Kiedy grozi nam konfiskata auta? Ministerstwo wyjaśnia wątpliwości

Przepisy wprowadzające obligatoryjny przepadek pojazdu, które weszły w życie 14 marca br., zostały dodane ustawą z 7 lipca 2022 r. nowelizującą Kodeks karny i inne ustawy. Już przed 14 marca br. sąd mógł orzec przepadek pojazdu mechanicznego. Działo się tak np., gdy pojazd służył do popełnienia przestępstwa.

Obowiązujący od 14 marca br. art. 44b Kodeksu karnego wprowadził dodatkową formę przepadku, obejmującą przepadek pojazdu mechanicznego. Przepadek jest orzekany przez sąd obowiązkowo, jeśli sprawca: - spowodował katastrofę, jej bezpośrednie niebezpieczeństwo lub wypadek, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1 promil; - prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1,5 promila; - prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości (stężenie alkoholu we krwi przekraczało 0,5 promila) w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów albo gdy sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo komunikacyjne popełnione w stanie nietrzeźwości. Ponadto sąd może orzec przepadek pojazdu, jeśli sprawca: - spowodował katastrofę, jej bezpośrednie niebezpieczeństwo lub wypadek, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 0,5 promila, ale nie było wyższe niż 1 promil. Nowe przepisy będą stosowane do sprawców, którzy popełnili czyn zabroniony po 14 marca br.

Zatem w obecnym kształcie regulacji nietrzeźwy kierowca, który będzie miał co najmniej 1,5 promila alkoholu we krwi, musi się liczyć z utratą samochodu i to niezależnie od tego, czy spowodował wypadek drogowy. Przepadek auta będzie stosowany także wtedy, gdy kierowca spowodowuje katastrofę, sprowadzi bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy lub spowoduje wypadek drogowy przy zawartości powyżej promila alkoholu we krwi.

Z kolei gdy kierowca, który spowodował powyższe zdarzenia, miał w organizmie powyżej 0,5 promila do 1 promila, sąd może, ale nie musi orzec o przepadku pojazdu. Natomiast w przypadku, gdy kierowca prowadził pojazd po alkoholu w sytuacji tzw. recydywy drogowej sąd może orzec przepadek pojazdu niezależnie od stężenia alkoholu w organizmie.

W sytuacjach wskazanych powyżej policja tymczasowo zajmie auto na okres do siedmiu dni, następnie prokurator orzeknie zabezpieczenie tego mienia, zaś sąd orzeknie przepadek pojazdu.

Za przestępstwo, za które orzeka się przepadek pojazdu mechanicznego, policja dokonuje tymczasowego zajęcia pojazdu. Może ono trwać maksymalnie 7 dni. W tym czasie prokurator powinien postanowić o dokonaniu zabezpieczenia majątkowego na tym pojeździe. Jeśli tego nie zrobi, tymczasowe zajęcie upada i pojazd zostanie zwrócony właścicielowi. Nawet jak tymczasowe zajęcie upadnie, prokurator nadal może wydać postanowienie o zabezpieczeniu. Ponadto, gdy policja nie dokona tymczasowego zajęcia, to prokurator też ma możliwość zastosowania zabezpieczenia majątkowego.

Co z samochodem, którego sprawca nie jest właścicielem? W sytuacji, gdy pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, sąd orzeka jego równowartość. Za równowartość pojazdu uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej. Sytuacja jest bardziej skomplikowana, jeśli pojazd nie ma polisy. Wówczas za równowartość przyjmuje się średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę. Przepisy wskazują, że sąd nie powinien korzystać z opinii biegłego. W sytuacji, gdy pojazd posiada szczególne cechy, możliwe jest dopuszczenie dowodu z opinii. Jeżeli sprawca prowadził pojazd mechaniczny niestanowiący jego własności, wykonując czynności zawodowe lub służbowe, nie orzeka się przepadku pojazdu mechanicznego ani przepadku równowartości pojazdu. W takim wypadku sąd orzeka nawiązkę w wysokości od 5 tys. do 100 tys. zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Sąd niezwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku zawierającego orzeczenie o przepadku pojazdu, przesyła jego odpis lub wyciąg naczelnikowi urzędu skarbowego, by wykonał orzeczenie przepadku. Egzekucję przepadku prowadzi naczelnik urzędu skarbowego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Naczelnik urzędu skarbowego dokonuje sprzedaży: - w drodze licytacji publicznej; - po cenie oszacowania podmiotom prowadzącym działalność handlową; - przekazując do sprzedaży podmiotom prowadzącym sprzedaż komisową tego rodzaju ruchomości; - w drodze przetargu ofert; - z wolnej ręki.

Choć zapisy dotyczące konfiskaty pojazdu już weszły w życie, nie wiadomo, czy faktycznie będą funkcjonować. Wiceszef resortu sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha poinformował w środę w Radiu Zet, że nowe prawo będzie w praktyce martwe, bo nie ma gotowych aktów wykonawczych.

Obecne kierownictwo MS zaproponowało rezygnację z przepisu o obligatoryjnym przepadku pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę na rzecz jego fakultatywności. Wprowadzona ma być również nowa przesłanka orzeczenia nawiązki na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że w 2023 roku kierujący będący pod działaniem alkoholu spowodowali 1331 wypadków drogowych; 189 z nich to wypadki ze skutkiem śmiertelnym. W wypadkach spowodowanych przez kierowców pod działaniem alkoholu zginęło 212 osób, a 1506 zostało rannych.

W ostatnich pięciu latach najwięcej takich wypadków (1656) zanotowano w roku 2020. W tym samym roku zanotowano również największą liczbę ofiar śmiertelnych - wskutek wypadków spowodowanych przez kierowców pod działaniem alkoholu zginęło 216 osób.

Czytaj też: Chińskie elektryki będą produkowane w Tychach