Literacka Nagroda Nobla 2021 dla Abdulrazaka Gurnaha

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury przyznawana jest przez Akademię Szwedzką. W Sali Giełdy w siedzibie Akademii Szwedzkiej w Sztokholmie sekretarz Akademii Mats Malm poinformował w czwartek, że w tym roku wyróżniono Abdulrazaka Gurnaha.

W uzasadnieniu Akademia Szwedzka wyjaśniła, że Gurnah doceniony został za "bezkompromisowe i pełne zrozumienia zgłębienie efektów kolonializmu oraz losu uchodźcy w otchłani między kulturami i kontynentami".

118. zdobywca literackiej Nagrody Nobla - Abdularazak Gurnah - urodził się w 1948 roku na Zanzibarze (Tanzania). 20 lat później wyjechał do Wielkiej Brytanii jako student. Obecnie jest profesorem literatury postkolonialnej na University of Kent. Dotychczas wydał 10 powieści, wszystkie w języku angielskim. Największą popularność przyniosła mu książka "Paradise" z 1994 roku, która znalazła się między innymi na krótkiej liście Nagrody Bookera. "By the Sea" (2001) oraz "Desertion" (2005) również znalazły się wśród książek, które miały szansę na nominację do Bookera. 

- To wspaniałe i niesamowite - powiedział nowy noblista w rozmowie z Reutersem. - Jestem bardzo wdzięczny Akademii Szwedzkiej za nominowanie mnie i mojej pracy - dodał.

- To wspaniałe. To wielka nagroda i ogromna lista rewelacyjnych pisarzy. Ciągle to do mnie dociera. To była ogromna niespodzianka. Zanim w to uwierzyłem, musiałem poczekać, aż zostanie to oficjalnie ogłoszone - wyznał.

Poniedziałkowe ogłoszenie laureatów z dziedziny fizjologii lub medycyny rozpoczęło serię konferencji prasowych, podczas których ogłaszani są kolejni zwycięzcy. Laureatami Nagrody Nobla 2021 za najważniejsze dokonania w dziedzinie fizjologii lub medycyny zostali David Julius i Ardem Patapoutian za odkrycia receptorów temperatury i dotyku. 

We wtorek Królewska Szwedzka Akademia Nauk poinformowała, że Nagrodę Nobla 2021 z fizyki została podzielona pomiędzy trzech naukowców: Syukuro Manabego (USA), Klausa Hasselmanna (Niemcy) oraz Giorgio Parisiego (Włochy). Parisi otrzyma połowę nagrody w wysokości 10 mln koron szwedzkich (ok. 980 tys. euro), drugą połową podzielą się po równo Manabe i Hasselmann.

W środę Królewska Szwedzka Akademia Nauk oświadczyła, że w dziedzinie chemii w tym roku doceniono Benjamina Lista i Davida W.C. MacMillana.

W piątek w Oslo Norweski Komitet Noblowski ogłosi laureata Pokojowej Nagrody Nobla. Jak podał Instytut Nobla, w tym roku napłynęło 329 nominacji, z czego 234 dotyczy osób, a 95 – organizacji. Laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii poznamy w poniedziałek 11 października w Sztokholmie.

Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury otrzymało dotychczas 117 osób, z czego 16 to kobiety. Statystyki historii literackiego Nobla wyglądają bardzo ciekawie z perspektywy polskiej. Akademia Szwedzka doceniła pięciu polskojęzycznych twórców: Henryka Sienkiewicza (1905 r.), Władysława Reymonta (1924 r.), Czesława Miłosza (1980 r.), Wisławę Szymborską (1996 r.) oraz Olgę Tokarczuk (za rok 2018, przyznana w 2019 r.).

Do tego grona - zgodnie z wieloma głosami historyków literatury - należy dodawać Isaaca Bashevisa Singera, który pisał w jidysz. Singer, który urodził się w 1902 roku niedaleko Nowego Dworu Mazowieckiego - chociaż wyjechał do Stanów Zjednoczonych w 1935 - nigdy nie odrzucił polskiej tożsamości i uważał się za warszawiaka. W 1978 roku Akademia Szwedzka doceniła go za "pełną uczucia sztukę prozatorską, która wyrastając z polsko-żydowskich tradycji kulturowych porusza jednocześnie odwieczne problemy".

Nagrodzona w 2019 roku Olga Tokarczuk (za rok 2018) jest drugą Polką i pierwszą prozaiczką w tym gronie. W dniu ogłoszenia decyzji Akademii Szwedzkiej była zaledwie o kilka miesięcy starsza od najmłodszego polskiego literackiego noblisty - Władysława Reymonta.

Z ujawnionych dotychczas dokumentów wynika, że najczęściej nominowaną polską pisarką była Maria Dąbrowska (1939, 1957, 1959, 1960, 1965) i Henryk Sienkiewicz (rokrocznie w latach 1901-1905). Stefan Żeromski uzyskał cztery nominacje (lata 1921-24), tyle samo razy był to Jarosław Iwaszkiewicz (1957, 1963, 1965, 1966).

Władysław Reymont nominowany był również czterokrotnie: w latach 1919, 1920 i 1922 i 1924.