Do wymiany więźniów między Rosją, Białorusią i krajami zachodnimi doszło w stolicy Turcji, Ankarze. Uczestniczyła w niej także Polska, która uwolniła agenta rosyjskiego wywiadu wojskowego GRU Pawła Rubcowa. Wolność odzyskali między innymi przetrzymywani w Rosji Evan Gershkovich, Paul Whelan, Ilja Jaszyn i Władimir Kara-Murza. Do Rosji wróci skazany w Niemczech za morderstwo pułkownik FSB Wadim Krasikow, a do Niemiec przetrzymywany na Białorusi Rico Krieger. Wymiana obejmująca 24 więźniów odsiadujących wyroki w siedmiu krajach jest największą od czasu zimnej wojny - przekazał doradca ds. bezpieczeństwa w Białym Domu Jake Sullivan. W wymianie uczestniczyło też dwoje dzieci niebędących więźniami, których tożsamość jest chroniona - pisze Reuters.
Z moskiewskiego lotniska Wnukowo wyleciały w czwartek do Ankary dwa rosyjskie samoloty rządowe Tu-204-300, z bazy NATO Ramstein w Niemczech - Lockheed C-1301-30 Hercules sił powietrznych USA, a z Oslo w Norwegii - komercyjny samolot Dassault Falcon 7X. Jak wieczorem tego przekazały tureckie media, więźniowie w sumie przylecieli siedmioma samolotami z różnych miejsc.
Po godz. 15. dwa rosyjskie samoloty w serwisach lotniczych były już widoczne na płycie lotniska w stolicy Turcji. W tym samym czasie turecki wywiad (MIT) potwierdził w Ankarze w krótkim komunikacie, że będzie koordynował tego dnia "dużą wymianę więźniów" - podał Reuters.
Agencja zacytowała też po godz. 16. komunikat kancelaria prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana, która przekazała, że w wymianie uczestniczyli więźniowie z USA, Niemiec, Polski, Słowenii, Norwegii, Rosji i Białorusi.
Urząd Erdogana potwierdził, że wolność odzyskał dziś korespondent amerykańskiego dziennika "The Wall Street Journal" Evan Gershkovich, skazany w Rosji na 16 lat więzienia za rzekome szpiegostwo i były żołnierz Paul Whelan mający cztery obywatelstwa (amerykańskie, kanadyjskie, brytyjskie i irlandzkie), również skazany w Rosji na 16 lat.
Według "The Wall Street Journal", Gershkovich po godz. 17. przechodził badania lekarskie. Joe Biden po godz. 18. w Polsce (12. w Waszyngtonie) przekazał, że on i inni uwolnieni Amerykanie w kolejnych godzinach mieli wylecieć do USA.
Wśród wymienionych w komunikacie Ankary jest także Rico Krieger, Niemiec skazany na Białorusi na karę śmierć i ułaskawiony następnie przez Alaksandra Łukaszenkę, Ilja Jaszyn - przebywający dotychczas w kolonii karnej, jeden z najbardziej znanych opozycjonistów w Rosji, oraz pułkownik rosyjskiej FSB Wadim Krasikow odsiadujący w niemieckim więzieniu wyrok dożywocia za zabójstwo czeczeńskiego dowódcy w Berlinie w 2019 roku.
Do Rosji - podobnie jak Krasikow - wróci też Roman Selezniew - skazany w USA w dwóch procesach na 41 lat więzienia haker, którego przestępcza działalność doprowadziła do straty 169 milionów dolarów przez obywateli USA.
Komunikat Białego Domu
Po godzinie 17.30 w Polsce (11.30 w Waszyngtonie) doradca ds. bezpieczeństwa w Białym Domu Jake Sullivan potwierdził, że w wymianie uczestniczyło m.in. trzech obywateli USA, jedna osoba żyjąca na stałe w USA, obywatele Niemiec, a także siedmioro więźniów politycznych przetrzymywanych w Rosji.
Amerykanie potwierdzili, że uwolniony został rosyjski opozycjonista Władimir Kara-Murza.
Zgodnie z komunikatem uwolniona została także m.in. mająca podwójne obywatelstwo - rosyjskie i amerykańskie - Ałsu Kurmaszewa, aresztowana w Rosji dziennikarka Radia Swoboda. Rosję opuści także 71-letni Oleg Orłow, rosyjski obrońca praw człowieka, skazany na 2,5 roku więzienia, jeden z twórców i współprzewodniczący zdelegalizowanej przez władze zasłużonej organizacji pozarządowej Stowarzyszenie Memoriał.
Do Niemiec trafi również Aleksandra Skoczylenko, 33-letnia rosyjska artystka skazana w 2023 roku na siedem lat więzienia za to, że w jednym z supermarketów zamieniła etykiety z ceną towaru na kartki z apelem o zakończenie wojny w Ukrainie.
Uwolnieni zostali także skazani w Rosji na kilkuletnie wyroki więzienia współpracownicy zmarłego w rosyjskiej kolonii karnej opozycjonisty Aleksieja Nawalnego - Lilia Chanyszewa, Ksenia Fadejewa oraz Wadym Ostanin.
Jak podsumowali w komunikacie - z więzień zwolniono 16 osób, w zamian za osiem osób, które wrócą do Rosji zwolnionych z zakładów karnych w USA, Niemczech, Polsce, Słowenii i Norwegii.
Sullivan dodał, że była to największa wymiana więźniów, w której uczestniczył Waszyngton i Moskwa, od czasu zimnej wojny.
W sumie w wymianie uczestniczyło 24 więźniów z siedmiu krajów oraz dwoje dzieci. Jak przekazały tureckie władze, 10 osób, w tym dwie osoby nieletnie, relokowano do Rosji, 13 do Niemiec, trzy do USA. Objęto wymianą osoby z więzień w USA, Niemczech, Polsce, Słowenii, Norwegii, Rosji i Białorusi.
Reuters, przedstawiając listę nazwisk więźniów uczestniczących w wymianie (z powołaniem na Biały Dom jako źródło informacji), wskazał, że w Polsce uwolniono Pawła Rubcowa.
Jak przypomniał wcześniej w czwartek niezależny rosyjski portal Insider, Rubcow - agent wywiadu wojskowego GRU - został zatrzymany na granicy polsko-ukraińskiej 27 lutego 2022 roku, trzy dni po rosyjskiej pełnoskalowej inwazji. Podawał się za hiszpańskiego dziennikarza i używał nazwiska Pablo Gonzales. Miał wykorzystywać status dziennikarza do zbierania informacji w Ukrainie dla rosyjskich służb specjalnych, jego celem było też zdobycie zaufania rosyjskich opozycjonistów.
Po zatrzymaniu - według portalu Insider - na znalezionych u niego nośnikach danych zidentyfikowano szczegółowe raporty o działaniach Żanny Niemcowej i osób z jej otoczenia. Podający się za dziennikarza Rubcow interesował się w szczególności uczestnikami letniej szkoły dziennikarstwa z Ukrainy i Stanów Zjednoczonych - podaje Insider.
Żanna Niemcowa jest dziennikarką, córką zabitego w 2015 roku Borysa Niemcowa, jednego z przywódców opozycji antykremlowskiej. Żyje na emigracji.
Według Reutersa powołującego się na "źródło znające sprawę" wymiany więźniów - uczestniczyło w niej również dwoje dzieci, które więzione nie były. Ich tożsamość jest chroniona.
Jedna wcześniejsza wymiana
Wcześniej niezależny rosyjski kanał Meduza podał, że do jednego etapu wymiany doszło już wcześniej niż w Ankarze. W Królewcu wydano Rosji dwoje Rosjan skazanych w Słowenii za szpiegostwo, Artioma i Annę Dulcewych, którzy używali nazwisk Ludwig Gisch i Maria Rosa Mayer Munos.
W środę o tym, że w najbliższym czasie może dojść do wymiany więźniów z udziałem m.in. Rosji, USA, Niemiec i Białorusi, poinformował portal nadającej w krajach bałkańskich telewizji N1, powołując się na anonimowe źródła.
Źródło: PAP, Reuters, BBC, CNN