- "Większość osób z cukrzycą, o których piszemy w publikacji, to chorzy na cukrzycę typu 2" - poinformowała autorka badania. Które kraje najlepiej radzą sobie z diagnozowaniem cukrzycy?
- Dlaczego istotne jest wczesne wykrycie tej choroby?
- Cukrzycy typu 2 można zapobiec między innymi stosując właściwą dietę. Wyjaśniamy, kto i jak często powinien się badać w kierunku tej choroby.
- Więcej tekstów o podobnej tematyce znajdziesz w zakładce "Zdrowie" w tvn24.pl.
Amerykańscy badacze wzięli pod lupę dane z 204 krajów i terytoriów z okresu między 2000 a 2023 rokiem. Dokonali systematycznej analizy literatury naukowej oraz badań ankietowych, a jej wynikami podzielili się na łamach "The Lancet Diabetes & Endocrinology".
- Ustaliliśmy, że 56 procent osób z cukrzycą jest świadomych swojej choroby - mówi Lauryn Stafford, główna autorka badania i naukowczyni w waszyngtońskim Institute for Health Metrics and Evaluation. - Globalnie istnieją duże różnice geograficzne oraz związane z wiekiem. Generalnie kraje o wyższych dochodach lepiej radzą sobie z diagnozowaniem chorych niż kraje o niskich i średnich dochodach.
- Większość osób z cukrzycą, o których piszemy w publikacji, to chorzy na cukrzycę typu 2 - powiedziała Stafford.
Młodzi bardziej nieświadomi
- Tylko 20 procent młodych dorosłych z cukrzycą było świadomych swojej choroby - podkreśla Stafford. Jak tłumaczy, osoby poniżej 35. roku życia są znacznie rzadziej diagnozowane, w porównaniu do osób w wieku średnim i starszych. Również badania przesiewowe nie są promowane tak często, jak w przypadku osób starszych.
- Można żyć z podwyższonym poziomem glukozy przez wiele lat - zauważa Stafford. Jak dodaje, diagnoza cukrzycy często następuje dopiero wtedy, gdy pojawiają się już powikłania, które częściej występują u osób starszych.
W zależności od tego, jak długo osoba choruje, zanim zostanie zdiagnozowana, skutki zdrowotne mogą być różne. - Wczesne wykrycie cukrzycy jest istotne, gdyż pozwala na odpowiednie leczenie i zapobiegnięcie lub opóźnienie długoterminowych powikłań, takich jak choroby serca, niewydolność nerek, uszkodzenia nerwów czy utrata wzroku - wskazuje Rita Kalyani, profesor medycyny w dziale endokrynologii, diabetologii i metabolizmu na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa i dyrektor naukowy Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
Około jedna trzecia dorosłych osób z cukrzycą jest diagnozowana później niż przy wystąpieniu pierwszych objawów.
- Objawy cukrzycy to wzmożone pragnienie lub apetyt, częste oddawanie moczu, niewyraźne widzenie, nieoczekiwana utrata masy ciała oraz zmęczenie. Jednak na wczesnym etapie większość chorych nie doświadcza żadnych symptomów, co podkreśla znaczenie badań przesiewowych i diagnozy - mówi Kalyani. - Jeśli masz któreś z tych objawów lub rodzinną historię cukrzycy, eksperci zalecają badanie poziomu glukozy - dodaje.
Lepiej zapobiegać niż leczyć
Na świecie w 2023 roku tylko około 40 proc. osób leczonych na cukrzycę osiągało optymalne efekty i skutecznie obniżało poziom cukru - informuje Stafford. To dowód, że przyszłe działania powinny się koncentrować na zapewnieniu lepszego leczenia. Tylko 4 na 10 pacjentów osiągało najlepsze wyniki mimo dostępności wielu skutecznych terapii, takich jak insulina, metformina czy leki z grupy GLP-1.
- Osoby z cukrzycą często zmagają się z innymi schorzeniami, jak nadciśnienie lub przewlekła choroba nerek, co komplikuje leczenie - tłumaczy Stafford. Chociaż nie istnieje sposób na zapobieganie cukrzycy typu 1, to można skutecznie zapobiegać tej typu 2.
"Cukrzyca typu 1 jest spowodowana prawie całkowitym zniszczeniem przez przeciwciała komórek ß trzustki, produkujących insulinę. Efektem jest całkowity brak insuliny. Cukrzyca typu 2 to najcięższy typ cukrzycy - dotyczy prawie 90 proc. diabetyków. U chorych dochodzi do zaburzenia zarówno działania, jak i wydzielania insuliny, przy czym dominującą rolę może odgrywać jedna lub druga nieprawidłowość. (...) U części chorych po pewnym czasie trwania choroby konieczna jest insulinoterapia. Wyróżnia się także cukrzycę ciążową, którą określa się jako wystąpienie zaburzeń tolerancji glukozy rozpoznane po raz pierwszy w okresie ciąży. Choroba zazwyczaj ustępuje po porodzie" - informuje na swojej stronie Ministerstwo Zdrowia.
Jak można zapobiec cukrzycy typu 2? Między innymi poprzez zmniejszenie ilości czerwonego i przetworzonego mięsa w diecie i zwiększenie udziału produktów roślinnych w codziennym menu. Dodatkowo warto ograniczać spożycie produktów przetworzonych i sięgać po zdrowe przekąski, takie jak owoce czy orzechy.
W profilaktyce nie tylko cukrzycy, ale też innych chorób przewlekłych, bardzo ważna jest codzienna aktywność fizyczna. Eksperci polecają szybki, co najmniej 15-minutowy spacer. - Myślę, że kluczowe jest także skupienie się na czynnikach ryzyka rozwoju cukrzycy, tak by zapobiegać diagnozie choroby już na starcie - podsumowuje Stafford. Jak podaje polskie Ministerstwo Zdrowia, "nadwaga, otyłość i brak aktywności fizycznej to główne przyczyny występowania cukrzycy typu 2".
Jak często wykonywać badanie w kierunku cukrzycy? Raz na 3 lata u każdej osoby powyżej 45. roku życia i niezależnie od wieku, co roku u osób z grup ryzyka, które opisujemy poniżej.
- Osoby z nadwagą lub otyłością (BMI ≥ 25 kg/m2 i/lub obwód w talii ≥ 80 cm u kobiet albo ≥ 94 cm u mężczyzn);
- Osoby z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo);
- Osoby mało aktywne fizycznie;
- Osoby z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonej na cukrzycę;
- Osoby, u których w poprzednim badaniu stwierdzono stan przedcukrzycowy;
- Kobiety z przebytą cukrzycą ciążową;
- Kobiety, które urodziły dziecko o masie ciała > 4000 g;
- Osoby z nadciśnieniem tętniczym;
- Osoby z dyslipidemią;
- Kobiety z zespołem policystycznych jajników;
- Osoby z chorobą układu sercowo-naczyniowego.
Według danych GUS w 2022 roku z usług publicznej służby zdrowia (recepty, wizyty, hospitalizacje) skorzystało 3,1 miliona chorych na cukrzycę. "Prognozy przewidują, że w najbliższych 15-20 latach ta liczba się podwoi" - informuje resort zdrowia. "Polska zmagać się będzie w najbliższych dekadach z narastającym problemem cukrzycy. Już dziś z tą chorobą zmaga się około 3 mln Polaków, z czego ok. 1 mln jeszcze o tym nie wie" - pisze prof. dr hab. Maciej T. Małecki, prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, w dokumencie "Cukrzyca 2025. Strategia prewencji i leczenia cukrzycy w Polsce 2015-2025".
Autorka/Autor: ap
Źródło: tvn24.pl, CNN
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock