Osoby, które złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 roku, a prawo do świadczenia uzyskały po roku 2012, będą mogły ponownie przeliczyć wysokość emerytury - wynika z założeń projektu resortu rodziny, który znalazł się w wykazie prac rządu. Zmiany mogą objąć około 200 tysięcy Polaków.
Chodzi o założenia projekt ustawy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które do 6 czerwca 2012 r. przeszły na emerytury na zasadach obowiązujących osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r.
W rządowej informacji podano, że planowane przyjęcie projektu przez Radę Ministrów to III kwartał 2025 r. Zaproponowano, by ustawa weszła w życie 1 czerwca 2026 r.
Niekonstytucyjny mechanizm
W informacji zamieszczonej w wykazie prac rządu przypomniano, że reforma ubezpieczeń emerytalnych z 1998 r. wprowadziła regulację skierowaną do ubezpieczonych urodzonych w latach 1949-1968. Ustawa przewidywała, że osoby z tych roczników pod specjalnymi warunkami mogą wcześniej przejść na emeryturę – kobieta po osiągnięciu 55 lat, a mężczyzna – 60 lat.
Z kolei 2012 r. do ustawy o emeryturach i rentach wprowadzono przepis zakładający, że jeżeli ubezpieczony pobierał wcześniejszą emeryturę, to podstawę obliczenia emerytury zwykłej pomniejsza się o sumę pobranych już świadczeń. Rozwiązanie to weszło w życie 1 stycznia 2013 r. i zostało zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego.
W marcu 2019 r. Trybunał uznał ten mechanizm za niekonstytucyjny. Wyrok TK dotyczył jednak kobiet urodzonych w 1953 r., które przed 1 stycznia 2013 r. przeszły na wcześniejszą emeryturę. Kobiety te były ostatnim rocznikiem osób, które mogły nabyć prawo do wcześniejszej emerytury, były też pierwszym rocznikiem osób, które przed 1 stycznia 2013 r. nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego.
10 lipca 2020 r. weszła w życie nowelizacja ustawy, która umożliwiła przeliczenie przez ZUS emerytur powszechnych już bez pomniejszania podstawy ich obliczenia o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych. Uprawnieni do tego byli właśnie ubezpieczeni z rocznika 1953.
W poniedziałkowej informacji zaznaczono, że od czasu ogłoszenia wyroku TK zgłaszane są postulaty dotyczące wszystkich ubezpieczonych, bez względu na rok urodzenia, którzy przeszli na wcześniejsze emerytury przed 1 stycznia 2013 r.
Założenia projektu
Celem projektu ustawy jest więc uregulowanie kwestii dotyczącej stosowania ustawy emerytalnej w stosunku do osób urodzonych w latach innych niż w 1953 r.
W informacji podano, że projekt zakłada ustalenie wysokości emerytury powszechnej, bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych, o ile wniosek o emeryturę wcześniejszą został złożony przed 6 czerwca 2012 r., a prawo do emerytury powszechnej zostało ustalone decyzją ZUS po 2012 r.
Proponowane rozwiązanie dotyczy więc osób, które pobierają lub pobierały emeryturę wcześniejszą, data przyznania prawa do emerytury powszechnej przypada po 2012 r., a jej wysokość była pomniejszana o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych.
Zaproponowano, by osoby, których emerytura powszechna została zmniejszona w ten sposób, miały możliwość ponownego przeliczenia wysokości nowej emerytury powszechnej na moment złożenia wniosku o jej ustalenie, bez uwzględniania waloryzacji rocznych kapitału początkowego i składek na koncie ubezpieczonego w okresie pobierania emerytury wcześniejszej do momentu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego i bez pomniejszania kapitału emerytalnego o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych.
Tak ustalona nowa wysokość emerytury powszechnej zostałaby następnie podwyższona o coroczne waloryzacje przeprowadzane w marcu dla emerytur i rent. Według projektu rozwiązanie to dotyczyć będzie również osób, które pobierają nadal emerytury wcześniejsze i nie wystąpiły z wnioskiem o emeryturę powszechną.
Warunki skorzystania
Z tego mechanizmu mogłyby skorzystać osoby, które łącznie spełniły następujące warunki:
- w przypadku kobiet ich data urodzenia przypadała w latach 1954-1959, a w przypadku mężczyzn w latach 1949-1952 oraz w 1954 r.;
- pobierają lub pobierały emerytury wcześniejsze;
- data przyznania prawa do emerytury wcześniejszej przypada przed 6 czerwca 2012 r.;
- wystąpiły o emeryturę powszechną przyznawaną po ukończeniu ustawowego wieku emerytalnego oraz emerytura ta ustalona została z pomniejszeniem podstawy obliczenia o sumę kwot pobranych emerytur "wcześniejszych" lub nabyły do niej prawo, ale nie wystąpiły z wnioskiem i nadal pobierają emeryturę wcześniejszą;
- data przyznania (nabycia) prawa do emerytury powszechnej przypada po 2012 r.
Autorzy projektowanej ustawy zwracają uwagę, że TK w swoim uzasadnieniu nie zakwestionował możliwości stosowania mechanizmu potrącania emerytur wcześniejszych w przypadku osób z innych roczników niż 1953. Jak uzasadniają, w odróżnieniu od kobiet urodzonych w latach 1949-1952, które mogły przejść na emeryturę w wieku powszechnym na dotychczasowych warunkach, ubezpieczonym z rocznika 1953 nie pozostawiono takiej możliwości ani czasu na dostosowanie się do nowej sytuacji.
Według wyliczeń ZUS z czerwca 2024 roku zmiany mogą objąć około 200 tysięcy obywateli.
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock