Tajemniczy sygnał radiowy z centrum Drogi Mlecznej. "Nigdy nie widzieliśmy czegoś takiego"

W miarę kiedy nasze "oczy" na niebo stają się coraz bardziej czułe za sprawą coraz większej liczby specjalistycznych urządzeń, takich jak radioteleskopy, jesteśmy w stanie odkrywać coraz więcej rzeczy, których nie widzieliśmy wcześniej. Tak właśnie jest w przypadku nowo odkrytego źródła sygnałów radiowych, znajdującego się gdzieś w centrum naszej galaktyki. Nazywa się ono ASKAP J173608.2-321635. Astronomowie nie byli do tej pory w stanie określić, co najlepiej odwzorowuje jego dziwne właściwości.

- Przedstawiliśmy odkrycie i charakterystykę ASKAP J173608.2-321635, czyli silnie spolaryzowanego, zmiennego źródła radiowego znajdującego się w pobliżu centrum galaktyki, nieposiadającego wyraźnego odpowiednika w wielu długościach fali - przekazał Ziteng Wang, reprezentujący zespół naukowców z University of Sydney w Australii. - ASKAP J173608.2-321635 może reprezentować część nowej klasy obiektów odkrywanych dzięki przeglądom obrazowania radiowego - dodał. Rezultaty odkrycia opublikowano na łamach pisma "The Astrophysical Journal".

ASKAP J173608.2-321635 został odkryty przez Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP), jeden z najczulszych radioteleskopów, jakie kiedykolwiek zbudowano. Został zaprojektowany do tego, by zaglądać w głąb radiowego Wszechświata. Z jego pomocą udało się znaleźć takie obiekty, których nigdy wcześniej nie widzieliśmy. Są nimi między innymi dziwne kręgi radiowe (Odd Radio Circles, w skrócie ORC), a także nieodkryte galaktyki i tajemnicze szybkie wybuchy radiowe.

ASKAP J173608.2-321635 może okazać się znanym typem innego obiektu kosmicznego, ale jeśli tak się stanie, może to doprowadzić do poszerzenia definicji tego obiektu.

- Nigdy nie widzieliśmy czegoś takiego - mówił Wang.

Sygnał jest bardzo zmienny, emituje fale radiowe przez wiele tygodni, a następnie szybko znika. Jest też silnie spolaryzowany. ASKAP J173608.2-321635 to dosyć złośliwa "bestia" - trudno go złapać. Obiekt, czymkolwiek jest, nie był widziany przed badaniami ASKAP, dokonanymi podczas pilotażowego przeglądu nieba w poszukiwaniu przejściowych źródeł radiowych. Między kwietniem 2019 a sierpniem 2020 roku sygnał pojawił się 13 razy.

Kolejne obserwacje w kwietniu i lipcu 2020 roku przy użyciu innego radioteleskopu, Murriyang w Parkes w Australii, nic nie dały. Jednak radioteleskop MeerKAT w Republice Południowej Afryki "złapał" go w lutym 2021 roku. Radiointerferometr Australia Telescope Compact Array (ATCA) również go uchwycił - doszło do tego w kwietniu 2021 roku.

Naprawdę trudno jest określić, co może być źródłem tajemniczego sygnału. Jest kilka typów gwiazd, o których wiadomo, że różnią się długością fal radiowych, np. gwiazdy, które często rozbłyskują lub takie, które zaćmiewają się nawzajem. Niewykrywalność w zakresie fal rentgenowskich i bliskiej podczerwieni czyni to jednak mało prawdopodobnym scenariuszem.

Prawdopodobnie nie jest to też pulsar - wysoce zmagnetyzowana, rotująca gwiazda neutronowa, która emituje wiązkę promieniowania elektromagnetycznego. Ma on regularną okresowość, w skali godzin, a ASKAP J173608.2-321635 wykryto w momencie, gdy gasł, a to nie pasuje do pulsarów.

Obiekt ma jednak pewne cechy wspólne z innymi tajemniczymi sygnałami zauważonymi w pobliżu centrum galaktyki. Są one znane jako Galactic Center Radio Transients (GCRT), z których trzy zostały zidentyfikowane na początku tego wieku, a kolejne czekają na potwierdzenie. Te źródła również nie zostały wyjaśnione, ale mają kilka cech wspólnych z ASKAP J173608.2-321635.

Jeśli ASKAP J173608.2-321635 należy do GCRT, detekcja z pomocą Australian Square Kilometre Array Pathfinder może pomóc nam znaleźć więcej takich źródeł i dowiedzieć się, czym są.