Zapalne choroby reumatyczne. "Chorują dzieci i młodzi dorośli"

Utarło się, że reumatyzm to jedynie choroba zwyrodnieniowa stawów i gdyby tak było, to dotyczyłby on osób starszych, bo jest związany z zużyciem tych stawów. - Trzeba jednak pamiętać, że choroba zwyrodnieniowa stawów jest chorobą niezapalną i nie ma podłoża immunologicznego. Nowoczesna reumatologia rozróżnia też reumatyczne choroby zapalne o podłożu immunologicznym, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie wielomięśniowe, toczeń rumieniowaty układowy i twardzinę układową - tłumaczy w rozmowie z tvn24.pl Bartosz Fiałek, reumatolog.

Choroby reumatyczne u dzieci i młodych dorosłych

Reumatyczne choroby autoimmunologiczne mogą występować w każdym wieku. Są diagnozowane u dzieci i młodych dorosłych. - U dzieci od drugiego roku życia występuje tzw. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS). Jest to choroba zapalna stawów, która dotyczy populacji pediatrycznej do 16. roku życia. Mamy też przypadki zachorowania w wieku 8-9 miesięcy - dodaje reumatolog.

Ekspert wskazuje, że zapalenie wielomięśniowe czy skórnomięśniowe występuje w wieku 15-35 lat. Toczeń rumieniowaty układowy występuje od 16. do 55. roku życia. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) i twardzina to głównie czwarta i piąta dekada życia. - Na RZS trzy razy częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Są to najczęściej osoby młode albo w średnim wieku. Może się jednak zdarzyć, że na te choroby zachorują także seniorzy. Mamy dwa szczyty zachorowań, w wieku młodym bądź średnim, i drugi szczyt u osób po 60. czy 65. roku życia - dodaje dr Fiałek.

Kobiety są bardziej narażone?

Według ekspertów większe ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych występuje u kobiet. To wyzwanie nie tylko medyczne, ale i społeczne. - Istotą chorób reumatycznych jest nieprawidłowa odpowiedź układu odpornościowego. W pewnych warunkach mechanizmy obronne organizmu zaczynają działać przeciwko własnym tkankom. To już nie walka z wirusem czy bakterią, ale z własnym ciałem - opisuje prof. Przemysław Kotyla, kierownik Klinicznego Oddziału Reumatologii i Immunologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. św. Barbary w Sosnowcu.

Dowiedz się więcej:

Jak śpią pacjenci z nadciśnieniem? Polscy naukowcy wykazali ważną zależność

Jest to związane z produkcją estrogenów w ciągu życia. - Estrogeny działają w sposób stymulujący na układ immunologiczny. Hormony u kobiet w okresach zmian hormonalnych, takich jak ciąża, połóg, czy okolice menopauzy, najbardziej wariują i te zmiany powodują, że u kobiet częściej niż u mężczyzn diagnozuje się reumatyczne choroby autoimmunologiczne. Mężczyźni mają więcej testosteronu, który działa działa supresyjnie, czyli hamująco na układ immunologiczny - wyjaśnia reumatolog.

Co jeszcze wpływa na rozwój reumatycznych chorób zapalnych?

Okazuje się, że dla rozwoju reumatycznych chorób zapalnych znaczenie ma kilka czynników, do których należą predyspozycja genetyczna oraz niehigieniczny tryb życia. - Jeżeli mamy kogoś w rodzinie z chorobą autoimmunologiczną, to jesteśmy bardziej narażeni na wystąpienie takiej choroby w kolejnym pokoleniu. Znaczenie mają też warunki środowiskowe, szczególnie infekcje wirusowe, stres i niehigieniczny tryb życia, czyli nieodpowiednia dieta, brak aktywności fizycznej i higieny snu oraz stosowanie używek - podkreśla Fiałek.

Zwykły ból pleców czy ból o podłożu reumatycznym?

Bóle pleców odczuwamy, gdy na przykład przepracujemy się, siedzimy w jednej pozycji przez wiele godzin lub zrobimy zbyt długi i intensywny trening. Reumatolog wyjaśnia, że taki ból można jednak odróżnić od bólu reumatycznego. - Taki ból ma charakter postępujący. Poza bólem jest towarzysząca sztywność poranna. Gdy się przetrenujemy lub przepracujemy, sztywność poranna ustępuje w ciągu pół godziny. Przy reumatycznym bólu pleców wynikającym z zesztywniającego zapalenie stawów kręgosłupa, które występuje u młodych osób do 40. roku życia, pacjenci budzą się rano i przez godzinę lub dłużej muszą się rozruszać. Mogą zdarzać się także obrzęki stawów i inne nietypowe objawy, takie jak gorączka bez uchwytnej przyczyny, niezamierzona utrata masy ciała, nocne zlewne poty czy przewlekłe zmęczenie. Takie objawy mogą towarzyszyć chorobom autoimmunologicznym, a nie występują w chorobach niezapalnych - tłumaczy reumatolog.

Dowiedz się więcej:

Stosujesz taką dietę? Zmniejszasz ryzyko poważnej choroby

Badanie laboratoryjne krwi może być pomocne przy diagnozie reumatycznej choroby autoimmunologicznej. - W tych chorobach często widzimy niedokrwistość, obniżenie hemoglobiny czy podwyższenie białych krwinek lub płytek krwi, co może świadczyć o stanie zapalnym. Bada się także parametry zapalne, jak OB czy CRP, białko C-reaktywne, które rosną u osób z przewlekłymi stanami zapalnymi. U niektórych pacjentów mogą pojawić się specyficzne przeciwciała reumatyczne. Są też badania genetyczne, które pozwalają nam ocenić predyspozycje do danej jednostki chorobowej - wskazał reumatolog.

Czy choroba reumatyczna to przeciwwskazanie do ciąży?

Choroba reumatyczna u młodych kobiet czasem oznacza konieczność odłożenia planów macierzyńskich. Jak wskazuje prof. Kotyla, bywa, że musi powiedzieć pacjentce, żeby poczekała z ciążą, dopóki nie ustabilizuje choroby. - To bardzo trudne rozmowy - przyznaje specjalista i podkreśla, że skuteczne leczenie daje nadzieję. Jednak z reguły choroby reumatologiczne nie jest przeciwwskazaniem do ciąży, choć niektóre choroby wiążą się z pogorszeniem płodności. - Należy pamiętać, że są to choroby niewyleczalne. Dlatego można zachodzić w ciążę tylko w odpowiednim momencie. Najpierw trzeba rozpoznać chorobę, sprawdzić, jaką ma aktywność i jakie leki możemy stosować, bo część leków reumatologicznych może być stosowana w ciąży. Część zaś leków jest bezwzględnie przeciwwskazana z uwagi na wysokie ryzyko powikłań u płodu - dodaje Fiałek.

- Czasem udaje się wszystko wyprowadzić na tyle, że pacjentka zachodzi w ciążę i zostaje szczęśliwą mamą. Każde takie zdjęcie dziecka, które otrzymujemy od naszych pacjentek, to dla nas największa nagroda - przyznaje prof. Kotyla.

Reumatoimmunologia - nowy obszar badań

Prof. Kotyla podkreśla, że w wielu krajach mówi się już o "reumatoimmunologii", czyli nowym obszarze badań łączącym reumatologię i immunologię, który pozwala lepiej zrozumieć patofizjologię tych schorzeń. - W ciągu 25 lat dokonał się ogromny postęp. Dysponujemy nowoczesnymi lekami biologicznymi, które pozwalają skutecznie leczyć młodzieńcze zapalenie stawów, reumatoidalne zapalenie stawów czy powikłania układowe, takie jak śródmiąższowe choroby płuc i nadciśnienie płucne - wskazuje prof. Kotyla.

Dodaje, że kluczowe jest wczesne rozpoznanie i szybkie włączenie terapii. - Walczymy o to, by 18-, 20-latkowie mogli być pełnoprawnymi uczestnikami życia społecznego i zawodowego, a nie wcześnie przechodzić na rentę - zaznacza. Ekspert apeluje, by społeczeństwo nie utożsamiało chorób reumatycznych wyłącznie z seniorami.

Dowiedz się więcej:

Czy wzrost akcyzy ograniczył spożycie alkoholu?

- To poważne, przewlekłe schorzenia autoimmunologiczne, które mogą dotknąć osoby dopiero wchodzące w dorosłość. Dlatego tak istotna jest świadomość, szybka diagnostyka i dostęp do nowoczesnych terapii - podsumowuje prof. Kotyla. W Polsce choroby reumatyczne dotykają około 10 milionów osób, wynika m.in. z raportów Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego. Przebieg schorzeń reumatycznych bywa trudny do uchwycenia, ponieważ objawy mogą być skąpe, a wyniki badań klinicznych i laboratoryjnych nie zawsze pojawiają się jednocześnie.