Afryka. Populacje dużych zwierząt uszczuplają się od milionów lat

Zanik dużych zwierząt w Afryce to zjawisko, które widoczne było już kilka milionów lat temu - uważają naukowcy. Wyniki najnowszych badań publikują na łamach tygodnika "Science".

Autorami badań są Faysal Bibi (Museum fur Naturkunde, Berlin) i Juan L. Cantalapiedra (Uniwersytet w Alcala, Madryt). Ich zespół przeanalizował tysiące skamieniałości zębów, pochodzących od dużych ssaków afrykańskich, a więc tych, które ważą ponad 15 kilogramów. Zjawisko zaniku megafauny (dużych zwierząt) badano na przestrzeni ostatnich 10 milionów lat.

Zgodnie z regułami ekologii, większe gatunki są mniej liczne. Tę prawidłowość odkryto również w materiale kopalnym wśród gatunków powyżej 45 kg.

Odchylenie od wzorca zaobserwowano dla ssaków ważących od 15 do 45 kg. Było ich mniej, niż oczekiwano. Dotyczyło to zarówno zwierząt żyjących dzisiaj, jak i kopalnych. Niewykluczone, że ta anomalia związana jest z rozległym ekosystemem sawannowym. Dużo średnich zwierząt, takich jak antylopy czy małpy, woli żyć w lasach.

Zaskoczeniem była obserwacja, że ponad cztery miliony lat temu było znacznie więcej dużych zwierząt, zarówno w sensie osobników, jak i ogólnej masy. Występowały wówczas na przykład słonie, których ciężar dochodził do 10 ton. Od tego czasu w zapisie kopalnym występuje coraz mniej dużych osobników.

Pokazując, jak głęboko w przeszłość sięga zanikanie megafauny, autorzy tym samym podają w wątpliwość decydującą rolę człowieka w tym zaniku. Rozprzestrzenianie się człowieka w późnym plejstocenie i holocenie (do 100 tys. lat temu) wprawdzie zbiegło się w czasie z zanikiem megafauny, badacze dowodzą jednak, że taki zanik występował również dużo wcześniej. Działalność człowieka nie byłaby tu zatem jedynym czynnikiem wymierania.

Autorzy piszą o czynnikach ekologicznych, które mogły przyczynić się do zanikania dużych zwierząt. Zaliczają do nich długotrwałe obniżenie globalnych temperatur czy zmianę typu roślinności oraz spadek produktywności roślinnej.