Rak trzustki - trwają badania nad szczepionką

Rak trzustki jest jednym z najgorzej rokujących nowotworów złośliwych. Między innymi dlatego z dużym entuzjazmem przyjęto nową publikację w "Nature Medicine", w której zespół naukowców z różnych ośrodków w Stanach Zjednoczonych opisuje wyniki pierwszej fazy badania klinicznego nad szczepionką, która mogłaby mieć zastosowanie w leczeniu tej choroby. "Przełom w leczeniu raka trzustki" - donosiły portale internetowe. Czy rzeczywiście?

Nowa nadzieja w raku trzustki?

Szczepionka, którą testowano, jest nakierowana na mutację KRAS. Do badania zaproszono 20 pacjentów z rakiem trzustki oraz pięciu z rakiem jelita grubego, u których również często występuje ta mutacja. Wszyscy chorzy byli po operacjach, a w ich krwi wykryto jeszcze DNA komórek nowotworowych.

U większości uczestników badania zaobserwowano odpowiedź układu odpornościowego na szczepionkę. Osoby, które ją przyjęły, żyły średnio 15 miesięcy bez nawrotu choroby. Mediana przeżycia wyniosła z kolei 29 miesięcy. Co to oznacza dla onkologów i ich pacjentów? Zapytaliśmy dr n. med. Pawła Sobczuka, specjalisty onkologii klinicznej i naukowca, członka zarządu Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (PTOK).

- Przeżycia całkowite oraz przeżycia do czasu nawrotu choroby u 25 pacjentów, którym w badaniu podano szczepionkę są zbliżone do tych, które obserwujemy, kiedy po operacyjnej resekcji guza stosujemy chemioterapię. Żadna z tych metod nie zapobiega w pełni nawrotowi choroby, a jedynie go opóźnia – wyjaśnia specjalista w rozmowie z tvn24.pl. Jak dodaje, bardzo niewielu pacjentów z rakiem trzustki udaje się całkowicie wyleczyć. Nawroty w tej chorobie są niemalże nieuniknione – szacuje się, że występują u ponad 80 proc. pacjentów. Po nawrocie choroba rokuje gorzej, bo zwykle nie ma już wtedy możliwości leczenia operacyjnego.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ:

Nowa metoda leczenia nowotworów w Poznaniu. "Wielka nadzieja" czy eksperyment?

Zuzanna Kuffel

To najczęstszy nowotwór złośliwy. Często wykrywany jest zbyt późno

Zuzanna Kuffel

- W przypadku choroby przerzutowej bądź nieoperacyjnej przeżycia są na poziomie 8-12 miesięcy. Przedstawiona w badaniu szczepionka nie jest metodą, którą można by zastosować u pacjentów z chorobą przerzutową, niekwalifikujących się do operacji – mówi dr Sobczuk.

Największe szanse na przedłużenie życia – o około 3-5 lat - chorym na raka trzustki daje operacja. Jednak, jak podkreśla onkolog, jedynie jedna piąta chorych na raka trzustki otrzymuję diagnozę na wystarczająco wczesnym etapie, żeby się do niej zakwalifikować. - Rak trzustki ze względu na lokalizację tego narządu może długo nie dawać objawów. Żółtaczka spowodowana zaburzeniami odpływu żółci przez guz, który naciska na sąsiednie struktury, jest objawem późnym - mówi dr Sobczuk. Jak wyjaśnia, operacyjne raki trzustki są często diagnozowane przypadkowo w badaniach obrazowych (tomografii komputerowej i rezonansie magnetycznym) wykonywanych z innych wskazań.

Szczepionka na raka

Sam pomysł zastosowania szczepionki w leczeniu raka nie jest nowatorski.

- Badania nad różnego rodzaju szczepionkami, które mają pobudzić układ odpornościowy do zwalczania konkretnego rodzaju nowotworu, toczą się w onkologii od kilkudziesięciu lat. Podejmowano już różne próby, w różnych nowotworach i na różnych etapach choroby zarówno w leczeniu uzupełniającym po operacji, jak i z zaawansowanym nowotworem.

dr n. med. Paweł Sobczuk, specjalista onkologii klinicznej i naukowiec

Im bardziej nauka idzie do przodu, tym więcej pojawia się koncepcji, jak udoskonalić te szczepionki. Na razie są one dostępne dla chorych tylko w formie badań klinicznych. Jest mała szansa, że będą one uniwersalne, bo ze względu na mechanizm działania mogłoby się to wiązać z mniejszą skutecznością, a także większym ryzykiem, że organizm zaatakuje też zdrowe komórki, a nie tylko nowotworowe, co prowadziłoby do powikłań.

Jak mówi onkolog, najbardziej zaawansowane są badania nad szczepionką mRNA na czerniaka. Badania wskazują już, że poprawiają one rokowania pacjentów w porównaniu z klasyczną immunoterapią. Aktualnie trwają badania w trzeciej, najbardziej zaawansowanej fazie.