Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba zajrzał w atmosferę odległej planety. Co w niej znalazł?

Źródło:
NASA, space.com
Planeta WASP-39 b
Planeta WASP-39 bNASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)
wideo 2/5
Planeta WASP-39 bNASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)

WASP-39 b to pierwsza planeta pozasłoneczna, której skład atmosfery udało się oznaczyć. Dokonały tego instrumenty pomiarowe zamontowane na Kosmicznym Teleskopie Jamesa Webba. Naukowcy mają nadzieję, że w przyszłości systemy te pozwolą nam lepiej poznać procesy zachodzące w odległych układach planetarnych.

Od momentu uruchomienia, należący do NASA Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba zajrzał już w wiele znanych i nieznanych zakątków Wszechświata. Tym razem jego obiektyw zwrócił się w stronę gazowego olbrzyma WASP-39 b z gwiazdozbioru Panny. Planeta znajduje się w odległości około 700 lat świetlnych od Ziemi, ale dzięki niedawnym obserwacjom wiemy o niej więcej niż o milionach bliższych ciał niebieskich.

Pod czujnym okiem teleskopu

WASP-39 b to "gorący Saturn" - ogromna, gazowa planeta, która krąży bardzo blisko swojej gwiazdy macierzystej. Po raz pierwszy zaobserwowana została w 2011 roku, a w sierpniu tego roku udało się odkryć na niej ślady dwutlenku węgla.

Naukowcy postanowili dokładniej zbadać skład jej rozgrzanej atmosfery za pomocą Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba. Do tego celu wykorzystali oni cztery tryby pracy instrumentów pomiarowych, pozwalające na zarejestrowanie ciała niebieskiego w różnych widmach świetlnych.

Aby zobaczyć atmosferę WASP-39 b, Webb śledził planetę, gdy przechodziła przed swoją gwiazdą. Światło emitowane przez gwiazdę delikatnie podświetlało atmosferę planety, umożliwiając jej obserwacje. Związki chemiczne w atmosferze pochłaniają różne kolory widma świetlnego, a dzięki instrumentom wykorzystującym światło podczerwone, Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba wychwytuje także substancje, które nie mogą być zauważone w świetle widzialnym.

WASP-39 b - wizja artystyNASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)

Siarka, sód i para wodna

Co znajduje się w atmosferze WASP-39 b? Naukowców szczególnie podekscytowało znalezienie dwutlenku siarki - po raz pierwszy związek ten został odnaleziony w atmosferze egzoplanety. Cząsteczki dwutlenku siarki powstają w wyniku reakcji chemicznych, napędzanych światłem pochodzącym od macierzystej gwiazdy. Na Ziemi w podobny sposób powstaje ochronna warstwa ozonowa.

- Po raz pierwszy widzimy konkretne dowody na istnienie fotochemii, czyli reakcji inicjowanych przez światło gwiazdy, na egzoplanetach - tłumaczy Shang-Min Tsai z Uniwersytetu Oksfordzkiego, główny autor pracy wyjaśniającej pochodzenie dwutlenku siarki w atmosferze WASP-39 b. - To obiecujący krok w stronę lepszego zrozumienia atmosfery egzoplanet.

Inne składniki atmosfery wykryte przez teleskop to sód, potas i para wodna, co potwierdza wcześniejsze obserwacje. Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba dostrzegł także dwutlenek i tlenek węgla, nie znalazł natomiast śladów metanu i siarkowodoru. Najnowsze dane dają również wskazówkę, że pokrywające planetę chmury prawdopodobnie nie tworzą nad nią grubej, jednolitej powłoki, ale są bardziej rozproszone.

Skład atmosfery WASP-39 bNASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)

"Takie dane kompletnie zmieniają reguły gry"

Tak dokładna wiedza o składzie atmosfery WASP-39 b daje naukowcom wgląd w to, jak planeta uformowała się z dysku gazu i pyłu otaczającego macierzystą gwiazdę. Bliskość planety do jej gwiazdy macierzystej czyni ją również użytecznym "laboratorium" do badania połączeń pomiędzy planetami a ich gwiazdami.

Odkrycia te dobrze wróżą zdolności instrumentów Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba do prowadzenia badań różnych typów planet pozasłonecznych, na które liczy społeczność naukowa. Obejmuje to analizę atmosfer nie tylko gazowych olbrzymów, ale także mniejszych, skalistych planet.

- Obserwowaliśmy planetę za pomocą wielu instrumentów, które razem zapewniają szeroki zakres widma podczerwonego i bogactwo odcisków chemicznych niedostępnych do tego czasu - wskazuje Natalie Batalha z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Cruz, która koordynowała badania. - Takie dane kompletnie zmieniają reguły gry.

- W ten sposób będziemy mogli zobaczyć atmosfery planet w zupełnie nowym ujęciu - dodaje Laura Flagg z Uniwersytetu Cornella, współautorka badania. - To niesamowicie ekscytujące wiedzieć, że wszystko, co wiemy, zostanie napisane na nowo. To jedna z najlepszych rzeczy w byciu naukowcem.

Teleskop Jamesa WebbaPAP/Reuters/Adam Ziemienowicz

Autorka/Autor:as/dd

Źródło: NASA, space.com

Źródło zdjęcia głównego: NASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)

Pozostałe wiadomości

Pogoda na jutro, czyli na środę 30.07. Zapowiada się dość chłodna noc, miejscami temperatura może spaść poniżej 10 stopni Celsjusza. Dzień przyniesie w części kraju przelotne opady deszczu.

Pogoda na jutro - środa, 30.07. Czeka nas chłodna noc

Pogoda na jutro - środa, 30.07. Czeka nas chłodna noc

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) ostrzega przed intensywnymi opadami deszczu, które mają pojawić się w środę. Na północnym wschodzie kraju w mocy są żółte alarmy. Z prognozy zagrożeń wynika, że pod koniec tygodnia w części Polski mogą pojawić się burze.

Są żółte alarmy. Tu ma silnie padać

Są żółte alarmy. Tu ma silnie padać

Źródło:
IMGW

W prognozach pogody dla środkowej Europy natykamy się na pojęcie niżów genueńskich - systemów pogodowych niosących ze sobą ogromne ilości wilgoci. Chociaż towarzyszą one mieszkańcom Starego Kontynentu od wieków, wydaje się, że ostatnimi czasy słyszymy o nich coraz częściej. Czy teraz, w epoce zmian klimatu, Polska powinna coraz bardziej bać się tych niżów i ulew, które ze sobą niosą?

Czy Genua boi się niżów genueńskich?

Czy Genua boi się niżów genueńskich?

Źródło:
TVN24+

Najbliższe dni przyniosą pochmurną aurę z przelotnymi opadami deszczu. W niektórych regionach mogą pojawić się burze. Na termometrach zobaczymy maksymalnie 25 stopni Celsjusza.

Na typowo letnie temperatury jeszcze poczekamy

Na typowo letnie temperatury jeszcze poczekamy

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gwałtowna pogoda nie daje Tajwanowi odetchnąć po przejściu tajfunu Danas. Wyspę nawiedziła kolejna porcja ulewnego deszczu, który doprowadził do powodzi. Utonęło w niej kilka tysięcy świń, a straty szacowane są na pół miliona dolarów.

"Woda sięga na dwa metry". Kilka tysięcy świń utonęło

"Woda sięga na dwa metry". Kilka tysięcy świń utonęło

Źródło:
Reuters, Focus Taiwan

Powodzie błyskawiczne to bardzo niebezpieczne zjawisko, które coraz częściej występuje w naszym kraju - ostrzegają eksperci. Obecnie ze skutkami poważnych zalań i podtopień zmagają się mieszkańcy południowych i południowo-wschodnich regionów Polski.

"Z niepozornej, na co dzień spokojnej i urokliwej rzeczki robi się piekło"

"Z niepozornej, na co dzień spokojnej i urokliwej rzeczki robi się piekło"

Źródło:
PAP

Mieszkańcy północnych regionów Chin zmagają się ze skutkami katastrofalnej powodzi wywołanej obfitymi opadami deszczu. W wyniku żywiołu zginęło co najmniej 30 osób, a ponad 80 tysięcy zostało ewakuowanych. Według władz ulewy mogą utrzymywać się do środy.

Coś takiego "spotyka się raz na setki lat"

Coś takiego "spotyka się raz na setki lat"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, Reuters

Około 2600 gospodarstw domowych nie miało dostępu do energii elektrycznej z powodu burzy, jaka nawiedziła Sioux Falls w Dakocie Południowej. W mieście oraz jego okolicach silny wiatr doprowadził do wielu zniszczeń. W hrabstwie Gregory pojawiło się tornado.

Powalone drzewa, zerwane dachy, brak prądu

Powalone drzewa, zerwane dachy, brak prądu

Źródło:
Keloland.com, CNN, FOX Weather, Argus Leader, Dakota News

Po obfitych opadach deszczu trudna sytuacja panuje w mieście Tolkmicko (woj. warmińsko-mazurskie), gdzie wciąż trwa wypompowywanie wody z zalanych terenów. Strażacy mają dużo pracy w Nowym Dworze Gdańskim (woj. pomorskie), gdzie zalanych zostało około 300 domów i w Elblągu, gdzie woda popłynęła głównymi ulicami.

Ulewy w Polsce. Zalanych kilkaset domów, woda płynąca ulicami

Ulewy w Polsce. Zalanych kilkaset domów, woda płynąca ulicami

Aktualizacja:
Źródło:
TVN24

Portugalia nadal płonie - tysiące strażaków zmagają się z trzema dużymi pożarami i kilkudziesięcioma mniejszymi. We wtorek walkę z żywiołem utrudnia pogoda.

"Rozpaczliwie jest na to patrzeć"

"Rozpaczliwie jest na to patrzeć"

Źródło:
PAP, Reuters

Jeszcze kilka miesięcy temu uważano, że asteroida 2024 YR4 może uderzyć w 2032 roku w Ziemię. Po nowych wyliczeniach okazało się jednak, że obiekt minie naszą planetę, ale może trafić w Księżyc. Byłoby to największe takie uderzenie od tysięcy lat, a naukowcy wskazują, jakie miałoby konsekwencje.

Asteroida wielkości bloku może uderzyć w Księżyc

Asteroida wielkości bloku może uderzyć w Księżyc

Źródło:
CNN, tvn24.pl

Wiele nadmorskich kąpielisk we wtorek 29.07 jest zamkniętych. Powodem jest trudna sytuacja pogodowa, a przede wszystkim wysokie fale.

Czerwone flagi nad morzem. Gdzie nie można się kąpać

Czerwone flagi nad morzem. Gdzie nie można się kąpać

Źródło:
PAP

Irakiem zawładnęły ekstremalne upały - w poniedziałek w wielu częściach kraju termometry pokazały ponad 50 stopni Celsjusza. Organizacja Narodów Zjednoczonych zalicza Irak do krajów najbardziej narażonych na zmiany klimatu.

"Tak gorąco, że aż pali"

"Tak gorąco, że aż pali"

Źródło:
Reuters, Xinhua

Obserwując dziką zwierzynę, można czasem zauważyć osobniki o specyficznym umaszczeniu. Zdjęcia jednego z nich otrzymaliśmy na Kontakt24. Leśnicy wyjaśnili, z czego wynika nietypowy kolor zwierząt.

Łaciaty łoś zauważony na Mazurach

Łaciaty łoś zauważony na Mazurach

Źródło:
Kontakt24, Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych

Grecję sparaliżowały pożary lasów, wywołane falą ekstremalnych upałów, które przez kilka dni nie ustępowały zarówno na kontynencie, jak i na wyspach. Najpoważniejsza sytuacja panowała na Eubei.

Płonęły wyspy i okolice miast. Ogień strawił cztery tysiące hektarów

Płonęły wyspy i okolice miast. Ogień strawił cztery tysiące hektarów

Źródło:
ekathimerini.com

Wokół Bursy, czwartego co do wielkości miasta Turcji, już trzeci dzień szaleją pożary. Podczas walki z żywiołem śmierć poniosły cztery osoby. Płoną także inne rejony kraju.

Spadła cysterna, zginęły trzy osoby

Spadła cysterna, zginęły trzy osoby

Źródło:
PAP, BBC News Turkce, Hurriyet

Obfite opady deszczu doprowadziły do powstania gwałtownej powodzi w mieście Brosteni na północy Rumunii. W wyniku żywiołu zginęła co najmniej jedna osoba - podała agencja Reuters.

Wody powodziowe zrównały z ziemią górskie miasto

Wody powodziowe zrównały z ziemią górskie miasto

Źródło:
Reuters

Nie mamy dobrych wiadomości dla ciepłolubnych - wszystkich nas czeka spadek temperatury znacznie poniżej średniej. Sprawdź najnowszą autorską długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeto.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: ofensywa zimna w samym środku wakacji

Pogoda na 16 dni: ofensywa zimna w samym środku wakacji

Źródło:
tvnmeteo.pl

Temperatura 50,5 stopni Celsjusza została zmierzona 25 lipca w mieście Silopi na południowym wschodzie Turcji. To najwyższa odnotowana wartość w historii kraju.

Ponad 50 stopni. Najwyższa temperatura w historii kraju

Ponad 50 stopni. Najwyższa temperatura w historii kraju

Źródło:
PAP, Deutsche Welle

W rejonie Pekinu i północno-wschodnich Chin ulewne deszcze spowodowały powodzie i lawiny błotne, w wyniku których zginęły dwie osoby, a dwie kolejne są zaginione. W przemysłowym mieście Baoding w ciągu jednej nocy spadło aż 145 litrów na metr kwadratowy deszczu, co wymusiło ewakuację ponad trzech tysięcy mieszkańców.

W nocy spadły zatrważające ilości deszczu. Nie żyją dwie osoby

W nocy spadły zatrważające ilości deszczu. Nie żyją dwie osoby

Źródło:
PAP

Kiedy nastanie jakaś stabilizacja w pogodzie? Czy po deszczowym lipcu sierpień będzie ratunkiem dla branży turystycznej? W wielu regionach kraju słychać narzekania na pogodę. Ostatnie lata z lipcami suchymi i gorącymi jak w Hiszpanii rozpieściły nas i pozwoliły zapomnieć, jak wyglądał kiedyś lipiec w naszym kraju.

"Słychać narzekania" na lipiec. Co z pogodą w sierpniu?

"Słychać narzekania" na lipiec. Co z pogodą w sierpniu?

Źródło:
TVN24+

W sobotę około południa na greckiej wyspie Eubei wybuchł pożar. Zdjęcia i nagranie unoszącego się dymu nad płonącym lasem otrzymaliśmy na Kontakt24. W gaszeniu ognia biorą udział samoloty gaśnicze.

Pożar na greckiej wyspie. Z żywiołem walczy kilkudziesięciu strażaków

Pożar na greckiej wyspie. Z żywiołem walczy kilkudziesięciu strażaków

Źródło:
Kontakt24, protothema.gr, naftemporiki.gr

Para z Kansas City została obudzona w piątek rano przez głośny huk. Okazało się, że na ich dom spadło drzewo. Przebiło ono sufit, a przez dziurę do salonu wlała się woda.

Drzewo spadło na dom. "Brzmiało to jak wybuch bomby"

Drzewo spadło na dom. "Brzmiało to jak wybuch bomby"

Źródło:
CNN, fox4kc.com

Przez kanadyjską prowincję Quebec przeszły silne burze z deszczem, a miejscami gradem. Wywołały szereg szkód. Samochody utknęły w tunelach, powalone zostały liczne drzewa. W pewnym momencie bez prądu było kilkadziesiąt tysięcy odbiorców.

Silne burze uwięziły samochody

Silne burze uwięziły samochody

Źródło:
cbc.ca, theweathernetwork.com

Miasto Ruidoso w amerykańskim stanie Nowy Meksyk po raz trzeci tego lipca nawiedziła powódź błyskawiczna. Co najmniej kilka osób zostało uwięzionych przez rwącą wodę.

Trzecia powódź błyskawiczna w tym miesiącu

Trzecia powódź błyskawiczna w tym miesiącu

Źródło:
Reuters, USA Today

W piątek odwołano ponad 20 rejsów między Maderą a kilkoma lotniskami w Europie. Powodem był utrzymujący się nad portugalską wyspą porywisty wiatr.

Wichury sparaliżowały lotnisko na Maderze. Polscy turyści uziemieni

Wichury sparaliżowały lotnisko na Maderze. Polscy turyści uziemieni

Źródło:
PAP

Powrót wilków do amerykańskiego Parku Narodowego Yellowstone sprawił, że po raz pierwszy od 80 lat zaczęły rosnąć dawno niewidziane tam drzewa - donoszą amerykańscy naukowcy.

Wilki wróciły do parku narodowego. Czegoś takiego nie widzieli od 80 lat

Wilki wróciły do parku narodowego. Czegoś takiego nie widzieli od 80 lat

Źródło:
livescience.com

W okolicach miasta Delvine w południowej Albanii trwa walka z pożarem roślinności. Ogień rozprzestrzenia się bardzo szybko i zagraża mieszkańcom okolicznych wiosek. Co najmniej pięć osób zostało przewiezionych do szpitala. Albańskie ministerstwo obrony zarządziło natychmiastową ewakuację miejscowej ludności.

"Cała nasza wieś spłonęła". Natychmiastowa ewakuacja z powodu pożaru

"Cała nasza wieś spłonęła". Natychmiastowa ewakuacja z powodu pożaru

Źródło:
Reuters, Bold News, shqiptarja.com

W Finlandii trwa najdłuższa od 1961 roku fala ciepła. W piątek w tym kraju odnotowano czternasty dzień z rzędu z temperaturą powietrza powyżej 30 stopni Celsjusza. Upał doskwiera także innymi krajom nordyckim. Norweskie pielęgniarki obawiają się o zdrowie pacjentów w szpitalach, a w Szwecji panuje niezwykle wysokie zagrożenie pożarowe.

Skandynawia kipi. Pociągi zwalniają, by nie zaprószać ognia

Skandynawia kipi. Pociągi zwalniają, by nie zaprószać ognia

Źródło:
ENEX, 8sidor.se, PAP

W piątek w Radżastanie w Indiach silne opady doprowadziły do zawalenia się dachu szkoły. Katastrofa budowlana doprowadziła do śmierci kilkorga dzieci.

Zginęły dzieci. Zawalił się dach szkoły

Zginęły dzieci. Zawalił się dach szkoły

Źródło:
Reuters, indianexpress.com