Żyjemy na kontynencie, który ociepla się najszybciej na świecie. Jak zmiany klimatu wpłynęły na Europę w 2022 roku

Źródło:
PAP, WMO
Scenariusze zmian klimatu
Scenariusze zmian klimatuTVN24
wideo 2/14
Zmiany klimatu

Europa jest najszybciej ocieplającym się kontynentem na świecie. Zmiany klimatu wpływają na środowisko, gospodarkę, przemysł, rolnictwo i ludność naszego kontynentu. O tym, jakie były konsekwencje katastrofy klimatycznej w 2022 roku, napisała w raporcie Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO).

W poniedziałek światło dzienne ujrzał raport WMO "State of the Climate in Europe 2022". Jest to drugi z corocznej serii raportów, opracowany wspólnie z Copernicus Climate Change Service Unii Europejskiej.

W raporcie podkreślono, że od lat 80. ubiegłego wieku Europa ociepla się dwukrotnie szybciej, niż wynosi globalna średnia. Wywiera to daleko idący wpływ na strukturę społeczno-gospodarczą i ekosystemy tego regionu. W 2022 r. temperatura w Europie była o około 2,3 stopnia Celsjusza wyższa od średniej sprzed epoki przemysłowej (1850-1900), wykorzystywanej jako punkt odniesienia dla porozumienia paryskiego w sprawie zmian klimatu.

2022 był to czwarty z rzędu rok suszy na Półwyspie Iberyjskim i trzeci w górskich regionach Alp i Pirenejów. Także Francja, Wielka Brytania i Belgia doświadczyły największych od kilkudziesięciu lat suchych okresów. Wszystko to odbiło się bardzo wyraźnie na rolnictwie i produkcji energii. W niektórych krajach (na przykład w Hiszpanii) rezerwy wody zmniejszyły się o przeszło 40 proc. całkowitej pojemności.

Konsekwencje zmian klimatycznych w EuropieMałgorzata Latos, Adam Ziemienowicz/PAP

Energia odnawialna

Zacznijmy od dobrych wieści. Jak zauważono w raporcie, w zeszłym roku po raz pierwszy energia odnawialna wygenerowała więcej energii elektrycznej niż paliwa kopalne. Z energii wiatrowej i słonecznej pozyskano 22,3 procent całej energii elektrycznej w Unii Europejskiej, a z paliw kopalnych 20 proc. - Po raz pierwszy w Unii Europejskiej więcej energii elektrycznej wytworzono z wiatru i słońca niż z paliw kopalnych. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i niskoemisyjnych źródeł energii ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia zależności od paliw kopalnych - zauważył sekretarz generalny WMO profesor Petteri Taalas.

Roczne powierzchniowe promieniowanie słoneczne w 2022 r. było najwyższe od początku zapisów, czyli od 1983 r. Wynosiło 4,9 proc. powyżej średniej z lat 1991-2020. Zdaniem autorów raportu uwydatnia to, jak ważne są w obecnych czasach zmienne meteorologiczne: powierzchniowe promieniowanie słoneczne dla fotowoltaiki, prędkość wiatru dla energii wiatrowej oraz opady i spływ wód dla energii wodnej.

Ze względu na kąt padania promieni słonecznych i mniejsze zachmurzenie znacznie więcej powierzchniowego promieniowania słonecznego dostępne jest na południu Europy. Potencjał energii wiatrowej jest z kolei wyższy nad oceanem, zwłaszcza u wybrzeży Irlandii i Portugalii oraz Morza Egejskiego. Oczywiście czynniki meteorologiczne, które napędzają potencjał energii odnawialnej, charakteryzują się dużą zmiennością sezonową. Średnia miesięczna prędkość wiatru może wahać się od -40 proc. do +80 proc. średniej, opady o ok. 30 proc., a powierzchniowe promieniowanie słoneczne o 15 proc. Jednak, co istotne, promieniowanie słoneczne i wiatr mogą się w ciągu roku wzajemnie uzupełniać: to pierwsze da się efektywnie wykorzystywać w czasie letnim, podczas gdy intensywność wiatru jest zwykle wyższa zimą.

Zmiany klimatuAdam Ziemienowicz/PAP

Energetyka nuklearna

Energetyka nuklearna, choć z pozoru niezależna, odczuwa skutki postępujących zmian klimatycznych. W ciągu ostatnich trzech dekad na całym świecie odnotowano zwiększoną częstotliwość przerw w pracy elektrowni jądrowych, z których część była spowodowana niekorzystnymi warunkami pogodowymi. W ciągu minionego roku zgłoszone straty produkcyjne związane z tego typu sytuacjami stanowiły ok. 0,33 proc. globalnej produkcji energii jądrowej. Głównie odpowiadały za to niskie przepływy rzek oraz rosnące temperatury i ekstremalne upały. "Wziąwszy pod uwagę pogarszające się długoterminowe prognozy klimatyczne, południowa Europa może odnotować jedne z największych na świecie procentowych wzrostów ekstremalnych temperatur powyżej 40 stopni i trwających wiele dni z rzędu susz. Wynik ten, szczególnie w przypadku potencjalnych lokalizacji elektrowni jądrowych, podkreśla konieczność ustanowienia przepisów związanych z rygorystycznymi przeglądami bezpieczeństwa, jeśli podjęta zostanie decyzja o kontynuowaniu eksploatacji elektrowni" - piszą autorzy raportu.

Topnieją lodowce, rośnie temperatura w morzach i oceanach

W latach 1997-2022 lodowce w Europie straciły około 880 kilometrów sześciennych lodu. Najbardziej ucierpiały Alpy, gdzie średnia grubość pokrywy zmalała o 34 metry.

W 2022 r. lodowce w europejskich Alpach doświadczyły nowej, rekordowej utraty masy w ciągu jednego roku, spowodowanej bardzo małą ilością śniegu w zimie, bardzo ciepłym latem i osadzaniem się pyłu saharyjskiego. Jeśli chodzi o Grenlandię, która w latach 1972-2021 straciła 5-6 tysięcy gigaton pokrywy lodowej, co przyczyniło się do globalnego wzrostu poziomu mórz o około 14,9 milimetra, to w minionym roku nadal traciła ona swoje lody. Także średnia temperatura powierzchni morza na obszarze Północnego Atlantyku była najwyższa w historii, a duża część innych europejskich mórz została dotknięta silnymi, a nawet ekstremalnymi falami upałów. Tempo ocieplania się powierzchni oceanów, szczególnie we wschodniej części Morza Śródziemnego, Morza Bałtyckiego i Czarnego oraz południowej Arktyki, było w 2022 r. ponad trzykrotnie wyższe od średniej światowej.

Tymczasem, jak dowodzą badania, morskie upały prowadzą do migracji roślin oraz zwierząt i ich masowego wymierania, sprzyjają napływowi gatunków inwazyjnych oraz zakłócają ekosystemy i różnorodność biologiczną.

Globalne ociepleniePAP/Maciej Zieliński

Ofiary śmiertelne zmian klimatu

Zmiany klimatu zbierają też śmiertelne żniwo. Na podstawie informacji zawartych w bazie danych zdarzeń nadzwyczajnych (EM-DAT), zagrożenia meteorologiczne, hydrologiczne i klimatyczne w Europie w 2022 r. spowodowały śmierć 16 365 osób i dotknęły bezpośrednio 156 tysięcy osób. - W 2022 roku w wielu krajach Europy Zachodniej i południowo-zachodniej odnotowano najcieplejszy rok w historii i najgorętsze lato. Wysoka temperatura zaostrzyła dotkliwe i powszechne susze, podsyciła gwałtowne pożary, które zaowocowały drugim co do wielkości spalonym obszarem w historii i doprowadziły do tysięcy ofiar śmiertelnych związanych z upałami - zwrócił uwagę profesor Petteri Taalas.

Serwisy klimatyczne

W związku z wymienionymi w raporcie problemami coraz większego znaczenia nabierają serwisy klimatyczne, których zadaniem jest gromadzenie danych, monitorowanie, analizy, prognozy i przewidywania zmiennych klimatycznych, a co za tym idzie - dostarczanie i wykorzystywanie informacji klimatycznych w procesie decyzyjnym. Odgrywają więc one kluczową rolę we wspieraniu globalnej transformacji energetycznej, której celem jest osiągnięcie zerowego zużycia energii netto. Serwisy klimatyczne, jak podkreślają specjaliści z WMO, są ważne także przy wyborze lokalizacji, ocenie zasobów i finansowaniu; operacjach, konserwacji i zarządzaniu systemami energetycznymi; integracji energii elektrycznej z siecią oraz ocenie wpływu systemów energetycznych. Są one również potrzebne do zapewnienia odporności systemów energetycznych na wstrząsy związane z klimatem oraz do informowania o środkach mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej. Na zakończenie WMO przypomniała o wynikach ankiety przeprowadzonej wśród krajowych służb meteorologicznych i hydrologicznych (NMHS). Wykazały one, że 83 proc. europejskich członków takich organizacji zgłosiło świadczenie usług klimatycznych dla energetyki, jednak mniej niż połowa z nich zapewnia prognozy klimatyczne dla sektora energetycznego. Istnieje zatem niewykorzystany potencjał NMHS do wspierania transformacji energetycznej.

Zmiana klimatu zwiększa ryzyko masowych migracji na świecieAdam Ziemienowicz/PAP

Autorka/Autor:anw

Źródło: PAP, WMO

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Po weekendzie czeka nas ochłodzenie - temperatura będzie dużo niższa od średniej. Wszystko wskazuje jednak, że zimno nie pozostanie z nami na długo. Sprawdź autorską, długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: idzie zimno, ale upał jest następny w kolejce

Pogoda na 16 dni: idzie zimno, ale upał jest następny w kolejce

Źródło:
tvnmeteo.pl

Nad Polską w niedzielę przechodził niż Michał, który w części kraju niósł burze, ulewny deszcz oraz opady gradu. To, jak gwałtowna była miejscami pogoda, widać na zdjęciach i filmach, które udostępniali internauci. Strażacy interweniowali, głównie z powodu połamanych gałęzi.

Zwały gradu, woda na ulicach, ściana deszczu

Zwały gradu, woda na ulicach, ściana deszczu

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW wciąż ostrzega przed groźną pogodą. W części kraju niedzielny wieczór, a także noc z niedzieli na poniedziałek ma upłynąć pod znakiem opadów deszczu, którym mogą towarzyszyć burze. Sprawdź, gdzie lepiej mieć się na baczności.

Noc z groźną pogodą. IMGW ostrzega

Noc z groźną pogodą. IMGW ostrzega

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro. Noc zapowiada się jeszcze w części kraju z zanikającym deszczem i burzami. Poniedziałek 4.08 przyniesie wytchnienie od gwałtownych zjawisk, choć słaby deszcz może się pojawić. Termometry pokażą do 24 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - poniedziałek, 4.08. Nocą jeszcze będzie padać

Pogoda na jutro - poniedziałek, 4.08. Nocą jeszcze będzie padać

Źródło:
tvnmeteo.pl

Początek przyszłego tygodnia przyniesie kolejne większe opady deszczu, a miejscami powieje silny wiatr. Kiedy będzie można spodziewać się większej ilości słońca? Sprawdź naszą prognozę pogody na pięć dni.

Na horyzoncie kolejne ulewy. Kiedy zaświeci słońce

Na horyzoncie kolejne ulewy. Kiedy zaświeci słońce

Źródło:
tvnmeteo.pl

Tej nocy na północnym wschodzie USA odnotowano trzęsienie ziemi o magnitudzie 3,0. Choć wstrząsy nie były silne, odczuli je mieszkańcy części stanu New Jersey, a także Nowego Jorku.

Trzęsienie ziemi w USA. Było odczuwalne w Nowym Jorku

Trzęsienie ziemi w USA. Było odczuwalne w Nowym Jorku

Źródło:
PAP, CBS News

Minionej nocy na Kamczatce we wschodniej Rosji po kilkuset latach przebudził się wulkan Kraszeninnikowa. Jak twierdzą naukowcy, wybuch może być związany z trzęsieniem ziemi, które nawiedziło ten region w środę.

Wulkan przebudził się po kilkuset latach

Wulkan przebudził się po kilkuset latach

Źródło:
PAP, Reuters

"Minitornado" zawirowało w sobotę nad Pomorzem Gdańskim. Nad północną Polską przechodził wtedy chłodny front atmosferyczny. Materiał otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Minitornado" nad Pomorzem. "Nastąpił huk, w górę poderwały się drewniane deski"

"Minitornado" nad Pomorzem. "Nastąpił huk, w górę poderwały się drewniane deski"

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Opady śniegu sparaliżowały południowo-wschodnią Australię. Jak przekazały lokalne media, niektóre miejscowości zostały całkowicie odcięte od świata, a dla podróżujących przez nie osób zabrakło miejsc noclegowych. Dla wielu osób była to pierwsza okazja do zobaczenia tak dużej ilości śniegu.

Najgwałtowniejsza zima od dekad. "Zawsze marzyłem, żeby zobaczyć śnieg"

Najgwałtowniejsza zima od dekad. "Zawsze marzyłem, żeby zobaczyć śnieg"

Źródło:
Reuters, ABC News

Susza na Węgrzech potęgowana zmianami klimatu doprowadziła do obniżenia plonów i spadku poziomu wód gruntowych. Niektórzy rolnicy rozważają zmianę miejsca zamieszkania, a także poszukiwania innego źródła zarobku.

Gleba jest "krytycznie" sucha. Rolnicy rozważają przeprowadzkę

Gleba jest "krytycznie" sucha. Rolnicy rozważają przeprowadzkę

Źródło:
PAP, Reuters

Rząd Portugalii wprowadził stan alarmowy na terenie całej kontynentalnej części kraju w związku z trudną sytuacją pożarową. Prognozowane są tam temperatury sięgające 40 stopni Celsjusza. Najgroźniejsze pożary szaleją w północnych dystryktach, w pobliżu Parku Narodowego Peneda-Geres.

Stan alarmowy w prawie całym kraju. "To bardzo niesprawiedliwa walka"

Stan alarmowy w prawie całym kraju. "To bardzo niesprawiedliwa walka"

Źródło:
PAP, RTP Noticias, bombeiros.pt

Trzęsienie ziemi nawiedziło Półwysep Kamczatka w niedzielę. W jego następstwie rosyjskie ministerstwo ds. nadzwyczajnych wydało ostrzeżenie przed możliwością wystąpienia tsunami. Do wstrząsów doszło w kilka dni po ogromnym trzęsieniu ziemi o magnitudzie 8,8, jednego z najsilniejszych w historii.

Kolejne wstrząsy na Kamczatce. Ostrzeżenie przed możliwym tsunami

Kolejne wstrząsy na Kamczatce. Ostrzeżenie przed możliwym tsunami

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Północna krawędź Wielkiego Kanionu Kolorado płonie od prawie miesiąca. W ostatnich dniach pożar przybrał na sile i dwukrotnie zwiększył swój zasięg. Stał się na tyle intensywny, że tworzy własną pogodę.

Megapożar tworzy własną pogodę

Megapożar tworzy własną pogodę

Źródło:
CNN

Ulewy, które przeszły w czwartek nad północno-wschodnimi Stanami Zjednoczonymi, spowodowały szereg szkód. Woda zalała między innymi mieszkania w Nowym Jorku.

Zbiegł na dół, bo usłyszał krzyk dziecka. "Musimy się stąd wydostać"

Zbiegł na dół, bo usłyszał krzyk dziecka. "Musimy się stąd wydostać"

Źródło:
CNN

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) opracował listę najczystszych jezior i rzek w Polsce. Do pierwszych klas jakości wody, według norm wyznaczonych przez Komisję Europejską, zakwalifikowało się 19 akwenów.

Najczystsze jeziora i rzeki w Polsce. Lista

Najczystsze jeziora i rzeki w Polsce. Lista

Źródło:
PAP

W nocy ze środy na czwartek przez południową Gwineę przeszły silne deszcze. Ulewy spowodowały zawalenie się kilku budynków w Konakry, stolicy kraju, w wyniku czego śmierć poniosło kilkanaście osób. Spodziewane są kolejne obfite opady.

Po ulewach zawaliły się budynki. "Słyszałem, jak dzieci wołają o pomoc"

Po ulewach zawaliły się budynki. "Słyszałem, jak dzieci wołają o pomoc"

Źródło:
PAP, RFI

Czworo astronautów dotarło w sobotę na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). To "Załoga 11", która ma zastąpić swoich poprzedników wracających na Ziemię za kilka dni. Ich misja może potrwać dłużej niż zwykle.

Wymiana na orbicie. Misja może potrwać dłużej niż zwykle

Wymiana na orbicie. Misja może potrwać dłużej niż zwykle

Źródło:
PAP, Reuters

Perseidy pojawiają się już na polskim niebie. Powoli zbliża się ich maksimum, przypadające na 12 sierpnia. Ten popularny rój meteorów, zwany także "łzami świętego Wawrzyńca", powiązany jest z kometą Swift-Tuttle, która po raz ostatni zawitała do nas w 1992 roku.

Jeden z najpiękniejszych rojów meteorów wraca na nasze niebo

Jeden z najpiękniejszych rojów meteorów wraca na nasze niebo

Źródło:
PAP, Time And Date, tvnmeteo.pl

Północno-zachodnie Stany Zjednoczone nawiedziły w czwartek ulewy. W stanie Maryland powódź błyskawiczna odebrała życie 13-letniemu chłopcu, w Nowym Jorku woda wybiła studzienki i zalała metro. Pogoda zakłóciła także ruch lotniczy.

Powódź błyskawiczna porwała chłopca. 13-latek nie przeżył

Powódź błyskawiczna porwała chłopca. 13-latek nie przeżył

Źródło:
Reuters, CNN, CBS News

Wulkan Lewotobi Laki-laki w Indonezji w piątek ponownie się przebudził. Wybuch utworzył potężną kolumnę popiołu, a władze ostrzegły miejscową ludność przed możliwymi lawinami błotnymi.

Kolumna popiołu na 10 kilometrów. Ostrzeżenia dla mieszkańców

Kolumna popiołu na 10 kilometrów. Ostrzeżenia dla mieszkańców

Źródło:
Reuters, AFP

Druga w tym roku fala upałów ogarnie Hiszpanię. Państwowa Agencja Meteorologiczna AEMET ostrzega przed wysoką temperaturą. Z prognoz wynika, że w centrum i na południu kraju termometry mogą pokazać nawet 42 stopnie Celsjusza.

Kolejna fala upałów. Służby ostrzegają

Kolejna fala upałów. Służby ostrzegają

Źródło:
PAP, elconfidencial.com

W jerozolimskim zoo doszło do śmiertelnego wypadku - lampart uciekł z wybiegu i zaatakował pracownika. Mężczyzna zmarł w wyniku odniesionych obrażeń. Policja bada okoliczności zdarzenia.

Lampart uciekł z wybiegu i zabił pracownika zoo

Lampart uciekł z wybiegu i zabił pracownika zoo

Źródło:
BBC

Każdego roku w RPA kłusownicy zabijają kilkaset nosorożców. Aby ograniczyć ten proceder, naukowcy z Uniwersytetu Witwatersrand wymyślili ciekawą metodę - wstrzyknęli w rogi zwierząt substancję radioaktywną.

Radioaktywne rogi nosorożców pomogą w walce z kłusownictwem

Radioaktywne rogi nosorożców pomogą w walce z kłusownictwem

Źródło:
BBC, Reuters

Burza piaskowa nawiedziła południowe wybrzeże Peru, znacząco ograniczając widzialność. Z powodu zjawiska zamknięte zostały sklepy. Skutki burzy odczuli również mieszkańcy Chile.

Widzialność spadła niemal do zera, niebo zrobiło się pomarańczowe

Widzialność spadła niemal do zera, niebo zrobiło się pomarańczowe

Źródło:
Reuters

Fala upałów nawiedziła południowy Iran. W czwartek termometry pokazały aż 51 stopni Celsjusza. Kraj mierzy się z niedoborem wody, dochodzi do przerw w dostawach prądu. Na najbliższe dni prognozowane są burze piaskowe.

Ponad 50 stopni. Władze ograniczają dostęp do wody

Ponad 50 stopni. Władze ograniczają dostęp do wody

Źródło:
PAP, qatar-tribune.com

W ciągu ostatnich tygodni łącznie dziewięć osób zmarło we Włoszech na Gorączkę Zachodniego Nilu - przekazały w czwartek służby medyczne. W czasie minionych siedmiu dni liczba zakażeń wirusem wywołującym tę chorobę wzrosła z 32 do 89.

Gorączka Zachodniego Nilu. We Włoszech zmarło dziewięć osób

Gorączka Zachodniego Nilu. We Włoszech zmarło dziewięć osób

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl, torinocronaca.it

Podczas prac na jednej z ulic Limy robotnicy natknęli się na ludzkie szczątki sprzed ponad tysiąca lat. Archeolog Jose Pablo Aliaga uważa, że odkrycie to może świadczyć o istnieniu rozległego prekolumbijskiego cmentarza ukrytego pod współczesną stolicą Peru.

Pod jedną z ulic odkryto szczątki sprzed tysiąca lat

Pod jedną z ulic odkryto szczątki sprzed tysiąca lat

Źródło:
PAP, Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego