Gorzki posmak wielkiego zwycięstwa. Wybory w Wielkiej Brytanii w liczbach

Według ostatecznego podziału, po przeliczeniu niemal wszystkich głosów oddanych w czwartkowych wyborach, Partia Pracy będzie mieć co najmniej 412 mandatów w Izbie Gmin.

To ich drugi najlepszy wynik w historii, po tym z 1997 roku, gdy pod wodzą Tony’ego Blaira triumfalnie wracali do władzy po 18 latach. Teraz obsadzą ponad 63 procent miejsc w Izbie Gmin.

To może sugerować, że laburzyści otrzymali bardzo mocny mandat od wyborców, tymczasem tak nie jest, ponieważ wysoka liczba i wysoki odsetek miejsc to przede wszystkim efekt ordynacji większościowej z jednomandatowymi okręgami wyborczymi, na której Partia Pracy tym razem wyraźnie skorzystała.

Partia Pracy dostała 33,8 procent głosów, co jest najniższym odsetkiem głosów uzyskanym przez jakąkolwiek zwycięską partię w wyborach do Izby Gmin. Ponieważ w przedwyborczych sondażach poparcie dla laburzystów stale oscylowało wokół 40 proc. wskazuje to, że w ostatnich dniach mogło spaść o kilka punktów proc.

Ich odsetek głosów jest o prawie 10 punktów procentowych niższy niż było to w przypadku wyborów z 1997 roku i również o prawie 10 proc. niższy niż pięć lat temu uzyskała Partia Konserwatywna pod wodzą Borisa Johnsona. Ale to także mniej niż w 2017 roku zdobyła Partia Pracy, przegrywając wybory, gdy jej liderem był radykalny socjalista Jeremy Corbyn.

Na dodatek frekwencja w czwartkowych wyborach wyniosła tylko 59,9 proc., czyli była najniższa od 2001 roku. Stosunkowo niskie poparcie i niska frekwencja składają się na to, że na laburzystów zagłosowało niespełna 9,7 miliona wyborców – to wyraźnie mniej niż nie tylko w 1997 roku, ale także w obu wyborach pod wodzą Corbyna, w tym tych z 2019 roku, które przełożyły się na najniższą liczbę mandatów dla laburzystów od 84 lat.

Zatem liczba wyborców, którzy poparli laburzystów wcale nie jest tak duża, jak mogłoby się wydawać, a rosnący w każdych kolejnych wyborach odsetek poparcia dla mniejszych partii wskazuje, że Brytyjczycy są coraz mniej stali w swoich preferencjach politycznych.

Jeśli rząd Starmera nie będzie w oczach części wyborców spełniał pokładanych w nim nadziei, ci mogą szybko go porzucić. I to przerzucając swoje poparcie w dwie strony – część na lewo, zwłaszcza do Partii Zielonych, ale część z poprzemysłowych okręgów północnej i środkowej Anglii, gdzie było duże poparcie dla brexitu, na prawicowo-populistyczną partię Reform UK.

Zapowiedź tego zagrożenia można było dostrzec już w tych wyborach. Dwoje członków laburzystowskiego gabinetu cieni niespodziewanie straciło mandaty – Thangam Debbonaire w jednym z okręgów w Bristolu na rzecz Partii Zielonych oraz Jonathan Ashford w Leicester na rzecz kandydata niezależnego, który występował z propalestyńskim programem.

Blisko przegranej z innym niezależnym propalestyńskim kandydatem był też kolejny kluczowy członek gabinetu cieni Wes Streeting w Ilford w Londynie. Do tego jeszcze dochodzi prestiżowa porażka kandydata laburzystów z ich byłym liderem Corbynem, który w innym londyńskim okręgu, Islington North, startował jako kandydat niezależny.

Zwraca uwagę, że w okręgach z dużym odsetkiem muzułmanów laburzyści wygrali, ale z wyraźnie mniejszym poparciem niż można byłoby się spodziewać. To potwierdza, że muzułmanie, którzy do tej pory zdecydowanie popierali laburzystów, zaczęli się od nich odwracać w związku z nazbyt proizraelskim, ich zdaniem, stanowiskiem Starmera w sprawie wojny miedzy Izraelem a Hamasem.

Obecnie znane są wyniki z 649 spośród 650 okręgów wyborczych. Drugie miejsce po laburzystach zajęła rządząca do czwartku Partia Konserwatywna. Jej 121 mandatów to trzy razy mniej niż w poprzednich wyborach i najsłabszy wynik w historii. Dotychczas najgorszym wynikiem było 131 mandatów w 1906 roku. Ostatnie przedwyborcze prognozy sugerowały, że konserwatyści mogą mieć nawet mniej niż sto mandatów i zostać wyprzedzeni przez Liberalnych Demokratów. Ci wprawdzie nie wyprzedzili konserwatystów, ale i tak są bardzo zadowoleni, bo 71 mandatów to aż o 60 więcej niż zdobyli pięć lat temu, a zarazem najlepszy rezultat w historii.

Czwartą co do wielkości frakcją w Izbie Gmin będzie Szkocka Partia Narodowa (SNP), dla której wybory okazały się całkowitą katastrofą. SNP zdobyła tylko 9 z 57 przypadających Szkocji mandatów (choć zapewne też wygra w tym nierozstrzygniętym jeszcze okręgu), podczas gdy w 2019 roku wygrała w 48 spośród ówczesnych 59 szkockich okręgów. Utrata tak dużej liczby mandatów, przeważnie na rzecz Partii Pracy, poważnie podważy argumenty SNP na rzecz nowego referendum niepodległościowego w Szkocji.

Pięć miejsc w Izbie Gmin będzie mieć prawicowo-populistyczna partia Reform UK, której liderem jest Nigel Farage, przez lata agitujący na rzecz wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE. Choć partia ta zdobyła procentowo trzeci najlepszy wynik (4,1 mln głosów, 14,3 procent poparcia), to przez jednomandatowy system wyborczy w Izbie Gmin będzie miała o wiele mniej mandatów niż czwarci Liberalni Demokraci (3,5 mln głosów, 12,2 procent poparcia).

Do tej pory Reform UK miała tylko jednego posła i to takiego, który został wybrany z listy Partii Konserwatywnej, a dopiero potem zmienił przynależność partyjną.

Po cztery mandaty zdobyły Partia Zielonych (wzrost o trzy) oraz walijska proniepodległościowa Plaid Cymru (bez zmian), a sześć kandydaci niezależni, co jest największą ich liczbą w historii. Spośród 18 mandatów przypadających Irlandii Północnej, siedem zdobyła republikańska partia Sinn Fein, choć jej politycy i tak ich nie obejmują, pięć – Demokratyczna Partia Unionistów (DUP), dwa – Socjaldemokratyczna Partia Pracy (SDLP), a po jednym Sojusz, Partia Unionistów Ulsteru (UUP) i Tradycyjny Głos Unionistów (TUV).