Fale radiowe. Gdzie są wykorzystywane i czy są szkodliwe dla zdrowia?

● Fale radiowe to fale elektromagnetyczne o określonej częstotliwości i długości. ● Fale radiowe dzieli się na pasma radiowe ze względu na ich długość. ● Fale radiowe wykorzystywane są m.in. w nawigacji lotniczej, morskiej, satelitarnej, urządzeniach służących do zdalnej komunikacji (np. telefon komórkowy, krótkofalówka), a także w radio i w telewizji.

Fale radiowe to fale elektromagnetyczne o częstotliwości od 3 kHz do 3 THz i umownej długości powyżej 30 cm. Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady fale radiowe to fale elektromagnetyczne o częstotliwości mniejszej niż 3000 GHz, rozchodzące się w przestrzeni bez pomocy sztucznego przewodnika. 

W próżni fale radiowe rozchodzą się z prędkością światła (300 tys. km/s = 3×10⁸ m/s). Ze względu na miejsce ich propagacji (rozchodzenia się fal) fale radiowe można podzielić na: 

– fale przyziemne, – fale troposferyczne, – fale jonosferyczne, – fale w przestrzeni kosmicznej. 

W przesyłaniu i odbiorze fal radiowych dużą rolę odgrywa górna część atmosfery ziemskiej (jonosfera): fale krótkie, na przykład, odbijając się od jonosfery, wracają do powierzchni Ziemi i docierają na bardzo duże odległości. 

Źródła fal radiowych dzieli się na:

– naturalne: wyładowania atmosferyczne, gwiazdy, radiogalaktyki, zjawiska geologiczne we wnętrzu Ziemi, zorze polarne; – sztuczne: anteny zasilane prądem przemiennym odpowiedniej częstotliwości, komputery, kuchenki mikrofalowe, piece indukcyjne, spawarki, nadajniki radiowe i in.

Ze względu na zakres (długość), fale radiowe dzielimy na następujące pasma radiowe:

– fale bardzo długie o długości 100 tys.-10 tys. m i częstotliwości 0,003-0,03 MHz,  – fale długie o długości 10 tys.-1 tys. m i częstotliwości 0,03-0,3 MHz, – fale średnie o długości 1 000 - 75 m i częstotliwości 0,3 - 4 MHz, – fale krótkie o długości 75 - 10 m i częstotliwości 4 - 30 MHz, – fale ultrakrótkie o długości 10 - 0,3 m i częstotliwości 30 - 1 000 MHz.

Fale radiowe wykorzystywane są przede wszystkim do komunikacji. Stosuje się je m.in. w technologiach i urządzeniach telekomunikacyjnych, takich jak: telewizja, telefony komórkowe, krótkofalówki czy radio. Fale radiowe wykorzystuje się też w nawigacji morskiej i lotniczej, kontroli ruchu lotniczego, zdalnie sterowanych zabawkach. 

Długie fale radiowe wykorzystywane są np. do utrzymywania łączności z łodziami podwodnymi. Z kolei fale ultrakrótkie, które nie są pochłaniane przez jonosferę, używane są do łączności satelitarnej oraz wykorzystuje się je w radiofonii UKF, wi-fi, itd.

Analiza wyników ponad 25 tys. badań naukowych przeprowadzona przez Światową Organizację Zdrowia wykazała, że nie ma dowodów potwierdzających negatywny wpływ fal radiowych i pola elektromagnetycznego z urządzeń telekomunikacyjnych na zdrowie człowieka. Potwierdzono natomiast efekt termiczny: nagrzewanie się skóry i ciała podczas używania takich urządzeń. W efekcie organizm zwiększa przepływ krwi, żeby obniżyć temperaturę, podobnie jak podczas wysiłku fizycznego.

Także dolegliwości, takie jak bóle głowy, zmęczenie czy problemy ze snem, tłumaczone jako nadwrażliwość elektromagnetyczna, nie mają potwierdzenia w badaniach naukowych. Nie ma więc żadnych dowodów na to, że fale radiowe generowane przez urządzenia w naszym otoczeniu mają negatywny wpływ na nasze zdrowie.