Dendrochronolodzy zbadali ostatnio 545 precyzyjnie datowanych próbek słojów drzewnych pobranych zarówno z żywych drzew, jak i z drewna modrzewiowego użytego w konstrukcjach historycznych budynków.
Wszystkie pobrano na słowackich obszarach łuku Karpat. Na ich podstawie naukowcy zrekonstruowali temperatury dla okresów maj-czerwiec wstecz aż do 1040 r.
Precedensowa końcówka XX wieku
Pochodzące z Tatr dane dendrochronologiczne odzwierciedlają historię klimatu Europy Wschodniej. Z badań wyłaniają się trzy zimne fazy - w okolicach roku 1150 i 1400, a także w XIX w. W pierwszej połowie XII w. i w okresie od XV w. do ok. 1780 r. nastąpiło z kolei ocieplenie, z łagodnymi, wiosennymi warunkami.
Precedensem na przestrzeni całego tysiąclecia jest ocieplenie klimatu postępujące w drugiej połowie XX w. - w badanym okresie nigdy nie było tak duże.
Choroby, wojny i migracje w chłodzie
Interdyscyplinarny zespół, który prowadził te badania, na analizie dendrochronologicznej nie poprzestał. Porównał wyodrębnione fazy klimatyczne z wydarzeniami historycznymi. Okazało się, że pewne tendencje dokładnie odpowiadają określonym fazom.
Epidemie dżumy, konflikty polityczne i ruchy migracyjne często przypadały w okresach ochłodzenia. Powiązane ze zmianami klimatu wydają się być także migracje ludności.
Przykłady? "Czarna śmierć", czyli epidemia dżumy w połowie XIV w., wojna trzydziestoletnia (na czas której przypadło też znaczące ochłodzenie), czy wyprawa Napoleona na Moskwę w 1812 r. Według badaczy to najbardziej znaczące przykłady zależności między klimatem a kulturą.
Skomplikowane relacje
Nowe dane z Europy Środkowo-Wschodniej częściowo potwierdzają podobne obserwacje z wcześniejszych badań dendrochronologicznych materiałów. Jednak główny autor obu badań Ulf Büntgen jest ostrożny w wyciąganiu łatwych wniosków.
- Relacje między klimatem i kulturą są bardzo skomplikowane i na pewno jeszcze nie zostały wystarczająco dobrze poznane. Niemniej jednak teraz lepiej rozumiemy, że dobrze udokumentowane i starannie przeanalizowane dane dendrochronologiczne mogą zwierać znacznie więcej informacji, niż dotąd sądzono - podkreśla.
Autor: js/rs / Źródło: science daily