9 listopada 1938 roku naziści zamordowali 91 Żydów w masakrze zwanej "nocą kryształową". "Nie było Niemca, który by o niej nie dowiedział się następnego ranka z prasy i radia, a były setki tysięcy zwyczajnych Niemców, którzy bezprawie, przemoc i zbrodnię 'Kristallnacht' widzieli na własne oczy" - napisał w 80. rocznicę Paweł Jędrzejewski z Forum Żydów Polskich.
80 lat temu, 9 listopada 1938 roku, z inspiracji niemieckich władz w masowym pogromie ludności żydowskiej - zwanym Kristallnacht ("noc kryształowa") - zamordowano 91 Żydów, spalono 171 synagog, splądrowano 8 tysięcy sklepów. Około 20 tysięcy Żydów deportowano do obozów koncentracyjnych. Kristallnacht była pierwszym tak widomym znakiem fizycznej rozprawy z Żydami. Grunt przygotowały rasistowskie ustawy norymberskie wprowadzone 15 września 1935 r. - "o obywatelstwie Rzeszy" i "o ochronie czci i krwi niemieckiej", które pozbawiły Żydów podstawowych praw i rozpoczęły proces oddzielania ludności żydowskiej od reszty społeczeństwa.
"Noc kryształowa" "obciąża winą większość żyjących ówcześnie Niemców"
"To, co wydarzyło się wówczas, obciąża na zawsze winą nie tylko władze III Rzeszy, ale absolutną większość żyjących ówcześnie Niemców" - pisze Paweł Jędrzejewski z Forum Żydów Polskich w artykule zatytułowanym "Żaden z Niemców nie mógł powiedzieć 'nie wiedziałem'".
Wskazuje, że "o ile Holokaust odbywał się w co najmniej częściowej tajemnicy przed obywatelami Niemiec, przede wszystkim na odległych terenach okupowanych, zagarniętych podbitej Polsce, o tyle 'noc kryształowa' była akcją przeprowadzoną w niemieckich miastach".
W ocenie redaktora, "nie było Niemca, który by o niej nie dowiedział się następnego ranka z prasy i radia, a były setki tysięcy zwyczajnych Niemców, którzy bezprawie, przemoc i zbrodnię 'Kristallnacht' widziały na własne oczy".
Jędrzejewski podkreśla, że "'noc kryształowa' to Berlin, Hamburg, Monachium, Kolonia, Hanower, Norymberga, Lubeka i dziesiątki, setki innych miast i miasteczek".
W związku z tym - jak pisze - "żaden z dorosłych Niemców żyjących wówczas nie miał już po tej nocy prawa powiedzieć 'nie wiedziałem'".
Autor: ads//rzw / Źródło: PAP, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: Wikipedia/Bundesarchiv, Bild 146-1970-041-46 (CC-BY-SA 3.0)