Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba zajrzał w atmosferę odległej planety. Co w niej znalazł?

Źródło:
NASA, space.com
Planeta WASP-39 b
Planeta WASP-39 bNASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)
wideo 2/5
Planeta WASP-39 bNASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)

WASP-39 b to pierwsza planeta pozasłoneczna, której skład atmosfery udało się oznaczyć. Dokonały tego instrumenty pomiarowe zamontowane na Kosmicznym Teleskopie Jamesa Webba. Naukowcy mają nadzieję, że w przyszłości systemy te pozwolą nam lepiej poznać procesy zachodzące w odległych układach planetarnych.

Od momentu uruchomienia, należący do NASA Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba zajrzał już w wiele znanych i nieznanych zakątków Wszechświata. Tym razem jego obiektyw zwrócił się w stronę gazowego olbrzyma WASP-39 b z gwiazdozbioru Panny. Planeta znajduje się w odległości około 700 lat świetlnych od Ziemi, ale dzięki niedawnym obserwacjom wiemy o niej więcej niż o milionach bliższych ciał niebieskich.

Pod czujnym okiem teleskopu

WASP-39 b to "gorący Saturn" - ogromna, gazowa planeta, która krąży bardzo blisko swojej gwiazdy macierzystej. Po raz pierwszy zaobserwowana została w 2011 roku, a w sierpniu tego roku udało się odkryć na niej ślady dwutlenku węgla.

Naukowcy postanowili dokładniej zbadać skład jej rozgrzanej atmosfery za pomocą Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba. Do tego celu wykorzystali oni cztery tryby pracy instrumentów pomiarowych, pozwalające na zarejestrowanie ciała niebieskiego w różnych widmach świetlnych.

Aby zobaczyć atmosferę WASP-39 b, Webb śledził planetę, gdy przechodziła przed swoją gwiazdą. Światło emitowane przez gwiazdę delikatnie podświetlało atmosferę planety, umożliwiając jej obserwacje. Związki chemiczne w atmosferze pochłaniają różne kolory widma świetlnego, a dzięki instrumentom wykorzystującym światło podczerwone, Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba wychwytuje także substancje, które nie mogą być zauważone w świetle widzialnym.

WASP-39 b - wizja artystyNASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)

Siarka, sód i para wodna

Co znajduje się w atmosferze WASP-39 b? Naukowców szczególnie podekscytowało znalezienie dwutlenku siarki - po raz pierwszy związek ten został odnaleziony w atmosferze egzoplanety. Cząsteczki dwutlenku siarki powstają w wyniku reakcji chemicznych, napędzanych światłem pochodzącym od macierzystej gwiazdy. Na Ziemi w podobny sposób powstaje ochronna warstwa ozonowa.

- Po raz pierwszy widzimy konkretne dowody na istnienie fotochemii, czyli reakcji inicjowanych przez światło gwiazdy, na egzoplanetach - tłumaczy Shang-Min Tsai z Uniwersytetu Oksfordzkiego, główny autor pracy wyjaśniającej pochodzenie dwutlenku siarki w atmosferze WASP-39 b. - To obiecujący krok w stronę lepszego zrozumienia atmosfery egzoplanet.

Inne składniki atmosfery wykryte przez teleskop to sód, potas i para wodna, co potwierdza wcześniejsze obserwacje. Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba dostrzegł także dwutlenek i tlenek węgla, nie znalazł natomiast śladów metanu i siarkowodoru. Najnowsze dane dają również wskazówkę, że pokrywające planetę chmury prawdopodobnie nie tworzą nad nią grubej, jednolitej powłoki, ale są bardziej rozproszone.

Skład atmosfery WASP-39 bNASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)

"Takie dane kompletnie zmieniają reguły gry"

Tak dokładna wiedza o składzie atmosfery WASP-39 b daje naukowcom wgląd w to, jak planeta uformowała się z dysku gazu i pyłu otaczającego macierzystą gwiazdę. Bliskość planety do jej gwiazdy macierzystej czyni ją również użytecznym "laboratorium" do badania połączeń pomiędzy planetami a ich gwiazdami.

Odkrycia te dobrze wróżą zdolności instrumentów Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba do prowadzenia badań różnych typów planet pozasłonecznych, na które liczy społeczność naukowa. Obejmuje to analizę atmosfer nie tylko gazowych olbrzymów, ale także mniejszych, skalistych planet.

- Obserwowaliśmy planetę za pomocą wielu instrumentów, które razem zapewniają szeroki zakres widma podczerwonego i bogactwo odcisków chemicznych niedostępnych do tego czasu - wskazuje Natalie Batalha z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Cruz, która koordynowała badania. - Takie dane kompletnie zmieniają reguły gry.

- W ten sposób będziemy mogli zobaczyć atmosfery planet w zupełnie nowym ujęciu - dodaje Laura Flagg z Uniwersytetu Cornella, współautorka badania. - To niesamowicie ekscytujące wiedzieć, że wszystko, co wiemy, zostanie napisane na nowo. To jedna z najlepszych rzeczy w byciu naukowcem.

Teleskop Jamesa WebbaPAP/Reuters/Adam Ziemienowicz

Autorka/Autor:as/dd

Źródło: NASA, space.com

Źródło zdjęcia głównego: NASA/ESA/CSA/Joseph Olmsted (STScI)

Pozostałe wiadomości

Najbliższe dni w pogodzie zdominuje cyklon eks-Kirk, który przyniesie do Polski porywisty wiatr. Ten będzie najbardziej niebezpieczny w czwartek oraz piątek. Szansa na chwilową poprawę pogody pojawi się w sobotę.

Centrum eks-Kirka otrze się o Polskę. Przed nami czas z dynamiczną pogodą

Centrum eks-Kirka otrze się o Polskę. Przed nami czas z dynamiczną pogodą

Źródło:
tvnmeteo.pl

Do Florydy zbliża się potężny huragan Milton. To, jak wygląda ten żywioł z kosmosu, można zobaczyć na nagraniu z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, udostępnionym przez amerykańską agencję NASA.

Monstrum nadciąga. To nagranie wbija w fotel

Monstrum nadciąga. To nagranie wbija w fotel

Źródło:
tvnmeteo.pl, CNN, Reuters

Milton, huragan czwartej kategorii w pięciostopniowej skali Saffira-Simpsona, zmierza w kierunku Florydy. Niesie za sobą wiatr o prędkości do 215 km/h. Na południowo-wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych trwa ewakuacja mieszkańców z zagrożonych terenów. W związku ze zbliżaniem się żywiołu pojawiły się pierwsze tornada. Milton ma uderzyć we Florydę w nocy ze środy na czwartek.

Milton nadchodzi. "Ta burza nie przypomina niczego, co widzieliśmy wcześniej"

Milton nadchodzi. "Ta burza nie przypomina niczego, co widzieliśmy wcześniej"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, CNN, AP, NBC, NHC

IMGW ostrzega. Na terenie ośmiu województw znajdą się miejsca, gdzie zagrożeniem będzie silny wiatr. Wiać w części kraju zacznie już w nocy ze środy na czwartek. Jak wynika z komunikatu synoptyków, prędkość porywów może dochodzić nawet do 85 kilometrów na godzinę. Sprawdź, gdzie obowiązują ostrzeżenia pierwszego stopnia.

Niebezpieczna pogoda. Ostrzeżenia w ośmiu województwach

Niebezpieczna pogoda. Ostrzeżenia w ośmiu województwach

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Gwałtowna pogoda, która panuje w części Europy za sprawą byłego huraganu Kirk, dotarła do Portugalii. Wiatr wiał tak mocno, że łamał gałęzie i drzewa. Kilka osób zostało rannych. Kilkaset tysięcy odbiorców nie miało prądu.

Kirk łamał drzewa w Portugalii. Są ranni

Kirk łamał drzewa w Portugalii. Są ranni

Źródło:
RTP Noticias, Portugal Resident, CNN Portugal, PAP

Amerykański meteorolog John Morales łamiącym się głosem opowiadał o sile huraganu Milton. Żywioł od kilku dni zmierza w kierunku Florydy. Aktualnie jest on sklasyfikowany jako huragan piątej, najwyższej kategorii w skali Saffira-Simpsona. Zdaniem wielu meteorologów Milton jest najsilniejszą burzą na świecie w tym roku.

Meteorolog opowiadał o Miltonie. Łamiącym się głosem i ze łzami w oczach

Meteorolog opowiadał o Miltonie. Łamiącym się głosem i ze łzami w oczach

Źródło:
Cable News Network Inc. All rights reserved 2024

Pogoda na jutro. Nocą w części kraju możliwe są słabe opady deszczu. Miejscami zacznie silnie wiać. W czwartek 10.10 silne podmuchy spodziewane są w kolejnych regionach. Lokalnie popada. Temperatura wyniesie od 18 do 22 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - czwartek 10.10. Nocą miejscami popada

Pogoda na jutro - czwartek 10.10. Nocą miejscami popada

Źródło:
tvnmeteo.pl

Ostatnie dni w Polsce obfitują w silne podmuchy wiatru. Szczególnie intensywne są one w rejonach górskich. Pojawienie się halnego w Tatrach pokazuje niewykłe nagranie wykonane z okien redakcji "Tygodnika Podhalańskiego".

Giewont zniknął pod kołdrą z chmur

Giewont zniknął pod kołdrą z chmur

Źródło:
Tygodnik Podhalański

Policja z amerykańskiego stanu Waszyngton interweniowała po zgłoszeniu kobiety, która została "zmuszona do ucieczki", gdy w pobliżu jej domu pojawiło się prawie 100 szopów praczy. Jak się okazało, dokarmiała te zwierzęta od dekad. Służby tłumaczą, dlaczego nie należy tego robić.

Jej dom otoczyło niemal sto szopów "domagających się jedzenia". Policja pokazała nagranie

Jej dom otoczyło niemal sto szopów "domagających się jedzenia". Policja pokazała nagranie

Źródło:
CBS News, tvn24.pl

Niezwykłe zjawisko meteorologiczne pojawiło się we wtorek w Karkonoszach. Najwyższe pasmo górskie Sudetów zostało przykryte warstwą chmur, która przypominała kołdrę. Zdjęcia wału fenowego otrzymaliśmy na Kontakt24.

Wał fenowy zawisł nad Karkonoszami. Niezwykłe zdjęcia

Wał fenowy zawisł nad Karkonoszami. Niezwykłe zdjęcia

Źródło:
Kontakt24, ttvnmeteo.pl

Huraganowy wiatr nawiedził gminę Vimianzo położoną na północno-zachodnim wybrzeżu Hiszpanii. Podmuchy były tak silne, że powaliły ponad 100-letnie drzewo oraz uszkodziły dachy kilku domów. Zmiana pogody ma związek ze zbliżającym się do Półwyspu Iberyjskiego ekshuraganem Kirk.

"Gdy wróciłem zastałem to wszystko... Nie było dachu, ani niczego"

"Gdy wróciłem zastałem to wszystko... Nie było dachu, ani niczego"

Źródło:
ENEX, Aemet, Telecinco, El Espanol

Fala intensywnego deszczu nawiedziła w nocy z poniedziałku na wtorek południowe regiony Francji. Lokalnie w ciągu kilku godzin spadło ponad 100 litrów wody na metr kwadratowy. Jednym z najbardziej poszkodowanych miast była Marsylia, w której strażacy w ciągu dwóch godzin otrzymali ponad 700 zgłoszeń.

Paraliż na ulicach francuskiego miasta

Paraliż na ulicach francuskiego miasta

Źródło:
ENEX, The Connexion, Meteo France, Futura Sciences

We wtorek bilans ofiar śmiertelnych katastrofalnych powodzi w Bośni i Hercegowinie wzrósł do 22. Kilkanaście wsi w środkowej części kraju wciąż czeka na pomoc. Całkowitemu zniszczeniu uległa 17-kilometrowa linia kolejowa, prowadząca do Chorwacji.

17 kilometrów zniszczonej linii kolejowej. Nie żyją 22 osoby

17 kilometrów zniszczonej linii kolejowej. Nie żyją 22 osoby

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, PAP

Włoską Ligurię i Lombardię nawiedziły burze z intensywnym deszczem. Gigantyczne opady spowodowały zalania i osuwiska. W Genui zamknięto szkoły.

Już spadło ponad 300 litrów na metr kwadratowy, a spodziewane są kolejne opady

Już spadło ponad 300 litrów na metr kwadratowy, a spodziewane są kolejne opady

Źródło:
ENEX, RAI News, ilsole24ore.com, liguriaoggi.it

W dobie postępującego globalnego ocieplenia, zdarzenia ekstremalne związane z nawalnymi opadami deszczu, powodziami i suszami, stają się bardziej dotkliwe niż kiedyś - przestrzegają naukowcy z Polskiej Akademii Nauk. Badacze zadeklarowali chęć pomocy w przygotowaniu rozwiązań, które pomogą odbudować i dostosować gospodarkę oraz społeczeństwo do wyzwań, jakie stawia nam zmieniający się klimat.

Komunikat PAN po powodzi

Komunikat PAN po powodzi

Źródło:
PAP, PAN

Tegoroczny wrzesień był drugim najcieplejszym w historii pomiarów - podała we wtorek europejska agencja Copernicus Climate Change Service (C3S). Średnia temperatura na Ziemi wyniosła w tym miesiącu 16,17 stopnia Celsjusza.

Za nami drugi najcieplejszy wrzesień w historii pomiarów

Za nami drugi najcieplejszy wrzesień w historii pomiarów

Źródło:
Copernicus

Boliwia przeżywa najgorszy sezon pożarowy odkąd zaczęto gromadzić dane. Jak poinformowała organizacja pozarządowa Tierra Foundation, od początku roku ogień strawił już ponad 10 milionów hektarów terenów. W związku z krytyczną sytuacją w kraju pod koniec września w Boliwii wprowadzono "stan klęski narodowej".

"To jedna z największych katastrof naturalnych na terytorium naszego kraju"

"To jedna z największych katastrof naturalnych na terytorium naszego kraju"

Źródło:
PAP, Reuters

Po 167 dniach suszy w brazylijskim Dystrykcie Federalnym spadł deszcz. Krajowy Instytut Meteorologii INMET w poniedziałek wieczorem czasu miejscowego wydał wyczekiwany przez mieszkańców komunikat: koniec historycznej suszy, wreszcie spadł u nas deszcz.

Czekali na deszcz 167 dni    

Czekali na deszcz 167 dni    

Źródło:
PAP,agenciabrasil.ebc.com, cnnbrasil.com.br

Mała koala spacerowała po terenie stacji kolejowej na przedmieściach australijskiego Sydney. Na nagraniach z monitoringu widać, że do zwierzęcia skierowani zostali policjanci, by pomóc mu opuścić stację. Jak zapewniono, koala uciekła do lasu "cała i zdrowa".

"Wyjątkowo uroczy pasażer". Koala spacerowała po stacji kolejowej

"Wyjątkowo uroczy pasażer". Koala spacerowała po stacji kolejowej

Źródło:
Reuters, Guardian, tvn24.pl

Zorza polarna rozświetliła niebo nad północną Polską. Zdjęcia, na którym widać kolorowe światła na niebie, dostaliśmy na Kontakt24. "Można było obserwować ją gołym okiem" - napisała Reporterka24 o nicku marzka44. 

Zorza polarna rozświetliła niebo nad Polską

Zorza polarna rozświetliła niebo nad Polską

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Naukowcy przestrzegają przed uprawą roślin na glebach dotkniętych przez powódź. Masy wody płynące z dużą prędkością mogą prowadzić do wymieszenia się podłoża z osadami dennymi zawartymi w korycie rzek, które mogą zawierać niebezpieczne dla zdrowia zanieczyszczenia.

"To tykająca bomba z opóźnionym zapłonem"

"To tykająca bomba z opóźnionym zapłonem"

Źródło:
PAP

W ciągu ostatnich 130 tysięcy lat ludzie doprowadzili do wyginięcia około pięciu procent wszystkich gatunków ptaków, co spowodowało znaczny ubytek różnorodności w tej grupie zwierząt. Z artykułu opublikowanego w czasopiśmie "Science" wynika, że skutkiem tego jest utrata około trzech miliardów lat historii ewolucyjnej.

Naukowcy: utraciliśmy około trzech miliardów lat historii ewolucyjnej

Naukowcy: utraciliśmy około trzech miliardów lat historii ewolucyjnej

Źródło:
PAP, science.org

Mapowanie ludzkiego genomu, transformacyjna sztuczna inteligencja lub badania nad genami powodującymi raka - to tylko niektóre z odkryć, które nadal nie otrzymały Nagrody Nobla. Z okazji trwającego Tygodnia Noblowskiego amerykańska stacja CNN przedstawiła subiektywną listę pięciu przełomów w nauce godnych tego prestiżowego wyróżnienia.

Pięć odkryć, które zasługują na Nagrodę Nobla, ale jeszcze jej nie dostały

Pięć odkryć, które zasługują na Nagrodę Nobla, ale jeszcze jej nie dostały

Źródło:
CNN

74-latek z Kolorado został poważnie raniony przez niedźwiedzicę, która wraz z trojgiem młodych weszła do jego domu. Mężczyzna przeżył, ale cała czwórka zwierząt musiała zostać zabita.

Cztery niedźwiedzie weszły do ich domu, 74-latek poważnie ranny

Cztery niedźwiedzie weszły do ich domu, 74-latek poważnie ranny

Źródło:
ABC News, tvn24.pl

Chwilę przed godziną 17 w poniedziałek z kosmodromu Centrum Kosmicznego Johna F. Kennedy'ego na Florydzie wystartowała rakieta Falcon 9 z wyjątkową sondą na pokładzie. Misja Hera, organizowana przez Europejską Agencję Kosmiczną, ma dokładnie zbadać skutki pierwszego w historii testu obrony planetarnej Ziemi.

Hera poleciała zbadać skutki pierwszego testu obrony planetarnej Ziemi

Hera poleciała zbadać skutki pierwszego testu obrony planetarnej Ziemi

Źródło:
SpaceX, BBC, National Geographic

Za kilka dni w Polsce będzie ponad 20 stopni, a to za sprawą atlantyckiego huraganu Kirk. Jak długo utrzyma się ciepła aura? Sprawdź długoterminową prognozę pogody, przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: będzie ponad 20 stopni. Jak długo?

Pogoda na 16 dni: będzie ponad 20 stopni. Jak długo?

Źródło:
tvnmeteo.pl