Olbrzymie wiry w oceanie jak kosmiczne czarne dziury. Połykają i nie wypuszczają

Prądy oceaniczne na całym globie
Prądy oceaniczne na całym globie
NASA
Prądy oceaniczne na całym globieNASA

Gigantyczne wiry oceaniczne zachowują się identycznie jak kosmiczne czarne dziury - twierdzą naukowcy. Odkryli, że wirujące wodne cząsteczki tworzą barierę, która nie wypuszcza niczego, co wpadło do wnętrza wiru - zupełnie tak samo jak orbita fotonowa w kosmosie. Profesorów z Zurychu i Miami do badań nad tym zjawiskiem zainspirowała literatura.

Na nasz klimat wpływają po części ogromne wiry o nawet 150-kilometrowych średnicach, które dryfują przez oceany. Ich liczba rośnie zwłaszcza na Oceanie Południowym (Antarktycznym), zwiększając przepływ na północ ciepłej wody. Co ważne, ten proces może łagodzić negatywny wpływ topnienia lodu morskiego na ocieplanie klimatu.

Stabilne wyspy w chaosie

Jednak naukowcy do tej pory nie byli w stanie tego dokładnie wyjaśnić ani ocenić wpływu tych zjawisk. Dlaczego? Po prostu dokładne granice tych wirujących obiektów pozostawały niewykrywalne. Rozwiązanie tego problemu znaleźli George Haller, profesor dynamiki nieliniowej na Politechnice Federalnej w Zurychu, i Francisco Beron-Vera, profesor oceanografii na Uniwersytecie w Miami.

Opracowali oni matematyczną metodę odnajdywania transportujących wodę wirów o spójnych granicach. Opisują ją w artykule opublikowanym w czasopiśmie "Journal of Fluid Mechanics".

Wynajdywanie takich wirów polega na wskazaniu spójnych wodnych wysp w burzliwym oceanie. Ruch wirujących i dryfujących płynów może się wydawać chaotyczny dla obserwatora. Haller i Beron-Vera wyłonili z tego chaosu pewien porządek, za pomocą swojej metody wyodrębniając spójne wyspy wodne na zdjęciach satelitarnych oceanu. Ku swojemu zaskoczeniu odkryli, że pod względem matematycznym oceaniczne wiry są odpowiednikami kosmicznych czarnych dziur.

Bariera wirujących cząstek

Czarne dziury są obiektami o tak potężnych masach, że przyciągają wszystko, co znajdzie się w pewnej odległości od nich. Cokolwiek przybliży się zbyt mocno, nie może już uciec od czarnej dziury - nawet światło.

Jednak istnieje taka odległość od czarnej dziury, w której fotony ani nie wpadają do jej wnętrza, ani nie są w stanie wydostać się spod jej oddziaływania grawitacyjnego. Wiązka światła nie wpada wtedy do czarnej dziury, lecz ugina się, tworząc orbitę kołową. Bariera utworzona przez powierzchnię takich zamkniętych świetlnych orbit w teorii względności Einsteina nazywana jest orbitą fotonową.

Podobne zjawisko Haller i Beron-Vera zaobserwowali wokół niektórych oceanicznych wirów. Cząsteczki wody poruszały się w nich po zamkniętych pętlach - analogicznie jak fotony wokół czarnych dziur. Na dodatek okazało się, że z tych wodnych pętli również nic nie mogło uciec - nawet woda. Według Hallera fakt istnienia takich barier "wydzielających" spójne wodne wyspy jest zaskakujący.

Jak wodne transportery

Właśnie stabilność tych wirów będących wodnymi odpowiednikami czarnych dziur sprawia, że działają one jak olbrzymie transportowce. Przenoszą na duże odległości mikroorganizmy takie jak plankton, ale też inne obiekty - plastikowe śmieci czy wylaną ropę, a także ciepło i sól, których poziom wewnątrz takiego wiru może się różnić od warunków w otaczającym go oceanie.

Badacze potwierdzili to, analizując tzw. Pierścienie Agulhas - grupę oceanicznych wirów, które pojawiają się regularnie w Oceanie Południowym, u południowego krańca Afryki, i transportują na północny zachód ciepłą, słoną wodę. Odkryli, ze siedem z Pierścieni to właśnie odpowiedniki czarnych dziur, które przez prawie rok przenosiły te same masy wody.

Według Hallera z podobnie zachowującymi się wirami mamy do czynienia nie tylko w środowisku wodnym. Za zbliżone do czarnych dziur można również uznać niektóre wiry powietrzne. Spektakularnym przykładem takiego zjawiska spoza Ziemi może być Wielka Czerwona Plama (Great Red Spot) - stacjonarna burza na Jowiszu.

Natchnął ich Edgar Allan Poe

Chociaż matematycy od dawna starali się zrozumieć fenomen spójnego wiru w chaotycznym przepływie cząsteczek, pierwszą osobą , która opisała go jako rodzaj spójnej wyspy wodnej, był amerykański pisarz Edgar Allan Poe. Swoją wizję takiego zjawiska przedstawił w noweli "W bezdni Maelströmu". To właśnie ona zainspirowała Hallera i Beron-Verę do odszukania przy użyciu zaawansowanych matematycznych formuł wodnych odpowiedników orbity fotonowej.

Ich odkrycie i badania mają pomóc w rozwiązaniu wielu oceanicznych zagadek - począwszy od pytań związanych z klimatem po modele rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.

Pierścień Agulhas sfotografowany z satelity
Pierścień Agulhas sfotografowany z satelityPierścień Agulhas sfotografowany z satelityNASA

Autor: js/mj / Źródło: phys.org

Źródło zdjęcia głównego: NASA

Pozostałe wiadomości

Po niezwykle ciepłym początku marca czeka nas drastyczne ochłodzenie. Sprawdź, co jeszcze przewiduje prezenter tvnmeteo.pl Tomasz Wasilewski w swojej długoterminowej prognozie pogody na najbliższe 16 dni.

Pogoda na 16 dni: do centrum Europy wkroczy niż. To wszystko zmieni

Pogoda na 16 dni: do centrum Europy wkroczy niż. To wszystko zmieni

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW ostrzega przed silnym wiatrem. W poniedziałek alarmy przed nim obowiązują w południowej Polsce - lokalnie porywy mogą rozpędzać się do 80 kilometrów na godzinę. Sprawdź, gdzie będzie niebezpiecznie. 

Podmuchy sięgną nawet 80 kilometrów na godzinę. IMGW ostrzega

Podmuchy sięgną nawet 80 kilometrów na godzinę. IMGW ostrzega

Źródło:
IMGW

Pogoda na dziś. W poniedziałek 10.03 wystąpi zróżnicowane zachmurzenie - od małego aż po duże. Miejscami pojawią się opady deszczu. Warunki biometeo przeważnie będą neutralne.

Pogoda na dziś - poniedziałek 10.03. W części kraju aura się popsuje

Źródło:
tvnmeteo.pl

Rządy wyżu dobiegają końca, a stery w pogodzie wraz z początkiem nowego tygodnia przejmą niże. Przyniosą one opady deszczu. Zacznie robić się coraz chłodniej, a miejscami pojawi się też deszcz ze śniegiem.

Arktyczna masa w drodze do Polski. Gdzie spadnie deszcz ze śniegiem

Arktyczna masa w drodze do Polski. Gdzie spadnie deszcz ze śniegiem

Źródło:
tvnmeteo.pl

Rezerwat przyrody Śnieżycowy Jar w Wielkopolsce został otwarty dla zwiedzających. Z nadejściem marca wypełnia się on drobnymi kwiatami śnieżycy wiosennej, rzadko spotykanej w tym regionie Polski. Warto wybrać się tam na spacer, szczególnie, że w tym roku rezerwat jest otwarty tylko w trzy weekendy.

"Fenomen na skalę kraju". Mamy tylko kilka weekendów w roku, by go zobaczyć

"Fenomen na skalę kraju". Mamy tylko kilka weekendów w roku, by go zobaczyć

Źródło:
TVN24, Nadleśnictwo Łopuchówko

Lód załamał się pod samochodem terenowym na Alasce. Autem jechało pięć osób, ale jedynie trzem z nich udało się wydostać z wody. Po kilku dniach poszukiwań dwóch mężczyzn uznano za zmarłych.

Wjechali na zamarzniętą rzekę. Dwie osoby zostały uznane za zmarłe

Wjechali na zamarzniętą rzekę. Dwie osoby zostały uznane za zmarłe

Źródło:
Alaska Public Media, Daily Dispatch Alaska

Burza Jana uderzyła w południową część Hiszpanii. W ośmiu regionach obowiązują ostrzeżenia meteorologiczne pierwszego stopnia. Towarzyszący żywiołowi ulewny deszcz doprowadził do powodzi.

Z restauracji ewakuowano sto osób. Burza Jana uderzyła

Z restauracji ewakuowano sto osób. Burza Jana uderzyła

Źródło:
pt.euronews.com

Genialny muzyk otworzy Bali Indah w Dolinie Charlotty. Koncert legendarnego multiinstrumentalisty Jeana-Michela Jarre'a uświetni oficjalne otwarcie kompleksu Bali Indah, który powstaje w Dolinie Charlotty.

Jean-Michel Jarre w Dolinie Charlotty

Jean-Michel Jarre w Dolinie Charlotty

Powodzie, które były następstwem ulewnych opadów deszczu, doprowadziły do ogromnych zniszczeń w argentyńskim mieście Bahia Blanca. Bilans ofiar wzrósł do 15 osób.

"Wszystko jest zniszczone". Rośnie bilans ofiar powodzi

"Wszystko jest zniszczone". Rośnie bilans ofiar powodzi

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, AFP

Nadmierna wycinka drzew w amazońskim lesie deszczowym może pogarszać zarówno powodzie, jak i susze. Badacze udowodnili, że rola, jaką pełni puszcza, zmienia się wraz z porami roku. Utrata drzewostanu wpływała na zmianę wzorców pogodowych w regionie, zaostrzając ekstremalne zjawiska pogodowe.

Wylesianie Amazonii zaostrza jednocześnie suszę i powodzie

Wylesianie Amazonii zaostrza jednocześnie suszę i powodzie

Źródło:
AFP, RAISG, AP News

Halo otoczyło minionej nocy Księżyc. Aby to zjawisko pojawiło się na niebie, muszą zostać spełnione określone warunki. Materiał otrzymaliśmy na Kontakt24.

Świetlny pierścień dookoła Srebrnego Globu. Może zwiastować zmianę pogody

Świetlny pierścień dookoła Srebrnego Globu. Może zwiastować zmianę pogody

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

W sobotę strażacy wzywani byli do 1085 pożarów traw. Dwie osoby zostały ranne. Jak podał rzecznik Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej Karol Kierzkowski, od początku roku służby wzywane były do gaszenia takich przypadków ponad cztery razy częściej niż w ubiegłym roku. Strażacy apelują o zgłaszanie przypadków podpaleń i zachowanie ostrożności.

Ponad tysiąc pożarów traw, dwie osoby zostały ranne

Ponad tysiąc pożarów traw, dwie osoby zostały ranne

Źródło:
PAP, KGPSP

W świetle najnowszych badań wyraźnie widać, że w USA dochodzi do poważnego kryzysu związanego z liczebnością motyli. Populacje owadów kurczą się coraz bardziej i naukowcy nie widzą szans na odwrócenie tego niepokojącego trendu. Cierpią nie tylko mało znane gatunki, ale i popularne motyle, takie jak bielinek rzepnik, rusałka admirał czy monarszka księżna.

Katastrofalna sytuacja motyli w USA. "Nie widać żadnych oznak, żeby miało się to skończyć"

Katastrofalna sytuacja motyli w USA. "Nie widać żadnych oznak, żeby miało się to skończyć"

Źródło:
AP

Różnorodność genetyczna populacji żywych organizmów na świecie spada. Jak wyjaśnili naukowcy z Polskiej Akademii Nauk, zjawisko to może mieć wpływ na przetrwanie wielu gatunków, nie tylko tych bezpośrednio zagrożonych wyginięciem. Aby zahamować utratę różnorodności genetycznej potrzebne są jednak zdecydowane, skoordynowane działania.

Ten proces zagraża pospolitym gatunkom, jego odwrócenie "trwa nawet setki tysięcy lat"

Ten proces zagraża pospolitym gatunkom, jego odwrócenie "trwa nawet setki tysięcy lat"

Źródło:
PAP, Nature

W niedzielę rano mieliśmy mieć szansę na zobaczenie nad Polską świetlistego wiru związanego ze zrzutem paliwa przez Falcona 9. Jak poinformował Karol Wójcicki, autor bloga "Z głową w gwiazdach", rakieta nie wystartowała, w związku z czym zjawisko nie mogło zaistnieć. Firma SpaceX nie wyjaśniła skąd decyzja o odwołaniu lotu.

SpaceX wstrzymała start rakiety Falcon 9. Świetlisty wir nie pojawił się nad Polską

SpaceX wstrzymała start rakiety Falcon 9. Świetlisty wir nie pojawił się nad Polską

Aktualizacja:
Źródło:
Z głową w gwiazdach, PAP

Na wschodzie Australii wciąż panują bardzo trudne warunki pogodowe. Cyklon tropikalny Alfred, który został zdegradowany do statusu niżu, nadal przynosi mieszkańcom ulewy i wichury. Bez prądu jest ponad 316 tysięcy gospodarstw domowych.

Awarie prądu, powodzie, porywisty wiatr. Queensland wciąż odczuwa konsekwencje cyklonu

Awarie prądu, powodzie, porywisty wiatr. Queensland wciąż odczuwa konsekwencje cyklonu

Źródło:
Reuters

Eksplozję statku kosmicznego Starship uchwycił na nagraniu teleskop na Florydzie. Federalna Administracja Lotnictwa (FAA) ponownie zażądała od firmy SpaceX przeprowadzenia dochodzenia w sprawie awarii maszyny.

Eksplozja Starshipa. Uchwycił ją teleskop

Eksplozja Starshipa. Uchwycił ją teleskop

Źródło:
CNN, space.com

Intensywne opady deszczu nawiedziły Kuwejt. Padało tak obficie, że konieczne było odwołanie niektórych lotów. Przez trudne warunki na drogach doszło do około 30 wypadków.

Ulewy uziemiły samoloty

Ulewy uziemiły samoloty

Źródło:
PAP, apnews.com, indiansinkuwait.com

Sokoły wędrowne, które są jednymi z najrzadszych gatunków ptaków szponiastych w Polsce, na trwałe wróciły na tereny Ziemi Lubuskiej jako ptaki lęgowe. - W lasach tego regionu gniazduje obecnie co najmniej 15 par - poinformował Michał Bielewicz, regionalny konserwator przyrody w Gorzowie Wielkopolskim.

Ich powrót do lubuskich lasów to ogromny sukces

Ich powrót do lubuskich lasów to ogromny sukces

Źródło:
PAP

Cyklon tropikalny Alfred pozbawił życia co najmniej jedną osobę. Niemal 40 innych jest rannych - są to żołnierze, którzy wyjeżdżali na akcję ratunkową. Setki tysięcy gospodarstw domowych w stanach Nowa Południowa Walia i Queensland zostały pozbawione dostaw energii elektrycznej.

Jedna ofiara śmiertelna, 36 rannych żołnierzy. Żywioł nie oszczędza Australii

Jedna ofiara śmiertelna, 36 rannych żołnierzy. Żywioł nie oszczędza Australii

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters

Mieszkańcy Arizony mają za sobą bardzo trudny piątek. Przez stan przeszła silna śnieżyca. Miejscami warstwa śniegu sięgnęła aż 60 centymetrów, co przyczyniło się do ogromnych utrudnień na drogach i autostradach.

Przetoczyła się śnieżyca, wszystko stanęło

Przetoczyła się śnieżyca, wszystko stanęło

Źródło:
PAP, CNN

Lirogony wspaniałe (Menura novaehollandiae) to ptaki zamieszkujące niektóre regiony Australii. W nowych badaniach wykazano, że potrafią tworzyć mikrosiedliska dla swoich ofiar i zapewniają im większe zasoby pożywienia. Dopiero po odpowiednim utuczeniu, ptaki przystępują do konsumpcji.

Ten niepozorny ptak "hoduje" swoje ofiary

Ten niepozorny ptak "hoduje" swoje ofiary

Źródło:
PAP

Jeden z brytyjskich ogrodów zoologicznych poinformował, że mieszkające w nim niedźwiedzie brunatne wybudziły się z zimowego snu. Zakończenie trwającej przeszło trzy miesiące hibernacji ma oznaczać nadejście wiosny.

Niedźwiedzie wybudziły się z zimowego snu w brytyjskim zoo

Niedźwiedzie wybudziły się z zimowego snu w brytyjskim zoo

Źródło:
Whipsnade Zoo

Czy wysoka temperatura, jakiej w ostatnich dniach doświadczamy, a niedługo jej nagły spadek, mogą zaszkodzić kwitnącym roślinom? I co z faktem, że jest bardzo ciepło, a deszczu nie ma?

"Wszystko przepięknie kwitnie", ale przyjdzie i "cierpienie"

"Wszystko przepięknie kwitnie", ale przyjdzie i "cierpienie"

Źródło:
TVN24

Pożar w mieście Ofunato w japońskiej prefekturze Iwate szaleje od ponad tygodnia. Ogień strawił ponad 2900 hektarów gruntów. Zginęła jedna osoba, a ponad 4200 musiało się ewakuować.

Pożar doprowadził do paraliżu komunikacyjnego. "Nie jest pod kontrolą"

Pożar doprowadził do paraliżu komunikacyjnego. "Nie jest pod kontrolą"

Źródło:
bastillepost.com

Rekordową liczbę hibernujących nietoperzy, bo aż 1063, naliczono w tym roku w Parku Krajobrazowym Puszczy Rominckiej. Na zimowiska dla nich wyremontowano stare piwniczki i bunkry. Zwierzęta te są objęte w Polsce całoroczną, ścisłą ochroną gatunkową. Prawo zakazuje ich płoszenia, przetrzymywania, zabijania oraz niszczenia siedlisk i kryjówek.

Rekordowa liczba zimujących nietoperzy

Rekordowa liczba zimujących nietoperzy

Źródło:
PAP

Lądownik Athena, który w czwartek dotarł na Księżyc, kończy misję - podała w piątek firma Intuitive Machines (IM). Urządzenie lądowało na boku, w wyniku czego między innymi utracono z nim łączność.

Athena przewróciła się przy lądowaniu. "Misja dobiegła końca"

Athena przewróciła się przy lądowaniu. "Misja dobiegła końca"

Aktualizacja:
Źródło:
AFP, Reuters, nytimes.com, NASA, space.com

Gazowa kolumna, a chwilę później chmura - tak wyglądały nieudany start i eksplozja statku kosmicznego Starship od SpaceX na zdjęciach satelitarnych. Zdarzenie zostało uchwycone przez satelity meteorologiczne GOES. Co ciekawe, zaobserwował je także system, który na co dzień śledzi trasy huraganów.

Eksplozja Starshipa widziana z kosmosu

Eksplozja Starshipa widziana z kosmosu

Źródło:
Reuters, NASA