Święconka wielkanocna. Co włożyć do koszyka?

Źródło:
ethnomuseum.pl, muzeum-radom.pl
Dorota Gardias o pogodzie w Wielkanoc
Dorota Gardias o pogodzie w WielkanocTVN24
wideo 2/3
Dorota Gardias o pogodzie w WielkanocTVN24

Polacy przywiązani są do wielu okołoświątecznych tradycji. Nie zawsze jednak wiemy, skąd wziął się dany zwyczaj i co symbolizuje. Jest tak choćby w przypadku święconki wielkanocnej. Co - i dlaczego - trzeba włożyć do koszyczka?

Przed laty mieszkańcy wsi położonych daleko od kościoła zbierali się w wybranym domostwie lub przy lokalnej kapliczce, przynosząc ogromne kosze jedzenia (przeznaczonego nie tylko na wielkanocne śniadanie), a ksiądz przyjeżdżał, by je poświęcić. Podobnie jak do zamożniejszych domostw, gdzie produktami spożywczymi zastawiano od razu całe stoły.

Co trzeba włożyć do wielkanocnego koszyczka

Dziś wierni udają się do kościoła w Wielką Sobotę z koszyczkiem wypełnionym znacznie skromniejszymi ilościami pokarmów. Zawartość święconki bywa różna w różnych regionach czy nawet poszczególnych domach, ale zgodnie z tradycją kilka elementów powinno się znaleźć w nim zawsze. Są to:

  • jajka - bo symbolizują nowe życie, nowy początek, zmartwychwstałego Chrystusa i obietnicę życia wiecznego. Niektórzy uważają, że do święconki trzeba włożyć koniecznie nieparzystą liczbę jaj;
  • chleb - bo w chrześcijaństwie symbolizuje ciało Chrystusa. Z tego względu pieczywo w święconce zdobione bywa krzyżem lub "koroną cierniową" z gałązek. Chleb w licznych kulturach uchodzi też za podstawę pożywienia. Dawniej wierzono, że umieszczenie go w świątecznym koszyczku zapewni dobrobyt. W wielu domach przed wielkanocnym śniadaniem rodziny dzielą się poświęconym chlebem jak na Boże Narodzenie opłatkiem;
  • baranka - kiedyś głównie z masła lub z ciasta, dziś także z białej czekolady lub cukru. Symbolizuje Chrystusa - łagodnego, pokornego, niewinnego, złożonego w ofierze - i ma przypominać, o co tak naprawdę chodzi w tych świętach. W takim właśnie celu zwyczaj stawiania figury baranka na wielkanocnym stole wprowadził w XIV wieku papież Urban V. W niektórych regionach Polski baranka nazywa się agnuszkiem, od łacińskich słów "Agnus Dei" oznaczających Baranka Bożego;
  • sól - symbol oczyszczenia, trwałości (życia wiecznego) i ochrony przed grzechem (bo chroni pokarmy przed zepsuciem). Soli przypisywano właściwość odstraszania złych mocy zresztą nie tylko w chrześcijaństwie;
  • chrzan - nawiązuje do męki Chrystusa (bo jest ostry i potrafi wywołać łzy), a jednocześnie do jej pokonania (bo symbolizuje krzepę i siłę). Obecność chrzanu w święconce ma dodatkowo zagwarantować domownikom zdrowie i sprawność;
  • kiełbasa, szynka, wędliny - mięsne produkty również mają zapewnić zdrowie, symbolizują bogactwo i dobrobyt, nawiązują też do motywu ofiary z baranka zabijanego na żydowskie święto Paschy;
  • babka wielkanocna, ewentualnie mazurek - wypiek powinien być własnego wyrobu, a nie kupny, bo oprócz dostatku symbolizuje zaradność, talenty i umiejętności, nie tylko kulinarne. Wierzono, że włożenie ciasta do koszyczka wielkanocnego pozwoli cieszyć się tymi przymiotami także w przyszłości. Jego słodycz z kolei ma wynagradzać przetrwanie Wielkiego Postu.

Co jeszcze można włożyć do święconki

Oprócz wymienionych wyżej produktów w wielkanocnych koszyczkach znaleźć można także:

  • pieprz - podobnie jak chrzan nawiązujący do goryczy męki Chrystusa oraz ciężkiej pracy Izraelitów w egipskiej niewoli (na jej pamiątkę doprawiano pieprzem baranka składanego w ofierze w święto Paschy);
  • czekoladowe zające - stosunkowo nowy element święconki, symbolizuje płodność i siły witalne, a przez to - nowe życie. W tradycji ludowej ponadto zając miał spać z otwartymi oczami i dzięki temu jako pierwszy zobaczyć zmartwychwstałego Chrystusa;
  • kurczaczki - również identyfikowane z nowym życiem;
  • ser - wyrabiany z mleka, a więc symbolizujący współpracę zwierząt i ludzi oraz mający ją zapewniać w przyszłości.

Niezależnie od tego, co ostatecznie znajdzie się w koszyczku, poświęconych pokarmów nie wolno podjadać ani nawet z tego koszyczka wyjmować przed wielkanocnym śniadaniem. Potem za to należy wszystko zjeść, tak aby nic się nie zmarnowało, a w domu przez kolejny rok niczego nie zabrakło.

Wielkanocny koszyczek i jego ozdoby

Produkty spożywcze wkłada się do koszyczka wyłożonego tradycyjnie białą serwetką. Aby nie obeschły, można je też taką (albo ozdobnie haftowaną) serwetką nakryć. Święconkę warto przyozdobić gałązkami bukszpanu, który jako zachowująca na zimę zielone liście roślina symbolizuje wieczne życie. Często spotkać można też dekoracje z rzeżuchy, bazi wierzbowych czy wiosennych kwiatów (które są oznaką natury budzącej się do życia po zimie), jak również kolorowych piórek (nawiązują do motywu kurczaczka) i wstążek.

Autorka/Autor:bc//mro

Źródło: ethnomuseum.pl, muzeum-radom.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Europejczyków przestraszyła skala rozmów, które toczą się nad naszymi głowami, o sprawach, które dotyczą naszego europejskiego bezpieczeństwa i bezpieczeństwa Ukrainy - przyznała w "Faktach po Faktach" Katarzyna Pisarska, przewodnicząca Rady Fundacji imienia Kazimierza Pułaskiego, która uczestniczyła w Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa.

Przebieg Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa. "To nie było tylko nasze zaskoczenie"

Przebieg Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa. "To nie było tylko nasze zaskoczenie"

Źródło:
TVN24

W Wildze pod Garwolinem trwa gaszenie pożaru budynku dyskoteki. Ogień pojawił się podczas imprezy charytatywnej. Na miejscu działało w nocy z niedzieli na poniedziałek 46 zastępów straży pożarnej. Pożar został już zlokalizowany.

Ogromny pożar dyskoteki pod Garwolinem

Ogromny pożar dyskoteki pod Garwolinem

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Donald Tusk zawsze miał taką ambicję, żeby trzymać się jak najdalej od wielkiego biznesu, od ludzi wielkich pieniędzy, bo uważał, że z tego tytułu można mieć tylko problemy. Mam wrażenie, że jakiś kopernikański przełom w nim nastąpił - powiedział dziennikarz TVN24 Konrad Piasecki w programie "W kuluarach". Wraz z reporterami Radomirem Witem oraz Arletą Zalewską komentowali propozycję Donalda Tuska skierowaną do Rafała Brzoski, którego zespół ma przygotować propozycje deregulacji dla przedsiębiorców.

"Kopernikański przewrót" Tuska

"Kopernikański przewrót" Tuska

Źródło:
TVN24

38-letnia Polka w Rzymie była latami przetrzymywana przez swojego włoskiego partnera w piwnicy. Mężczyzna został aresztowany pod zarzutem maltretowania, a kobieta uratowała się, ponieważ wykonała międzynarodowy znak prośby o pomoc - podała komenda policji w stolicy Włoch.

Latami była przetrzymywana w piwnicy. Polkę uratował jeden gest

Latami była przetrzymywana w piwnicy. Polkę uratował jeden gest

Źródło:
PAP, tvn24.pl

W niedzielę po południu w miejscowości Łękno w powiecie koszalińskim doszło do zderzenia samochodu osobowego z pociągiem regionalnym. 44-letni kierowca auta zginął na miejscu.

Tragedia na przejeździe kolejowym. 44-latek zginął na miejscu

Tragedia na przejeździe kolejowym. 44-latek zginął na miejscu

Źródło:
PAP

Europejscy urzędnicy nie powinni być zaskoczeni, a jednak działania administracji prezydenta USA Donalda Trumpa w sprawie Ukrainy, Rosji i europejskiej obronności w ostatnich dniach ich zszokowały - opisuje Reuters.

Dni, które zszokowały Europę

Dni, które zszokowały Europę

Źródło:
Reuters

Pogoda na jutro, czyli na poniedziałek 17.02. Noc będzie bardzo mroźna, lokalnie pojawią się słabe, przelotne opady śniegu. Dzień przyniesie słoneczną aurę. Termometry wskażą od -4 do 1 stopni.

Ta noc będzie lodowata. W dzień lokalnie poprószy śnieg

Ta noc będzie lodowata. W dzień lokalnie poprószy śnieg

Źródło:
tvnmeteo.pl

Intensywne opady śniegu uniemożliwiły lądowanie w Królewcu. Z tego powodu na lotnisku Poznań-Ławica lądował samolot A321 lecący z egipskiego Szarm el-Szejk. Na pokładzie było 216 pasażerów. Przed godziną 10 wyruszyli w dalszą podróż.

Leciał z Egiptu do Królewca, lądował w Poznaniu 

Leciał z Egiptu do Królewca, lądował w Poznaniu 

Źródło:
PAP
Sojusze na rozdrożu, czyli tydzień, który wstrząsnął Europą i Polską 

Sojusze na rozdrożu, czyli tydzień, który wstrząsnął Europą i Polską 

Źródło:
tvn24
Premium

Gdy 12 lat temu abdykował papież Benedykt XVI, świat oniemiał, bo po raz ostatni coś takiego wydarzyło się 700 lat wcześniej. W Watykanie mówi się coraz głośniej o możliwej abdykacji Franciszka. Obecnie choruje. Ostatnio zdecydował, że siostra Raffaella Petrini zostanie w marcu przewodniczącą Gubernatoratu Państwa Watykańskiego.

Historyczna decyzja papieża Franciszka. Zakonnica będzie piastować najwyższe stanowisko w rządzie Watykanu

Historyczna decyzja papieża Franciszka. Zakonnica będzie piastować najwyższe stanowisko w rządzie Watykanu

Źródło:
Fakty TVN

Szef MSZ Francji Jean-Noel Barrot potwierdził, że w poniedziałek w Paryżu odbędzie się nieformalny szczyt poświęcony bezpieczeństwu europejskiemu. Kancelaria francuskiego prezydenta poinformowała, że zaproszenie otrzymali przywódcy Wielkiej Brytanii, Włoch, Polski, Hiszpanii, Danii, Holandii oraz Niemiec. W szczycie mają uczestniczyć także przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oraz sekretarz generalny NATO Mark Rutte.

"Główne kraje europejskie" zaproszone do Paryża. Wśród nich Polska

"Główne kraje europejskie" zaproszone do Paryża. Wśród nich Polska

Aktualizacja:
Źródło:
PAP

Dziennikarze Reutersa dotarli do treści ankiety z pytaniami dotyczącymi gwarancji bezpieczeństwa dla Ukrainy, jaką Stany Zjednoczone przesłały swoim europejskim partnerom. Kwestionariusz zawiera sześć pytań, jedno z nich dotyczy tego, czego Europejczycy potrzebują od Waszyngtonu. Europejscy dyplomaci w rozmowie z agencją przyznają, że nie zapadła jeszcze decyzja w sprawie reakcji europejskich stolic na ankietę - niektórzy są bowiem zdania, że odpowiedź powinna być wspólna.

Waszyngton wysłał ankietę. Wiadomo, o co pyta Europejczyków

Waszyngton wysłał ankietę. Wiadomo, o co pyta Europejczyków

Źródło:
Reuters

Pani Paulina przygotowywała się do otwarcia salonu jubilerskiego, otworzyła sejf i wyciągała biżuterię. Wiedziała, że nie może nikomu otwierać. Kiedy jednak do drzwi zapukała kobieta w kurtce kurierskiej, zrobiła wyjątek. Wtedy do sklepu wtargnęło dwóch zamaskowanych mężczyzn.

"Uchyliła drzwi i wpadło dwóch panów w kominiarkach, skrępowali ją i zaciągnęli na zaplecze"

"Uchyliła drzwi i wpadło dwóch panów w kominiarkach, skrępowali ją i zaciągnęli na zaplecze"

Źródło:
TVN24

Nagrody BAFTA 2025 za nami. Najlepszym filmem i najlepszym filmem brytyjskim zostało "Konklawe" Edwarda Bergera. Brady Corbet - twórca filmu "The Brutalist" - zwyciężył w kategorii najlepszy reżyser. Dwie nagrody trafiły w ręce twórców amerykańsko-polskiej koprodukcji "Prawdziwy ból" Jessego Eisenberga.

BAFTA 2025. Oto zwycięzcy

BAFTA 2025. Oto zwycięzcy

Źródło:
tvn24.pl

Sprawa 78-letniej Czoi Mal Dza, skazanej 61 lat temu za odgryzienie kawałka języka mężczyźnie, który usiłował ją zgwałcić, zostanie ponownie rozpatrzona – podała w niedzielę agencja dpa. Kobieta zainspirowana ruchem #MeToo w 2020 roku, czyli 56 lat po zdarzeniu, złożyła wniosek o ponownie rozpatrzenie sprawy. Po latach przesłuchań sąd najwyższy uchylił pierwotny wyrok i zatwierdził apelację Czoi.

Odgryzła gwałcicielowi język, została skazana. Sąd wraca do sprawy

Odgryzła gwałcicielowi język, została skazana. Sąd wraca do sprawy

Źródło:
PAP

Giulio Comincioli - tak nazywał się włoski żołnierz pojmany we wrześniu 1943 roku przez Niemców na pograniczu włosko-austriackim, który trafił do obozu jenieckiego w Boguszach (Warmińsko-Mazurskie). Członkowie stowarzyszenia, którzy prowadzą na polach poszukiwania z wykrywaczem metali znaleźli nieśmiertelnik Włocha. Udało się im też dotrzeć do jego rodziny. Żołnierz przeżył wojnę, zmarł w wieku 93 lat. Społecznicy chcą przekazać nieśmiertelnik rodzinie.

Znaleźli nieśmiertelnik włoskiego żołnierza i odnaleźli jego wnuków

Znaleźli nieśmiertelnik włoskiego żołnierza i odnaleźli jego wnuków

Źródło:
tvn24.pl
Z mapą wyrwaną z atlasu i jabłkami w plecaku. Tak ruszyli na podbój świata

Z mapą wyrwaną z atlasu i jabłkami w plecaku. Tak ruszyli na podbój świata

Źródło:
tvn24.pl
Premium

W latach 60. w Ozieranach Małych (Podlaskie) mieszkało 200 osób, teraz zostało dwóch rolników i muzyk. Sołtys Leszek Skrodzki marzy o tym, żeby ponownie zaludnić wieś i proponuje, że wydzierżawi swoje działki oraz będzie pośredniczył w znalezieniu spadkobierców pustych domów we wsi.

Są puste domy, rośnie topinambur, spotkać można Wyrdasa i Ąpija. Sołtys chce odrodzić opustoszałą wieś 

Są puste domy, rośnie topinambur, spotkać można Wyrdasa i Ąpija. Sołtys chce odrodzić opustoszałą wieś 

Źródło:
tvn24.pl

Czeska turystka wyszła w Karkonosze ze swoimi psami, ale na trasie uległa wypadkowi. Suczka Lucy, nie chciała opuszczać swojej właścicielki i weszła do śpiwora termicznego, w którym ta została umieszczona na czas transportu.

Lucy nie opuściła swojej rannej w górach właścicielki. "Była bardzo współpracująca"

Lucy nie opuściła swojej rannej w górach właścicielki. "Była bardzo współpracująca"

Źródło:
tvn24.pl / karkonoszego.pl

Dzieci rosną szybko w stosunku do dorosłych i tak samo nowotwory dziecięce. Dynamika nowotworów dziecięcych potrafi być zaskakująca nawet dla lekarzy. Są takie nowotwory dziecięce, które w ciągu jednej doby potrafią podwoić swoją objętość. To znaczy, że coś, co trzy dni temu w ogóle nie istniało, dzisiaj może być stanem zagrożenia życia - wskazywał w TVN24 profesor Jan Styczyński, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii i hematologii dziecięcej. W sobotę obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Onkologii Dziecięcej.

"Jeżeli występuje więcej niż jeden z tych objawów, może być to wczesna oznaka nowotworu"

"Jeżeli występuje więcej niż jeden z tych objawów, może być to wczesna oznaka nowotworu"

Źródło:
TVN24

Na większe ocieplenie poczekamy do przełomu lutego i marca. Sprawdź długoterminową, 16-dniową prognozę temperatury, przygotowaną przez prezentera i synoptyka tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: mróz jeszcze trochę potrzyma

Pogoda na 16 dni: mróz jeszcze trochę potrzyma

Źródło:
tvnmeteo.pl

Odebrał paczki, w domu je otworzył i od razu powiadomił policję. Zaniepokoiła go ich zawartość. Dopiero wtedy zauważył też, że nie należały do niego. Właściwy odbiorca został zatrzymany, gdy tylko pojawił się w punkcie kurierskim. Grozi mu nawet 20 lat więzienia. Paczki nadane zostały w Hiszpanii.

Otworzył odebrane paczki i od razu wezwał policję

Otworzył odebrane paczki i od razu wezwał policję

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Reporter TVN24 Artur Molęda został nagrodzony na dziesiątej gali finałowego plebiscytu lotniczego "Cumulusy" na Stadionie Narodowym. Statuetkę w kategorii film otrzymał za reportaż "Strażnicy nieba". Można go zobaczyć w TVN24 GO. Jak mówił nasz dziennikarz, najtrudniejszym zadaniem w pracy nad reportażem było przekonanie wojska, że warto go zrealizować.

Reporter TVN24 Artur Molęda nagrodzony. "Najtrudniej było przekonać wojsko"

Reporter TVN24 Artur Molęda nagrodzony. "Najtrudniej było przekonać wojsko"

Źródło:
TVN24

- Często start-upy tworzą ludzie, którzy nie mają pojęcia o programowaniu. Wymyślają rewelacyjne, ale tylko teoretycznie pomysły - twierdzi Artur Majtczak, programista, twórca popularnych Super Kulek i ALLPlayera. - Znam takie, które zdobyły i po dwadzieścia milionów złotych od inwestorów, ale wiem, że nie zbudują rozwiązania - dodaje w rozmowie z redakcją biznesową tvn24.pl.

"Wiele start-upów się w tym miejscu wykłada"

"Wiele start-upów się w tym miejscu wykłada"

Źródło:
tvn24.pl