Edukacja domowa – czym jest? Kto może z niej skorzystać?

● Edukacja domowa jest dostępna dla każdego dziecka w wieku od 6 do 18 lat. ● Do rozpoczęcia edukacji domowej konieczna jest zgoda dyrektora przedszkola lub szkoły. ● Dzieci uczone w domu zobowiązane są do zdawania rocznych egzaminów klasyfikacyjnych. ● Zgoda na edukację domową jest bezpłatna. Dziecko nią objęte otrzymuje również ze szkoły, tak jak pozostałe dzieci, bezpłatnie podręczniki i zeszyty ćwiczeń.

Wszystkie dzieci w wieku od 6 do 18 lat objęte są obowiązkiem szkolnym. W związku z tym muszą w tym czasie być zapisane do przedszkola lub szkoły, przeważnie zgodnie ze swoją rejonizacją wojewódzką. 

Od 1991 roku istnieje jednak możliwość realizowania obowiązku szkolnego w domu. Oznacza to uczenie dziecka poza szkołą, najczęściej we własnym domu, i w warunkach zorganizowanych przez jego rodziców. Taka forma nauki może mieć liczne zalety, takie jak większa efektywność nauki, skuteczniejsze rozwijanie talentów dziecka, bardziej indywidualne podejście do dziecka, umacnianie więzi rodzinnych. Wiąże się jednak również z dodatkowymi wyzwaniami, na czele z umiejętnością skutecznego zapewnienia dziecku nauki.

Ponieważ formalnie dzieci pozostają cały czas zapisane do szkoły stacjonarnej, aby rozpocząć nauczanie domowe konieczne jest uzyskanie zgody dyrektora tej szkoły. Oznacza to jednak, że dziecko, które nauczane jest w domu, może jednocześnie brać udział w dodatkowych zajęciach edukacyjnych w szkole. 

Nauczanie domowe mogą prowadzić:

– rodzice, – opiekunowie prawni, – inne wskazane przez rodziców lub opiekunów osoby.

Osoby te nie muszą posiadać specjalnych szkoleń ani kursów w kierunku prowadzenia nauki. Jednocześnie zgoda na prowadzenie edukacji domowej dotyczyć będzie zawsze określonego etapu edukacji:

– etapu I, czyli klas 1-3 szkoły podstawowej, – etapu II, czyli klas 4-8 szkoły podstawowej, – etapu III, czyli szkoły ponadgimnazjalnej.

Nauczanie dziecka w domu nie zwalnia go z obowiązku okresowej weryfikacji postępów w tej nauce. Po każdym roku edukacji domowej uczeń musi zdać egzaminy klasyfikacyjne, których zakres ustala dyrektor szkoły danego dziecka. 

Egzaminy te służą potwierdzaniu opanowania wymaganego materiału, a po zdaniu kończą się otrzymaniem świadectwa ukończenia danej klasy. Na świadectwie tym nie będzie jedynie ocen z zachowania, wychowania fizycznego, techniki, muzyki oraz plastyki. 

Nieusprawiedliwione nieprzystąpienie do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych, tak samo jak niezdanie tych egzaminów przez dziecko, może oznaczać cofnięcie zgody dyrektora przedszkola lub szkoły na edukację domową.

O pozwolenie na edukację domową ubiegać się mogą rodzice lub opiekunowie prawni dziecka w wieku od 6 do 18 lat. W tym celu należy przygotować:

● Wniosek o zezwolenie na edukację domową. Wnioski takie mogą przygotowywać poszczególne szkoły, w przeciwnym razie piszą je samodzielnie rodzice – nie istnieje jeden określony wzór. ● Oświadczenie o zapewnianiu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej dla danego etapu kształcenia. Oświadczenie rodzice piszą samodzielnie. ● Zobowiązanie, że dziecko będzie przystępowało do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych. 

Do niedawna konieczne było również posiadanie opinii pracownika poradni psychologiczno-pedagogicznej stwierdzającej, że dane dziecko może uczyć się w domu. Wymóg ten został jednak uchylony w lipcu 2021 roku na skutek nowelizacji ustawy Prawo oświatowe.

Aby uzyskać zgodę na edukację domową, zebrane dokumenty należy złożyć u dyrektora przedszkola lub szkoły, do której zapisane jest dziecko. Można to zrobić w dowolnym momencie przed rozpoczęciem szkoły lub w trakcie roku szkolnego.

Dyrektor placówki zobowiązany jest do wydania swojej decyzji w ciągu 30 dni kalendarzowych od złożenia wszystkich wymaganych dokumentów. W przypadku wydania zgody wskazany jest w niej etap edukacji, którego zgoda ta dotyczy.

Jeżeli natomiast decyzja dyrektora będzie odmowna, rodzic lub opiekun prawny dziecka może się od niej odwołać. Odwołanie takie należy kierować do kuratora oświaty i złożyć je w ciągu miesiąca u dyrektora, który wydał decyzję.

Zgromadzenie dokumentów wymaganych do wniosku o zezwolenie na edukację domową oraz uzyskanie na nią zgody nie wiąże się z żadnymi kosztami – jest bezpłatne.

Koszty, jakie generuje późniejsze prowadzenie edukacji domowej, są natomiast bardzo różne i zależą od indywidualnego przypadku. Zwolennicy tej formy edukacji argumentują, że jest ona zwykle znacznie tańsza niż nauka stacjonarna w szkole. Wynika to z faktu, że znikają wydatki na składki szkolne, pomoce szkolne, zeszyty, czy stroje na WF. Dzieci uczone w domu jednocześnie tak samo jak inni uczniowie otrzymują od szkoły bezpłatnie podręczniki i zeszyty ćwiczeń.

Z drugiej jednak strony nie każdy rodzic jest w stanie połączyć własne obowiązki zawodowe z prowadzeniem edukacji domowej. W niektórych przypadkach ta forma nauki może ponadto wiązać się z potrzebą wynajęcia opiekunki do dziecka lub ponoszenia innych kosztów, np. samodzielnego organizowania wycieczek, kupowania pomocy naukowych lub korzystania z usług indywidualnych nauczycieli czy pedagogów. Na wysokość tych kosztów w dużym stopniu wpływ mają jednak wówczas sami rodzice.

Czytaj także: Nowe lektury i zasady nauczania niektórych przedmiotów. Minister Czarnek podpisał rozporządzenie Lektury szkolne dla klas 1-3. Sprawdź nową listę lektur Lektury szkolne w klasach 4-8 szkoły podstawowej. Nowa lista lektur obowiązkowych i uzupełniających Lektury szkolne dla liceum i technikum. Sprawdź listę lektur obowiązkowych i uzupełniających

Akty prawne: Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego