Czarna dziura zrobiła z gwiazdy "spaghetti" i rozerwała ją na strzępy. Tak rozpoznali ją naukowcy

Źródło:
UC Santa Cruz, space.com
Gwiazdy rozrywana przez czarną dziurę - wizja artysty
Gwiazdy rozrywana przez czarną dziurę - wizja artystyESO/M. Kornmesser
wideo 2/3
Gwiazdy rozrywana przez czarną dziurę - wizja artystyESO/M. Kornmesser

Czarna dziura została wykryta przez badaczy po tym, jak wchłonęła przechodzącą w pobliżu gwiazdę. Do zdarzenia doszło w karłowatej galaktyce 850 milionów lat świetlnych od Ziemi. Naukowcy mają nadzieję, że obserwacja ta pomoże lepiej zrozumieć związki pomiędzy czarnymi dziurami a galaktykami, w których się znajdują.

Czarne dziury są trudne w obserwacji. Aby je zidentyfikować, naukowcy często opierają się na interakcjach pomiędzy nimi a innymi obiektami. Nie wszystkie spośród nich okazują się jednak aż tak brutalne, jak zdarzenie AT 2020neh, które zostało opisane w piątek na łamach czasopisma naukowego "Nature Astronomy".

Gwiazda przerobiona na spaghetti

Astronomowie biorący udział w projekcie Young Supernova Experiment (YSE) zauważyli wyraźny rozbłysk promieniowania w galaktyce karłowatej SDSS J152120.07+140410.5, znajdującej się 850 milionów lat świetlnych od Ziemi. Jego źródło było widoczne jedynie przez krótki czas, ale jasność przyćmiła wszystkie inne gwiazdy galaktyki.

Jak się okazało, rozbłysk był efektem zjawiska znanego jako "rozerwanie pływowe" (ang. tidal disruption event). Doszło do niego, gdy samotna gwiazda znalazła się w zasięgu niewykrytej dotychczas czarnej dziury o średniej masie. Pechowe ciało niebieskie najpierw rozciągnęło się wzdłuż pod wpływem gigantycznej siły grawitacyjnej - w astronomii zjawisko to nosi nazwę spaghettizacji - a następnie zostało rozerwane. Uchwycenie początku całego procesu pozwoliło naukowcom odkryć, jak duża była czarna dziura oraz ustalić jej masę.

- Fakt, że byliśmy w stanie uchwycić tę średniej wielkości czarną dziurę, gdy pożerała gwiazdę, dał nam możliwość wykrycia tego, co w przeciwnym razie pozostawałoby ukryte - podkreśla Charlotte Angus z Instytutu im. Nielsa Bohra w Kopenhadze, główna autorka badania.

Zdarzenie AT 2020neh - po rozerwaniu gwiazdy przez czarną dziurę. Na ilustracji widać materiał gwiezdny dookoła jądra galaktykiNASA, ESA, Ryan Foley/UC Santa Cruz

Kwestia masy

Jak wyjaśnia współautor badania, Ryan Foley z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Cruz, naukowcy mogą wykorzystać obserwacje rozerwań pływowych do znajdowania kolejnych średnio masywnych czarnych dziur. Klasyczne techniki poszukiwania czarnych dziur często nie są wystarczająco czułe, aby odkryć obiekty o średniej masie, dlatego znamy stosunkowo niewiele takich obiektów.

Badacze mają również nadzieję, że odkrycie zbliży ich do rozwikłania zagadki powstawania supermasywnych czarnych dziur, obecnych w centrum wszystkich masywnych galaktyk. Według jednej z teorii, młody wszechświat był pełen małych zbiorowisk gwiazd i średnio masywnych czarnych dziur. Z czasem galaktyki łączyły się, a ich rdzenie zlewały się w jeden, nabierając coraz większej masy.

- Jeśli uda nam się lepiej poznać średniomasywne czarne dziury, ich liczbę i lokalizację, będziemy w stanie określić, czy nasze teorie powstawania supermasywnych czarnych dziur są poprawne - tłumaczy współautor pracy, Enrico Ramirez-Ruiz z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Cruz.

Czarna dziura wciągająca gwiazdę - wizja artystyShutterstock

Autorka/Autor:as/dd

Źródło: UC Santa Cruz, space.com

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Warunki na drogach w czwartek o poranku na znacznym obszarze kraju są trudne. Po marznących opadach może powstawać gołoledź i tworzą się oblodzenia. W dziesięciu województwach obowiązują ostrzeżenia IMGW.

Uwaga na gołoledź na drogach i chodnikach. Ostrzeżenia IMGW

Uwaga na gołoledź na drogach i chodnikach. Ostrzeżenia IMGW

Źródło:
IMGW

Najbliższe dni przyniosą zmienną pogodę. Do piątku dominować będzie pochmurna, miejscami mroźna aura z niewielkimi opadami. Później do Polski dotrą dynamiczne niże znad północnego Atlantyku, które przyniosą silny wiatr o prędkości do 90 km/h. W niedzielę sypnie śniegiem, ale już następnego dnia temperatura maksymalna wzrośnie nawet do 10 stopni Celsjusza.

Dynamiczne niże dotrą do Polski. W pogodzie będzie się działo

Dynamiczne niże dotrą do Polski. W pogodzie będzie się działo

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Czwartek 12.12 w większości kraju będzie pochmurny i zimny. Będą występować słabe opady śniegu i śniegu z deszczem. Maksymalna temperatura wyniesie 4 stopnie Celsjusza.

Pogoda na dziś - czwartek 12.12. W wielu miejscach pojawią się opady śniegu

Pogoda na dziś - czwartek 12.12. W wielu miejscach pojawią się opady śniegu

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej opublikował długoterminową eksperymentalną prognozę na kolejne cztery miesiące. Sprawdź, jaka pogoda czeka nas podczas zimy 2024/2025 i wczesną wiosną.

Czy zima będzie zimna? Długoterminowa prognoza IMGW

Czy zima będzie zimna? Długoterminowa prognoza IMGW

Źródło:
IMGW

Nieznany nauce gatunek skorupiaka został odkryty u wybrzeży Chile. To pierwsze tak duże zwierzę, jakie znaleziono w tym miejscu - żyje ono w Rowie Atakamskim na głębokości prawie 8000 metrów. Dulcibella camanchaca jest także prawdziwym gigantem wśród swoich najbliższych kuzynów.

Z oceanu wyłowiono dużego drapieżnika. Poluje w całkowitej ciemności

Z oceanu wyłowiono dużego drapieżnika. Poluje w całkowitej ciemności

Źródło:
Instituto Milenio de Oceanografía, Woods Hole Oceanographic Institution

Aktywność słoneczna utrudnia pracę... rolnikom. Jest to związane z oddziaływaniem burz geomagnetycznych na systemy GPS. W sytuacjach gdy do burzy na Słońcu dochodzi w sezonie siewów lub zbiorów, praca na roli może zostać przerwana nawet na kilka dni.

"Nasze ciągniki zachowywały się jak opętane przez demona"

"Nasze ciągniki zachowywały się jak opętane przez demona"

Źródło:
space.com, tvnmeteo.pl

W kalifornijskim Malibu trwa walka z pożarem Franklin, który w ciągu kilkudziesięciu godzin opanował ponad 1600 hektarów. W mieście trwa ewakuacja, a wśród osób, które opuściły swoje domy, są także gwiazdy i celebryci. Płomienie zagrażają liniom energetycznym, co zmusiło operatorów do odcięcia dostaw prądu do tysięcy domów.

"To było 20 traumatycznych godzin". Pożar w Malibu szaleje, Cher musiała opuścić swój dom

"To było 20 traumatycznych godzin". Pożar w Malibu szaleje, Cher musiała opuścić swój dom

Aktualizacja:
Źródło:
CNN, AP, Washington Post, tvnmeteo.pl

W 2024 roku dziura ozonowa nad Antarktydą zachowywała się inaczej niż w czterech poprzednich latach - wynika z danych unijnego programu obserwacji Ziemi Copernicus. Naukowcy podkreślają, że obszar niskiego stężenia ozonu rozwijał się w sposób bardziej typowy i zaczął zamykać się już na początku grudnia. Tym samym przerwana została trwająca kilka lat seria, kiedy dziura ozonowa utrzymywała się do ostatnich dni tego miesiąca.

Dziura ozonowa zaczęła się zamykać

Dziura ozonowa zaczęła się zamykać

Źródło:
Copernicus

10 osób cierpiących od października na tajemniczą chorobę w Demokratycznej Republice Konga uzyskało pozytywny wynik testu na malarię - poinformowała Światowa Organizacja Zdrowia. Jak zaznaczono, objawy, na które skarżą się pacjenci, głównie dzieci, mogą świadczyć o tym, że cierpią na więcej niż jedną chorobę.

Zmarło ponad sto osób. "Możliwe, że w grę wchodzi więcej niż jedna choroba"

Zmarło ponad sto osób. "Możliwe, że w grę wchodzi więcej niż jedna choroba"

Źródło:
The Guardian, Reuters, tvnmeteo.pl

Zwykle przepełnione pomarańczowo-czarnymi motylami siedliska w kalifornijskim mieście Goleta w tym roku świecą pustkami. Każdego roku na okres zimowy migrowały tam tysiące danaidów wędrownych, zwanych również monarchami. W grudniu pracownicy liczący populację owadów naliczyli zaledwie cztery okazy.

Spodziewano się tysięcy motyli monarchów, przyleciały cztery okazy

Spodziewano się tysięcy motyli monarchów, przyleciały cztery okazy

Źródło:
CNN, NPR, City of Goleta

W niektórych regionach Chorwacji śnieg sypał od niedzieli. Miejscami spadło go już ponad 30 centymetrów. Przez nagromadzenie dużej ilości opadów niektórzy mieszkańcy zmagają się z brakiem prądu.

"Nie ma prądu, nie działa telefon". Atak zimy w części Chorwacji

"Nie ma prądu, nie działa telefon". Atak zimy w części Chorwacji

Źródło:
Jutarnjij, HRT, tvnmeteo.pl

Prawie 44 500 hektarów pochłonęły pożary lasów w tym roku w Grecji, a nawet jedna trzecia wybuchła poza sezonem - poinformowały we wtorek władze. Tegoroczne lato było najgorętsze w historii prowadzenia pomiarów.

"To coś, z czym będziemy musieli mierzyć się w nadchodzących latach"

"To coś, z czym będziemy musieli mierzyć się w nadchodzących latach"

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

To, że nadmierne spożycie cukru niekorzystnie wpływa na zdrowie, nie jest tajemnicą. Jak jednak wykazali właśnie szwedzcy naukowcy, całkowite odstawienie słodyczy również może nie być dobre. Ich badanie sugeruje, że najlepsze dla zdrowia może być, gdy od czasu do czasu nie odmawiamy sobie słodkości.

Sporadyczne jedzenie słodyczy może służyć zdrowiu. Nowe badania

Sporadyczne jedzenie słodyczy może służyć zdrowiu. Nowe badania

Źródło:
PAP

W Australii wymierają w zastraszającym tempie bezkręgowce - wynika z najnowszego badania naukowców. Od końca XVIII wieku liczba gatunków tych zwierząt zmniejszyła się o ponad dziewięć tysięcy. Specjaliści zwracają uwagę na to, że konieczne jest podjęcie działań, które mogłyby zastopować ten niebezpieczny dla ludzkości proces.

Ubywa ich z każdym tygodniem. "W ten sposób kończy się świat"

Ubywa ich z każdym tygodniem. "W ten sposób kończy się świat"

Źródło:
Uniwersytet Karola Darwina, ABC.net.au, tvnmeteo.pl

Pogoda na Boże Narodzenie. Święta coraz bliżej, a wraz z nimi nadzieje na to, że w tym roku okażą się białe. O to, jak obecnie wygląda końcówka grudnia w modelach meteorologicznych, zapytaliśmy synoptyk tvnmeteo.pl Arletę Unton-Pyziołek.

Najnowsza prognoza na Boże Narodzenie. Czy święta będą białe?

Najnowsza prognoza na Boże Narodzenie. Czy święta będą białe?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przed nami początek astronomicznej zimy, a wraz z nim najkrótszy dzień w roku. Słońce nad Warszawą wzejdzie wtedy na niespełna osiem godzin. Kiedy przypada ten dzień?

Na kiedy przypadnie najkrótszy dzień w roku

Na kiedy przypadnie najkrótszy dzień w roku

Źródło:
tvnmeteo.pl, timeanddate.com

Czy tej zimy na Pacyfiku pojawi się La Nina? Jak wynika z badań Japońskiej Agencji Meteorologicznej, na oceanie występują w tym momencie zjawiska towarzyszące anomalii. Eksperci zastanawiają się jednak, czy La Nina ma szansę się utrzymać i jak długo potrwa.

Czy na oceanie pojawi się La Nina? Najnowsze prognozy

Czy na oceanie pojawi się La Nina? Najnowsze prognozy

Źródło:
JMA, Reuters, tvnmeteo.pl

Kleszcze wykorzystują bioklej, by stabilniej przyczepiać się do skóry. Badania holenderskich naukowców pokazały, że ślina pajęczaków zawiera białka, które zastygając tworzą silne, trudne do rozpuszczenia spoiwo. Poznanie dokładnego mechanizmu krzepnięcia może w przyszłości posłużyć do opracowania nowego sposobu pozbywania się kleszczy - i nie tylko.

Kleszcze produkują supermocny klej. Jedyny w swoim rodzaju

Kleszcze produkują supermocny klej. Jedyny w swoim rodzaju

Źródło:
The Scientist, Science X Network

Naukowcy odkryli dowody na to, że prehistoryczni mieszkańcy Ameryki Północnej z ludu Clovis żywili się mięsem ogromnych ssaków, zwłaszcza mamutów, i było to główny składnik ich diety. Prawdopodobnie przyczyniło się to do szybszego wyginięcia tych zwierząt.

Prehistoryczni Amerykanie zajadali się mięsem mamutów

Prehistoryczni Amerykanie zajadali się mięsem mamutów

Źródło:
CNN, Reuters

W środkowej części Filipin wybuchł wulkan Kanlaon, wyrzucając w niebo ogromną kolumnę popiołu. Mieszkańców okolicznych miejscowości wezwano do ewakuacji.

Kłęby dymu nad miejscowościami. Ewakuacja dziesiątek tysięcy ludzi

Kłęby dymu nad miejscowościami. Ewakuacja dziesiątek tysięcy ludzi

Źródło:
Reuters, CBS News

Chociaż w niektórych częściach świata nasiliły się burze i powodzie, ponad trzy czwarte lądów na Ziemi osuszyło się w ostatnich dekadach - ostrzegają naukowcy w raporcie Konwencji ONZ w sprawie Zwalczania Pustynnienia (UNCCD). Najgorszy scenariusz zakłada, że do 2100 roku nawet pięć miliardów ludzi może żyć na terenach suchych. Skutki to między innymi niedobory wody, degradacja gleby i częstsze pożary.

Ziemia wysycha. ONZ alarmuje

Ziemia wysycha. ONZ alarmuje

Źródło:
PAP

Rok 2024 najprawdopodobniej będzie najcieplejszy w historii pomiarów. Potwierdzają to dane z pierwszych 11 miesięcy opublikowane przez europejskie centrum Copernicus. Eksperci ostrzegają, że może być to pierwszy rok, w którym globalna temperatura przekroczy granicę 1,5 stopnia Celsjusza powyżej wartości sprzed epoki przemysłowej.

Może paść rekord, którego nikt nie chce

Może paść rekord, którego nikt nie chce

Źródło:
Reuters, Copernicus

W Etiopii doszło do erupcji wulkanu Erta Ale. Ten stożek położony jest w jednym z najmniej przyjaznych miejsc na Ziemi, a na jego szczycie znajduje się niezwykle rzadkie jezioro. Zdjęcia otrzymaliśmy na Kontakt24.

Erupcja w "bramie do piekieł"

Erupcja w "bramie do piekieł"

Źródło:
Kontakt24, Smithsonian Institute

Ściśle chroniony gatunek czarnej pszczoły zaobserwowano na kampusie Uniwersytetu Wrocławskiego. Zadrzechnia czarnoroga jest owadem ciepłolubnym, a w Polsce należy do rzadkości.

Czarne pszczoły pojawiły się we Wrocławiu

Czarne pszczoły pojawiły się we Wrocławiu

Źródło:
PAP, uwr.edu.pl