Podgrzybek brunatny: wygląd, występowanie, zastosowanie, podobne grzyby

● Podgrzybek brunatny (Xerocomus badius, Boletus badius) to jadalny grzyb z rodziny borowikowatych.  ● Podgrzybek brunatny jest często spotykany w polskich lasach, szczególnie pod sosnami i świerkami. ● Inne nazwy podgrzybka brunatnego, które często stosowane są zamiennie, to m.in. borowik brunatny, siniak czy zajączek. ● Borowik brunatny ma ciemnobrązowy matowy kapelusz, który z czasem jaśnieje do barwy kasztanowobrunatnej. ● Podgrzybki brunatne wykorzystywane są powszechnie do dań z grzybów, suszenia i marynowania. ● Podgrzybki brunatne podobne są m.in. do borowików szlachetnych i goryczaków żółciowych.

Podgrzybek brunatny (Xerocomus badius, Boletus badius) to popularny gatunek jadalnego grzyba z rodziny borowikowatych. Podgrzybek brunatny, nazywany także m.in. podgrzybkiem jadalnym, borowikiem brunatnym, siniakiem, czarnulką, grzybem kasztanowatym i zajączkiem, zbierany jest od czerwca do listopada. Najczęściej rośnie w starych lasach pod sosnami i świerkami. Charakterystyczne dla podgrzybka brunatnego oprócz jego ciemnej brązowej barwy (kapelusz) jest sinienie miąższu i rurek przy dotyku. Borowiki brunatne mają łagodny smak i wykorzystywane są do gotowania, duszenia, smażenia, marynowania i suszenia. 

>> Sprawdź też: Kiedy na grzyby? Kalendarz grzybiarza, sezon na grzybobranie

Grzyb podgrzybek brunatny ma charakterystyczny, dobrze znany polskim grzybiarzom, wygląd:

kapelusz - u młodych podgrzybków brunatnych jest poduchowaty i półkolisty, z czasem staje się bardziej płaski. Kapelusze siniaków osiągają ok. 5-15 cm średnicy i mają brązową barwę - od kasztanowej przez czerwonobrunatną po oliwkowobrązową. Młode podgrzybki mają bardzo ciemny, prawie czarny, odcień brązu, z czasem ich kapelusze jaśnieją. Powierzchnia kapelusza podgrzybka brunatnego jest matowa i sucha, a w wilgotne dni - lepka w dotyku;

rurki - jasne, żółtawe, oliwkowozielone, sinieją przy dotyku;

trzon borowika brunatnego osiąga ok. 5-12 cm i grubość maksymalnie ok. 5 cm; Może mieć różne kształty, ale najczęściej jest walcowaty lub wybrzuszony i zgięty. Trzon podgrzybka brunatnego ma żółtobrunatny kolor;

miąższ - miękki i delikatny o białej lub żółtej barwie, pod samym kapeluszem ma czerwonawy odcień. Przy uszkodzeniu sinieje, stąd obiegowa nazwa używana do określania podgrzybków brunatnych - siniak. Ma słaby zapach i delikatny, łagodny smak.

Borowik brunatny, czyli podgrzybek brunatny, rośnie w całej Polsce. To pospolity grzyb, jeden z najpopularniejszych gatunków grzybów jadalnych w naszym kraju. Rośnie w lasach liściastych i iglastych, szczególnie upodobał sobie stare świerki i sosny. Podgrzybki brunatne rosną przy pniach, na ziemi, w mchu w grupach po kilka egzemplarzy.

Jest kilka gatunków grzybów, z którymi można pomylić podgrzybka brunatnego. Podobny jest m.in. do:

- podgrzybka obciętozarodnikowego (Xerocomellus porosporus) - szczególnie w przypadku młodych okazów, ponieważ starsze podgrzybki obciętozarodnikowe mają charakterystycznie popękane kapelusze;

- goryczaka żółciowego (Tylopilus felleus) to niejadalny grzyb o bardzo gorzkim smaku, co łatwo pozwala rozróżnić te dwa gatunki. Nie jest trujący, ale jego smak dyskwalifikuje goryczaka żółciowego jako grzyba jadalnego;

- piaskowca kasztanowego (Gyroporus castaneus) - różnią się tym, że trzon piaskowca kasztanowego jest pusty i jego miąższ nie sinieje przy uszkodzeniu. 

- borowika szlachetnego (Boletus edulis) i borowika sosnowego (Boletus pinophilus), które różnią się od borowika przede wszystkim  siateczką oraz tym, że nie sinieją przy ucisku.

Grzyb siniak jest jadalny. Popularny jest szczególnie podgrzybek suszony, ponieważ dobrze się przechowuje i można go z powodzeniem wykorzystywać przez cały rok do przyrządzania farszów, zup czy sosów (cena suszonych podgrzybków uzależniona jest m.in. od tego, czy kupujemy grzyby wraz z główkami, czy krajankę. Znaczenie ma także wybrana gramatura. Za 20 gramów zapłacimy ok. 10 zł). Marynowane podgrzybki brunatne także znajdują uznanie u amatorów grzybów. Borowików brunatnych nie należy jeść na surowo - w tej formie podgrzybek brunatny jest niestrawny i powoduje problemy żołądkowo-jelitowe.

Uwaga: Nie należy zbierać podgrzybków brunatnych rosnących wzdłuż szos, ponieważ kumulują metale ciężkie, w tym radioaktywny cez.