I poleciał. Teleskop Euclid zbada ciemną część Wszechświata

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, Reuters

W sobotę rozpoczęła się misja teleskopu Euclid Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Jej nazwa nawiązuje do greckiego matematyka Euklidesa. Główny cel misji to zbadanie ciemnej części Wszechświata, czyli ciemnej energii i materii. Teleskop, znajdując się w odległości 1,5 miliona kilometrów od Ziemi, wykona mapę miliardów galaktyk i pokaże ich ewolucję.

Teleskop Euclid wystartował w sobotę po godzinie 17 z pomocą rakiety Falcon 9 firmy SpaceX z kosmodromu z Przylądka Canaveral na Florydzie (USA). Euclid ma znaleźć się w oddalonym o 1,5 miliona kilometrów od Ziemi tak zwanym punkcie 2. Lagrange’a lub L2 (od stycznia 2022 roku znajduje się tam Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba). Aby dotrzeć do celu, teleskop będzie leciał miesiąc.

Główny cel misji, nazwanej od greckiego matematyka Euklidesa, to zbadanie ciemnej części Wszechświata, czyli ciemnej energii i materii. Uważa się, że zwykła materia składa się bowiem tylko na pięć procent masy i energii Wszechświata, 25 proc. to ciemna materia, a 70 proc. - ciemna energia. Jak poinformowała Polska Agencja Kosmiczna (POLSA), w przygotowaniu podzespołów i systemów misji wzięły udział polskie firmy: Astri Polska, GMV Polska, SENER Polska oraz SYDERAL Polska (obecnie AROBS Polska). Wartość kontraktów dla polskich podmiotów wyniosła ponad 3,24 mln euro.

Ciemna energia i ciemna materia

Ciemna energia napędza rozszerzanie się kosmosu, a ciemna materia decyduje o kształcie i ewolucji zawierających materię struktur, takich jak galaktyki i ich gromady. Bez ciemnej energii nie można byłoby wytłumaczyć, dlaczego wszechświat rozszerza się coraz szybciej. Gdyby nie ona, grawitacja powinna spowalniać ekspansję kosmosu. Z kolei zwykła materia samodzielnie nie wytworzyłaby wystarczająco silnej grawitacji, aby mogły powstać galaktyki i inne duże kosmiczne struktury. Szacuje się, że w typowej galaktyce ciemna materia waży przeciętnie aż 10 razy więcej niż materia widzialna. O istnieniu i wpływie ciemnej materii najwięcej mówi właśnie jej oddziaływanie grawitacyjne na zwykłą materię. Jednak mimo tak ogromnego wpływu ciemnej energii i materii na Wszechświat, naukowcy w zasadzie nie wiedzą, czym one są.

Misja Euclid wystartuje z Przylądka Canaveral na FlorydzieESA

Powstanie mapa miliardów galaktyk

Na pokładzie mierzącego 4,7x3,7 m statku kosmicznego znalazł się 1,2-metrowy teleskop oraz dwa czujniki - jeden działający w świetle widzialnym i drugi pracujący w podczerwieni.

Euclid ma stworzyć mapę miliardów galaktyk znajdujących się w promieniu 10 miliardów lat świetlnych oraz ukazać ich ewolucję w czasie minionych 10 mld lat. Na podstawie dostarczonych danych naukowcy zamierzają wywnioskować różne właściwości ciemnej energii i materii. Zdobyta wiedza ma też pomóc w znalezieniu odpowiedzi na pytania o naturę grawitacji.

Olbrzymi obszar i czas ewolucji Wszechświata, które mają być zarejestrowane, to niejedyna nowość. Uzyskane przez sondę zdjęcia galaktyk mają być co najmniej czterokrotnie wyraźniejsze niż dostarczane przez obserwatoria naziemne. Kamera podczerwona dodatkowo umożliwi zbadanie chemicznych właściwości gwiazd i galaktyk. Instrument ma pracować w 2. punkcie Lagrange’a, w układzie Słońce-Ziemia. Punkt ten oddalony jest od Słońca o 1,5 mln kilometrów bardziej niż Ziemia i okrąża gwiazdę razem z naszą planetą. Dzięki temu instrument będzie znajdował się w stałej odległości od Ziemi.

Misja zaplanowana jest na sześć lat, z możliwością przedłużenia. O maksymalnym czasie działania teleskopu decydował będzie w dużej mierze zapas gazu zastosowanego w układzie napędowym.

Teleskop Euclid zbada ciemną energię i ciemną materię w kosmosieESA

Udział polskich firm w misji

Firma SENER Polska wykonała istotny element sondy - mechanizm ADPM (ang. Antenna Deployment and Pointing Mechanism), odpowiadający za rozkładanie i ukierunkowanie anteny służącej sondzie do komunikacji z Ziemią. Wkładem tej firmy jest również zestaw 13 urządzeń do naziemnego wsparcia budowy satelity (między innymi mechaniczne urządzenia wsparcia naziemnego MGSE, czyli Mechanical Ground Segment Equipment, oraz urządzenia do precyzyjnego przemieszczania satelity w wielu płaszczyznach, transportu do komór testowych i umieszczenia w ładowni rakiety nośnej) - podała POLSA. Firma GMV Polska była odpowiedzialna za opracowanie dedykowanego oprogramowania Euclid Survey Independent Validation Tool – ESTIVAL. Narzędzie to służy do walidowania planu obserwacyjnego teleskopu. GMV dostarczyło również analizę dokumentów koncepcyjnych operacji misji, jej ograniczeń oraz raport z walidacji scenariuszy przeglądu nieba. Zadaniem firmy było również opracowanie definicji weryfikacji funkcjonalnej systemu oprogramowania pokładowego.

Firma Astri Polska miała swój wkład w obszar systemu centralnego zarządzania danymi. Dostarczyła komponenty związane z jednostką zarządzania pamięcią i wyposażeniem naziemnego segmentu wsparcia elektrycznego. Firma SYDERAL Polska (obecnie AROBS Polska) dostarczyła system rozkładania anteny oraz elektronikę do mechanizmu kierunkującego. Rozwinięta elektronika, wraz z opracowanym kodem FPGA, odpowiada za precyzyjne sterowanie mechanizmu w celu utrzymania łączności pomiędzy satelitą a stację naziemną. Rola SYDERAL Polska polegała na opracowaniu oraz weryfikacji kodu FPGA dla części modułów odpowiedzialnych za kontrolę silników krokowych oraz przygotowaniu oprogramowania testowego. Elementy te pozwolą między innymi na bardzo precyzyjne ukierunkowanie anteny podczas nawiązywania kontaktu pomiędzy sondą Euclid a stacjami naziemnymi.

Autorka/Autor:ps

Źródło: PAP, Reuters

Źródło zdjęcia głównego: ESA

Pozostałe wiadomości

Gdzie jest burza? W poniedziałek 14.07 grzmi w wielu rejonach Polski. Wyładowaniom atmosferycznym towarzyszą przelotne opady deszczu i silny wiatr, spodziewany jest także grad. Sprawdź aktualną sytuację pogodową w kraju w tvnmeteo.pl.

Gdzie jest burza? Miejscami pada nawalny deszcz

Gdzie jest burza? Miejscami pada nawalny deszcz

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Burze pojawiają się w poniedziałek w części kraju. Towarzyszące im opady deszczu spowodowały, że podtopiło Suwałki, a w powiecie raciborskim zalana została trasa Pawłów-Maków. Na terenie Mazowsza spadł grad.

Suwałki popłynęły po ulewie

Suwałki popłynęły po ulewie

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl, Kontakt24

Nadchodzące dni przyniosą kontynuację gwałtownej aury. Burze, podczas których będzie obficie padać, pojawią się w wielu regionach kraju. Upragnionego spokoju nie widać.

Niż Gabriel odszedł, ale nadchodzą cyklony atlantyckie

Niż Gabriel odszedł, ale nadchodzą cyklony atlantyckie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Kapsuła Dragon Grace, na pokładzie której znajduje się polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski, została odłączona od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Następnym ważnym etapem powrotu na Ziemię będzie wejście w atmosferę, które zostało zaplanowane na wtorek.

Następny przystanek: Pacyfik. Misja Ax-4 opuściła ISS

Następny przystanek: Pacyfik. Misja Ax-4 opuściła ISS

Aktualizacja:
Źródło:
TVN24

Sławosz Uznański-Wiśniewski spędził na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ponad dwa tygodnie. Na nagraniu udostępnionym w poniedziałek, niedługo po opuszczeniu przez Polaka ISS, widać, jak wyglądało przyrządzanie posiłków w kosmosie.

Przeżyjmy to jeszcze raz. Tak pierogi latały w kosmosie

Przeżyjmy to jeszcze raz. Tak pierogi latały w kosmosie

Źródło:
Axiom Space, Lyofood, tvnmeteo.pl

Sławosz Uznański-Wiśniewski wraca na Ziemię. Tej nocy będziemy mieli okazję zobaczyć jednocześnie na niebie Międzynarodową Stację Kosmiczną i kapsułę Dragon. To ostatnia możliwość zobaczenia Polaka nad Ziemią, dlatego warto jej nie przegapić.

O tej godzinie spójrz w niebo. Zobaczysz kapsułę Dragon

O tej godzinie spójrz w niebo. Zobaczysz kapsułę Dragon

Źródło:
TVN24

Kapsuła Dragon Grace z czworgiem członków załogi misji Ax-4, w tym Polakiem Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim, bez komplikacji odłączyła się od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i wyruszyła w drogę powrotną na Ziemię. Podróż potrwa 22 godziny. Statek z będzie można zobaczyć nad Polską dziś późnym wieczorem. Powrót polskiego astronauty relacjonujemy na bieżąco w tvn24.pl. 

O tej godzinie spójrzcie w niebo. "Będziemy mogli na 100 procent zobaczyć kapsułę Dragon"

O tej godzinie spójrzcie w niebo. "Będziemy mogli na 100 procent zobaczyć kapsułę Dragon"

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa rozesłało alerty w związku z prognozowanymi burzami, ulewami i silnym wiatrem. Eksperci zalecają, by znaleźć bezpieczne schronienie i przygotować się na możliwe podtopienia.

Alert RCB. "Przygotuj się na możliwe podtopienia"

Alert RCB. "Przygotuj się na możliwe podtopienia"

Źródło:
tvnmeteo.pl, RCB

Największy znany fragment Marsa na Ziemi, nazwany NWA 16788, zostanie wystawiony na sprzedaż 16 lipca w domu aukcyjnym Sotheby's. To meteoryt, który znaleziony został dwa lata temu na Saharze. Spodziewa się, że cena sprzedaży wyniesie od 2 do 4 milionów dolarów.

Największy znany fragment Marsa idzie na sprzedaż

Największy znany fragment Marsa idzie na sprzedaż

Źródło:
CBS News, ABC news

Sławosz Uznański-Wiśniewski opuszcza ISS i wraca na Ziemię. Wbrew pozorom jest to najniebezpieczniejszy etap misji kosmicznej. Dlaczego? Wyjaśnia to doktor Tomasz Barciński z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk.

Kapsuła jak meteor. Scenariusze powrotu polskiego astronauty

Kapsuła jak meteor. Scenariusze powrotu polskiego astronauty

Źródło:
PAP

Misja Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej zbliża się do końca. W programie "Wstajesz i wiesz" reporter TVN24 BiS Hubert Kijek i Piotr Dziuban z firmy Creotech opowiadali o tym, jak będzie wyglądał powrót polskiego astronauty na Ziemię i tym, jakie są jego dalsze plany.

Akademia astronautów, może nawet Księżyc. Co po powrocie z ISS?

Akademia astronautów, może nawet Księżyc. Co po powrocie z ISS?

Źródło:
TVN24, PAP

Niedziela była ostatnim pełnym dniem Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Polak osiągnął wszystkie priorytetowe cele misji IGNIS i pożegnał się z astronautami pozostającymi w kosmosie.

Misja wykonana w stu procentach. Polak żegna się z ISS

Misja wykonana w stu procentach. Polak żegna się z ISS

Źródło:
PAP

Góra lodowa zagraża portowi w niewielkiej miejscowości Innaarsuit na Grenlandii. Jak poinformował lokalny nadawca KNR, masa lodu znalazła się niebezpiecznie blisko zakładu przetwórstwa ryb i lokalnego sklepu. Służby monitorują sytuację na wypadek pęknięcia lodu.

Góra lodowa utrudnia im pójście do sklepu

Góra lodowa utrudnia im pójście do sklepu

Źródło:
PAP

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wydał ostrzeżenia przed burzami, którym miejscami będzie towarzyszyć silny deszcz. W mocy są alerty pierwszego stopnia. Gdzie aura będzie groźna?

Alarmy IMGW dla 13 województw. Zagrzmi, będzie silnie padać

Alarmy IMGW dla 13 województw. Zagrzmi, będzie silnie padać

Źródło:
IMGW

Burze z gradem przechodziły w niedzielę nad Polską. W południowej części kraju strażacy mieli pełne ręce roboty - na Podkarpaciu doszło do przerw w dostawach prądu, a w Małopolsce wiatr zwiał dach z kościoła. Groźnie wyglądające chmury szelfowe pojawiły się także na północy.

Przerwy w dostawach prądu, podtopienia. Burzowa niedziela w Polsce

Przerwy w dostawach prądu, podtopienia. Burzowa niedziela w Polsce

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Turcja walczy z pożarami lasów. Ogień ponownie pojawił się w zachodniej części kraju, która płonęła jeszcze niecałe dwa tygodnie temu. Służby walczą z żywiołem z ziemi i powietrza.

Ugasili śmiertelnie groźny pożar, po dwóch tygodniach ogień wrócił

Ugasili śmiertelnie groźny pożar, po dwóch tygodniach ogień wrócił

Źródło:
Reuters, aa.com.tr

Zaraz po weekendzie temperatura zbliży się do 30 stopni. Co czeka nas w kolejnych dniach? Sprawdź najnowszą autorską długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeto.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: idzie duża zmiana

Pogoda na 16 dni: idzie duża zmiana

Źródło:
tvnmeteo.pl

W poniedziałek ma rozpocząć się powrót załogi Axiom-4 z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Kapsuła Dragon wejdzie w atmosferę z prędkością 27 tysięcy kilometrów na godzinę. Sprawdź, jak będą przebiegały poszczególne etapy powrotu Polaka na Ziemię.

Powrót Polaka z kosmosu krok po kroku

Powrót Polaka z kosmosu krok po kroku

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Pogoda dziś. Poniedziałek 14.07 przyniesie niespokojną aurę, w wielu regionach pojawią się burze. Wyładowaniom towarzyszyć mogą opady gradu i porywisty wiatr. Warunki biometeo będą niekorzystne.

Pogoda na dziś - poniedziałek 14.07. Dzień pod znakiem burz i deszczu

Pogoda na dziś - poniedziałek 14.07. Dzień pod znakiem burz i deszczu

Źródło:
tvnmeteo.pl

Hubert Kijek mówił na antenie TVN24, że powrót załogi misji Axiom-4 na Ziemię będzie niebezpiecznym i skomplikowanym manewrem. - Osłona termiczna nagrzeje się nawet do dwóch tysięcy stopni Celsjusza i stracimy łączność z nimi na sześć minut. Nie będziemy wiedzieli, co się będzie działo - opowiadał.

"Osłona nagrzeje się do dwóch tysięcy stopni, stracimy łączność na sześć minut"

"Osłona nagrzeje się do dwóch tysięcy stopni, stracimy łączność na sześć minut"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Polski astronauta doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski szykuje się na powrót na Ziemię. W niedzielę na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) odbyła się ceremonia pożegnania załogi Axiom-4. - Niebo nie jest poza naszym zasięgiem - powiedział Polak.

"Jestem smutny, że misja dobiega końca"

"Jestem smutny, że misja dobiega końca"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Sławosz Uznański-Wiśniewski zrealizował już prawie wszystkie cele misji IGNIS i powoli przygotowuje się do opuszczenia Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W sobotę Polak otwierał listy od bliskich. Ten wzruszający moment poprzedził pożegnanie polskiego astronauty z kosmosem, które nastąpi już dziś. Na transmisję ze stacji kosmicznej zapraszamy o 15.55 do TVN24 I TVN24+.

Otwiera listy od bliskich i żegna się z kosmosem. Ostatnie chwile Polaka na ISS

Otwiera listy od bliskich i żegna się z kosmosem. Ostatnie chwile Polaka na ISS

Źródło:
PAP, POLSA

W ostatnich dniach w Skandynawii panują wyjątkowo wysokie temperatury. Gorąco jest zwłaszcza w Norwegii - w sobotę w wielu rejonach kraju słupki rtęci pokazały ponad 30 stopni, a noc była miejscami tropikalna.

Upał i noc tropikalna w Norwegii

Upał i noc tropikalna w Norwegii

Źródło:
nettavisen.no, vg.no

W ostatnim czasie nad Bałtykiem mocno wiało. Piasek zasypał jeden z barów na plaży w Jantarze, a wideo stamtąd obiegło media społecznościowe.

Piasek zasypał bar na plaży w Jantarze

Piasek zasypał bar na plaży w Jantarze

Źródło:
tvnmeteo.pl, Na Mierzeję

Jest już 129 ofiar śmiertelnych powodzi w Teksasie. Zwiększył się także bilans osób zaginionych - poinformowały w sobotę amerykańskie media, powołując się na władze.

Więcej zabitych. Nadciągają kolejne ulewy

Więcej zabitych. Nadciągają kolejne ulewy

Źródło:
USA Today

Hiszpania mierzy się ze skutkami ulew związanych ze zjawiskiem DANA, które nawiedziły kraj w piątek i sobotę. W Katalonii trwają poszukiwania dwóch osób, które mogły zostać porwane przez rzekę.

Rzeka mogła porwać dwie osoby. DANA namieszała

Rzeka mogła porwać dwie osoby. DANA namieszała

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

Wraz z wielkim deszczem przyszedł wielki chłód. Choć lato termiczne w Polsce się trzyma, bo średnia dobowa temperatura nie spada na nizinach poniżej 15 stopni, to w najwyższe partie Tatr wkroczyła na chwilę zima. Wierzchołki Karpat przyprószył niedawno śnieg i w weekend również zrobi się tam biało. Kropla chłodu, w której znalazła się Europa Środkowa, zostanie wkrótce wyparta przez napierające od południa masy ciepłego powietrza.

Jak może wyglądać reszta wakacji. Prognoza

Jak może wyglądać reszta wakacji. Prognoza

Źródło:
TVN24+

17-letni chłopak zginął na plaży we włoskim Montalto di Castro. Został zasypany przez piasek po tym, jak położył się w wykopanym przez siebie tunelu.

Tragedia na włoskiej plaży. 17-latek zginął pod piaskiem

Tragedia na włoskiej plaży. 17-latek zginął pod piaskiem

Źródło:
PAP

Alert przed tornadem zakłócił w piątek wyścigi samochodowe w stanie Iowa. Na nagraniach z miejsca zdarzenia widać ciemne chmury i słychać syreny alarmowe. Wszystkie wydarzenia sportowe zaplanowane tego dnia na torze zostały odwołane.

Tornado przerwało wyścigi. "Natychmiast znajdź schronienie"

Tornado przerwało wyścigi. "Natychmiast znajdź schronienie"

Źródło:
Reuters, NWS, Des Moines Register

Trudno uwierzyć w te zniszczenia - powiedział Donald Trump po wizycie w Teksasie, gdzie doszło do ogromnej powodzi, która zabiła co najmniej 121 osób. Prezydent USA odwiedził miejsca, w których odnotowano największe zniszczenia, i spotkał się z rodzinami ofiar.

Donald Trump: nigdy nie widziałem czegoś takiego, a widziałem wiele złego

Donald Trump: nigdy nie widziałem czegoś takiego, a widziałem wiele złego

Źródło:
PAP

Meksykańskie władze tresują psy do wykrywania groźnych pasożytów zwierząt i ludzi. Muchy śrubowe pojawiają się coraz bliżej granicy ze Stanami Zjednoczonymi, negatywnie wpływając na gospodarkę południowego sąsiada USA.

"Zadziorne szczeniaki" powalczą z pasożytem bydła i ludzi

"Zadziorne szczeniaki" powalczą z pasożytem bydła i ludzi

Źródło:
PAP

Tokio i okolice zmagały się w czwartek wieczorem z gwałtownymi ulewami, które spowodowały powodzie. Japońska Agencja Meteorologiczna wydała ostrzeżenia, prognozując kolejne intensywne opady i apelując do mieszkańców o zachowanie ostrożności. Do niebezpiecznej sytuacji doszło w Jokohamie.

Zalane drogi, wyrwana studzienka. Chaos po ulewach

Zalane drogi, wyrwana studzienka. Chaos po ulewach

Źródło:
ENEX, NHK