Karta przedpłacona – dla kogo? Jak działa karta prepaid?

● Karta przedpłacona umożliwia zakupy jedynie do wysokości przelanych na nią wcześniej środków. ● Karta przedpłacona jest szczególnie bezpieczna m.in. na wyjazdach czy podczas płatności w internecie. ● Właściciel karty może uczynić jej użytkownikiem inną osobę: bliskiego, dziecko albo pracownika. ● Karta przedpłacona może ułatwiać dłużnikom unikanie zajęcia komorniczego.

Funkcjonowanie kart płatniczych regulowane jest w ustawie z 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe oraz – bardziej szczegółowo – w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.

Dokładnie zasady działania kart przedpłaconych określają natomiast poszczególne wydające je banki, to w ich oddziałach lub na ich stronach internetowych należy więc szukać tych informacji.

Istnieją różne rodzaje kart prepaid – telefoniczne, paliwowe, zakupowe (podarunkowe) czy właśnie bankowe, które nazywane są kartami przedpłaconymi. Wszystkie w praktyce są plastikowymi kartami wielkości dowodu osobistego z zakodowanymi środkami płatniczymi. 

Wspólną zasadą działania tych kart jest to, że można nimi dokonywać płatności jedynie do wysokości wpłaconych na nią wcześniej środków, mogą one również być anonimowe – nie muszą posiadać danych właściciela.

Jak karta taka działa w bankowości? Istniejące przepisy nie zawierają definicji karty przedpłaconej. Zgodnie z informacją opracowaną przez Narodowy Bank Polski jest to jednak karta „umożliwiająca dokonywanie płatności z wykorzystaniem środków dostępnych na przypisanym do karty rachunku płatniczym”. Aby możliwe było korzystanie z tej karty, konieczna jest wcześniejsza wpłata na ten rachunek pieniędzy w gotówce lub z innego rachunku bankowego.

Osoba wyrabiająca kartę przedpłaconą i powiązany z nią rachunek może uczynić użytkownikiem karty nie tylko siebie, ale również inną osobę – bliskiego, dziecko czy pracownika. Jednocześnie wpłat na rachunek karty przedpłaconej dokonywać może każdy, nie tylko właściciel tego rachunku. Elementy te znacząco zwiększają potencjalne korzyści z jej posiadania.

Kartą przedpłaconą, tak samo jak innymi kartami płatniczymi, można dokonywać płatności bezgotówkowych za zakupy oraz wypłacać gotówkę w bankomatach. Są to jednak ich jedyne funkcje. W przeciwieństwie do innych kart płatniczych, kartą przedpłaconą nie będzie możliwe wykonywanie przelewów czy spłacanie kredytów. 

Dzięki swojej prostocie karta przedpłacona jest uważana za rozwiązanie szczególnie bezpieczne. Nawet w przypadku jej kradzieży nie będzie możliwe zaciągnięcie na niej debetu. Karty przedpłacone mogą więc być wartym rozważenia pomysłem podczas wyjazdu zagranicznego lub dla osób, które mają problem z kontrolowaniem swoich wydatków. 

Karty przedpłacone oferują także dodatkowe bezpieczeństwo przy płatnościach internetowych. Wystarczy, aby przed planowanym zakupem zasilić ją jedynie kwotą tego zakupu – wówczas nawet w przypadku kradzieży danych karty zwyczajnie nie będzie czego z niej ukraść.

Z kolei w dużych firmach zapewnienie swoim pracownikom tego typu kart ułatwia rozliczanie ponoszonych przez nich wydatków np. na zakupy firmowe lub podczas delegacji. Jednocześnie pracownicy ci nie będą mieli dostępu do rachunku głównego firmy, a jedynie rachunku karty przedpłaconej.

Karta przedpłacona to również atrakcyjna oferta dla młodzieży. Choć założyć taką kartę i przypisany do niej rachunek może w banku jedynie osoba pełnoletnia, to użytkownikiem tej karty może ona uczynić również wskazaną osobę powyżej 13. roku życia. 

Dzięki temu osoba ta będzie miała dostęp do środków – na przykład kieszonkowego – wpłacanych na określony rachunek przez osobę pełnoletnią. W ten sposób nastoletnie dziecko może zacząć korzystać z bankowości i uczyć się gospodarowania swoimi pieniędzmi. 

Co do zasady karty przedpłacone nie muszą być imienne, a więc nie muszą zawierać danych osobowych swojego posiadacza. Sytuacja ta wykorzystywana była jednak w działalności przestępczej, m.in. do prania brudnych pieniędzy. 

W związku z tym Komisja Nadzoru Finansowego wydała wytyczne nakazujące bankom weryfikację tożsamości osób, którym wydawane są karty przedpłacone. Anonimowe karty przedpłacone wciąż oferowane są jednak w internecie przez firmy prywatne.

Ze względu na swój sposób działania możliwość zajęcia komorniczego środków posiadanych na karcie przedpłaconej nie jest jednoznaczna. Zgodnie z opiniami Ministerstwa Sprawiedliwości i Krajowej Rady Komorniczej pieniądze na kartach przedpłaconych niczym nie różnią się od pieniędzy na innych kartach płatniczych i mogą zostać zajęte przez komornika. 

W praktyce nie jest to jednak takie łatwe. Po pierwsze, wciąż dostępne są w internecie anonimowe karty przedpłacone, w przypadku których zajęcie takie nie jest możliwe – komornik nie jest bowiem w stanie powiązać takiej karty z zadłużonym użytkownikiem. 

Po drugie, istnieje możliwość, aby dłużnik korzystał z karty przedpłaconej wydanej do rachunku innej osoby, która nie jest ścigana przez komornika. Również w tym przypadku zajęcie komornicze jest praktycznie bardzo trudne, ponieważ dłużnik jest jedynie użytkownikiem karty, natomiast jej formalnym właścicielem pozostaje osoba trzecia. W ten sposób nieuczciwi dłużnicy mogą unikać spłacania swoich zobowiązań.

Akty prawne: Ustawa z 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe; Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.