Chirurgia w epoce kamienia łupanego. 31 tysięcy lat temu przeprowadzono amputację

Epoka kamienia łupanego kojarzy nam się przede wszystkim z prostymi narzędziami, wykonywanymi przez naszych przodków - pięściakami, rozłupcami i otoczakami. Badania zaprezentowane w czasopiśmie Nature w zeszłym tygodniu wskazują jednak, że mimo braku dostępu do profesjonalnych narzędzi, paleolityczni chirurdzy potrafili przeprowadzać złożone operacje, które ratowały życie.

Szkielet młodego mężczyzny został odnaleziony w jaskini Liang Tebo w indonezyjskiej prowincji Borneo Wschodnie. Na pierwszy rzut oka wydawał się niekompletny - archeologom nie udało się odnaleźć części lewej nogi. Pozostałe kości zakończone były jednak charakterystycznymi przerostami, sugerującymi, że kończyna została amputowana od sześciu do dziewięciu lat przed śmiercią, prawdopodobnie w dzieciństwie mężczyzny, po czym się zagoiła.

- To ogromne zaskoczenie, że członek zbierackiej społeczności przeżył tak poważną i zagrażającą życiu operację w dzieciństwie, rana zagoiła się, tworząc kikut, a człowiek ten żył wiele lat w trudnym, górzystym terenie - zaznacza dr Melandri Vlok z Uniwersytetu Sydney, która dokonała analizy szkieletu.

Datowanie kości i skał, w których znaleziono szczątki, wskazało, że mężczyzna zmarł przed 31 tysiącami lat. Jest to najstarszy znany przypadek celowej amputacji na świecie, znacznie starszy od odnalezionego we Francji szkieletu sprzed 7 tysięcy lat, którego ramię zostało amputowane.

Jak wskazuje dr Tim Maloney z australijskiego Uniwersytetu Griffitha, jeden z odkrywców szkieletu, znalezisko może całkowicie zmienić nasze zrozumienie wczesnej historii medycyny.

- Dotychczas uważano, że to przejście od żerowania do rolnictwa dało początek wcześniej nieznanym problemom zdrowotnym, które spowodowały rozwój technik medycznych, w tym wczesnej "chirurgii" z epoki kamiennej - opowiada.

Odkrycie na Borneo zdaniem badaczy ma potwierdzać, że ludzie potrafili skutecznie amputować kończyny na długo przed przejściem do osiadłego trybu życia.

Zespół twierdzi, że chirurg, który przeprowadził operację 31 tysięcy lat temu, musiał posiadać szczegółową wiedzę na temat anatomii. Niezbędna była również intensywna opieka pooperacyjna, a rana musiała być regularnie czyszczona, aby zapobiec infekcji.

Trudno na chwilę obecną stwierdzić, czy znalezisko wskazuje na istnienie technologii medycznych, które były rozpowszechnione wśród wszystkich społeczności łowiecko-zbierackich, czy też ludzie z Liang Tebo posiadali niezwykle zaawansowany stopień biegłości w tej dziedzinie. Jedna z hipotez głosi, że umiejętności medyczne mogły być powiązane z miejscem bytowania.

- Szybkie tempo infekcji w gorących tropikach mogło skłonić ludzi do sięgnięcia do "naturalnej apteki", czyli roślin leczniczych z lasów deszczowych - tłumaczy dr India Dilkes-Hall z Uniwersytetu Zachodnioaustralijskiego. - Mogło to doprowadzić do wczesnego przełomu w wykorzystaniu zasobów botanicznych do znieczulania, antyseptyki i innych metod leczenia ran.