"Mój dom jest tam, gdzie mój laptop". Apel o uregulowanie pracy zdalnej

Apel został podpisany przez Jolantę Jaworską ze Związku Liderów Sektora Usług Biznesowych, Macieja Wituckiego z Konfederacji Lewiatan, Krzysztofa Pietraszkiewicza ze Związku Banków Polskich, Marka Kowalskiego z Federacji Przedsiębiorców Polskich, Andrzeja Arendarskiego z Krajowej Izby Gospodarczej, Andrzeja Malinowskiego z Pracodawców RP, Wojciecha Kostrzewę z Polskiej Rady Biznesu, Marka Goliszewskiego ze Związku Pracodawców Business Centre Club oraz Jana Gogolewskiego ze Związku Rzemiosła Polskiego.

"Pandemia zmieniła naszą rzeczywistość niemalże w każdej dziedzinie życia. Jedną z bardziej fundamentalnych zmian jest powszechna digitalizacja procesów i szersze zastosowanie w ciągu ostatnich miesięcy pracy w formie zdalnej. Polski rynek pracy musi dostosować się do nowej rzeczywistości, jednocześnie starając się sprostać wyzwaniom tzw. digitaleconomy" - czytamy w komunikacie Rady.

Rada Przedsiębiorczości zwraca uwagę, że świat pracy podzielił się na dwie grupy, tę gdzie tradycyjny model pracy nadal będzie zasadniczym modelem wykonywania pracy i tę, w której otworzyła się możliwość wykonywania pracy w formie pracy zdalnej.

"Dlatego też uwzględniając przyszłość i potrzeby rynku pracy musimy brać też pod uwagę, że pojawią się pracownicy, którzy po doświadczeniu pracy zdalnej, w przyszłości nie będą zainteresowani podjęciem pracy w modelu tradycyjnym lub jedynie częściowo będą chcieli  korzystać z dobrodziejstwa, jakim jest praca zdalna" - czytamy.

Zdaniem Rady wprowadzenie odpowiednio wyważonej regulacji prawnej może wpłynąć na uatrakcyjnienie formy zatrudnienia jaką jest umowa o pracę poprzez zapewnienie pracownikom większej elastyczności, a także wyrównywanie szans na rynku pracy. Jak podkreśla Rada, może tak się stać poprzez aktywizację osób dotychczas ograniczonych w możliwości podjęcia pracy zarobkowej (np. osób niepełnosprawnych dla których praca w siedzibie pracodawcy była problematyczna, młodych matek, osób, które nie podejmują pracy ze względu na tzw. wykluczenie transportowe). 

Rada zwraca uwagę, że "rynek wypracował kilka modeli pracy w formie zdalnej, od pracy zdalnej stosowanej incydentalnie (często na wniosek pracowników), poprzez formy mieszane (model hybrydowy), aż po przypadki, gdzie pracownik wykonuje swoje obowiązki wyłącznie na odległość".

"Obecnie wyraźnie zarysowującym się trendem jest przyjęcie modelu hybrydowego i wydaje się, że taki właśnie model będzie w przyszłości przeważający" - czytamy.

Zdaniem przedsiębiorców, projekt nowelizacji kodeksu pracy dotyczący uregulowania pracy zdalnej, oparty na rozwiązaniach z roku 2007 o telepracy, zdaje się tylko częściowo adresować wyzwania, które pojawiły się w związku z upowszechnieniem tej formy wykonywania pracy.

"Rynek potrzebuje świeżego podejścia do relacji prawno-pracowniczych, ze szczególnym uwzględnieniem zmian społecznych i technologicznych mających miejsce w ostatnich latach, które podczas pandemii stały się jaskrawo widoczne. Nowe rozwiązania powinny być dostosowane do wypracowanej i dobrze funkcjonującej praktyki ostatnich miesięcy, a nie jedynie modyfikować instytucje telepracy, która w praktyce miała marginalne zastosowanie" - czytamy.

Rada podkreśla, że po niemalże rocznym stosowaniu elastycznych rozwiązań większość pracowników wykonujących pracę w sposób zdalny pozytywnie ocenia taką formę zatrudnienia.

"Wśród najczęściej wymienianych korzyści można wymienić: znaczną oszczędność czasu i kosztów przeznaczanych dotychczas na dojazd do i z miejsca pracy, znacznie większą łatwość łączenia pracy z obowiązkami domowymi, co przekłada się wprost na zmniejszenie obciążenia psychicznego i poziomu stresu" - napisano.

Rada Przedsiębiorczości przedstawiła też swoje kluczowe postulaty dotyczące pracy zdalnej.

"Rekomendujemy, aby zrezygnować z nakładania na strony stosunku pracy obowiązku określania konkretnego miejsca wykonywania pracy w przypadku pracy zdalnej" - czytamy.

"Jak pokazuje praktyka, duża część pracowników pracujących zdalnie, wykonuje swoje obowiązki z różnych miejsc, na zasadzie: 'mój dom jest tam, gdzie mój laptop'. Nie znajdujemy argumentów przemawiających za koniecznością ustawowego ograniczania możliwości wykonywania pracy zdalnej do jednego deklarowanego adresu. Co więcej, elastyczność w tym zakresie jest oczekiwana przede wszystkim przez stronę pracowniczą, a nieuwzględnienie tego oczekiwania pomija wypracowaną w ostatnich miesiącach praktykę jaką stosowały strony stosunku pracy" - pisze Rada.

Rada Przedsiębiorczości dostrzega także konieczność uwzględnienia kwestii wyposażenia pracowników w niezbędny sprzęt i materiały do wykonywania pracy, a także zwrotu kosztów związanych z eksploatacją urządzeń niezbędnych do wykonywania pracy w formie zdalnej.

"Postulujemy jednak, aby szczegółowe rozwiązania w tym zakresie były pozostawione do rozstrzygnięć na poziomie zakładowym.  Wynika to z różnorodności form organizacji pracy zdalnej w poszczególnych branżach, różnic w jej stosowaniu w dużych i małych firmach, pracy wykonywanej całkowicie, częściowo bądź sporadycznie zdalnie. Musimy mieć również na uwadze, iż forma pracy zdalnej wiąże się również z korzyściami i oszczędnościami po stronie pracowników, czego potwierdzeniem była popularność tzw. 'home office' w okresie przedcovidowym" - pisze Rada.

Przedsiębiorcy postulują też, aby dokumentacja pracownicza związana z zatrudnianiem pracowników w formie zdalnej mogła być prowadzona wyłącznie w postaci elektronicznej, a oświadczenia i wnioski składane w formie dokumentowej.

"Utrzymywanie formy pisemnej w tym wypadku jest problematyczne dla obu stron stosunku pracy, gdyż pociąga za sobą szereg komplikacji, w szczególności po stronie pracowniczej (pracodawca posiada bowiem z reguły zaplecze organizacyjne i administracyjne znacznie ułatwiające prowadzenie korespondencji w formie tradycyjnej)" - czytamy.

"W obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy dalsze prace muszą uwzględniać dążenie  do zmniejszenia obciążeń pracodawców, precyzyjnego określenia zakresu ich odpowiedzialności. W szczególności małe i średnie firmy oczekują rozwiązania, które określi jakie minimalne wymogi powinny być spełnione przy pracy zdalnej" - zaznacza Rada Przedsiębiorczości.

Organizacja apeluje też o wprowadzenie regulacji dotyczących pracy zdalnej "w sposób uwzględniający dorobek dotychczasowej praktyki rynku, z uwzględnieniem uzasadnionych interesów strony pracowniczej i pracodawców".

"Jak pokazuje praktyka, praca zdalna przyjmuje różne formy i stosowana jest przez strony w różnym zakresie. Regulacje kodeksowe powinny być na tyle elastyczne, aby nie zamykać drogi do stosowania pracy zdalnej zarówno podmiotom, których organizacja i fundusze pozwalają na wdrożenie rozwiązań skomplikowanych organizacyjnie i kosztownych, jak i podmiotom, które będą stosować pracę zdalną raczej okazjonalnie" - podsumowuje Rada.

Radę Przedsiębiorczości reaktywowali w marcu ubiegłego roku szefowie największych organizacji zrzeszających przedsiębiorców i pracodawców w Polsce. "Nadzwyczajna sytuacja w polskim państwie wymaga nadzwyczajnych środków i działań" - podkreślili we wspólnej Deklaracji.

Radę Przedsiębiorczości tworzą: Business Centre Club, Federacja Przedsiębiorców Polskich, Konfederacja Lewiatan, Krajowa Izba Gospodarcza, Polska Rada Biznesu, Pracodawcy RP, Związek Banków Polskich, Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych oraz Związek Rzemiosła Polskiego.