Historycy oceniają, że dzięki nim II wojna światowa skróciła się o 2-3 lata. Trójka kryptologów wyszkolonych w Poznaniu będzie mieć w tym mieście muzeum. Centrum Szyfrów Enigma im. Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego ma powstać do końca 2019 roku.
Centrum Szyfrów Enigma im. Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego znajdować się ma na pierwszym piętrze dawnego Collegium Historicum w centrum Poznaniu, w sąsiedztwie poznańskiego pomnika upamiętniającego kryptologów.
Muzeum w dawnym Biurze Szyfrów
- W tym samym miejscu przed II wojną światową, w nieistniejącym już budynku intendentury wojskowej, działała filia Biura Szyfrów, a po niej, przez ponad 40 lat, mieścił się Komitet Wojewódzki PZPR, czyli tzw. dom partii. Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki ukończyli matematykę na Uniwersytecie Poznańskim i znaleźli zatrudnienie w mieszczącej się obok uczelni filii Biura Szyfrów Wojska Polskiego – podkreślił Ryszard Bączkowski z biura prasowego urzędu miasta.
W środę to biuro prasowe poinformowało, że projekt stworzenia Centrum otrzymał ponad 10 mln zł dofinansowania ze środków Zarządu Województwa Wielkopolskiego. Koszt całej inwestycji szacowany jest na 15 mln zł – resztę potrzebnej kwoty stanowić będzie wkład miasta Poznania. Powierzchnia Centrum Szyfrów ma zająć z kolei prawie 1 tys. metrów kwadratowych.
Sam złam szyfr
- Ekspozycja wykonana zostanie w oparciu o najnowocześniejsze rozwiązania technologiczne, jak również metody tradycyjne, tj. dioramy, stanowiska warsztatowe, czy też zadania dla zwiedzających wykorzystujące rekwizyty. Całość ukazywać będzie nie tylko dzieje związane z matematykami Uniwersytetu Poznańskiego, którzy zdołali złamać szyfr stosowany w maszynie Enigma, lecz poświęcona zostanie również matematyce, informatyce i kryptologii - wyjaśnia Bączkowski.
Centrum będzie spełniać także rolę edukacyjną. Zwiedzający będą mogli zobaczyć repliki maszyn szyfrujących, a każdy także sam będzie mógł spróbować swoich sił w łamaniu szyfrów.
Wyszkoleni w Poznaniu
W 1932 roku matematycy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski poznali tajemnicę działania niemieckiej elektromechanicznej maszyny szyfrującej Enigma. Dokonali tego po raz pierwszy metodami matematycznymi. Dotychczas w kryptologii stosowano głównie metody lingwistyczne.
Studenci Uniwersytetu Poznańskiego uczestniczyli w kursie dla kryptologów zorganizowanym na tej uczelni przy współudziale wojska. Po jego ukończeniu zostali zatrudnieni w Biurze Szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.
Skonstruowana w latach 20. XX wieku Enigma miała służyć utajnianiu korespondencji handlowej. Szybko jednak wykorzystano ją w niemieckich siłach zbrojnych. Trzej matematycy zaprojektowali kopię maszyny szyfrującej. Egzemplarze tego urządzenia powstawały w warszawskiej Wytwórni Radiotechnicznej AVA. Latem 1939 roku polskie władze wojskowe przekazały do Francji i Wielkiej Brytanii egzemplarze kopii maszyny wraz z informacjami dotyczącymi złamanego szyfru.
We wrześniu 1939 roku Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski ewakuowali się przez Rumunię do Francji. Jerzy Różycki zginął w styczniu 1942 r. na statku, który zatonął w tajemniczych okolicznościach na Morzu Śródziemnym. Dwaj pozostali matematycy nadal zajmowali się niemieckimi szyframi, pracując w jednostce Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii.
Prace nad łamaniem kolejnych wersji i udoskonaleń szyfru Enigmy kontynuowano w brytyjskim ośrodku kryptologicznym w Bletchley Park. Zdaniem historyków dzięki temu, że alianci znali informacje przesyłane przez Enigmę, II wojna światowa trwała krócej o 2-3 lata.
W 2000 roku Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski zostali pośmiertnie odznaczeni Krzyżami Wielkimi Orderu Odrodzenia Polski.
W 2007 roku na ich cześć w Poznaniu odsłonięto, wykonany z patynowanego brązu, czterometrowy obelisk w kształcie graniastosłupa o podstawie trójkąta. Na każdej ze ścian wśród cyfr umieszczone są nazwiska kryptologów.
Autor: FC / Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Miasto Poznań