Restrukturyzacja – kiedy jest możliwa i pozwala uniknąć ogłoszenia upadłości

● Restrukturyzacja to grupa działań, które mają na celu uniknięcie ogłoszenia upadłości. ● W myśl prawa restrukturyzacyjnego, można przeprowadzić ją w postępowaniu o zatwierdzenie układu, przyspieszonym postępowaniu układowym, postępowaniu układowym lub sanacyjnym. ● Agencja Rozwoju i Modernizacji Rolnictwa odpowiada za wspieranie przemian i rozwój rolnictwa oraz obszarów wiejskich. ● Restrukturyzacja przemysłu polega na zmianie charakteru produkcji w tradycyjnych gałęziach. ● Restrukturyzacja kredytu to zmiana warunków umowy kredytu gotówkowego w zakresie zasad jego spłaty.

Pojęcie restrukturyzacji zdefiniowane zostało, poprzez wskazanie jej celu i sposobów, w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne. W myśl ustawy celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości, a przeprowadzić można je w:

– postępowaniu o zatwierdzenie układu, – przyspieszonym postępowaniu układowym, – postępowaniu układowym, – postępowaniu sanacyjnym.

Restrukturyzację w rozumieniu prawa restrukturyzacyjnego można przeprowadzić w odniesieniu do określonych podmiotów. Są to:

– przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, – spółki z o.o., proste spółki akcyjne i spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej, – wspólnicy osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym majątkiem, – wspólnicy spółki partnerskiej. 

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) to państwowa osoba prawna, która powołana została w celu wspierania procesów przemian i działań służących rozwojowi rolnictwa oraz obszarów wiejskich. Jej szczegółowe zadania i organizację określa ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Jednym z zadań ARiMR jest zarządzanie dopłatami bezpośrednimi. Dopłaty bezpośrednie to rodzaj subwencji udzielanej w Unii Europejskiej w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, który zalicza się do najważniejszych instrumentów wsparcia udzielanego rolnictwu. W ramach przyjętego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przyjmuje wnioski na udzielenie określonych rodzajów dopłat i innego rodzaju wsparcia. Szczegółowy wykaz wniosków w ramach PROW na lata 2014-2020 znaleźć można na stronie ARiMR.

Warto zauważyć, że obecnie możliwe jest składanie do ARiMR e-wniosków. 

Restrukturyzację gospodarstwa rolnego przeprowadzić można na podstawie przepisów prawa restrukturyzacyjnego. Stosuje się je bowiem w stosunku do przedsiębiorców w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Są nim także rolnicy prowadzący we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Z drugiej strony 9 listopada 2018 r. weszła w życie ustawa o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne, którą stosuje się w odniesieniu do podmiotów, wobec których nie toczy się postępowanie restrukturyzacyjne na podstawie prawa restrukturyzacyjnego. W myśl ustawy restrukturyzacją można objąć długi o charakterze pieniężnym, które powstały w związku z prowadzeniem działalności rolniczej przez podmiot spełniający szczegółowo określone warunki (art. 1 ust 2 ustawy). 

Restrukturyzacja ta polega na udzieleniu przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopłat do oprocentowania kredytu lub pożyczki na sfinansowanie spłaty zadłużenia. Może także opierać się na udzieleniu przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa pomocy publicznej w postaci gwarancji zabezpieczającej spłatę kredytu restrukturyzacyjnego lub przejęciu przez Krajowy Ośrodek długu podmiotu, pod pewnymi warunkami (art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy).

Jedną z form wsparcia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich jest program restrukturyzacji małych gospodarstw rolnych. Polega on na udzieleniu premii w wysokości 60 tys. zł, jednak nie więcej niż równowartość 15 tys. euro. Wypłacana jest ona w dwóch ratach, z czego pierwsza wynosi 80 proc. całkowitej wartości pomocy, druga – 20 proc.

Premia w ramach restrukturyzacji małych gospodarstw przyznana może zostać rolnikowi, który jest posiadaczem samoistnym lub zależnym gospodarstwa rolnego, które obejmuje co najmniej 1 ha gruntów ornych, sadów, łąk trwałych, pastwisk trwałych, gruntów rolnych zabudowanych, gruntów pod stawami lub pod rowami przy spełnieniu określonych szczegółowo warunków. Ponadto może zostać przyznana także rolnikowi będącemu posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości, która służy do prowadzenia produkcji  w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej. 

O restrukturyzacji mówić można także w odniesieniu do przemysłu. Jako restrukturyzację przemysłu rozumie się zmianę charakteru produkcji, której celem jest dostosowanie do warunków rynkowych. Polega ona na modernizacji lub likwidacji tradycyjnych gałęzi przemysłu oraz zastępowaniu ich nowoczesnymi technologiami i rozwiązaniami. Wiąże się z nią przekwalifikowanie pracowników, a często także ich zwolnienia. 

W praktyce restrukturyzacja przemysłu dotyka gałęzi, które są kosztowne w utrzymaniu, przy jednoczesnym zmniejszającym się popycie na uzyskany produkt.  

Restrukturyzacja kredytu to zmiana warunków umowy kredytu gotówkowego, której celem jest dostosowanie zasad spłaty do nowych okoliczności finansowych kredytobiorcy. Sprowadza się ona na ogół do zawieszenia płatności na określony czas lub wydłużenia czasu spłaty kredytu przy jednoczesnym obniżeniu wysokości raty. 

Restrukturyzacja kredytu odbywa się na wniosek kredytobiorcy, w którym należy uzasadnić prośbę o zmianę warunków umowy np. utratą pracy, zdarzeniami losowymi, sytuacją osobistą lub rodzinną.

Akty prawne: Ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Dz. U. 2008 nr 98 poz. 634, Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne Dz. U. 2019 poz. 33, Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne Dz. U. 2015 poz. 978.