Kurkuma - właściwości, działanie, zastosowanie i picie kurkumy

● Kurkuma jest rośliną jadalną (kłącze), pochodzącą z Azji Południowej. ● Kurkuma znajduje zastosowanie w kuchni, medycynie naturalnej i kosmetyce. ● Składnikami aktywnymi kurkumy są m.in. kurkumina, olejek eteryczny (turmeron) oraz barwniki (kurkuminoidy).  ● Połączenie kurkuminy z piperyną wzmacnia wchłanianie kurkuminy nawet o 2 tys. proc. ● Korzyści z właściwości kurkumy można osiągnąć poprzez spożywanie jej przez długi czas. ● W szeregu badań udowodniono, że kurkuma działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwzapalnie, przeciwnowotworowo, przeciwutleniająco i antyseptycznie. Ma pozytywny wpływ na układ krążenia, nerki i trawienie.  ● Swoje lecznicze właściwości kurkuma zawdzięcza m.in. kurkuminie, polifenolowi, który zawiera.

Kurkumę, jako przyprawę, uzyskuje się z rośliny o łacińskiej nazwie Curcuma longa, należącej do tej samej rodziny co imbir - Zingiberaceae. Pochodzi z południowej Azji. Kurkuma osiąga jeden metr wysokości, ma długie, podłużne liście. Jadalną częścią rośliny są jej kłącza, które mogą osiągać od 2,5 do 7 cm długości i ok. 2,5 cm średnicy. Po ususzeniu są proszkowane. Kurkuma ma charakterystyczny gorzko-słodki smak, idealnie komponujący się z daniami kuchni indyjskiej. Kurkumę nazywa się również „indyjskim szafranem” ze względu na jej charakterystyczny intensywnie żółty kolor. 

Obecnie na świecie rozpoznaje się 133 różne rodzaje kurkumy. Kurkuma lubi wilgoć i ciepło, rośnie w temperaturze od 20 do 30 st. Celsjusza, dlatego uprawia się ją w tropikach. Większość światowej produkcji kurkumy odbywa się w Indiach. Tam też spożywa się aż 80 proc. uzyskanej przyprawy.

Kurkuma w Azji znajduje zastosowanie nie tylko jako przyprawa, ale jest też stosowana leczniczo. Stosowana jest w medycynie naturalnej od prawie 4 tys. lat, ale także współczesna medycyna wykorzystuje jej liczne prozdrowotne właściwości, dobrze udokumentowane w pracach naukowych. W ciągu samych ostatnich 25 lat powstało ponad 300 naukowych publikacji dotyczących jej dobroczynnego wpływu na zdrowie.

Kurkuma zawiera ponad 100 różnych składników. Głównymi składnikami korzenia są olejek eteryczny, który zawiera odpowiadający za jej aromat turmeron, polifenol kurkumina oraz barwniki - kurkuminoidy. Kurkuminoidy są naturalnymi przeciwutleniaczami. Kurkuma jest też dobrym źródłem kwasu tłuszczowego omega-3 i kwasu α-linolenowego.

W 100 g kurkumy znajduje się:  - 10 g tłuszczu całkowitego, - 3 g tłuszczów nasyconych, - 0,2 g wapnia, - 0,26 g fosforu, - 10 mg sodu, - 2500 mg potasu, - 47,5 mg żelaza, - 0,9 mg tiaminy, - 0,19 mg ryboflawiny, - 4,8 mg niacyny, - 50 mg kwasu askorbinowego, - 69,9 g węglowodanów ogółem, - 21 g błonnika pokarmowego, - 3 g cukrów, - 8 g białka. 

Kurkumina, olejek eteryczny i kurkuminoidy, które zawiera kurkuma, znajdują zastosowanie w farmakologii i medycynie naturalnej.

Kurkumina jest najprawdopodobniej najbardziej aktywnym składnikiem kurkumy. Jest polifenolem, który jest silnym przeciwutleniaczem o właściwościach m.in. przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych. Kurkumina nie jest zbyt dobrze wchłaniana przez organizm, dlatego warto ją łączyć z innym bioaktywnym składnikiem - piperyną (znajduje się w pieprzu).

Połączenie kurkumy z czarnym pieprzem może wzmocnić jej działanie. Bioaktywny składnik piperyny, zawarty w czarnym pieprzu, to alkaloid. Piperyna może łagodzić mdłości, bóle głowy, problemy trawienne. Podobnie jak kurkumina działa przeciwzapalnie. Piperyna zwiększa wchłanianie kurkuminy aż o 2 tys. proc., dlatego pijąc kurkumę, warto dodawać do naparu czarny pieprz. W badaniu z 2013 roku, przeprowadzonym w Stanach Zjednoczonych, odkryto, że takie działanie ma połączenie 20 mg piperyny z 2 g kurkuminy.

Właściwości kurkumy wykorzystywane są naturalnej medycynie od ponad 4 tys. lat. Stosuje się ją m.in. w Ajurwedzie, medycynie chińskiej, japońskiej i egipskiej. Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, antygrzybiczo, przeciwnowotworowo, wzmacniająco, antypasożytniczo, poprawia trawienie, łagodzi artretyzm. Kurkuma ma również właściwości antyseptyczne, pasta z kurkumy stosowana jest na skaleczenia, oparzenia oraz jako środek przeciwbakteryjny. Ponieważ ma właściwości wzmacniające apetyt, jest również stosowana w leczeniu anoreksji i zaburzeń żywieniowych.

Uważa się również, że kurkuma ma pozytywny wpływ na kondycję skóry, działając rozjaśniająco i chroniąc przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym.

W medycynie ajurwedyjskiej kurkumę stosuje się do leczenia chorób dróg oddechowych, w tym astmy, alergii, kaszlu, kataru, zapalenia zatok i chorób oskrzeli, oraz do leczenia reumatyzmu i ran cukrzycowych. W Chinach używa się kurkumy do leczenia bólu brzucha. Poza tym właściwości kurkumy mają zastosowanie w leczeniu obrzęków, problemów trawiennych oraz bólu gardła. 

Kurkuma ma działanie m.in. przeciwzapalne, żółciopędne, przeciwbakteryjne i wiatropędne. Badania z 1988 roku potwierdziły pozytywne działanie kurkumy w leczeniu takich schorzeń jak:  - reumatoidalne zapalenie stawów, - przewlekłe zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka, - zapalenie spojówek, - rak skóry, - ospa wietrzna, - gojenie się ran, - infekcje dróg moczowych, - dolegliwości wątroby. Kurkuma przyspiesza też gojenie się ran, zmniejsza wzdęcia i inne problemy trawienne. W leczeniu niestrawności zaleca się spożywanie 1,3–3,0 g korzenia kurkumy. Ma również korzystny wpływ na łagodzenie bólu menstruacyjnego i bólu brzucha innego pochodzenia. Kurkumę stosuje się także w chorobach jelit oraz wrzodach żołądka.

Napar z kurkumy przygotowujemy z kurkumy w proszku lub ze startego korzenia świeżej rośliny. Aby przygotować napar z kurkumy:

zagotuj litr wody,

dodaj jedną lub dwie łyżeczki kurkumy (w preferowanej postaci),

gotuj przez 10 minut,

przecedź i pozostaw do ostygnięcia na pięć minut.

Pij kurkumę dwa razy dziennie, po jednej filiżance. Do naparu możesz dodać miód, imbir, łyżkę oleju kokosowego lub masła (tłuszcz wspomaga wchłanianie), czarny pieprz (zawiera piperynę, wspomagającą przyswajanie kurkuminy), cytrynę. Możesz też dodać kurkumę do mleka, uzyskasz w ten sposób tzw. złote mleko.

Kurkumę można pić i stosować w innej formie bez obaw. Do tej pory nie odnotowano żadnych skutków ubocznych stosowania kurkumy ani negatywnych interakcji z lekami. Uważa się, że nie jest szkodliwa nawet w wysokich dawkach. W badaniach przeprowadzonych w 2003 roku nie zaobserwowano też, aby kurkuma szkodziła na nerki, wątrobę czy ciśnienie krwi.

Kurkumę dodaje się do pikantnych i słodkich potraw. To ona nadaje curry charakterystyczny żółty kolor i smak, dlatego znajduje się w składzie gotowych mieszanek przypraw curry. To ona odpowiada za smak i kolor curry. Jako przyprawa jest jednym z głównych składników dań kuchni południowoazjatyckiej i bliskowschodniej. Używa się jej też jako naturalnego barwnika spożywczego, m.in. w maśle i serach. Dodaje się ją do ryżu i rosołu, by nadać im żółty kolor. 

ZOBACZ TEŻ >> Domowe sposoby na przeziębienie - co pomoże na ból gardła, chrypę, kaszel i katar? Bibliografia: Prasad S, Aggarwal BB. Turmeric, the Golden Spice: From Traditional Medicine to Modern Medicine. Benzie IFF, Wachtel-Galor S. CRC Press/Taylor & Francis: 2011; Gupta SC, Patchva S, Aggarwal BB. Therapeutic roles of curcumin: lessons learned from clinical trials. AAPS J. 2013