Obchody 20. rocznicy zamachów na World Trade Center

Kończymy relację z obchodów 20. rocznicy zamachów z 11 września. Dziękujemy za uwagę.

Uroczystości pod Pentagonem były jedną z trzech odbywających się w sobotę z okazji 20. rocznicy zamachów 11 września. Podczas ceremonii wymieniono nazwiska wszystkich 184 ofiar zamachu w Arlington pod Waszyngtonem, pracowników Pentagonu oraz pasażerów i załogę lotu American Airlines 77 z Waszyngtonu do Los Angeles. W sobotnie popołudnie miejsce zamachu odwiedzi również prezydent USA Joe Biden.

- Ból i gniew, smutek i żal, połączony z dumą i determinacją (...) Jednej rzeczy jestem jednak pewny: dla wszystkich żołnierzy, marines, marynarzy, lotników, dla wszystkich oficerów CIA, dla wszystkich agentów FBI, policjantów i strażaków: spełniliście swój obowiązek, wasza służba miała znaczenie, wasze poświęcenie nie poszło na marne - zapewnił generał przed Pentagonem.

Generał Mark Milley, szef Kolegium Połączonych Szefów Sztabów i najwyższy rangą amerykański wojskowy stwierdził, że wraz z zakończeniem wojny w Afganistanie Ameryka zakończyła "straszny rozdział" historii po 11 września 2001. Dodał, że dla wielu uczestniczących w tych wydarzeniach jest to czas "sprzecznych emocji".

Harris: Przed nami wyzwania, których nie przewidywaliśmy 20 lat temu. Wyzwania, ale i szanse, których też może sobie nie wyobrażaliśmy.

Harris: Kiedy wspominamy tamte dni, widzimy, że duża część Amerykanów zjednoczyła się.

Harris: Jedność nie oznacza jednolitość. W 2001 roku mieliśmy różne przekonania, tak samo jak dzisiaj. Jestem przekonana, że to różnorodność jest siłą Stanów Zjednoczonych.

Harris: Pamiętamy o poświęceniu służb ratowniczych. Właśnie dzisiaj musimy popatrzeć w przeszłość i wspomnieć ten dzień z myślą o naszych dzieciach, wnukach. Z tego względu musimy patrzeć w przyszłość.

Harris: Wiedzcie, że kraj o was pamięta i was wspiera. Chcemy dziś uhonorować bohaterstwo 40 pasażerów i członków załogi samolotu.

Harris: To prawdziwy zaszczyt być tu z państwem, członkami rodzin pasażerów i załogi lotu 93.

Na uroczystościach upamiętniających zamachy z 11 września w Pensylwanii przemawiała wiceprezydent USA Kamala Harris.

Rychlicki: Talibowie w Afganistanie są mądrzejsi od doświadczenia minionych lat.

Rychlicki: Głównym celem misji była likwidacja Al-Kaidy i Osamy bin Ladena.

Gościem programu specjalnego jest Rafał Rychlicki, żołnierz, który był na misji w Afganistanie.

Kraśko: To wyglądało jak początek wojny. I to był początek wojny.

Kraśko: Każdy Amerykanin wie, co robił 11 września 2001 roku, kiedy usłyszał o zamachach na WTC.

Gościem programu specjalnego w TVN24 BIS i TVN24 GO jest dziennikarz "Faktów" TVN Piotr Kraśko.

20 lat po zamachach z 11 września 2001 roku nowojorczycy nadal chorują z powodu zatrucia dymem, który po zawaleniu się World Trade Center niósł toksyczne substancje. Ponad 111 tysięcy osób objętych jest w związku z tym specjalnym programem leczenia - ujawniła agencja Associated Press.

Jak dotąd władze federalne USA wydały 11,7 miliarda dolarów na leczenie bądź rekompensaty dla osób, które zachorowały, ponieważ narażone były na działanie toksycznego dymu. To o 4,6 mld dol. więcej, niż przeznaczono na pomoc dla rodzin osób, które zginęły lub zostały ranne w zamachach - podało AP.

Brytyjska królowa Elżbieta II i premier Boris Johnson oddali w sobotę hołd ofiarom ataków terrorystycznych z 11 września. W zamachach zginęło 67 obywateli brytyjskich.

"W 20. rocznicę straszliwych ataków z 11 września 2001 r., moje myśli i modlitwy, a także mojej rodziny i całego narodu, pozostają z ofiarami, ocalałymi i rodzinami dotkniętymi tragedią, jak również z tymi, którzy jako pierwsi nieśli pomoc i z ratownikami, którzy zostali wezwani na służbę" - napisała królowa w przesłaniu do prezydenta USA Joe Bidena.

Johnson, który sam urodził się w Nowym Jorku, oświadczył, że choć zagrożenie terroryzmem pozostało, ludzie nie zgodzili się na to, by "żyć w permanentnym strachu". Powiedział, że terroryści "próbowali zniszczyć wiarę wolnych narodów wszędzie w otwarte społeczeństwa, którymi terroryści gardzą, a które my pielęgnujemy".

O 11.02 (17.02 w Polsce) burmistrz Nowego Jorku Rudy Giuliani nakazał ewakuację południowej części Manhattanu.

Bush: Pasażerowie lotu 93 byli w stanie udaremnić zamach. Wstrząsem dla zamachowców było to, że ci ludzie byli w stanie się tak zjednoczyć. Wspominajmy tych ludzi.

Bush: 20 lat temu terroryści wybrali przypadkową grupę Amerykanów, by wykorzystać ich do spektakularnego ataku terrorystycznego.

Bush: Miliony Amerykanów stanęło ramię w ramię w obronie innych obywateli. To jest Ameryka, którą znam i kocham. Wówczas Amerykanie odrzucali różnice religijne.

Bush dziękuję wszystkim zaangażowanym służbom ratunkowym po zamachu na WTC. - Cały naród jest wam wdzięczny - powiedział.

Bush: Wielu Amerykanów nie mogło zrozumieć, dlaczego wróg nienawidzi nas aż tak bardzo.

Bush przemawia na miejscu katastrofy samolotu United Airlines – lotu 93, który rozbił się w pobliżu Shanksville. Zginęło 40 osób na pokładzie, nie licząc porywaczy.

Bush: Niektórzy nie mogą pamiętać tego, co się działo. Trudno im opowiedzieć emocje, które nami targały.

Bush: Okazało się, że nasze życie zmienia się na zawsze.

W Pensylwanii przemawia George W. Bush, były prezydent USA.

Klimas-Bober: Decyzja o zawróceniu samolotu do Warszawy nastąpiła około trzy godziny po wystartowaniu. Załoga zachowała się niezwykle profesjonalnie.

Gościem programu specjalnego w TVN24 BIS i TVN24 GO jest aktorka Natalia Klimas-Bober, która była na pokładzie samolotu lecącego z Warszawy do Nowego Jorku 11 września 2001 roku.

W sobotę rano Kancelaria Prezydenta poinformowała, że Andrzej Duda złożył wieniec przed tablicą upamiętniającą ofiary zamachów terrorystycznych z 11 września 2001 roku, znajdującą się w kaplicy Pałacu Prezydenckiego.

Wpis na temat 20. rocznicy zamachów na WTC dodało Ministerstwo Spraw Zagranicznych. "11.09.2001 światem wstrząsnęła wiadomość o zamachach terrorystycznych w USA. Dziś, w 20. rocznicę, pamiętamy o ofiarach tamtych wydarzeń. Polska niezmiennie wspiera Stany Zjednoczone w walce z terroryzmem" - podkreślono na Twitterze.

Minuta ciszy na uroczystościach w Nowym Jorku. O godzinie 10.28 (16.28 w Polsce) 11 września 2001 roku północna wieża World Trade Center zawaliła się w 102 minuty po uderzeniu. Zginęło ponad 1600 osób w budynku i wokół niego.

Giuliani: Doszło by też do wielu więcej ataków, gdyby nie prezydent Bush. Moim zdaniem zbyt często pomija się jego wkład. To, że tak szybko wyprowadził kontratak. Wiem, że to ochroniło moje miasto. Po prostu to wiem.

Giuliani: To budzi po prostu zbyt wiele wspomnień. Zbyt wiele myśli wraca w mojej głowie. Ktoś skaczący z okna, ktoś ginący na moich oczach, to że sam byłem uwięziony w budynku przez 20 minut. Wtedy staram się skoncentrować na bohaterstwie jakie wtedy mogliśmy obserwować. Strażacy i policjanci uratowali tak wielu ludzi. Zginęłyby tysiące osób więcej, gdyby nie perfekcyjnie przeprowadzona akcja ratunkowa.

Rudy Giuliani, ówczesny burmistrz Nowego Jorku, w rozmowie z korespondentem "Faktów" TVN Marcinem Wroną: Przyjście tutaj jest dla mnie zawsze bardzo trudne. Prawde mówiąc unikam tego miejsca. Nawet jadąc do Waszyngtonu czy New Jersey często wybieram inną, okrężną trasę.

O godzinie 10.15 (16.15 w Polsce) 11 września 2001 roku zapadła się część gmachu Pentagonu.

Staszewski: W wieży numer 2 mieliśmy mieć spotkanie ludzi odpowiedzialnych za ewakuację wysokich budynków w Nowym Jorku. One się odbywały w pierwszy wtorek miesiąca. W przypadku września był to akurat drugi wtorek. Na szczęście w ostatniej chwili ktoś zaproponował, by przenieść to spotkanie.

Gościem programu specjalnego jest Zygmunt "Ziggy" Staszewski, honorowy komendant nowojorskiej straży pożarnej.

W TVN24 GO TRWA PROGRAM SPECJALNY. OGLĄDAJ NA ŻYWO

Szef MON Mariusz Błaszczak w 20. rocznicę terrorystycznego ataku na Nowy Jork napisał na Twitterze, że "w tę tragiczną rocznicę nasze serca są z naszymi amerykańskimi przyjaciółmi i wszystkimi, którzy stracili swoich bliskich w barbarzyńskim ataku 11 września 2001 roku". "Stoimy po waszej stronie dziś, tak jak byliśmy wtedy, 20 lat temu. Nigdy nie zapomnimy" - dodał.

O godzinie 10.03 (16.03 w Polsce) 11 września 2001 roku samolot United Airlines – lot 93 - rozbił się w pobliżu Shanksville. 40 osób na pokładzie, nie licząc porywaczy, zginęło.

Kolejna minuta ciszy na uroczystościach w Nowym Jorku. O godzinie 9.59 (15.59 w Polsce) 11 września 2001 roku południowa wieża World Trade Center zawaliła się w ciągu 10 sekund, 56 minut od uderzenia. W budynku i wokół niego zginęło ponad 800 osób.

Katarzyna Sławińska ("Fakty" TVN): Pamiętam te słynne zdjęcia, gdy prezydent George W. Bush jest w szkole, przygotowuje się do czytania dzieciom książki i nagle podchodzi do niego szef personelu Białego Domu i szepcze mu na ucho, że samolot wbił się w wieżę World Trade Center.

Bartosz Węglarczyk: Myślę, że na dłuższą metę wyborcy amerykańcy będą pilnować, żeby politycy wyznaczali sobie realne cele. Tym realnym celem musi być zapewnienie bezpieczeństwa swoim obywatelom.

O wydarzeniach sprzed dwudziestu lat opowiada także reportaż Pauliny Tomanek "Rozbite życie". Dziennikarka "Czarno na białym" dotarła do Polaków, których życie naznaczyły zamachy z 11 września. 20 lat później wciąż pamiętają każdą sekundę tego dnia - z detalami i wciąż silnymi emocjami. Uciekali z płonących wież WTC albo czekali na telefon od najbliższych, którzy w wieżach pracowali. Niektórzy miesiącami sprzątali gruzowisko po zawalonych wieżowcach, inni urodzili się kilka miesięcy po ataku, w którym zginęli ich ojcowie. W TVN24 GO reportaż dostępny jest wraz z materiałem dodatkowym.

11 września 2001 roku o godzinie 9.42 Federalna Administracja Lotnictwa USA (FAA) wstrzymała wszystkie loty nad terytorium USA. Trzy minuty później Biały Dom i Kapitol zostały ewakuowane.

Na uroczystościach w Nowym Jorku po raz kolejny rozbrzmiewa dzwon. O godzinie 9.37 (15.37 w Polsce) 11 września 2001 roku samolot American Airlines – lot 77 – uderzył w gmach Pentagonu. Zginęło 59 osób w samolocie i 125 na ziemi.

Sasnal: Interwencja wojsk USA w Afganistanie to był odwet za zamachy 11 września.

Kolejnymi gośćmi TVN24 są doktor Patrycja Sasnal, kierowniczka Biura Badań i Analiz w PISM oraz Bartosz Węglarczyk (Onet).

Urbaniak: Nigdy Amerykanie nie doświadczyli czegoś takiego.

Urbaniak: Nigdy w życiu nie było tak cicho na ulicach Nowego Jorku, jak 11 września 2001 roku.

Urbaniak o zamachach na WTC: Moja mama mnie obudziła, która odebrała telefon od znajomego, że rozpoczęła się trzecia wojna światowa. Mama błagała mnie, żebym nie wychodziła z domu.

Gościem TVN24 jest wokalistka Mika Urbaniak, mieszkanka Nowego Jorku.

Prof. Lewicki: W tym momencie USA bardzo poważnie przewartościowuje podstawy swojego funkcjonowania.

ZOBACZ WIĘCEJ: Programy specjalne i filmy dokumentalne w 20. rocznicę zamachów w USA

Cieślak: Dla USA zamachy na WTC to utrata złudzeń. Wiele krajów się łudziło, że terroryzm zorganizowany w duże operacje dotyczy tych państw, do których terrorysta ma fizyczny dostęp.

Zaborowski: Jak spojrzymy na świat dzisiaj i 20 lat temu to nie ma wątpliwości, że świat zmienił się na gorsze. Cezura ataków terrorystycznych w USA to początek końca prymatu Zachodu na świecie.

Gośćmi TVN24 są amerykanista prof. Zbigniew Lewicki, Grzegorz Cieślak z Centrum Badań nad Ryzykami Społecznymi i Gospodarczymi Collegium Civitas oraz Marcin Zaborowski z "Res Publica Nowa".

W Nowym Jorku na Manhattanie trwa odczytywanie nazwisk ofiar.

Małgorzata Zawadka opowiada w TVN24 o wywiadach, które przeprowadziła ze strażakami biorącymi udział w akcji ratunkowej po zamachach na WTC.

Zawadka: Najgorsza była świadomość, że trzeba było nadawać, a tam umierają ludzie.

Zawadka: Manhattan błyskawicznie został zamknięty. Widziałam dym, który unosił się po wieżach.

Zawadka: Najpierw zadzwonił do mnie Tomasz Lis z "Faktów" TVN. Na początku myślałam, że to jakiś żart, a potem okazało się, że to prawda.

Zawadka: 11 września to był pierwszy dzień szkoły w Nowym Jorku. To miał być fajny dzień.

Gościem TVN24 jest Małgorzata Zawadka, korespondentka polskich mediów, która relacjonowała przebieg zamachów z 11 września.

Na uroczystościach występuje amerykański piosenkarz Bruce Springsteen, który wykonuje utwór "I'll see you in my dreams".

Na uroczystościach w Nowym Jorku rozbrzmiewa dzwon. O godzinie 9.03 (15.03 w Polsce) 11 września 2001 roku samolot United Airlines – lot 175 - wbił się w południową wieżę World Trade Center.

Marcin Wrona o zamachach na WTC: To jest dzień, który zmienił Amerykę i cały świat.

We wpisie na Twitterze do zamachów na WTC odniósł się premier Mateusz Morawiecki. "11 września nie był tylko atakiem na Stany Zjednoczone. Tragedia WTC zraniła nas wszystkich. 20 lat później przeciwstawienie się terrorowi to jedyny sposób na zbudowanie wolnego i bezpiecznego świata. Modlimy się za ofiary i czcimy tych, którzy poświęcili swoje życie pomagając innym. Nigdy nie zapomnimy" - napisał.

Jak przekazał Wrona, prezydent Joe Biden odwiedzi dziś wszystkie miejsca ataków z 11 września 2001 roku.

Marcin Wrona, korespondent "Faktów" TVN w Stanach Zjednoczonych: Były prezydent George W. Bush pojawi się w Pensylwanii.

Na uroczystościach w Nowym Jorku trwa odczytywanie nazwisk ofiar ataku na World Trade Center.

W Nowym Jorku uczczono pamięć ofiar minutą ciszy.

Do pierwszego ataku doszło o godzinie 8.46 (14.46 w Polsce), gdy samolot American Airlines - lot 11 - uderzył w północną wieżę World Trade Center.

W Nowym Jorku na uroczystościach rocznicowych obecny jest między innymi prezydent USA Joe Biden z żoną Jill oraz byli prezydenci Barack Obama i Bill Clinton.

W TVN24 GO TRWA PROGRAM SPECJALNY. OGLĄDAJ NA ŻYWO