Dane biometryczne - czym są? Kiedy i jak mogą być wykorzystane?

● Dane biometryczne to umożliwiające identyfikację danej osoby cechy fizyczne, fizjologiczne lub behawioralne. ● Dane biometryczne objęte są szczególną ochroną i mogą być wykorzystywane tylko w określonych przypadkach. ● Pierwszym polskim dokumentem biometrycznym był paszport.

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej dotyczącym przetwarzania danych osobowych (RODO), dane biometryczne to "dane osobowe, które wynikają ze specjalnego przetwarzania technicznego i dotyczą cech fizycznych, fizjologicznych lub behawioralnych osoby fizycznej oraz umożliwiają lub potwierdzają jednoznaczną identyfikację tej osoby, takie jak wizerunek twarzy lub dane daktyloskopijne". Inaczej mówiąc są to zakodowane cyfrowo informacje dotyczące charakterystycznych cech wyglądu lub zachowania danej osoby, umożliwiające jej prostą i szybką identyfikację.

Dane biometryczne obejmować mogą bardzo wiele cech: kształt twarzy, tęczówka i siatkówka oka, kształt ucha, układ żył na dłoniach, odcisk palca, tembr głosu, a także cechy behawioralne czy też psychiczne, które pozwalają jednoznacznie zidentyfikować daną osobę. Nie oznacza to jednak, że wykorzystywane są jednocześnie wszystkie z nich - zwykle do identyfikacji wystarczy wybranie jednej lub dwóch danych.

Co istotne, dane biometryczne w przeciwieństwie do np. imienia, nazwiska, numeru identyfikacyjnego, czy adresu zamieszkania, są niezmienne w czasie. Nie jest możliwe, by zmienić np. swoje linie papilarne.

ZOBACZ TEŻ: Nowe dowody osobiste od poniedziałku. Pojawi się druga cecha biometryczna

Dane biometryczne zaliczone zostały do danych szczególnej kategorii i objęte nadzwyczajną ochroną prawną. Oznacza to, że ich przetwarzanie i wykorzystywanie jest co do zasady zabronione. Wynika to wprost z art. 9 ust. 1 RODO. Wykorzystanie danych biometrycznych zgodnie z RODO możliwe jest tylko w wymienionych przypadkach:

● wyraźnej zgody osoby, której dotyczą dane, wyrażonej w jednym lub kilku konkretnych celach, ● niezbędności do wypełnienia obowiązków i szczególnych praw administratora lub osoby, której dane dotyczą, ● niezbędności do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą lub innej osoby fizycznej, która nie jest fizycznie lub prawnie zdolna do wyrażenia na to zgody, ● przetwarzania w ramach uprawnionej działalności prowadzonej z zachowaniem odpowiednich zabezpieczeń, ale wyłącznie gdy dotyczy członków lub byłych członków takich podmiotów, lub też osób, które utrzymują z nim stałe kontakty, ● upublicznienia w oczywisty sposób przez osobę, której dane dotyczą, ● niezbędności ustalenia dochodzenia lub obrony roszczeń bądź w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy, ● przesłanek związanych z ważnym interesem publicznym, w tym w zakresie zdrowia publicznego, ● niezbędności w zakresie profilaktyki zdrowotnej bądź medycyny pracy, do oceny zdolności pracownika do pracy, diagnozy medycznej, zapewnienia opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego, leczenia lub zarządzania systemami i usługami opieki zdrowotnej, ● przesłanek związanych z celem archiwalnym i jednocześnie w interesie publicznym.

Państwa członkowskie mogą wprowadzić dodatkowe inne ograniczenia przetwarzania danych biometrycznych. Mogą także zastrzec dalsze wyjątki w zakresie ich wykorzystywania. Z uprawnienia tego skorzystał również polski ustawodawca, zastrzegając m.in. że pracodawca może przetwarzać dane biometryczne pracownika tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione interesem pracodawcy i jednocześnie jest niezbędne ze względu na kontrolę dostępu do ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić go na szkodę.

ZOBACZ TEŻ: Przetwarzanie danych osobowych - definicja, zasady, zgoda na przetwarzanie danych

Pierwszym dokumentem biometrycznym w Polsce był paszport. Wydawany jest od 28 sierpnia 2006 roku, przy czym początkowo zawierał jedynie wizerunek twarzy. Od czerwca 2009 roku dokument jest już zabezpieczony drugą cechą biometryczną, tj. odciskami palców. 

Paszporty biometryczne w Polsce wytwarzane są przez Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych, a za standardy wykończenia odpowiada Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego. 

Paszport biometryczny na pierwszy rzut oka nie różni się od paszportów wydawanych przed 2006 rokiem. Podobnie jak wcześniej ma formę książeczki, a na bordowej okładce znajduje się złoty napis i godło Rzeczypospolitej Polskiej. Rozróżnić go można po niewielkiej, złotej ikonce na okładce informującej o zawieraniu przez paszport mikroprocesora z danymi biometrycznymi posiadacza.

ZOBACZ TEŻ: Skazani na smartwatche. Obowiązkowe skanowanie twarzy przez przestępców z zagranicy nawet pięć razy dziennie