|

O księciu z bajki, która źle się skończyła. Prawdziwe przyczyny sporu o Kaszmir

Wojsko w Kaszmirze pod koniec kwietnia 2025 roku.
Wojsko w Kaszmirze pod koniec kwietnia 2025 roku.
Źródło: PAP/EPA
Spór Indii i Pakistanu grozi światu atomowym konfliktem o niewidzianej dotąd skali. A źródłem tego sporu pozostaje Kaszmir, ukryta wśród ośnieżonych szczytów bajecznie piękna kotlina. O co jednak chodzi w tym konflikcie? I w jaki sposób lokalny książę Kaszmiru dekady temu stworzył problem, który dziś może wywołać wymianę nuklearnych ciosów?Artykuł dostępny w subskrypcji

Wydaje się, że spór Indii i Pakistanu trwa od zawsze. Te dwa ogromne azjatyckie państwa mające broń atomową, stoczyły już kilka wojen i regularnie stają na skraju kolejnej. Najczęściej z powodu ataków terrorystycznych w Indiach, o których przeprowadzanie państwo to oskarża Pakistan. Takich jak w 2008 roku na hotel w Mumbaju, w którym zginęło 166 osób, a około 300 zostało rannych. Albo jak niedawny, 22 kwietnia 2025 r. w Pahalgam w indyjskim Kaszmirze, w wyniku którego zginęło 26 osób. A przecież Indie i Pakistan jeszcze 80 lat temu były jedną brytyjską kolonią, znaną jako Indie Brytyjskie.

Skąd więc ta wrogość? Jakie są prawdziwe przyczyny konfliktu Indii i Pakistanu? I jak Kaszmir, kraina ukryta w górskich dolinach, znalazł się w jego centrum?

Indie i Pakistan - historia

Konflikt Indii i Pakistanu ma swoje źródła głównie w kolonialnej przeszłości regionu. Warto bowiem pamiętać, że historycznie żadne z tych państw nigdy wcześniej nie istniało. Indie stworzyły odrębną cywilizację, dumną z liczącej tysiące lat historii, jednak nigdy nie tworzyły jednego państwa obejmującego terytorium współczesnych Indii. Choć bywały okresy, w których dominujące na Półwyspie Indyjskim mocarstwa kontrolowały jego zdecydowaną większość - jak Sułtanat Delhijski w XIV wieku czy Państwo Wielkich Mogołów w wieku XVII - były to twory krótkotrwałe, szybko rozpadające się pod ciężarem wewnętrznych różnic. Przez większość czasu obszar dzisiejszych Indii składał się zaś z setek mniejszych i większych państw o ogromnym zróżnicowaniu pod względem etnicznym, kulturowym i językowym. Indii, jakie dziś znamy, nie było.

Tym bardziej nie istniał w przeszłości Pakistan. Jego obecne terytorium w różnych okresach historycznych stanowiło część Afganistanu, Persji lub państw z Półwyspu Indyjskiego, a zwykle było po prostu terenem ścierania się tych potęg. Fakt, że Pakistan nigdy wcześniej nie istniał jako jedna całość, na swój sposób zakodowany został nawet w jego nazwie. Słowo "Pakistan", pierwotnie "Pakstan", utworzone bowiem zostało od pierwszych liter czterech z wchodzących w jego skład odrębnych terytoriów: Pendżabu, Afganu (dziś nazywany Chajber Pasztunchwa), Kaszmiru i Sindhu, oraz końcówki "-stan" wziętej z nazwy piątego terytorium - Beludżystanu. O ile więc Indie powstały ze zjednoczenia setek małych państw, o tyle Pakistan z połączenia pięciu głównych, bardzo odmiennych od siebie etnicznie i kulturowo krain.

Zjednoczenie to, początkowo w jeden organizm państwowy, było efektem kolonialnego podboju Brytyjczyków, którzy zdołali podbić praktycznie całą Azję Południową i jako pierwsi utworzyli tam scentralizowaną administrację. Kolonia ta, nazwana Indiami Brytyjskimi, była zdecydowanie najcenniejszą z brytyjskich zdobyczy, nazywaną perłą w koronie całego Imperium.

Czytaj także: