Europejski Bank Centralny – czym się zajmuje?

● Europejski Bank Centralny zastąpił Europejski Instytut Walutowy i wchodzi w skład Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) oraz Eurosystemu. ● Zadania i kompetencje EBC reguluje Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. ● Głównym celem EBC jest dbanie o stan i bezpieczeństwo europejskich banków. ● Europejski Bank Centralny ustala kurs wymiany walut dla wszystkich walut europejskich w stosunku do euro.

Europejski Bank Centralny to jeden z głównych filarów integracji europejskiej – procesu, który liczy już blisko 70 lat. Przez te lata zainteresowane państwa europejskie tworzyły i tworzą wiele mechanizmów współpracy oraz powołują organy i instytucje. Cel jest jeden – zacieśnienie i pogłębienie współpracy.

Jednym z kluczowych kroków było powołanie Unii Europejskiej. Została ona ustanowiona 1 listopada 1993 roku na mocy traktatu z Maastricht podpisanego 7 lutego 1992 roku. Traktatem powołano do życia Europejski Instytut Walutowy (EIW) – poprzednika Europejskiego Banku Centralnego. Do jego zadań należało m.in. prowadzenie wspólnej polityki pieniężnej państw członkowskich oraz przygotowanie do utworzenia Europejskiego Systemu Banków Centralnych. W skład rady EIW wchodzili prezesi krajowych banków centralnych. Europejski Instytut Walutowy kontrolował wprowadzenie i funkcjonowanie pierwszej waluty rozliczeniowej Wspólnoty – ECU.

Od 1 stycznia 1999 roku zadania EIW został przejęte przez Europejski System Banków Centralnych – ESBC. W skład ESBC wchodzą: Europejski Bank Centralny, banki centralne krajów strefy euro oraz banki centralne państw Unii Europejskiej, które nie należą do strefy euro.

Siedziba Europejskiego Banku Centralnego znajduje się we Frankfurcie nad Menem. EBC zatrudnia ponad 3500 pracowników. Jest organem wykonawczym polityki finansowej głównych organów UE.

Do zadań Europejskiego Banku Centralnego zalicza się:

– opracowywanie i emisję banknotów euro – EBC fizycznie nie wprowadza i nie wycofuje banknotów euro do obiegu, gdyż zajmują się tym banki centralne, które przez EBC są koordynowane, – inwestowanie i implementacja najnowszych technologii w celu jak najlepszego zabezpieczenia banknotów, – prowadzenie polityki pieniężnej w strefie euro, – nadzorowanie systemów bankowych krajów w strefie euro i UE, – współpraca z innymi instytucjami w zakresie regulacji rynków finansowych, – dbanie o właściwe funkcjonowanie systemów płatniczych.

Podstawowym celem EBC jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Wpływa to na wzrost gospodarczy, wysokość płac i bezrobocie. Bank dba o odpowiedni poziom inflacji oraz o to, żeby wskaźnik ten był stabilny, przewidywalny i na odpowiednio niskim poziomie. Cel, jaki sobie postawił EBC, to średnia stopa inflacji na poziomie 2 proc. Jednym z instrumentów potrzebnych do realizacji polityki pieniężnej EBC są podstawowe stopy procentowe.

W celu realizowania wyznaczonej polityki pieniężnej, EBC wyznaczył sobie następujące strategie:

– zrównoważony wzrost gospodarczy, – wysoce konkurencyjna społeczna gospodarka rynkowa ukierunkowana na pełne zatrudnienie i postęp społeczny, – wysoki stopień ochrony i poprawa jakości środowiska naturalnego.

Europejski Bank Centralny to w założeniu niezależna instytucja. Jednak w pewien sposób EBC odpowiada przed Parlamentem Europejskim, gdyż składa mu sprawozdania ze swojej działalności. Bank centralny UE musi również wspierać ogólną politykę gospodarczą Wspólnoty – zapis w traktacie z Maastricht.

EBC i organy nadzoru z uczestniczących państw członkowskich tworzą Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (ang. European Banking Authority, EBA), który nadzoruje banki centralne strefy euro i UE, aby dobrze funkcjonowały i odpowiednio zabezpieczały pieniądze. Do zadań europejskiego nadzoru bankowego należy odbudowa zaufania do sektora bankowego w Europie, a także zwiększenie odporności banków.

Do kompetencji EBA należą również:

– przeprowadzanie przeglądów nadzorczych, kontroli na miejscu i dochodzeń, – udzielanie i cofanie zezwoleń na prowadzenie działalności bankowej, – ocena transakcji zakupu i sprzedaży pakietów akcji banków, – zapewnianie przestrzegania unijnych wymogów ostrożnościowych, – zaostrzanie wymogów kapitałowych (buforów) w celu przeciwdziałania zagrożeniom finansowym.

Nadzór i ocena pracy banków odbywa się w ramach procesu SREP (Supervisory Review and Evaluation Process).

Aby zapewnić jednakowe działania wszystkim bankom, stosowany jest zestaw tych samych instrumentów badawczych:

– model biznesowy – czy bank stosuje zrównoważoną strategię działalności, – ład korporacyjny i ryzyko – czy właściwie zarządza się ryzykiem, a członkowie rad zarządczych mają odpowiednie kompetencje, – kapitał – czy bank ma odpowiednie rezerwy finansowe na pokrycie ewentualnych strat, – płynność – czy bank jest w stanie pokryć krótkoterminowe zapotrzebowanie na gotówkę.

Wynikiem procesu SREP jest podsumowanie roku działalności Banku i wyznaczenie strategii działania na kolejny rok.

Kurs Europejskiego Banku Centralnego jest kursem wymiany walut ustalanym dla wszystkich walut europejskich w stosunku do euro. Odbywa się to każdego dnia roboczego o godzinie 16.00 czasu środkowoeuropejskiego. Oficjalny kurs EBC pomaga w wyborze banku lub instytucji finansowej, z której chce skorzystać klient. Obecnie wszystkie banki i instytucje finansowe muszą pokazać klientowi marżę dodaną do kursu wymiany poprzez zestawienie różnicy za przewalutowanie dla płatności kartą w stosunku do kursu EBC.

Europejski Bank Centralny to ważny element zabezpieczenia systemu finansowego. Transparentność jego działań pomaga w ocenie pracy centralnych banków krajowych, co jest niezwykle istotne zwłaszcza w czasach kryzysowych.