Tak przed kleszczami chronią się polskie niedźwiedzie. Czy to wskazówka dla ludzi?

Badanie zostało przeprowadzone w Polsce, a jego wyniki opisano na początku tego roku. Jak tłumaczy współautorka artykułu Agnieszka Sergiel z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, niedźwiedzie "traktują drzewo jak tablicę ogłoszeniową". Zapach, którzy zostawiają na drzewach, ocierając się o nie, wykorzystują do komunikowania się między sobą.

- Zapach to indywidualny podpis. Komunikują nim obfite źródło pokarmu, i dają znać, kto gdzie jest. Zapach różni się też w zależności od płci i wieku. Młodsze osobniki mogą się czochrać w miejscach, gdzie starsze i dominujące osobniki zostawiły po sobie ślad. Uważa się, że może im to pomagać w bezpiecznym funkcjonowaniu. Różne części ciała pachną też inaczej - wyjaśnia.

Badaczka przyznaje, że pomimo stwierdzanych u niedźwiedzi chorób odkleszczowych, naukowców zawsze interesowało to, dlaczego nie znajdują oni kleszczy w dużych ilościach na ciałach zwierząt. Sergiel zwraca uwagę, że "koncepcja o dodatkowej korzyści wynikającej z ocierania się o drzewa żywiczne krążyła już jakiś czas".

- Podczas czochrania niedźwiedzie pobudzają wydzielanie żywicy przez drapanie i obgryzanie kory, więc te substancje trafiają na sierść - tłumaczy Sergiel. Jak opisuje, badacze postanowili sprawdzić, "jak terpentyna i smoła bukowa, które posiadają w składzie substancje z drzew żywicznych, podziałają na kleszcze".

Naukowcy umieścili kleszcze łąkowe (Dermacentor reticulatus) w rurkach silikonowych. Testowane substancje umieszczane były na bibule filtracyjnej. Na jednym końcu była terpentyna lub smoła bukowa, a na drugim końcu znajdowała się woda destylowana. Podczas badań okazało się, że kleszcze konsekwentnie uciekały w stronę substancji neutralnej, czyli wody destylowanej.

Wraz z postępującymi zmianami klimatu kleszcze rozpowszechniają się geograficznie i środowiskowo. Są też dłużej aktywne, bo sprzyja temu cieplejszy klimat. W związku z tym naukowcy będą szukać nowych sposobów na ochronę przed ukąszeniami i rozprzestrzenianiem się chorób przenoszonych przez te pasożyty. Pomocne może okazać się najnowsze ustalenie dotyczące zachowania niedźwiedzi i ich naturalnej ochrony przed kleszczami.