Trybunał w Hadze wydał opinię, która może pomóc "uniknąć szkód zagrażających ludzkości"

Źródło:
Reuters, Center for International Environmental Law, Al Jazeera
Sędziowie Międzynarodowego Trybunały Sprawiedliwości wchodzą na salę rozpraw
Sędziowie Międzynarodowego Trybunały Sprawiedliwości wchodzą na salę rozpraw Reuters
wideo 2/3
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości wydaje pierwszą w historii opinię doradczą w sprawie zmian klimatu

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze wygłosił opinię doradczą, która może mieć kluczowe znaczenie dla przyszłych działań państw na rzecz walki ze zmianami klimatu. Choć opinia nie będzie prawnie wiążąca, stanie się ważnym punktem odniesienia dla setek toczących się procesów klimatycznych na całym świecie.

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze wydał pierwszą w historii opinię doradczą w sprawie zmian klimatu. Sędziowie rozpatrzyli dziesiątki tysięcy stron dokumentacji, by w gmachu Pałacu Pokoju ogłosić decyzję, która może na nowo zdefiniować prawne obowiązki państw wobec walki ze zmianami klimatu.

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości podkreślił "nagłe i egzystencjalne zagrożenie, jakie niesie ze sobą zmiana klimatu", rozpoczynając odczytanie opinii dotyczącej prawnych zobowiązań państw do podejmowania działań na rzecz ochrony klimatu.

Sędzia Yuji Iwasawa zaznaczył, że emisje gazów cieplarnianych są jednoznacznie powodowane przez działalność człowieka i nie ograniczają się do terytorium poszczególnych państw.

Zwycięstwo państw wyspiarskich

Sąd podkreślił, że państwa muszą wypełniać swoje zobowiązania klimatyczne, a ich niewywiązywanie się z nich może otworzyć drogę dla innych krajów dotkniętych zmianami klimatu do dochodzenia odszkodowań w drodze postępowań sądowych. Trybunał w Hadze zaznaczył, że państwa mają obowiązek podejmowania działań zgodnych z porozumieniami klimatycznymi, a narody uprzemysłowione powinny przejąć rolę liderów w walce ze zmianami klimatu.

Sędzia Iwasawa wskazał, że międzynarodowe porozumienia klimatyczne nakładają na państwa wyraźne obowiązki, a ich niedopełnienie stanowi naruszenie prawa międzynarodowego. W opinii Trybunału państwa muszą ściśle współpracować, aby osiągnąć konkretne cele redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Trybunał przypomniał, że polityki klimatyczne państw powinny być ambitne i wspólnie dążyć do realizacji celów porozumienia paryskiego z 2015 roku, w tym do ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5 stopnia Celsjusza. Podkreślono także, że prawo człowieka do czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska jest fundamentem dla korzystania z innych praw.

Opinia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości została natychmiast entuzjastycznie przyjęta przez organizacje środowiskowe. Prawnicy uznali ją za zwycięstwo małych krajów wyspiarskich i tych o nizinnym ukształtowaniu, które zwróciły się do sądu o wyjaśnienie odpowiedzialności państw w walce ze zmianami klimatycznymi. Inicjatywa wyszła od Vanuatu, państwa Południowego Pacyfiku, które wspólnie z grupą innych krajów wezwało Trybunał do wskazania, jakie dokładnie obowiązki mają państwa w walce z kryzysem klimatycznym.

Jak podkreśla Payam Akhavan, profesor prawa międzynarodowego, to prawdopodobnie najważniejsza opinia w historii Trybunału.

- Wyjaśnia zobowiązania prawa międzynarodowego w zakresie unikania katastrofalnych szkód, które zagrażałyby przetrwaniu ludzkości - wskazał prawnik.

Vanuatu i inne wyspy Oceanii mierzą się z kryzysem klimatycznym
Vanuatu i inne wyspy Oceanii mierzą się z kryzysem klimatycznymReuters Archive

Kluczowe dwa pytania

W dwutygodniowych przesłuchaniach w grudniu ubiegłego roku w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości wzięło udział ponad sto państw oraz organizacji międzynarodowych, które przedstawiły swoje stanowiska w odpowiedzi na dwa pytania postawione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ:

  • Jakie obowiązki mają państwa według prawa międzynarodowego w zakresie ochrony klimatu przed emisją gazów cieplarnianych?
  • Jakie są prawne konsekwencje działań państw negatywnie wpływających na klimat?

Państwa bogate, głównie z Globalnej Północy, argumentowały, że obowiązki krajów należy oceniać na podstawie istniejących porozumień klimatycznych, takich jak porozumienie paryskie, które mają charakter w dużej mierze pozaprawny i nieobowiązkowy. Z kolei kraje rozwijające się i państwa wyspiarskie postulowały wzmocnienie działań, w tym wprowadzenie obowiązujących norm prawnych oraz wymóg, by najwięksi emitenci gazów cieplarnianych podjęli się zobowiązań finansowych na rzecz wsparcia najsłabszych i najbardziej narażonych na efekty zmian klimatu państw.

Zmiany klimatu postępują. Widać to na przykładzie Szkocji
Zmiany klimatu postępują. Widać to na przykładzie SzkocjiSzymon Kazimierczak/Fakty o Świecie TVN24 BiS

Choć formalnie niezobowiązująca, może dużo zmienić

Obrońcy klimatu i środowiska liczą na to, że opinia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości będzie przełomowa i jasno wskaże, że państwa członkowskie ONZ naruszają prawo międzynarodowe poprzez brak wystarczających działań w walce z kryzysem klimatycznym.

CZYTAJ TAKŻE: "Nie ma zmian klimatu, bo mieliśmy zimny czerwiec". Co na to odpowiedzieć?

Wydana w środę opinia, choć formalnie niezobowiązująca, może stać się istotnym punktem odniesienia dla polityk klimatycznych i postępowań sądowych na całym świecie, wzmacniając stanowiska oparte na prawie międzynarodowym i wpływając na dyplomację oraz negocjacje wielostronne w kolejnych latach.

W ostatnich latach nastąpił gwałtowny wzrost liczby pozwów i spraw sądowych dotyczących zmian klimatu. Obecnie toczy się blisko trzy tysiące postępowań w prawie 60 krajach. Orzeczenia sądów są różne - niemiecki sąd oddalił w maju pozew peruwiańskiego rolnika przeciwko niemieckiej firmie energetycznej RWE, jednak sprawa ta trwała aż dekadę i była postrzegana jako ważne działanie, dające precedens.

Joie Chowdhury z Center for International Environmental Law podkreśla, że "opinia będzie miała charakter wiążący względem już przyjętego prawa międzynarodowego i będzie stanowić istotne źródło dla sądów krajowych i regionalnych, które podejmują decyzje oparte na lokalnych systemach prawnych".

ZOBACZ TEŻ: Kraj ma zniknąć pod wodą, masowo składają wnioski o wizy Opinia ta jest znacząca nie tylko z punktu widzenia przyszłych ambicji klimatycznych, lecz także z powodu kwestii odpowiedzialności historycznej. Wiele państw podkreśla, że szkody już powstałe wskutek działalności państw i korporacji muszą być uznane i naprawione na gruncie prawa. Opinia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, wraz z wcześniejszymi orzeczeniami innych trybunałów międzynarodowych, takich jak Międzynarodowy Trybunał Prawa Morskiego czy Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka, może wyznaczyć nową erę rozliczania działań państw na polu walki ze zmianami klimatu, łącząc ich zobowiązania w spójny, prawnie ugruntowany system ochrony klimatu.

Opinie ekspertów oraz aktywistów wskazują, że choć orzeczenie jest doradcze, może przełamać dotychczasowy impas i ułatwić państwom wzajemne rozliczanie się z odpowiedzialności klimatycznej.

"Sprawiedliwość klimatyczna teraz"

Zwolennicy działań na rzecz zwiększenia wysiłków państw w walce ze zmianami klimatu zorganizowali w środę demonstrację przed siedzibą Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Wśród protestujących pojawiły się osoby wykonujące tradycyjne tańce mieszkańców wysp Pacyfiku, a uczestnicy trzymali transparenty z hasłami takimi jak "Sprawiedliwość klimatyczna teraz" oraz "Sąd przemówił, rządy muszą działać teraz", podkreślając wagę problemu dla najbardziej narażonych społeczności wyspiarskich państw.

Protest przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości
Protest przed Międzynarodowym Trybunałem SprawiedliwościReuters

Jedną z osób, które w trakcie protestów zabrały głos, była Samira Ben Ali, globalna koordynatorka kampanii World’s Youth for Climate Justice, która pochodzi z Majotty, wyspy dotkniętej w ubiegłym roku przez cyklon Chido.

- Jeśli nie podejmiemy działań teraz i nie ograniczymy emisji, sytuacja będzie się pogarszać i stawać coraz poważniejsza - podkreśliła Ben Ali.

Liczy na to, że po publikacji opinia będzie silnym narzędziem prawnym wykorzystywanym nie tylko w negocjacjach, ale też w sądach, aby wymagać od państw i korporacji przestrzegania istniejących zobowiązań klimatycznych.

Autorka/Autor:Julia Zalewska-Biziuk

Źródło: Reuters, Center for International Environmental Law, Al Jazeera

Źródło zdjęcia głównego: PAP/EPA/LINA SELG

Pozostałe wiadomości

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) ostrzega przed upałem. Z prognozy zagrożeń wynika ponadto, że w piątek mogą pojawić się burze. Miejscami spodziewane są też ulewy.

Na co uważać w piątek. Ostrzeżenia IMGW

Na co uważać w piątek. Ostrzeżenia IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Nadchodząca noc zapowiada się pogodnie. Już nad ranem w całej Polsce pojawią się jednak mgły i zamglenia, które ograniczą widoczność. W ciągu dnia w większości kraju będzie ciepło, a miejscami upalnie. Sielankę popsują przelotne opady i burze, miejscami gwałtowne.

Pogoda na jutro - piątek, 5.09. Mglisto, gorąco i burzowo

Pogoda na jutro - piątek, 5.09. Mglisto, gorąco i burzowo

Źródło:
tvnmeteo.pl

Poziom wody w rzekach położonych w prowincji Pendżab w Pakistanie jest niebezpiecznie wysoki. Z tego powodu w ciągu ostatniej doby ewakuowano z tego regionu ponad pół miliona osób - podała agencja informacyjna AP, powołując się na lokalnych urzędników.

W ciągu doby ewakuowano ponad pół miliona osób

W ciągu doby ewakuowano ponad pół miliona osób

Źródło:
PAP, AP News

W północnej części Indii doszło do osunięcia się ziemi. Jak poinformowały lokalne władze, zginęła co najmniej jedna osoba, a sześć zostało uwięzionych pod gruzami. Trwa akcja poszukiwawczo-ratunkowa.

Ludzie uwięzieni pod gruzami. Trwa akcja ratunkowa

Ludzie uwięzieni pod gruzami. Trwa akcja ratunkowa

Źródło:
Reuters

U wybrzeży Florydy doszło do ataku rekina na 8-latka, który uprawiał snorkeling. Stało się to na oczach jego ojca.

Rekin ugryzł 8-latka

Rekin ugryzł 8-latka

Źródło:
CNN, ABC News

W najbliższych dniach władzę nad pogodą w Polsce będą przejmować różne masy powietrza. W piątek będzie gorąco, ale też burzowo - miejscami wyładowania mogą być gwałtowne. W weekend przyjdzie niewielkie ochłodzenie. A co potem? Sprawdź w prognozie pogody na 5 dni.

Czekają nas burzowe chwile

Czekają nas burzowe chwile

Źródło:
tvnmeteo.pl

Niezwykle jasny meteor przeleciał nad Polską. Jego lot został zarejestrowany przez kamery systemu Skytinel. Bolid był widoczny w wielu miejscach kraju.

Świetlista kula nad Polską

Świetlista kula nad Polską

Źródło:
Skytinel, tvnmeteo.pl

Najnowszy bilans ofiar śmiertelnych trzęsień ziemi w Afganistanie wzrósł w czwartek do ponad 2200 osób. Służby wciąż poszukują ocalałych we wschodnich prowincjach. W obliczu rosnących potrzeb i ograniczonych środków na pomoc, mieszkańcy mierzą się z pogłębiającym kryzysem humanitarnym.

Nie żyje już ponad dwa tysiące osób. "Wszystko zostało obrócone w ruinę"

Nie żyje już ponad dwa tysiące osób. "Wszystko zostało obrócone w ruinę"

Źródło:
Reuters, PAP

Ogromne wąwozy stają się coraz większym zagrożeniem dla mieszkańców afrykańskich miast - ostrzegają naukowcy. Najnowsze badanie przeprowadzone w Demokratycznej Republice Konga pokazuje olbrzymią skalę problemu. Eksperci ostrzegają, że jeśli to zagrożenie geologiczne nie zostanie powstrzymane w kolejnych latach, miliony osób będą musiały opuścić swoje domy.

Mogą wystąpić nagle i zdewastować wiele domów. Naukowcy ostrzegają

Mogą wystąpić nagle i zdewastować wiele domów. Naukowcy ostrzegają

Źródło:
phys.org

Skrzydlaty lew będący symbolem Wenecji został wykonany w Chinach i odbył długą wędrówkę do Europy - zasugerowali włoscy badacze. Do jego przybycia na Stary Kontynent mogli przyczynić się ojciec Marco Polo oraz chiński cesarz Kubilaj-chan.

Symbol Wenecji made in China? Zaskakująca teoria

Symbol Wenecji made in China? Zaskakująca teoria

Źródło:
phys.org, livescience.com

Północne regiony Kalifornii zmagają się z falą pożarów wywołanych uderzeniami piorunów. Według służb ogień zajął już ponad 5500 hektarów terenu na terenie trzech hrabstw. Płomienie zniszczyły między innymi zabytkową jednostkę osadniczą, która powstała w okresie gorączki złota.

Pożar w historycznym miejscu. "To jest druzgocące"

Pożar w historycznym miejscu. "To jest druzgocące"

Źródło:
CNN, AP, The Guardian, Reuters

W zoo w Portland w stanie Oregon doszło do niecodziennej sytuacji - lwica zauważyła ukrytą kamerę i zaczęła ją gryźć, pokazując widzom wnętrze swojej paszczy. Wideo opublikowane w mediach społecznościowych chętnie komentowali internauci.

Lwica zauważyła kamerę i pochwaliła się zębami

Lwica zauważyła kamerę i pochwaliła się zębami

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

Po raz pierwszy od czterech dekad u wybrzeży Panamy nie pojawiły się chłodne i bogate w składniki odżywcze wody głębinowe - poinformowali naukowcy ze Smithsonian Tropical Research Institute (STRI). Cykliczne dotąd zjawisko pozytywnie wpływało między innymi na wydajne rybołówstwo, a także chroniło rafy koralowe przed stresem cieplnym.

Czegoś takiego nie było tutaj przez co najmniej 40 lat

Czegoś takiego nie było tutaj przez co najmniej 40 lat

Źródło:
PAP, STRI

Gorące, suche i wietrzne lata, które przyczyniły się do najgorszych pożarów na Półwyspie Iberyjskim od co najmniej trzech dekad, będą znacznie częstsze - alarmują eksperci World Weather Attribution. Jako powód podają zmiany klimatu wywołane przez człowieka.

"Skala tych pożarów jest zdumiewająca". Powodem ten czynnik

"Skala tych pożarów jest zdumiewająca". Powodem ten czynnik

Źródło:
Reuters, The Guardian

Prawie 40 lat po oderwaniu się od Antarktydy, A23a, największa i najstarsza góra lodowa świata się rozpada. Zdaniem naukowców z British Antarctic Survey (BAS), masa lodu zniknie w ciągu kilku tygodni.

Przetrwała czterdzieści lat. Ma zniknąć w ciągu tygodni

Przetrwała czterdzieści lat. Ma zniknąć w ciągu tygodni

Źródło:
PAP, CNN, AFP

Huragan Lorena, który uformował się u wybrzeży Meksyku, zagraża mieszkańcom półwyspu Kalifornia Dolna - ostrzegają służby meteorologiczne. Żywiołowi towarzyszy wiatr z prędkością do 120 kilometrów na godzinę oraz ulewne deszcze. Po Pacyfiku sunie jeszcze jeden huragan.

Lorena nabiera siły. Zagraża wybrzeżom Meksyku

Lorena nabiera siły. Zagraża wybrzeżom Meksyku

Źródło:
Reuters, ABC News

Gwałtowne powodzie nawiedziły północne Indie. W wyniku ulew doszło do osunięć ziemi, w wyniku których zginęło co najmniej pięć osób - poinformowały lokalne władze. W niektórych regionach trwają akcje poszukiwawczo-ratunkowe.

Najwyższe opady od siedmiu dekad. Zginęło pięć osób

Najwyższe opady od siedmiu dekad. Zginęło pięć osób

Źródło:
Reuters, Times of India

We wtorek wieczorem przez włoskie miasto Triest przeszła gwałtowna ulewa. W ciągu kilku godzin sparaliżowała ruch drogowy oraz spowodowała liczne podtopienia. Straż pożarna interweniowała ponad 60 razy.

Chaos nad Adriatykiem. Osuwiska, podtopienia, uwięzieni kierowcy

Chaos nad Adriatykiem. Osuwiska, podtopienia, uwięzieni kierowcy

Źródło:
ENEX, ANSA

Lato 2025 było najcieplejszym w historii pomiarów Chin - przekazała w środę Chińska Administracja Meteorologiczna (CMA). Również inne kraje Azji Wschodniej doświadczyły ekstremalnie wysokiej temperatury.

Rekordowe lato w Chinach. To powód do niepokoju

Rekordowe lato w Chinach. To powód do niepokoju

Źródło:
PAP, AFP

Grupa badaczy zajmujących się zmianą klimatu ostro skrytykowała raport Departamentu Energii w administracji Donalda Trumpa dotyczący regulacji emisji zanieczyszczeń. Zdaniem ekspertów bagatelizuje on zagrożenia związane ze zmianami klimatu i przedstawia je jako rzekomo korzystne zjawiska.

"To nie nauka, to propaganda". Raport administracji Trumpa pod ostrzałem

"To nie nauka, to propaganda". Raport administracji Trumpa pod ostrzałem

Źródło:
CNN, The New York Times

Władze hiszpańskiej Teneryfy ogłosiły, że przeprowadzą największe w historii ćwiczenia na wypadek wybuchu wulkanu Teide znajdującego się na wyspie. W symulacji wezmą udział nie tylko mieszkańcy, lecz także naukowcy oraz służby. Ostatnia erupcja wulkanu miała miejsce nieco ponad 100 lat temu.

"To nie jest improwizacja". Na Teneryfie dostaną ważny alert

"To nie jest improwizacja". Na Teneryfie dostaną ważny alert

Źródło:
CanarianWeekly, El Diario

Wtorkowy wieczór przyniósł burze z ulewami w części kraju. W województwie łódzkim wystąpiły lokalne podtopienia, a silny wiatr łamał gałęzie i zrywał dachy.

"To było megauderzenie. Nagle zacząłem widzieć latające płyty dachowe"

"To było megauderzenie. Nagle zacząłem widzieć latające płyty dachowe"

Źródło:
TVN24

Młody niedźwiedź pojawił się na szlaku turystycznym w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach i zaczął gonić przestraszonego turystę. W sieci pojawiło się nagranie incydentu. - To nie był atak - podkreślił w rozmowie z TVN24 Filip Zięba z Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Niedźwiedź gonił turystę w Tatrach

Niedźwiedź gonił turystę w Tatrach

Źródło:
TVN24

W środę asteroida 2025 QV5 o rozmiarach zbliżonych do autobusu przeleci obok Ziemi. Kosmiczny obiekt nie stanowi zagrożenia dla naszej planety, ale amerykańska agencja kosmiczna NASA będzie prowadzić jego dokładne obserwacje.

Jest wielkości autobusu, w środę przeleci blisko Ziemi

Jest wielkości autobusu, w środę przeleci blisko Ziemi

Źródło:
Live Science, NASA

Rekordowe opady deszczu nawiedziły północną Japonię. W prefekturze Akita wylało kilka rzek, zalewając miejscowe pola ryżowe. Służby apelują do mieszkańców o zachowanie ostrożności.

Takich ulew we wrześniu jeszcze tam nie było

Takich ulew we wrześniu jeszcze tam nie było

Źródło:
Reuters, NHK

W poniedziałek po południu w stolicę amerykańskiego stanu Arizona - Phoenix - uderzyła burza piaskowa. Atak żywiołu spowodował poważne zakłócenia w ruchu drogowym i lotniczym. Tysiące osób było bez prądu.

Burza piaskowa nawiedziła miasto

Burza piaskowa nawiedziła miasto

Źródło:
CNN, KTAR News 92.3 FM, ABC15

W nocy z poniedziałku na wtorek na polskim niebie widoczna była zorza polarna. Wiele osób skorzystało z dobrych warunków do obserwacji, w tym Reporterzy 24.

Zorza polarna. Wasze zdjęcia

Zorza polarna. Wasze zdjęcia

Źródło:
Kontakt24, Z głową w gwiazdach

Do 1411 osób wzrosła liczba ofiar trzęsienia ziemi w Afganistanie - przekazał rzecznik tamtejszego rządu. Ponad 3100 osób zostało rannych, a około 5400 domów uległo zniszczeniu. Wciąż trwa akcja ratunkowa, którą utrudnia brak zasobów i trudny teren. We wtorek ziemia ponownie się zatrzęsła.

Trzęsienie ziemi w Afganistanie. Był kolejny wstrząs

Trzęsienie ziemi w Afganistanie. Był kolejny wstrząs

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters

W ostatnich latach liczba lwów azjatyckich w Indiach znacznie wzrosła. Z jednej strony jest to sukces w odbudowie populacji podgatunku, który został niemal wytępiony przez człowieka, z drugiej - coraz częściej obserwuje się ataki tych zwierząt na ludzi. Rozwiązania problemu nie widać.

Z wioski zniknęło dziecko. Co dalej z "wyjątkową relacją"?

Z wioski zniknęło dziecko. Co dalej z "wyjątkową relacją"?

Źródło:
CNN

Sudańscy rebelianci przekazali w poniedziałek, że w wiosce na zachodzie kraju doszło do osuwiska, w wyniku którego zginęło ponad tysiąc osób. Zaapelowali o pomoc do ONZ i międzynarodowych organizacji humanitarnych.

Wielkie osuwisko, które miała przeżyć tylko jedna osoba

Wielkie osuwisko, które miała przeżyć tylko jedna osoba

Źródło:
PAP, Reuters, Al Jazeera

W tym tygodniu czeka nas wyjątkowe zjawisko astronomiczne. Nasz naturalny satelita schowa się w cieniu Ziemi i dojdzie do całkowitego zaćmienia Księżyca.

Przed nami wyjątkowe zjawisko astronomiczne. Będzie widoczne z Polski

Przed nami wyjątkowe zjawisko astronomiczne. Będzie widoczne z Polski

Źródło:
timeanddate.com, PAP, tvnmeteo.pl