Weto i co dalej? Możliwe scenariusze

Po tym, jak prezydent zgłosi weto - formalnie, na piśmie i z uzasadnieniem - ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i o Sądzie Najwyższym wrócą do Sejmu.

Proces ogłaszania sprzeciwu prezydenta i postępowania z nim przez Sejm reguluje art. 122 Konstytucji RP.

Ustęp 5. tego artykułu mówi, że prezydent "może z umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia".

Co powinno następnie dziać się w Sejmie, czytamy w kolejnych zdaniach tegoż ustępu. "Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi Rzeczypospolitej nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego".

Trzy piąte przy pełnej frekwencji w Sejmie, czyli gdyby głosowało 460 posłów, oznacza 276 głosów. PiS ma 234 posłów.

Minimalna frekwencja wymagana, aby decyzje Sejmu były ważne, wynosi 231 posłów. Wtedy ta kwalifikowana większość wynosi 139 głosów.

Z arytmetyki sejmowej oraz pierwszych deklaracji parlamentarzystów opozycji wynika, że zgromadzenie kwalifikowanej większości wokół ustaw zakwestionowanych przez prezydenta byłoby praktycznie niemożliwe. Otwarcie sprzeciwiają się im kluby Platformy Obywatelskiej, Nowoczesnej i PSL oraz koło Unii Europejskich Demokratów.

Nie bardzo można też liczyć na to, że za ponownym przyjęciem zawetowanych aktów prawnych opowiedzieliby się posłowie Kukiz'15. Już bowiem w kilka chwil po tym, jak Andrzej Duda zgłosił weto do dwóch ustaw, zadowolenie z tego faktu wyrazili na konferencji prasowej posłowie reprezentujący ten klub - wicemarszałek Stanisław Tyszka i poseł Tomasz Rzymkowski, a w mediach społecznościowych - sam Paweł Kukiz.

- Reagując na zapotrzebowanie obywateli, musimy jak najszybciej przedstawić koncepcję rzeczywistej reformy - mówił Tyszka, uprzednio zarzucając PiS, że w kwestii naprawy wymiaru sprawiedliwości zmarnowało dwa lata. Dzień, w którym prezydent zawetował dwie ustawy, Tyszka nazwał bardzo dobrym dniem dla Polski.

Przy krytycznym stosunku do poczynań PiS w zasadzie wszystkich pozostałych ugrupowań parlamentarnych, większość rządząca ma więc nikłe szanse na sformowanie kwalifikowanej większości.

Bez głosów posłów klubu Kukiz '15 (a przypomnijmy wicemarszałek z ramienia Kukiz 15, wyraził satysfakcję z decyzji prezydenta) Prawu i Sprawiedliwości brakuje około trzydziestu głosów, by odrzucić weto prezydenta.

Nawet gdyby partii Jarosława Kaczyńskiego udało się przekonać troje Republikanów Anny Siarkowskiej, troje Wolnych i Solidarnych Kornela Morawieckiego i wszystkich sześcioro niezrzeszonych posłów (do grupy tej dołączyła niedawno Andżelika Możdżanowska, która opuściła PSL), to i tak w starciu z prezydenckim wetem jest to 246 głosów - o trzydzieści za mało, żeby je odrzucić.

Siła głosów klubów, kół i posłów niezrzeszonych jest obecnie następująca:

Prawo i Sprawiedliwość - 234

Platforma Obywatelska - 136

Kukiz '15 - 32

Nowoczesna - 27

Polskie Stronnictwo Ludowe - 15

Unia Europejskich Demokratów - 4

Republikanie - 3

Wolni i Solidarni - 3

Niezrzeszeni - 6

Dla przeciwników PiS-owskich ustaw o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa kluczowa jest frekwencja. W czasie głosowań nad prezydenckim wetem każda nieobecność posłów opozycji będzie wzmacniać siłę głosów zwolenników ustaw zakwestionowanych przez prezydenta.

Zapewne dlatego już w kilka chwil po ogłoszeniu weta prezydenta lider Nowoczesnej Ryszard Petru wezwał opozycję do pełnej mobilizacji.

Czy próba odrzucenia weta zostanie w ogóle podjęta? To pytanie pozostaje otwarte. Nie wie tego obecnie samo Prawo i Sprawiedliwość.

- Bez komentarza - uciął sprawę pytany przez dziennikarzy prezes PiS Jarosław Kaczyński, zaś wicemarszałek Sejmu i przewodniczący klubu PiS Ryszard Terlecki powiedział tylko:

- Będziemy zastanawiali się, co zrobić.

Pozostali wiceprezesi i inni wpływowi członkowie partii rządzącej, wchodzący na spotkanie z Jarosławem Kaczyńskim, również komentowali decyzję prezydenta krótkimi, enigmatycznymi słowami. Mariusz Kamiński przyznał, że jest zaskoczony, a Mateusz Morawiecki, że jest rozczarowany.

Niezależnie od tego, czy Sejm spróbuje je odrzucić, czy pozostawi bez dalszego biegu, zawetowane przez prezydenta ustawy najprawdopodobniej i tak nie wejdą do obiegu prawnego. Dla posłów Prawa i Sprawiedliwości formalne zmierzenie się z prezydenckim wetem będzie de facto pójściem na z góry przegrane głosowanie, co w tej kadencji ugrupowaniu rządzącemu jeszcze się nie przydarzyło.

Konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego dr Ryszard Piotrowski powiedział nam, że Sejm ma wprawdzie obowiązek ustosunkować się do prezydenckiego weta, ale nie ma konkretnego terminu, w którym powinien to zrobić.

- Obowiązek, jaki ciąży na Sejmie wywodzę z zapisu art. 122 ust. 5 konstytucji. Tam jest napisane: "po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm". Z kształtu tego zapisu wyraźnie wynika, że Sejm nie może nie zająć się prezydenckim wetem. Jednak Konstytucja, jak i inne przepisy, nie określają terminu, w jakim Sejm powinien rozpatrzyć sprzeciw prezydenta. Jeżeli do końca kadencji Sejm nie zajmie się nim, to proces legislacyjny ustaw o Krajowej Radzie Sądownictwa i o Sądzie Najwyższym ulegnie dyskontynuacji.

Procedurę postępowania z wetem prezydenta szczegółowo reguluje Regulamin Sejmu. W myśl jego przepisów, zakwestionowane przez prezydenta ustawy marszałek powinien skierować do tych samych komisji, które rozpatrywały je przed uchwaleniem przez Sejm. W obu przypadkach jest to Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka.

Komisja powinna rozpatrzyć wniosek prezydenta i przedłożyć Sejmowi sprawozdanie. W sprawozdaniu tym komisja musi przedstawić albo wniosek o ponowne uchwalenie ustawy w brzmieniu dotychczasowym, albo wniosek przeciwny.

Następnie na plenarnym posiedzeniu Sejmu przedstawiciel prezydenta, w jego imieniu, przedstawia motywację wniosku o ponowne rozpatrzenie ustawy przez Sejm. Po wystąpieniu przedstawiciela prezydenta poseł sprawozdawca przedstawia stanowisko komisji.

O ponownym uchwaleniu przez Sejm ustawy w brzmieniu dotychczasowym, większością 3/5 głosów marszałek Sejmu powiadamia niezwłocznie prezydenta. Jeżeli zaś Sejm ponownie nie uchwali ustawy w brzmieniu dotychczasowym, postępowanie ustawodawcze ulega zamknięciu.

Po zgłoszeniu weta przez prezydenta jedynym organem, który może się nim zająć, jest Sejm. Konstytucja nie przewiduje tu żadnych ruchów dla Senatu.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, gdyby Sejmowi udało się odrzucić prezydenckie weto, to prezydent taką ustawę musi podpisać. Nie może zgłosić ponownego weta np. z innym uzasadnieniem. Nie może też takiej ustawy skierować do Trybunału Konstytucyjnego.

Prezydent Andrzej Duda dał do zrozumienia, że liczy, iż PiS-owskie ustawy o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa w ogóle nie wejdą w życie. Zapowiedział bowiem przygotowanie własnych projektów tych aktów prawnych.

- Chcę dokonać poprawy tych ustaw w ramach prezydenckiej inicjatywy ustawodawczej - zapewnił. - Tak aby polski wymiar sprawiedliwości i życie w tym zakresie w Polsce było naprawiane, żeby Polska była lepsza, bardziej przyjazna dla swoich obywateli, a jednocześnie mogła się stawać coraz silniejszym państwem, ale sprawiedliwym, bezpiecznym i takim, w którym ludzie się będą dobrze czuli. To moja odpowiedzialność jako prezydenta.

Projekty ustaw - zgodnie z procedurą legislacyjną - składa się w formie pisemnej na ręce marszałka Sejmu. Marszałek zarządza ich drukowanie i doręczenie posłom. Prezydent wyznacza jednego ze swoich urzędników do reprezentowania projektu ustawy w Sejmie, zwanego w terminologii parlamentarnej przedstawicielem wnioskodawcy.

Kto i kiedy napisze prezydencki projekty ustaw o Krajowej Radzie Sądownictwa również nie zostało oficjalnie ogłoszone. Pierwsza prezes Sądu Najwyższego, po wyjściu ze spotkania z prezydentem, potwierdziła, że z rozmowy z Andrzejem Dudą nie dowiedziała się, jak będą przebiegać prace nad prezydenckimi projektami.

Autor: jp/sk/jb / Źródło: tvn24.pl