Trybunał Konstytucyjny odroczył rozprawę, miał się zająć kwestią poleceń premiera w sprawie wyborów kopertowych

Na 12 marca zmieniony został w poniedziałek termin rozprawy dotyczącej zgodności z konstytucją wydawania przez premiera poleceń w związku z przygotowaniem wyborów korespondencyjnych w 2020 r. w oparciu o przepisy "antycovidowe".

Pierwotnie TK miał zająć się sprawą już 14 lutego. Później termin - jak informowano - z powodu choroby sędziego został zmieniony na 28 lutego. Następnie termin rozprawy przesunięto na 5 marca. W poniedziałek z najnowszej wokandy TK opublikowanej na stronie internetowej Trybunału wynika, że rozprawę przewidziano 12 marca o godz. 11.

Sprawa ma być rozpatrzona w składzie pięcioosobowym. Przewodniczyć posiedzeniu będzie sędzia TK Stanisław Piotrowicz, sprawozdawcą będzie sędzia TK Krystyna Pawłowicz. Ponadto, w składzie mają być: prezes TK Julia Przyłębska oraz sędziowie Bartłomiej Sochański i Rafał Wojciechowski.

Tło sprawy stanowi decyzja ówczesnego premiera Mateusza Morawieckiego z 16 kwietnia 2020 r., który polecił Poczcie Polskiej działania w zakresie przeciwdziałania COVID-19, polegające na podjęciu i realizacji czynności niezbędnych do przygotowania przeprowadzenia wyborów powszechnych na Prezydenta RP w 2020 r. w trybie korespondencyjnym.

Wniosek grupy posłów, reprezentowanej przez Pawła Jabłońskiego (PiS), został złożony na początku grudnia 2023 roku i dotyczy przepisu z ustaw "antycovidowych" z 2020 r., według którego "Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek wojewody, po poinformowaniu ministra właściwego do spraw gospodarki może, w związku z przeciwdziałaniem Covid-19, wydawać polecenia obowiązujące inne (...) osoby prawne i jednostki organizacyjne (...) oraz przedsiębiorców".

Wniosek kwestionuje rozumienie tego przepisu polegające na tym, że miałby on nie odnosić się "do poleceń wydanych w związku z przygotowaniem wyborów w stanie epidemii".

W ocenie posłów, którzy sformułowali wniosek, w sytuacji pandemii "ograniczanie zakresu zastosowania tego przepisu, które przekreśla możliwość współpracy zmierzającej do realizacji konstytucyjnego celu - przeprowadzenia wyborów w konstytucyjnym terminie, z pełnym poszanowaniem zasady kadencyjności organów państwa i zabezpieczenia konstytucyjnych praw jednostek, jakimi są prawa wyborcze (bierne i czynne) - z uwzględnieniem wymogów ochrony zdrowia publicznego i minimalizacji ryzyka transmisji wirusa powodującego zagrożenie epidemiczne - jest niezgodne z zasadą współdziałania władz wynikającą z preambuły konstytucji".

Chociaż pierwotny przepis będący przedmiotem zaskarżenia już nie obowiązuje, to - jak wskazano we wniosku - "wynikająca z uchylonego przepisu norma wciąż obowiązuje w sensie materialnoprawnym, jako że istnieją stany faktyczne, w których znajdzie ona zastosowanie". Ponadto, jak wskazali wnioskodawcy, przepis o analogicznej treści nadal jest w ustawie, choć w innym jej miejscu.

Na początku lutego tego roku sejmowa komisja ustawodawcza, omawiająca ten wniosek do TK, opowiedziała się za tym, aby Sejm przyjął stanowisko, iż zgodnie z konstytucją nie można było wydawać poleceń w trybie ustawy "antycovidowej" w związku z przygotowaniem wyborów.

We wrześniu 2020 r. WSA w Warszawie orzekł, że decyzja premiera zobowiązująca Pocztę Polską do przygotowania wyborów prezydenckich w trybie korespondencyjnym rażąco naruszyła prawo.

Według WSA decyzja Morawieckiego naruszyła m.in. konstytucję, Kodeks wyborczy, ustawę o Radzie Ministrów i Kodeks postępowania administracyjnego. WSA stwierdził, że konstytucja ani inne ustawy nie przyznają Prezesowi Rady Ministrów uprawnień w zakresie zmierzającym do organizacji wyborów powszechnych. Wyrok ten pozostaje nieprawomocny. NSA nie rozpoznał jeszcze skargi kasacyjnej w tej sprawie.

W grudniu ubiegłego roku Sejm podjął uchwałę w sprawie powołania komisji śledczej do zbadania legalności wyborów Prezydenta RP w 2020 roku w formie głosowania korespondencyjnego - jej powstanie posłowie poparli jednogłośnie. Komisja prowadzi już swoje prace, odbywają się przesłuchania świadków.