli Rafał Trzaskowski i Karol Nawrocki.

Gospodarcze obietnice Rafała Trzaskowskiego i Karola Nawrockiego

Gospodarcze obietnice Rafała Trzaskowskiego i Karola Nawrockiego

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Stacje TVN24 i TVN, należące do globalnego koncernu medialnego Warner Bros. Discovery, były w trakcie ogłaszania sondażowych wyników pierwszej tury wyborów prezydenckich najchętniej oglądanymi w Polsce. W grupie widzów powyżej czwartego roku życia odnotowały łącznie prawie 22 procent udziału w rynku - wynika z danych Nielsen TV Audience Measurement. Rewelacyjne wyniki osiągnął także portal tvn24.pl.

Rewelacyjne wyniki TVN24, TVN i tvn24.pl. Dziękujemy!

Rewelacyjne wyniki TVN24, TVN i tvn24.pl. Dziękujemy!

Źródło:
tvn24.pl