Archipelag Svalbard pojawił się na mapie świata w XVI w. dzięki Barentsowi. Szybko okazało się, że to okolice bogate w surowce mineralne i polarną faunę. Wkrótce wśród arktycznych wysp pojawili się łowcy wielorybów.
Baskowie z harpunami na drewnianych łodziach
"Pierwszymi wielorybnikami na pokładach statków brytyjskich i holenderskich byli Baskowie, gdyż oni jako jedyni w Europie mieli doświadczenie w połowach tych ogromnych ssaków" - pisze Tomasz Wawrzyniak.
"Nie było to łatwe zadanie, gdyż w tym czasie w użyciu były ręczne harpuny, wyrzucane z drewnianych łodzi wiosłowych. Ich załogę stanowiło czterech wioślarzy, jeden sternik i jeden harpunnik. Nierzadko dopiero po wielogodzinnym polowaniu udawało się zabić wieloryba i przetransportować go na brzeg" - opowiada badacz.
Zmasowane łowy, przetwórnie na wyspie
Wraz z wielorybnikami, na Spitsbergenie pojawiły się przybrzeżne stacje, w których z upolowanych zwierząt pozyskiwano najważniejsze produkty - tran i fiszbiny.
Zmasowane łowy doprowadziły do przetrzebienia populacji wielorybów w rejonie Svalbardu. Wtedy osady polujących na nie ludzi opustoszały.
Na Spitsbergenie zachowało się wiele śladów z tamtych czasów. Na zdjęciach badaczy można oglądać m.in. cmentarzysko wielorybów czy pozostałości stacji wielorybniczej.
"Uprzemysłowione" polowania
Wynalazki II połowy XIX w. ponownie ożywiły wielorybnictwo. Łowcy jednak nie dbali o zachowanie równowagi populacji i już w początkach XX w. została ona ponownie zdegradowana.
"Po dziś dzień walenie są rzadko spotykane w wodach otaczających Svalbard" - podsumowuje Wawrzyniak.
"Mimo sprzeciwów opinii międzynarodowej, między innymi Norwegia, Islandia i Japonia nadal uprawiają wielorybnictwo" - dodaje.
Pieśń wielorybników
Autor: js/ŁUD / Źródło: Kontakt Meteo/Polska Stacja Polarna Hornsund