W społeczeństwie "szerzą się postawy antynaukowe"

- Myślę, że to zjawisko wynika z co najmniej dwóch czynników: pewnej słabości polskiego systemu opieki zdrowotnej, związanej też z utrudnionym dostępem do niej, a zarazem z ogromnej łatwości dostępu do ogromnego rynku suplementów. Pamiętajmy, że słowo suplement oznacza, że jest to coś uzupełniającego. Jak jednak wynika z rozmaitych opracowań, Polacy bardzo aktywnie korzystają z tego rynku. Jest to również wynikiem szerzenia się w społeczeństwie postaw antynaukowych i antyracjonalnych - komentuje prof. Andrzej Rychard, socjolog z Polskiej Akademii Nauk.

Jak wskazuje socjolog, apogeum teorii spiskowych związanych z medycyną przypadło na okres pandemii. Był to czas, w którym ludzie zaczęli wątpić nie tylko w kompetencje lekarzy, ale i naukowców.

- Brało się to stąd, że nie rozumieli istoty dociekań. Kiedy widzieli, że raz mówi się coś o mutacjach czy rozprzestrzenianiu się wirusa, a potem słyszeli coś nieco innego, to podważało ich wiarę w naukę. Nauka nie ma jednej skończonej prawdy. Ona jest systemem nieustająco uczącym się i może zmieniać zdanie, ale to nie oznacza, że kłamie. To wszystko powodowało jednak wzrost orientacji antynaukowej, a w czasie pandemii nakładała się na to też dosyć niespójna polityka rządzących. Głos ekspertów był głosem spójnym, ale słabo się przebijał. Jedyny głos silny i spójny należał do środowisk antyszczepionkowych - mówi profesor Andrzej Rychard.

Socjolog: ludzie chcą zredukować swoje lęki

Krążące w mediach społecznościowych teorie o spisku wielkich koncernów farmaceutycznych, czerpiących korzyści ze sprzedaży leków i szczepionek, ze szkodą dla zdrowia ludzi podkopywały zaufanie do nauki. Wierzący w nie celebryci zaczęli wykorzystywać zasięgi do tego, by szerzyć swoje antynaukowe przekonania lub robić na tym biznes, proponując własne linie suplementów diety. Reklamy czasem sugerują, że jakiś produkt może wyleczyć chorobę uznawaną za nieuleczalną. Nauka takich obietnic nie składa.

- Ta łatwowierność, jeśli chodzi o rozmaitego rodzaju przekazy płynące ze strony celebrytów, bierze się m.in. z tego, że żyjemy w czasach coraz większej niepewności. Ludzie odczuwają pewnego rodzaju lęki, nie zawsze w pełni zaadresowane. Psychologicznie jest tak, że ludzie wykazują tendencję do poszukiwania wszystkiego, co te lęki redukuje. Chwytają się czegokolwiek, a tu mają jasny, prosty komunikat: kup sobie coś bez recepty, obiecuję, że to pomoże, a za tym wszystkim stoi mój autorytet, np. jako wokalistki - ocenia socjolog.