Żyjemy na kontynencie, który ociepla się najszybciej na świecie. Jak zmiany klimatu wpłynęły na Europę w 2022 roku

Źródło:
PAP, WMO
Scenariusze zmian klimatu
Scenariusze zmian klimatuTVN24
wideo 2/14
Zmiany klimatu

Europa jest najszybciej ocieplającym się kontynentem na świecie. Zmiany klimatu wpływają na środowisko, gospodarkę, przemysł, rolnictwo i ludność naszego kontynentu. O tym, jakie były konsekwencje katastrofy klimatycznej w 2022 roku, napisała w raporcie Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO).

W poniedziałek światło dzienne ujrzał raport WMO "State of the Climate in Europe 2022". Jest to drugi z corocznej serii raportów, opracowany wspólnie z Copernicus Climate Change Service Unii Europejskiej.

W raporcie podkreślono, że od lat 80. ubiegłego wieku Europa ociepla się dwukrotnie szybciej, niż wynosi globalna średnia. Wywiera to daleko idący wpływ na strukturę społeczno-gospodarczą i ekosystemy tego regionu. W 2022 r. temperatura w Europie była o około 2,3 stopnia Celsjusza wyższa od średniej sprzed epoki przemysłowej (1850-1900), wykorzystywanej jako punkt odniesienia dla porozumienia paryskiego w sprawie zmian klimatu.

2022 był to czwarty z rzędu rok suszy na Półwyspie Iberyjskim i trzeci w górskich regionach Alp i Pirenejów. Także Francja, Wielka Brytania i Belgia doświadczyły największych od kilkudziesięciu lat suchych okresów. Wszystko to odbiło się bardzo wyraźnie na rolnictwie i produkcji energii. W niektórych krajach (na przykład w Hiszpanii) rezerwy wody zmniejszyły się o przeszło 40 proc. całkowitej pojemności.

Konsekwencje zmian klimatycznych w EuropieMałgorzata Latos, Adam Ziemienowicz/PAP

Energia odnawialna

Zacznijmy od dobrych wieści. Jak zauważono w raporcie, w zeszłym roku po raz pierwszy energia odnawialna wygenerowała więcej energii elektrycznej niż paliwa kopalne. Z energii wiatrowej i słonecznej pozyskano 22,3 procent całej energii elektrycznej w Unii Europejskiej, a z paliw kopalnych 20 proc. - Po raz pierwszy w Unii Europejskiej więcej energii elektrycznej wytworzono z wiatru i słońca niż z paliw kopalnych. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i niskoemisyjnych źródeł energii ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia zależności od paliw kopalnych - zauważył sekretarz generalny WMO profesor Petteri Taalas.

Roczne powierzchniowe promieniowanie słoneczne w 2022 r. było najwyższe od początku zapisów, czyli od 1983 r. Wynosiło 4,9 proc. powyżej średniej z lat 1991-2020. Zdaniem autorów raportu uwydatnia to, jak ważne są w obecnych czasach zmienne meteorologiczne: powierzchniowe promieniowanie słoneczne dla fotowoltaiki, prędkość wiatru dla energii wiatrowej oraz opady i spływ wód dla energii wodnej.

Ze względu na kąt padania promieni słonecznych i mniejsze zachmurzenie znacznie więcej powierzchniowego promieniowania słonecznego dostępne jest na południu Europy. Potencjał energii wiatrowej jest z kolei wyższy nad oceanem, zwłaszcza u wybrzeży Irlandii i Portugalii oraz Morza Egejskiego. Oczywiście czynniki meteorologiczne, które napędzają potencjał energii odnawialnej, charakteryzują się dużą zmiennością sezonową. Średnia miesięczna prędkość wiatru może wahać się od -40 proc. do +80 proc. średniej, opady o ok. 30 proc., a powierzchniowe promieniowanie słoneczne o 15 proc. Jednak, co istotne, promieniowanie słoneczne i wiatr mogą się w ciągu roku wzajemnie uzupełniać: to pierwsze da się efektywnie wykorzystywać w czasie letnim, podczas gdy intensywność wiatru jest zwykle wyższa zimą.

Zmiany klimatuAdam Ziemienowicz/PAP

Energetyka nuklearna

Energetyka nuklearna, choć z pozoru niezależna, odczuwa skutki postępujących zmian klimatycznych. W ciągu ostatnich trzech dekad na całym świecie odnotowano zwiększoną częstotliwość przerw w pracy elektrowni jądrowych, z których część była spowodowana niekorzystnymi warunkami pogodowymi. W ciągu minionego roku zgłoszone straty produkcyjne związane z tego typu sytuacjami stanowiły ok. 0,33 proc. globalnej produkcji energii jądrowej. Głównie odpowiadały za to niskie przepływy rzek oraz rosnące temperatury i ekstremalne upały. "Wziąwszy pod uwagę pogarszające się długoterminowe prognozy klimatyczne, południowa Europa może odnotować jedne z największych na świecie procentowych wzrostów ekstremalnych temperatur powyżej 40 stopni i trwających wiele dni z rzędu susz. Wynik ten, szczególnie w przypadku potencjalnych lokalizacji elektrowni jądrowych, podkreśla konieczność ustanowienia przepisów związanych z rygorystycznymi przeglądami bezpieczeństwa, jeśli podjęta zostanie decyzja o kontynuowaniu eksploatacji elektrowni" - piszą autorzy raportu.

Topnieją lodowce, rośnie temperatura w morzach i oceanach

W latach 1997-2022 lodowce w Europie straciły około 880 kilometrów sześciennych lodu. Najbardziej ucierpiały Alpy, gdzie średnia grubość pokrywy zmalała o 34 metry.

W 2022 r. lodowce w europejskich Alpach doświadczyły nowej, rekordowej utraty masy w ciągu jednego roku, spowodowanej bardzo małą ilością śniegu w zimie, bardzo ciepłym latem i osadzaniem się pyłu saharyjskiego. Jeśli chodzi o Grenlandię, która w latach 1972-2021 straciła 5-6 tysięcy gigaton pokrywy lodowej, co przyczyniło się do globalnego wzrostu poziomu mórz o około 14,9 milimetra, to w minionym roku nadal traciła ona swoje lody. Także średnia temperatura powierzchni morza na obszarze Północnego Atlantyku była najwyższa w historii, a duża część innych europejskich mórz została dotknięta silnymi, a nawet ekstremalnymi falami upałów. Tempo ocieplania się powierzchni oceanów, szczególnie we wschodniej części Morza Śródziemnego, Morza Bałtyckiego i Czarnego oraz południowej Arktyki, było w 2022 r. ponad trzykrotnie wyższe od średniej światowej.

Tymczasem, jak dowodzą badania, morskie upały prowadzą do migracji roślin oraz zwierząt i ich masowego wymierania, sprzyjają napływowi gatunków inwazyjnych oraz zakłócają ekosystemy i różnorodność biologiczną.

Globalne ociepleniePAP/Maciej Zieliński

Ofiary śmiertelne zmian klimatu

Zmiany klimatu zbierają też śmiertelne żniwo. Na podstawie informacji zawartych w bazie danych zdarzeń nadzwyczajnych (EM-DAT), zagrożenia meteorologiczne, hydrologiczne i klimatyczne w Europie w 2022 r. spowodowały śmierć 16 365 osób i dotknęły bezpośrednio 156 tysięcy osób. - W 2022 roku w wielu krajach Europy Zachodniej i południowo-zachodniej odnotowano najcieplejszy rok w historii i najgorętsze lato. Wysoka temperatura zaostrzyła dotkliwe i powszechne susze, podsyciła gwałtowne pożary, które zaowocowały drugim co do wielkości spalonym obszarem w historii i doprowadziły do tysięcy ofiar śmiertelnych związanych z upałami - zwrócił uwagę profesor Petteri Taalas.

Serwisy klimatyczne

W związku z wymienionymi w raporcie problemami coraz większego znaczenia nabierają serwisy klimatyczne, których zadaniem jest gromadzenie danych, monitorowanie, analizy, prognozy i przewidywania zmiennych klimatycznych, a co za tym idzie - dostarczanie i wykorzystywanie informacji klimatycznych w procesie decyzyjnym. Odgrywają więc one kluczową rolę we wspieraniu globalnej transformacji energetycznej, której celem jest osiągnięcie zerowego zużycia energii netto. Serwisy klimatyczne, jak podkreślają specjaliści z WMO, są ważne także przy wyborze lokalizacji, ocenie zasobów i finansowaniu; operacjach, konserwacji i zarządzaniu systemami energetycznymi; integracji energii elektrycznej z siecią oraz ocenie wpływu systemów energetycznych. Są one również potrzebne do zapewnienia odporności systemów energetycznych na wstrząsy związane z klimatem oraz do informowania o środkach mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej. Na zakończenie WMO przypomniała o wynikach ankiety przeprowadzonej wśród krajowych służb meteorologicznych i hydrologicznych (NMHS). Wykazały one, że 83 proc. europejskich członków takich organizacji zgłosiło świadczenie usług klimatycznych dla energetyki, jednak mniej niż połowa z nich zapewnia prognozy klimatyczne dla sektora energetycznego. Istnieje zatem niewykorzystany potencjał NMHS do wspierania transformacji energetycznej.

Zmiana klimatu zwiększa ryzyko masowych migracji na świecieAdam Ziemienowicz/PAP

Autorka/Autor:anw

Źródło: PAP, WMO

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

W niedzielę w części kraju pojawiają się burze. Miejscami towarzyszą im opady gradu. Strażacy z Podkarpacia mają pełne ręce roboty, usuwają połamane gałęzie i wypompowują wodę z zalanych piwnic.

Zalane ulice, połamane gałęzie. Nawałnice w Polsce

Zalane ulice, połamane gałęzie. Nawałnice w Polsce

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Zaraz po weekendzie temperatura zbliży się do 30 stopni. Co czeka nas w kolejnych dniach? Sprawdź najnowszą autorską długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeto.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: idzie duża zmiana

Pogoda na 16 dni: idzie duża zmiana

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW ostrzega przed burzami. Obowiązują alarmy pierwszego i drugiego stopnia. Sprawdź, gdzie aura będzie groźna.

Pomarańczowe i żółte alarmy. Niebezpiecznie w części kraju

Pomarańczowe i żółte alarmy. Niebezpiecznie w części kraju

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na poniedziałek 14.07. W nocy pojawią się przelotne opady deszczu i burze. W dzień również może zagrzmieć. Termometry pokażą maksymalnie 29 stopni.

Pogoda na jutro - poniedziałek 14.07. Noc pod znakiem opadów i burz

Pogoda na jutro - poniedziałek 14.07. Noc pod znakiem opadów i burz

Źródło:
tvnmeteo.pl

W poniedziałek ma rozpocząć się powrót załogi Axiom-4 z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Kapsuła Dragon wejdzie w atmosferę z prędkością 27 tysięcy kilometrów na godzinę. Sprawdź, jak będą przebiegały poszczególne etapy powrotu Polaka na Ziemię. 

Powrót Polaka z kosmosu krok po kroku

Powrót Polaka z kosmosu krok po kroku

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Hubert Kijek mówił na antenie TVN24, że powrót załogi misji Axiom-4 na Ziemię będzie niebezpiecznym i skomplikowanym manewrem. - Osłona termiczna nagrzeje się nawet do dwóch tysięcy stopni Celsjusza i stracimy łączność z nimi na sześć minut. Nie będziemy wiedzieli, co się będzie działo - opowiadał.

"Osłona nagrzeje się do dwóch tysięcy stopni, stracimy łączność na sześć minut"

"Osłona nagrzeje się do dwóch tysięcy stopni, stracimy łączność na sześć minut"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Polski astronauta doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski szykuje się na powrót na Ziemię. W niedzielę na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) odbyła się ceremonia pożegnania załogi Axiom-4. - Niebo nie jest poza naszym zasięgiem - powiedział Polak.

"Jestem smutny, że misja dobiega końca"

"Jestem smutny, że misja dobiega końca"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa rozesłało alerty w związku z prognozowanymi burzami z bardzo silnym wiatrem. Eksperci proszą, by przygotować się na możliwe przerwy w dostawie prądu i zalecają śledzenie komunikatów pogodowych.

Alert RCB dla pięciu województw. "Śledź komunikaty"

Alert RCB dla pięciu województw. "Śledź komunikaty"

Źródło:
tvnmeteo.pl, RCB

Sławosz Uznański-Wiśniewski zrealizował już prawie wszystkie cele misji IGNIS i powoli przygotowuje się do opuszczenia Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W sobotę Polak otwierał listy od bliskich. Ten wzruszający moment poprzedził pożegnanie polskiego astronauty z kosmosem, które nastąpi już dziś. Na transmisję ze stacji kosmicznej zapraszamy o 15.55 do TVN24 I TVN24+.

Otwiera listy od bliskich i żegna się z kosmosem. Ostatnie chwile Polaka na ISS

Otwiera listy od bliskich i żegna się z kosmosem. Ostatnie chwile Polaka na ISS

Źródło:
PAP, POLSA

W ostatnich dniach w Skandynawii panują wyjątkowo wysokie temperatury. Gorąco jest zwłaszcza w Norwegii - w sobotę w wielu rejonach kraju słupki rtęci pokazały ponad 30 stopni, a noc była miejscami tropikalna.

Upał i noc tropikalna w Norwegii

Upał i noc tropikalna w Norwegii

Źródło:
nettavisen.no, vg.no

W ostatnim czasie nad Bałtykiem mocno wiało. Piasek zasypał jeden z barów na plaży w Jantarze, a wideo stamtąd obiegło media społecznościowe.

Piasek zasypał bar na plaży w Jantarze

Piasek zasypał bar na plaży w Jantarze

Źródło:
tvnmeteo.pl, Na Mierzeję

Jest już 129 ofiar śmiertelnych powodzi w Teksasie. Zwiększył się także bilans osób zaginionych - poinformowały w sobotę amerykańskie media, powołując się na władze.

Więcej zabitych. Nadciągają kolejne ulewy

Więcej zabitych. Nadciągają kolejne ulewy

Źródło:
USA Today

Hiszpania mierzy się ze skutkami ulew związanych ze zjawiskiem DANA, które nawiedziły kraj w piątek i sobotę. W Katalonii trwają poszukiwania dwóch osób, które mogły zostać porwane przez rzekę.

Rzeka mogła porwać dwie osoby. DANA namieszała

Rzeka mogła porwać dwie osoby. DANA namieszała

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

Wraz z wielkim deszczem przyszedł wielki chłód. Choć lato termiczne w Polsce się trzyma, bo średnia dobowa temperatura nie spada na nizinach poniżej 15 stopni, to w najwyższe partie Tatr wkroczyła na chwilę zima. Wierzchołki Karpat przyprószył niedawno śnieg i w weekend również zrobi się tam biało. Kropla chłodu, w której znalazła się Europa Środkowa, zostanie wkrótce wyparta przez napierające od południa masy ciepłego powietrza.

Jak może wyglądać reszta wakacji. Prognoza

Jak może wyglądać reszta wakacji. Prognoza

Źródło:
TVN24+

17-letni chłopak zginął na plaży we włoskim Montalto di Castro. Został zasypany przez piasek po tym, jak położył się w wykopanym przez siebie tunelu.

Tragedia na włoskiej plaży. 17-latek zginął pod piaskiem

Tragedia na włoskiej plaży. 17-latek zginął pod piaskiem

Źródło:
PAP

Alert przed tornadem zakłócił w piątek wyścigi samochodowe w stanie Iowa. Na nagraniach z miejsca zdarzenia widać ciemne chmury i słychać syreny alarmowe. Wszystkie wydarzenia sportowe zaplanowane tego dnia na torze zostały odwołane.

Tornado przerwało wyścigi. "Natychmiast znajdź schronienie"

Tornado przerwało wyścigi. "Natychmiast znajdź schronienie"

Źródło:
Reuters, NWS, Des Moines Register

Trudno uwierzyć w te zniszczenia - powiedział Donald Trump po wizycie w Teksasie, gdzie doszło do ogromnej powodzi, która zabiła co najmniej 121 osób. Prezydent USA odwiedził miejsca, w których odnotowano największe zniszczenia, i spotkał się z rodzinami ofiar.

Donald Trump: nigdy nie widziałem czegoś takiego, a widziałem wiele złego

Donald Trump: nigdy nie widziałem czegoś takiego, a widziałem wiele złego

Źródło:
PAP

W Kolorado i Arizonie wybuchły duże pożary, które zmusiły władze do ewakuacji turystów i pracowników z dwóch parków narodowych: Black Canyon of the Gunnison oraz Wielkiego Kanionu.

Ewakuacje w parkach narodowych, w tym w Wielkim Kanionie

Ewakuacje w parkach narodowych, w tym w Wielkim Kanionie

Źródło:
CNN, AP News

Niecodzienny widok zaskoczył mieszkańców jednego z osiedli w Great Falls w stanie Wirginia: ulicami dumnie przechadzał się paw. Jak się okazało, kolorowy ptak nie był uciekinierem z ogrodu zoologicznego, lecz ich sąsiadem.

Zniknął bez śladu, potem pojawił się w wieczornych wiadomościach

Zniknął bez śladu, potem pojawił się w wieczornych wiadomościach

Źródło:
CNN

Meksykańskie władze tresują psy do wykrywania groźnych pasożytów zwierząt i ludzi. Muchy śrubowe pojawiają się coraz bliżej granicy ze Stanami Zjednoczonymi, negatywnie wpływając na gospodarkę południowego sąsiada USA.

"Zadziorne szczeniaki" powalczą z pasożytem bydła i ludzi

"Zadziorne szczeniaki" powalczą z pasożytem bydła i ludzi

Źródło:
PAP

Tokio i okolice zmagały się w czwartek wieczorem z gwałtownymi ulewami, które spowodowały powodzie. Japońska Agencja Meteorologiczna wydała ostrzeżenia, prognozując kolejne intensywne opady i apelując do mieszkańców o zachowanie ostrożności. Do niebezpiecznej sytuacji doszło w Jokohamie.

Zalane drogi, wyrwana studzienka. Chaos po ulewach

Zalane drogi, wyrwana studzienka. Chaos po ulewach

Źródło:
ENEX, NHK

Zbliża się coroczny maraton na biegunie północnym, podczas którego biegacze mogą zobaczyć niedźwiedzia polarnego. Uczestnicy przygotowują się do wysiłku, trenując na pokładzie lodołamacza. Dostarczenie zawodników na biegun nie jest jednak jedynym celem statku.

Walczą z zimnem, zobaczą niedźwiedzie polarne. Wyjątkowy maraton coraz bliżej

Walczą z zimnem, zobaczą niedźwiedzie polarne. Wyjątkowy maraton coraz bliżej

Źródło:
Reuters

W Korei Północnej panują upały. Tamtejsze media przekazały, że wiele regionów kraju zmaga się z wysokimi temperaturami i wilgotnością. W związku z przerwami w dostawie prądu niektórzy obywatele szukają alternatywnych źródeł energii do zasilania wentylatorów i klimatyzatorów.

Sprowadzają panele słoneczne z zagranicy, by się schłodzić

Sprowadzają panele słoneczne z zagranicy, by się schłodzić

Źródło:
Reuters, koreantimes.co.kr

Zjechali z autostrady, by zobaczyć piękne górskie widoki. Nie spodziewali się jednak, że w ciągu kilku minut spotkają aż pięć niedźwiedzi. Pan Przemysław i jego syn uwiecznili niezwykłe spotkanie z dziką naturą w Tatrach Słowackich, a nagranie wysłali na Kontakt24.

Spotkali pięć niedźwiedzi w 10 minut. "Dla takich chwil warto żyć"

Spotkali pięć niedźwiedzi w 10 minut. "Dla takich chwil warto żyć"

Źródło:
Kontakt24

Nadleśnictwo Baligród podzieliło się w mediach społecznościowych zdjęciem znalezionego w strumieniu realgaru - rzadkiego minerału, który w Polsce można znaleźć w Bieszczadach. Choć piękny, realgar jest jednak niebezpieczny i nie powinno się go dotykać.

Niezwykły kamień znaleziony w Bieszczadach. Jest niebezpieczny

Niezwykły kamień znaleziony w Bieszczadach. Jest niebezpieczny

Źródło:
tvn24.pl, South Australian Museum, Encyklopedia PWN

Gwałtowne ulewy w czwartkowy poranek sparaliżowały rejon Bostonu w amerykańskim stanie Massachusetts, zamieniając drogi w rwące potoki. Kierowcy utykali w wodzie, a ich samochody dosłownie unosiły się na falach.

Fale podnosiły samochody. "To było szalone"

Fale podnosiły samochody. "To było szalone"

Źródło:
ENEX

W Macedonii Północnej szaleją pożary lasów. W ostatnich dniach zarejestrowano ich kilkadziesiąt, części z nich nadal nie udało się opanować. Ogień pochłonął życie co najmniej dwóch osób.

Kilka dni, kilkadziesiąt pożarów. Są ofiary śmiertelne

Kilka dni, kilkadziesiąt pożarów. Są ofiary śmiertelne

Źródło:
ENEX, plusinfo.mk

W TVN24+ ruszył "Podcast o końcu świata" Magdy Łucyan. W programie reporterka "Faktów" TVN, wraz z gośćmi, będzie szeroko omawiała kwestie zmian klimatu, wokół których narasta niebezpieczna dezinformacja.

Ruszył "Podcast o końcu świata"

Ruszył "Podcast o końcu świata"

Źródło:
TVN24

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej przygotował eksperymentalną prognozę pogody na drugą część wakacji i jesień. Jakiej pogody możemy się spodziewać w poszczególnych regionach? Sprawdź najnowsze prognozy na sierpień, wrzesień, październik i listopad 2025.

Co w pogodzie czeka nas jesienią? Prognoza długoterminowa IMGW

Co w pogodzie czeka nas jesienią? Prognoza długoterminowa IMGW

Źródło:
IMGW