Wybory samorządowe 2024. Czym zajmuje się rada gminy?  

Wybory samorządowe odbędą się w niedzielę 7 kwietnia. Wybrani zostaną członkowie rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich, a także wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast. Tam, gdzie głosowanie w sprawie wyboru wójtów, burmistrzów i prezydentów miast nie przyniesie rozstrzygnięcia, 21 kwietnia przeprowadzona zostanie druga tura głosowania. Czym zajmuje się rada gminy i kto może zostać jej członkiem?

ZOBACZ TEŻ: Wybory samorządowe 2024. Kogo wybieramy w głosowaniu?

Polska podzielona jest na trzy szczeble samorządu terytorialnego - województwa, powiaty i gminy. Zadaniem tych ostatnich jest odpowiadanie na lokalne potrzeby mieszkańców, które nie leżą w gestii innych podmiotów (powiatów, województw czy państwa) - takie jak utrzymanie porządku w przestrzeni publicznej czy zapewnienie dostępu do komunikacji publicznej, edukacji publicznej, gminnego budownictwa mieszkaniowego, kultury czy pomocy społecznej. Zadania te wypełniają gminne organa władzy, tj. rada gminy i jej wójt, burmistrz lub prezydent.

Jak wskazuje treść Ustawy o samorządzie gminnym, swoje obowiązki wobec lokalnej społeczności rada gminy realizuje poprzez: podejmowanie uchwał w sprawie realizacji opisanych powyżej zadań gminy, kontrolowanie działalności wójta (lub burmistrza czy prezydenta), uchwalanie budżetu gminy oraz nadzór nad jego wykorzystaniem, uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego czy programów gospodarczych.

Do wyłącznych kompetencji rad gminy należą także:

- uchwalanie statutu gminy; - ustanawianie wynagrodzenia wójta, burmistrza lub prezydenta; - podejmowanie uchwał w sprawie wybranych podatków; - podejmowanie decyzji w sprawie majątku gminy, w tym decyzji nt. jego sprzedaży, wynajmu czy dzierżawy; - podejmowanie decyzji w sprawie nazw publicznych ulic i placów; - wydawanie decyzji w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i studentów.

To, jak liczna jest rada gminy zależy od liczby mieszkańców zamieszkujących tą gminę. Jak wskazuje treść Ustawy o samorządzie gminnym, w przypadku gmin do 20 tys. mieszkańców liczba ta wynosi 15. W przypadku gmin do 50 tys. mieszkańców - 21, gmin do 100 tys. - 23, a do 200 tys. - 25. Każde kolejne rozpoczęte 100 tys. mieszkańców zwiększa liczbę radnych o 3. I tak licząca nieco ponad 14 tys. mieszkańców podwarszawska gmina Nieporęt ma 15 radnych, Ząbkowice Śląskie z niespełna 21 tys. mieszkańców - 21 radnych, a zamieszkałe przez ponad 82 tys. osób Jastrzębie-Zdrój 23. W liczącym ponad 166 tys. mieszkańców Bielsku-Białej liczba radnych wynosi 25, a we Wrocławiu z liczbą mieszkańców przekraczającą 670 tys. radnych jest 37. W stolicy kraju ponad 1 860 tys. mieszkańców reprezentuje 60 radnych.

Kandydatem na radnego gminy może zostać każdy dorosły obywatel Polski posiadający prawo wybieralności i zamieszkujący na stałe gminę, do rady której kandyduje. Mandatu radnego gminy nie można jednak łączyć: z mandatem posła lub senatora, wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody czy członkostwem w organach innej jednostki samorządu terytorialnego.

Kandydatów na radnych gmin w gminach liczących do 20 tysięcy mieszkańców mogą zgłaszać komitety wyborcze, które uzyskały od właściwego komisarza lub od PKW postanowienie o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego. Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym tylko jedną listę kandydatów - w gminie do 20 tys. mieszkańców lista taka może zawierać tylko jedno nazwisko. Lista powinna być poparta podpisami co najmniej 25 wyborców stale zamieszkałych w danej gminie, ujętych w Centralnym Rejestrze Wyborców w stałym obwodzie głosowania na obszarze danej gminy.

W gminach liczących powyżej 20 tysięcy mieszkańców, zasady zgłaszania kandydatów wyglądają podobnie - z tym, że liczba kandydatów na liście danego komitetu wyborczego nie może być mniejsza niż 5 i większa niż liczba radnych wybieranych w danym okręgu, powiększona o dwóch kandydatów. Lista kandydatów powinna być poparta podpisami co najmniej 150 wyborców ujętych w obwodzie głosowania w danej gminie lub dzielnicy.