Paszporty "Polityki" 2021 rozdane. Katarzyna Nosowska Kreatorem kultury

Paszporty "Polityki" wręczane są od 1993 roku. Pomysłodawcą nagród kulturalnych tygodnika "Polityka" był nieżyjący już Zdzisław Pietrasik, wieloletni szef działu "Kultura" w redakcji tygodnika. Gala, która transmitowana była na antenie TVN, odbyła się we wtorek. Gospodarzami wieczoru była Grażyna Torbicka oraz redaktor naczelny "Polityki" Jerzy Baczyński.

TAK RELACJONOWALIŚMY 29. GALĘ WRĘCZENIA PASZPORTÓW "POLITYKI"

Jedną z głównych zasad nagród jest to, że można ją otrzymać tylko raz. Przyznawane są w siedmiu kategoriach: Film, Teatr, Literatura, Sztuki wizualne, Muzyka poważna, Muzyka popularna oraz Kultura cyfrowa. Wszyscy nominowani otrzymują 10 tysięcy złotych, a laureaci - 20 tysięcy złotych.

W kategorii Film nagrodę otrzymała reżyserka i scenarzystka Aleksandra Terpińska, która szturmem przeszła przez polskie festiwale filmowe ze swoją debiutancką fabułą "Inni ludzie" na podstawie książki Doroty Masłowskiej.

Terpińska powiedziała, że chciałaby się cieszyć z nagrody, jednak trudno jej się z niej cieszyć "w kraju, w którym odbierane są kobietom najbardziej podstawowe prawa, w którym osoby LGBTQ+ są szykanowane, w którym dzieciom odbiera się możliwość zadzwonienia po pomoc i w kraju, w którym ludzie umierają na granicy". - Wydawałoby się, że polska historia i polski naród, który tyle przeszedł, będzie w stanie ich zrozumieć, okazuje się być inaczej. W swoim filmie starałam się spojrzeć na ludzi z czułością i zrozumieniem. Wydaje mi się, że tę umiejętność trzeba jeszcze bardziej trenować. Tego sobie i państwu życzę - powiedziała reżyserka. 

W kategorii Teatr Paszport "Polityki" otrzymał Dominik Strycharski - muzyk, performer, wokalista i kompozytor między innymi muzyki teatralnej. Współpracował z Michałem Zadarą, Wojciechem Klemmą, Łukaszem Kosem czy Natalią Sołtysik. 

Odbierając Paszport, Strycharski stwierdził, że do końca nie spodziewał się nagrody, bo zdobył już nominację. - Jestem wzruszony, nie wiem dlaczego. Chyba najbardziej dlatego, że wierzę w to, że kultura, sztuka, muzyka, teatr, film, to są takie miejsca, w który możemy się spotkać i zrobić coś razem dobrego i nie pozabijać się w tym procesie, rozstać się i dalej rozpoznawać się później na ulicy. Porusza mnie to dlatego, że taki świat sobie wyobrażałem, że jest wśród nas. Że ten świat kultury, który robimy, robimy dla siebie, ale nie tylko - że robimy go również dla ludzi na zewnątrz. Zawsze miałem nadzieję, że to, co robimy, przedostaje się na zewnątrz, niesie się dalej i że może w ten sposób będziemy mieć wpływ - mówił.

W kategorii Sztuki wizualne w tym roku nagrodzono dwoje nominowanych: performerkę Janę Shostak oraz artystę wizualnego Mikołaja Sobczaka.

Shostak wystąpiła na gali w sukni, na której widniało 1200 zdjęć osób - więźniów politycznych, "niesprawiedliwych zakładników reżimu na Białorusi". Performerka powiedziała, że czas na podziękowania chce przeznaczyć na odczytanie listu do rodzin represjonowanych.

- Dragije! Dziękuję wam za wychowanie tak dzielnych i niezłomnych ludzi. Płaczę na samą myśl, ile nerwów i zdrowia kosztuje was to poświęcenie. Jak bardzo cierpicie znosząc wiadomości o nieludzkich warunkach przetrzymywania i prześladowania waszych bliskich. Kiedy niemowlę oderwane jest od piersi matki na lata, bo wstawiła komentarz w sieci. Nie wyobrażam sobie jak to jest, kiedy twój rodzic, rodzeństwo, dziecko czy małżonek jest torturowane, a ty nie możesz nic z tym zrobić. A wy? Jakim cudem znajdujecie w sobie siły, aby wspierać się nawzajem i wspierać ludzi wokół siebie? Jednocześnie o swoich potrzebach milczycie jak partyzanci, jak babula ratująca swoje wnuczęta przed domem dziecka, uciekając z Mińska do obcej sobie Warszawy. Myślę o waszych bezsennych nocach, niekończących się bez skutku podróży do kolonii karnych, o patroszonych paczkach i cenzurowanych listach, kontrolowanych rozmowach i o odwoływanych bez podania przyczyny spotkaniach. Niewiarygodne, że nie możecie powiedzieć nawet o stanie zdrowia najbliższej osoby. Podłe i okrutne oznaczenie więźniów politycznych żółtą odznaką, co w takiej rzeczywistości sprowadza ich do kategorii podludzi. Tak bardzo chciałabym pomóc, więc krzyczę jak mogę i póki mogę. Razem z partyzantkami motywujemy ludzi dobrej woli do wsparcia nowo przybyłych. Opracowujemy system rehabilitacji, asymilacji waszych krewnych po odbyciu wyroków. Zbieramy środki, drukujemy kalendarze. Przyjdzie dzień, w którym nadrobimy wszystkie zaległe urodziny i święta. Odtworzymy zarekwirowane przy przeszukiwaniach rodzinne zdjęcia. Jak pisał jeden ze skazanych naszych bohaterów: "światło zwycięża, jesteśmy niewinni". Trzymajcie się, my z wami. Żywie Biełaruś - odczytała Shostak.

- Nowi rodacy i rodaczki, nowacy i nowaczki. Mam nadzieję, że mój głos otworzy wasze serca i skłoni do gestów wsparcia na różnych poziomach - dodała. Po odczytaniu listu zwróciła się do publiczności o wspólną minutę "krzyku dla Białorusi".

Drugi ze zwycięzców w tej kategorii, Mikołaj Sobczak, dziękując za nagrodę, powiedział, że "wystąpienie Jany całkowicie podziela nasze poglądy - artystów współczesnych, pracujących z tematami, które zostały jednak zakazane, zbanowane czy niedofinansowane, czyli po prostu wyciszane". - Mam nadzieję, że ten krzyk nie będzie tylko krzykiem dla Białorusi, ale dla naszych wszystkich przyjaciół, bez których nie byłoby tutaj nas i dla osób, które tak bardzo nas wspierały. Mogę wam tylko powiedzieć: dziękuję - stwierdził Sobczak. 

Nagrodę specjalną Kultura dostępna otrzymali twórcy krakowskiego Unsound Festival - Małgorzata Płysa i Mat Schulz.

Nagrodę odebrali Małgorzata Płysa oraz Michał Kulig - współkurator festiwalu. - Ta nagroda przychodzi w trudnym roku, ale w roku, w którym Unsound obchodzi swoje 20-lecie. Przychodzi po dwóch latach ciężkiej pracy całego zespołu - wyznała Płysa.

- Człowiek potrzebuje kultury niezależnej, odważnej, bez kagańca - powiedziała szefowa krakowskiego festiwalu.

W kategorii Literatura zwycięzcą został Łukasz Barys, autor debiutanckiej powieści "Kości, które nosisz w kieszeni".

- To dość niesamowite, że ta książka, którą wystukałem na zajęciach online w tamtym roku, potem przesłałem do wydawcy, dzisiaj zdobywa tak ważną nagrodę - wyznał Barys. 

Kompozytorka, skrzypaczka i wirtuozka elektronikaliów i odpadów - Teoniki Rożynek - nagrodzona została w kategorii Muzyka poważna. Rożynek, wyraźnie przejęta, podziękowała ludziom, z którymi dotychczas pracowała. - Bez was nie byłabym w miejscu, w którym jestem dzisiaj - dodała. - W tak zwanych ciekawych czasach pozostaje nam tylko wspierać piękno i robić to, co robimy. Jestem superwdzięczna wszystkim artystom, którzy to robią - zaznaczyła.

W kategorii Muzyka popularna doceniono Ralpha Kaminskiego. - Jestem zestresowany i ogromnie wzruszony. Nie spodziewałem się, że będzie chciało mi się płakać. Ta nagroda była dla mnie ogromnym marzeniem i nigdy nie myślałem, że dostanę nominację. Dlatego już nominacja jest dla mnie bardzo ważna. Chciałbym podziękować osobom, bez których dzisiaj bym tu nie stał. Moja praca jest spełnieniem moich marzeń. Przeszedłem bardzo długą drogę, by być tutaj i swobodnie wykonywać ten zawód i nim się cieszyć - powiedział artysta, dziękując między innymi tym, "którzy chcieli wydać jego płytę", gdy inni ją odrzucali.

Paszport "Polityki" w kategorii Kultura cyfrowa otrzymał Tomasz Konrad Ostafin. - Generalnie nie robię tego typu rzeczy: nie wychodzę z domu - powiedział Ostafin, dziękując za nagrodę. - Kleiłem sobie gierkę z papieru przez parę lat (...) nim ją wydałem. To jest duże zaskoczenie - dodał. 

Kasia Kieli, prezeska i dyrektorka zarządzająca Discovery EMEA, oraz prezes ZAiKS prof. Janusz Fogler wręczyli nagrodę specjalną Kreator Kultury. W tym roku otrzymała ją Katarzyna Nosowska.

- Za wielokrotne odświeżanie swojego stylu, odwagę wchodzenia na nowe ścieżki, otwierania przestrzeni dla siebie i innych. Za pozostawianie drogowskazów jeszcze młodszej generacji artystek, za jedną z najbardziej spełnionych obietnic własnej drogi artystycznej w polskiej kulturze ostatnich trzech dekad, przyznajemy tę nagrodę laureatce pierwszej edycji Paszportów "Polityki". Dodam tylko, że laureatce od ponad dwudziestu lat, czyli przez cały XXI wiek, związanej ze stowarzyszeniem autorów ZAiKS - powiedział Janusz Fogler, prezes ZAiKS.

- Jedna z najważniejszych artystek polskich ostatniego trzydziestolecia, podróżująca przez różne muzyczne style i wcielenia. Zawsze autentyczna, szczera, bezkompromisowa. Czasem liryczna i czuła. Jedyna w swoim rodzaju. W swojej twórczości potrafi być autoironiczna i niezwykle zabawna, a poczucie humoru to skarb bezcenny. W polskiej kulturze i wyobraźni - wyjątkowa. I właśnie za to przyznajemy jej nagrodę Kreatora kultury. Proszę państwa, zapraszamy: Katarzyna Nosowska - zapowiedziała artystkę Kasia Kieli.

- Podczas pierwszej edycji Paszportów "Polityki", gdy otrzymałam jeden z nich, miałam wrażenie, że to żart i mając świadomość tego, kto przede mną odbierał ten zaszczytny laur, myślę tak ponownie. Znów mam wrażenie, że to jest pomyłka. Niemniej jednak, chciałabym podziękować tym ludziom, dzięki którym miałam okazję w życiu kilkukrotnie poczuć się przydatna i uprawniona, żeby to życie przepędzać - powiedziała Nosowska, nie ukrywając nerwów.

- Jako świeżo upieczony kreator kultury chciałabym zainspirować siebie samą i nas wszystkich, żeby skorzystać z ciszy, z tego odpoczynku jaki daje cisza, ponieważ w tym spotkaniu ze sobą wewnątrz może się nam niechcący przytrafić refleksja, dotycząca nie tylko świata zewnętrznego, ale także nas samych. Żeby nie przegapić tego momentu, kiedy piętnując pewne postawy u innych ludzi, zaczynamy prezentować je sami, bo to byłoby przykre - podsumowała artystka.

Film: Łukasz Grzegorzek, Łukasz Ronduda, Aleksandra Terpińska - laureatka Teatr: Iga Gańczarczyk, Jędrzej Piaskowski i Hubert Sulima, Dominik Strycharski - laureat Literatura: Łukasz Barys - laureat, Elżbieta Łapczyńska, Grzegorz Uzdański Sztuki wizualne: Archiwum Protestów Publicznych, Jana Shostak - laureatka, Mikołaj Sobczak - laureat Muzyka poważna: Piotr Alexewicz, Teoniki Rożynek - laureatka, Rafał Ryterski Muzyka popularna: Ralph Kaminski - laureat, Paweł Szamburski, Ifi Ude Kultura cyfrowa: Marcin Borkowski, Tomasz Konrad Ostafin - laureat, Anshar Studios Kreator kultury - Katarzyna Nosowska Kultura dostępna - twórcy Unsound Festival - Małgorzata Płysa, Mat Schulz.