Grzyby jadalne – lista gatunków i sposób przyrządzania

[object Object]
Jak bezpiecznie zbierać grzyby?tvn24
wideo 2/6

Grzyby jadalne rosną dziko w naturze, ale niektóre, takie jak pieczarka czy boczniak, są hodowane sztucznie. Jadalne grzyby rosnące w lasach nie zawsze jest łatwo rozpoznać. W razie wątpliwości, czy dany grzyb jest jadalny, należy zasięgnąć rady w terenowej stacji sanitarno-epidemiologicznej.

W Polsce dopuszczone do sprzedaży są 42 gatunki grzybów jadalnych.

Grzyby jadalne (z nielicznymi wyjątkami) należy przed zjedzeniem poddać obróbce termicznej.

W razie wątpliwości, czy grzyb jest jadalny, nie należy go zrywać.

Grzyby jadalne cenione są przede wszystkim ze względu na walory smakowe. Można je poddawać obróbce termicznej, smażąc, dusząc lub gotując. Można marynować grzyby w octowej zalewie, suszyć, a niektóre (np. pieczarki) jeść na surowo. Grzyby jadalne są niskokaloryczne i kuszą aromatem, należy jednak pamiętać, że są też ciężkostrawne i z tego powodu nie powinno się ich podawać dzieciom. Co więcej, nawet grzyb jadalny może szkodzić zdrowiu i powodować zatrucia pokarmowe, jeśli jest robaczywy, nieodpowiednio przygotowany lub przejrzały.

Grzyby jadalne w Polsce

W Polsce rośnie ponad tysiąc gatunków grzybów jadalnych. Aż 54 gatunki objęte są ścisłą ochroną (m.in. boczniak mikołajkowy, sarniaki, maślak trydencki). Częściową ochroną objęte są 63 gatunki grzybów jadalnych, m.in. borowiczak dęty i maślak żółtawy. Pewne gatunki grzybów jadalnych można zbierać, uzyskawszy uprzednio zgodę Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Są to m.in. niektóre smardze. Oficjalnie do handlu dopuszcza się 42 gatunki grzybów.

>> Sprawdź też: Kiedy na grzyby? Kalendarz grzybiarza, sezon na grzybobranie

Grzyby jadalne: lista gatunków

Do najbardziej cenionych gatunków jadalnych grzybów w Polsce należą:

Borowik szlachetny (prawdziwek) – ten grzyb jadalny jest jednym z najsmaczniejszych i najbardziej cenionych przez grzybiarzy. Okres zbierania borowika szlachetnego jest wyjątkowo długi, bo trwa od czerwca aż do grudnia. Najlepiej prawdziwków szukać u podnóży świerków, sosen i buków.

Pieprznik jadalny (kurka) – potocznie nazywany kurką, jest jednym z najczęściej spotykanych grzybów jadalnych w polskich lasach. Sezon na kurki trwa od czerwca do października i najłatwiej spotkać je pod świerkami, wśród mchu.

Opieńki – rosną w gęstych kępach na drzewach liściastych i iglastych, porastają też pniaki. Sezon na opieńki zaczyna się we wrześniu, trwa do połowy listopada. W Polsce rośnie pięć gatunków opieniek, a najpopularniejszym z nich jest opieńka miodowa.

Borowik ceglastopory (grzyb wilczy czy ceglak) – ceniony przez grzybiarzy, ale jadany dość rzadko ze względu na to, że trudno go spotkać. Najczęściej rośnie pod jodłami i świerkami. Zbierany jest latem.

Podgrzybek brunatny – bardzo ceniony grzyb jadalny. Podgrzybek brunatny rośnie w lasach iglastych od czerwca do października. Równie popularne są inne gatunki podgrzybków, np. żeberkowaty i złotawy.

Maślaki – maślak zwyczajny i maślak ziarnisty uważane są za przysmaki, z kolei najbardziej pospolity maślak sitarz nie jest szczególnie ceniony za swój smak i najczęściej spożywa się go w połączeniu z innymi grzybami. Maślaki zbiera się od maja do października – listopada.

Czubajka kania (potocznie: kania) – rośnie od lipca do października. Ten grzyb jadalny jest w Polsce bardzo popularny, ponieważ jest łatwo dostępny i smaczny. Kania najczęściej rośnie w lasach liściastych i mieszanych pod bukami, ale można ją też spotkać w parkach, na poboczach i na łąkach. Uwaga: czubajkę kanię łatwo pomylić ze śmiertelnie trującym muchomorem sromotnikowym!

Grzyby trujące i jadalne bywają do siebie bardzo podobnePAP

Gąska zielonka – grzyb gąska uważany jest za jadalny, chociaż zdarzają się zatrucia po jego spożyciu. Gąski trudno wypatrzeć w lesie, bo nad powierzchnię ziemi wystaje zaledwie fragment kapelusza, często ukryty wśród runa. Najbezpieczniej jest gąski najpierw mrozić, a dopiero później smażyć, dusić lub marynować. Uwaga: gąskę zieloną można łatwo pomylić z trującą gąską siarkową i śmiertelnie trującym muchomorem sromotnikowym!

Koźlarz babka (kozak) – to pospolity grzyb jadalny, który najczęściej rośnie od lipca do listopada w pobliżu brzóz w lasach, parkach i ogrodach.

Koźlarz czerwony (borowik czerwony) – równie często spotykany, co koźlarz babka, rośnie pod osikami od lipca do października.

Siedzuń sosnowy (kozia broda, szmaciak) – grzyb jadalny zbierany od lipca do listopada. Szmaciak ostatnio cieszy się wielką popularnością, ponieważ dopiero od 2014 roku nie jest pod ochroną. Najczęściej rośnie na korzeniach sosny (stąd nazwa) lub świerku.

Podgrzybek zajączek (grzyby zajączki) – grzyb jadalny, który jest o tyle bezpieczny do zbierania, że nie przypomina żadnego z grzybów trujących. Tak naprawdę wcale nie jest podgrzybkiem, a borowikiem. Można go zbierać od czerwca do października. Zajączki rosną najczęściej pod dębami, sosnami i świerkami, krzewami borówek i czarnych jagód.

Grzyby jadalne hodowlane

Nie wszystkie grzyby jadalne rosną dziko. Niektóre można hodować na skalę przemysłową, a nawet amatorsko w domu. Do jadalnych grzybów hodowlanych zalicza się m.in.:

- pieczarki białe,

- boczniaki ostrygowate,

- opieńki miodowe,

- japońskie grzyby Shiitake,

- czubajki kanie

Jak przyrządzać grzyby jadalne?

Ponieważ grzyby są ciężkostrawne, to nawet gatunki jadalne mogą powodować zatrucia pokarmowe. Trzeba więc wiedzieć, jak przyrządzać każdy gatunek grzyba, by nie ryzykować zdrowiem. Do najczęstszych sposobów obróbki grzybów jadalnych zalicza się, oprócz mrożenia:

duszenie: rydze, maślaki, borowiki, prawdziwki, pieczarki, siedzuń,

smażenie: kurki, opieńki, pieczarki, boczniaki, siedzuń,

gotowanie: różne gatunki, których używamy do przygotowania zupy lub gulaszu,

blanszowanie: kanie, rydze,

suszenie: borowiki, prawdziwki, kurki,

marynowanie: kurki, borowiki, prawdziwki, pieczarki, smardze.

Na surowo można jeść trufle, pieczarki hodowlane i polne, borowika szlachetnego.

Grzyby jadalne: zasady bezpieczeństwa

Podstawowa zasada podczas grzybobrania jest zawsze taka sama – zbieraj tylko te grzyby, które są ci dobrze znane. O śmiertelną w skutkach pomyłkę jest nadzwyczaj łatwo. Inna rada, której warto się trzymać, wybierając się na grzyby, to zbieranie wyłącznie grzybów dojrzałych. Jeśli nie są w pełni wykształcone, można popełnić błąd. Warto też mieć przy sobie atlas grzybów. Mimo to należy stosować zasadę ograniczonego zaufania do swoich kompetencji w rozpoznawaniu gatunków.

Autor: ks/mro / Źródło: lasy.gov.pl, encyklopedialesna.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

"Dobrze, że już koniec tej żenady i mistyfikacji nakręconej gdzieś w studiu" - wbrew pozorom nie jest to recenzja kiepskiego filmu klasy B, a jeden z wielu komentarzy dotyczących misji Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. W sieci nie brakuje zwolenników teorii spiskowych zakładających, że lot Polaka w kosmos był jednym wielkim oszustwem. Filmy ukazujące rzekome oszustwo cieszą się dużą popularnością w serwisach społecznościowych.

"Nakręcona mistyfikacja". Fake newsy wokół misji Polaka

"Nakręcona mistyfikacja". Fake newsy wokół misji Polaka

Źródło:
TVN24+

Najbliższe godziny mogą przynieść gwałtowne zjawiska atmosferyczne - ostrzega Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. W 12 województwach obowiązują żółte alarmy przed burzami oraz intensywnymi opadami deszczu. Sprawdź szczegóły.

Kolejna porcja burz i ulew. IMGW ostrzega

Kolejna porcja burz i ulew. IMGW ostrzega

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Jedna osoba nie żyje, a 13 zostało rannych po tym, jak piorun uderzył w grupę osób przebywających na strzelnicy łuczniczej w stanie New Jersey. Wśród poszkodowanych są także dzieci. Od kilku dni nad wschodnimi i środkowymi regionami Stanów Zjednoczonych występują ulewy oraz groźne burze.

Piorun uderzył w grupę osób. Jeden zabity, wielu rannych

Piorun uderzył w grupę osób. Jeden zabity, wielu rannych

Źródło:
PAP, ABC News, CNN

Amerykańscy policjanci otrzymali nietypowe wezwanie - zostali poproszeni o pomoc w złapaniu owcy. Funkcjonariusze udali się w pogoń za zwierzęciem, a po drodze znaleźli nawet jego właściciela.

Pogoń za owcą. "Nazwiemy ją sierżant"

Pogoń za owcą. "Nazwiemy ją sierżant"

Źródło:
CNN, CBS News

Nadchodzące dni nie dadzą nam wytchnienia od opadów deszczu, w wielu regionach będzie się też błyskać. Po weekendzie, za sprawą napływającego znad Afryki powietrza, temperatura wzrośnie do 30 stopni.

Wróci upał. A co z deszczem i burzami?

Wróci upał. A co z deszczem i burzami?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Mieszkańcy okolic góry Skarfjellet w środkowej Norwegii żyją w niepewności z powodu jej niepokojąco wysokiej aktywności. Służby monitorują sytuację, a władze wydały ostrzeżenia dla turystów i wspinaczy.

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Źródło:
Reuters

Kilkanaście zniszczonych budynków i tysiące hektarów spalonego terenu - to skutki pożaru Deer Creek, który od tygodnia trawi amerykański stan Utah. Walkę z ogniem utrudniają między innymi silne porywy wiatru. Ekstremalne warunki doprowadziły do powstania ognistego tornada w rejonie Old La Sal.

W Utah pojawiło się ogniste tornado

W Utah pojawiło się ogniste tornado

Źródło:
KTVZ, The Weather Channel, The Watchers, Colorado Public Radio, abc4, denver7

Pogoda na dziś. Czwartek 17.07 przyniesie chmury w całej Polsce. W niektórych regionach kraju popada tylko przelotnie, w innych możliwe są burze. Termometry pokażą maksymalnie od 18 do 22 stopni.

Pogoda na dziś - czwartek, 17 lipca. Niebo nad Polską spowiją chmury

Pogoda na dziś - czwartek, 17 lipca. Niebo nad Polską spowiją chmury

Źródło:
tvnmeteo.pl

Ulewne deszcze doprowadziły do paraliżu komunikacyjnego w Nowym Jorku. Na jednej ze stacji metra położonych na Manhattanie powstał gejzer. Eric Adams, burmistrz miasta, powiedział, że nie przypomina sobie tak obfitych opadów.

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Źródło:
CNN, Reuters

Ulewne deszcze dały się we znaki mieszkańcom Pomorza i Podlasia. Na Kontakt24 dostaliśmy nagranie, na którym pokazane są intensywne opady deszczu w Augustowie. Podobna sytuacja miała miejsce w Słupsku i jego okolicach.

Mocno pada. Zalane piwnice

Mocno pada. Zalane piwnice

Źródło:
tvnmeteo.pl

Samolot ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na pokładzie wylądował w Kolonii, gdzie znajduje się Europejskie Centrum Astronautów ESA. Polak we wtorek wrócił z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, gdzie pracował w ramach misji kosmicznej Axiom-4. Teraz astronautę czekają badania lekarskie i proces adaptacji do ziemskich warunków.

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Finlandię nawiedziły upały. Gorąco jest nie tylko na południu kraju, ale również na północy, w tym w Rovaniemi, które znane jest jako miejsce zamieszkania Świętego Mikołaja.

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Źródło:
Reuters

W południowo-zachodniej Islandii doszło do erupcji wulkanu Sundhnukur na półwyspie Reykjanes. Miejscowe służby ewakuowały mieszkańców okolicznych miejscowości oraz turystów wypoczywających w kurortach. To już dziewiąty wybuch tego wulkanu od grudnia 2023 roku.

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Źródło:
Reuters, The Mirror

Dwa potężne pożary lasów spustoszyły prowincje w północno-zachodniej Turcji, zmuszając setki mieszkańców do ewakuacji i mobilizując służby ratunkowe. To kolejny dramatyczny epizod tegorocznego lata.

Dwa duże pożary w Turcji. Zarządzono ewakuacje

Dwa duże pożary w Turcji. Zarządzono ewakuacje

Źródło:
Reuters

Wtorek to kolejny burzowy dzień w Polsce. W województwach warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim zaobserwowano leje kondensacyjne, czyli zalążki trąb powietrznych.

Lej kondensacyjny w Kołobrzegu i nie tylko

Lej kondensacyjny w Kołobrzegu i nie tylko

Aktualizacja:
Źródło:
Sieć Obserwatorów Burz

W poniedziałek wschodnie stany USA nawiedziły silne opady, które wywołały powodzie. Woda pochłonęła życie co najmniej dwóch osób. Mieszkańcy i służby oceniają skalę zniszczeń i sprzątają po przejściu żywiołu.

"To było trochę postapokaliptyczne"

"To było trochę postapokaliptyczne"

Źródło:
CNN, CBS News

Burze i przyniesione przez nie ulewy powodują szkody na południu kraju. W Jelczu-Laskowicach (woj. dolnośląskie) doszło do zalania drogi na odcinku kilku metrów, a na Opolszczyźnie żywioł uszkodził dach stodoły. Padało także w Szczecinie.

Zalane drogi i uszkodzony dach. Skutki wtorkowych burz

Zalane drogi i uszkodzony dach. Skutki wtorkowych burz

Źródło:
Oława na Sygnale, TVN24

Sąd koronny w Newcastle skazał we wtorek Daniela Grahama i Adama Carruthersa na cztery lata i trzy miesiące więzienia za ścięcie 100-letniego jaworu, który pojawił się w filmie o przygodach Robin Hooda. Mężczyźni odpowiedzieli też za uszkodzenie muru Hadriana z II wieku naszej ery, wpisanego na listę UNESCO.

Ścięli drzewo znane z "Robin Hooda". Idą do więzienia

Ścięli drzewo znane z "Robin Hooda". Idą do więzienia

Źródło:
PAP

Intensywne opady deszczu nawiedziły miasto Fuji w japońskiej prefekturze Shizuoka. Przyniesione przez burzę tropikalną Nari ulewy spowodowały lokalne powodzie i paraliż komunikacyjny. Służby ostrzegały przed osuwiskami.

Zalane drogi, paraliż komunikacyjny. Pierwsza taka burza od niemal dekady

Zalane drogi, paraliż komunikacyjny. Pierwsza taka burza od niemal dekady

Źródło:
Reuters, NHK

Chiny zniszczyły 300 zapór wodnych na Czerwonej Rzece, będącej głównym dopływem Jangcy - podała państwowa agencja Xinhua. Cel? Ochrona środowiska. Jednocześnie jednak w innej części kraju Pekin rozpoczyna budowę nowej, największej na świecie zapory, która budzi ogromne obawy ekologów.

Chiny zniszczyły 300 zapór wodnych

Chiny zniszczyły 300 zapór wodnych

Źródło:
Xinhua, South China Morning Post, Financial Times, tvn24.pl

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna i kapsuła Dragon - taki widok mogliśmy podziwiać w nocy z poniedziałku na wtorek na polskim niebie. Na pokładzie statku kosmicznego znajduje się polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski, który we wtorek wróci z ISS na Ziemię. Materiały otrzymaliśmy na Kontakt24.

Kapsuła Dragon nad Polską. Oglądaliście ostatni lot Sławosza

Kapsuła Dragon nad Polską. Oglądaliście ostatni lot Sławosza

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Poniedziałek upływa w części kraju pod znakiem burz. W kilku miejscowościach pojawiły widać było groźnie wyglądający lej kondensacyjny, czyli zalążek trąby powietrznej.

Lej kondensacyjny nad Polską

Lej kondensacyjny nad Polską

Źródło:
tvnmeteo.pl

Burze przechodziły w poniedziałek nad częścią kraju. Towarzyszące im opady deszczu spowodowały, że podtopiło Suwałki, a w powiecie raciborskim zalana została trasa Pawłów-Maków. Na terenie Mazowsza spadł grad.

Suwałki popłynęły po ulewie

Suwałki popłynęły po ulewie

Aktualizacja:
Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl, Kontakt24

W niedalekiej odległości od gminy Nijar w andaluzyjskiej prowincji Almeria zatrzęsła się ziemia. Było to najsilniejsze trzęsienie ziemi od 1930 roku, na szczęście - jak poinformowały lokalne władze - nie doprowadziło do poważniejszych szkód.

Trzęsienie ziemi w Andaluzji. Było najsilniejsze od prawie 100 lat

Trzęsienie ziemi w Andaluzji. Było najsilniejsze od prawie 100 lat

Źródło:
ENEX

Największy znany fragment Marsa na Ziemi, nazwany NWA 16788, zostanie wystawiony na sprzedaż 16 lipca w domu aukcyjnym Sotheby's. To meteoryt, który znaleziony został dwa lata temu na Saharze. Spodziewa się, że cena sprzedaży wyniesie od 2 do 4 milionów dolarów.

Największy znany fragment Marsa idzie na sprzedaż

Największy znany fragment Marsa idzie na sprzedaż

Źródło:
CBS News, ABC news

Misja Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej zbliża się do końca. W programie "Wstajesz i wiesz" reporter TVN24 BiS Hubert Kijek i Piotr Dziuban z firmy Creotech opowiadali o tym, jak będzie wyglądał powrót polskiego astronauty na Ziemię i tym, jakie są jego dalsze plany.

Akademia astronautów, może nawet Księżyc. Co po powrocie z ISS?

Akademia astronautów, może nawet Księżyc. Co po powrocie z ISS?

Źródło:
TVN24, PAP