"Pozytywny impuls", choć "sytuacja jest w tej chwili bardzo trudna"

Porozumienie dotyczy obowiązującej już umowy o warunkach wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE i nie ma bezpośredniego związku z prowadzonymi obecnie negocjacjami na temat ich przyszłych relacji. Jednak UE podkreślała, że wprowadzenie przez brytyjski rząd możliwości łamania uzgodnień z umowy rozwodowej jest łamaniem prawa międzynarodowego i poważną przeszkodą do zawarcia przyszłej umowy handlowej.

"Po intensywnych i konstruktywnych pracach prowadzonych w ostatnich tygodniach przez UE i Wielką Brytanię, obaj współprzewodniczący mogą teraz ogłosić swoją zgodę co do zasady we wszystkich kwestiach, w szczególności w odniesieniu do protokołu w sprawie Irlandii i Irlandii Północnej" - napisali we wspólnym oświadczeniu brytyjski minister bez teki Michael Gove i wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Marosz Szefczovicz. Jak podkreślono, porozumienie to będzie obowiązywać niezależnie od tego, czy uda się zawrzeć umowę handlową, czy też nie.

Na mocy protokołu w sprawie Irlandii Północnej - stanowiącego część umowy o wystąpieniu od Wielkiej Brytanii z UE - po upływie wraz z końcem 2020 r. okresu przejściowego po brexicie, nie będzie kontroli na granicy między Irlandią Północną a Irlandią, a brytyjska prowincja nadal będzie egzekwować unijne przepisy dotyczące ceł w obrocie towarami. Oznacza to, że aby spełnić wymogi UE, konieczne będą pewne kontrole niektórych towarów wysyłanych do Irlandii Północnej z Wielkiej Brytanii (tj. Anglii, Szkocji i Walii).

Brytyjski rząd, obawiając się, że faktyczne powstanie granicy celnej na Morzu Irlandzkim mogłoby podważać integralność terytorialną kraju, wprowadził w projekcie ustawy o rynku wewnętrznym zapisy pozwalające ministrom - w przypadku braku porozumienia handlowego - uchylić postanowienia protokołu w sprawie Irlandii Północnej. Np. na mocy umowy rozwodowej przedsiębiorstwa transportujące towary z Wielkiej Brytanii do Irlandii Północnej musiałyby wypełniać formularze zgłoszeń wywozowych, ale ministrowie mogliby to uchylić. Podobną możliwość uchylenia zapisów miał przewidywać projekt ustawy o opodatkowaniu, którym w tym tygodniu zajmie się Izba Gmin.

Zgodnie z ustaleniami dokonanymi przez Gove'a i Szefczovicza brytyjski rząd wycofa sporne klauzule z projektu ustawy o rynku wewnętrznym i nie będzie ich wprowadzał do projektu ustawy o opodatkowaniu.

Kontrowersyjne zapisy do projektu ustawy przywróciła w poniedziałek wieczorem Izba Gmin. Wcześniej usunęła je Izba Lordów. Tam też znów trafi projekt ustawy o rynku wewnętrznym.

W poniedziałek po południu brytyjski rząd wskazał, że mógłby usunąć z projektu ustawy sporne zapisy, jeśli w negocjacjach z UE będzie postęp, jednak po przeprowadzonej później rozmowie telefonicznej premiera Borisa Johnsona z przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen poinformowano, że nie ma obecnie warunków do porozumienia.

Do zapowiedzi usunięcia zapisów doszło we wtorkowe popołudnie. Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Marosz Szefczovicz z zadowoleniem przyjął tę deklarację. - Będziemy nadal uważnie śledzić tę sprawę i dopilnujemy, aby sporne postanowienia zostały skutecznie wycofane - powiedział Szefczovicz na konferencji prasowej. - Mam nadzieję, że stworzy to pozytywny impuls dla dyskusji nad umową o wolnym handlu - stwierdził.

Dodał, że otwarte kwestie dotyczące ewentualnego porozumienia handlowego z Wielką Brytanią zostaną poruszone podczas spotkania przewodniczącego Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen z premierem Wielkiej Brytanii Borisem Johnsonem w Brukseli w najbliższych dniach. - Mam nadzieję, że może to zapewnić pewien pozytywny impuls niezbędny do wzbudzenia zaufania oraz umożliwić postęp w szerszym kontekście przyszłych negocjacji - powiedział z kolei irlandzki minister spraw zagranicznych Simon Coveney.

Porozumienie to jest odrębne od szerszych rozmów handlowych, w ramach których nie znaleziono jeszcze rozwiązania. Umowa usuwa jednak to, co było głównym punktem spornym między Wielką Brytanią a UE.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE >>>

Wcześniej we wtorek brytyjski premier Boris Johnson mówił, że "sytuacja jest w tej chwili bardzo trudna". Podczas wizyty w jednej z placówek służby zdrowia, gdzie zaczęły się we wtorek szczepienia przeciw koronawirusowi, szef rządu stwierdził, że "trzeba być optymistą". - Trzeba wierzyć, że istnieje siła rozumu. Zobaczymy, dokąd dojdziemy w ciągu najbliższych dwóch dni, ale myślę, że stanowisko rządu brytyjskiego jest takie, że jesteśmy gotowi zaangażować się na każdym szczeblu, politycznym czy innym, jesteśmy gotowi spróbować wszystkiego - mówił.

Podkreślił, że zmiany nastąpią od 1 stycznia niezależnie od tego, czy porozumienie zostanie zawarte, czy też nie, i ludzie muszą się do tego przygotować. Zapewnił, że zakończenie okresu przejściowego bez porozumienia też będzie dla Wielkiej Brytanii korzystnym scenariuszem.

Główne punkty sporne w rozmowach nie zmieniają się od początku negocjacji. Są to prawa do połowu na brytyjskich wodach, równe warunki gry, czyli wspólne - w rozumieniu UE, unijne - regulacje w takich sprawach, jak prawa pracownicze, ochrona środowiska czy prawa konsumenckie, oraz to, w jaki sposób rozstrzygane będą ewentualne przyszłe spory, wynikające z umowy i jaka ma być w tym rola Trybunału Sprawiedliwości UE.

Brak porozumienia przed 31 grudnia 2020 roku, kiedy skończy się okres przejściowy po brexicie, oznacza, że od przyszłego roku handel między Wielką Brytanią a UE będzie odbywał się na ogólnych zasadach Światowej Organizacji Handlu (WTO), czyli będą mogły być stosowane cła, kwoty ilościowe i inne bariery.