Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – co to jest? Jakie byłyby koszty wprowadzenia go w Polsce?

Źródło:
TVN24 Biznes
Czym jest Bezwarunkowy Dochód Podstawowy? Wyjaśnia Jan Niedziałek, dziennikarz TVN24 BiS
Czym jest Bezwarunkowy Dochód Podstawowy? Wyjaśnia Jan Niedziałek, dziennikarz TVN24 BiStvn24bis
wideo 2/3
Czym jest Bezwarunkowy Dochód Podstawowy? Wyjaśnia Jan Niedziałek, dziennikarz TVN24 BiStvn24bis

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy to idea, która zakłada przyznanie obywatelom stałego wynagrodzenia – bez żadnych zastrzeżeń. Na eksperyment z tym rozwiązaniem zdecydowały się ostatnio Niemcy i Finlandia. Według wyliczeń ekspertów Polska musiałaby wypłacać z budżetu państwa 376 miliardów złotych, żeby pokryć koszty takiego świadczenia dla obywateli.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy to stałe wynagrodzenie wypłacane obywatelom co miesiąc.Wśród zalet takiego rozwiązania wymienia się zapewnienie podstawy utrzymania, a wśród wad obawę, że ludzie przestaną pracować.Polski Instytut Ekonomiczny opublikował raport na temat wprowadzenia BDP w kraju. Eksperci twierdzą, że jego sfinansowanie byłoby niemożliwe.Eksperymenty z Bezwarunkowym Dochodem Podstawowym na wybranej grupie osób zorganizowały w ostatnich latach Niemcy i Finlandia.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – geneza

Idea Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego (nazywanego również bezwarunkowym dochodem gwarantowanym lub obywatelskim) ma korzenie w myślach szesnastowiecznego myśliciela Thomasa Moore’a, który w dziele „Utopia” pisał o zagwarantowaniu każdemu człowiekowi środków do życia niezależnie od jego pracy. Z kolei w XIX wieku zaczęły tworzyć się w Europie zalążki państw opiekuńczych – ich celem było finansowanie obywatelom dostępu na przykład do opieki zdrowotnej czy edukacji. Państwem, które jako pierwsze objęło pracowników przemysłu ubezpieczeniem od skutków nieszczęśliwych wypadków, były w 1871 roku Niemcy.

Same próby wprowadzenia bezpośrednio BDP pojawiły się w drugiej połowie XX wieku w USA i w Kanadzie, gdzie program objął około 10 tysięcy rodzin. Skutkiem zagwarantowania dochodu na poziomie progu ubóstwa była krótsza praca uczestników eksperymentu o dwa lub cztery tygodnie.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – założenia

Podstawą BDP jest dochód podstawowy, czyli stałe wynagrodzenie, które pozwala na przykład na zapłacenie czynszu i zakup żywności. Bezwarunkowość oznacza z kolei, że jest ono przyznawane bez żadnych zastrzeżeń, niezależnie od tego, czy obywatel podejmuje pracę. Nieważny również jest status społeczny osób – czy są ubogie, czy są bogate.

Według założeń Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego każda osoba dostaje wynagrodzenie finansowane przez państwo, od urodzenia do śmierci.

BDP ma być też odpowiedzią na zwiększającą się robotyzację rynku pracy, gdzie ludzi zastępują maszyny – na przykład urzędników niższego szczebla, księgowych lub bibliotekarzy.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – wady i zalety

Przeciwnicy BDP wskazują przede wszystkim, że nie jest możliwe sfinansowanie przez państwo takich wypłat, które ograniczyłyby skalę ubóstwa. Twierdzą, że wypłacanie świadczeń w dłuższej perspektywie nie doprowadzi do osiągnięcia zamierzonych celów. A stała stawka byłaby nieadekwatna do potrzeb wszystkich – na przykład dla osób niepełnosprawnych

Zdaniem przeciwników stałe wynagrodzenie może prowadzić do dezaktywacji zawodowej, co oznacza, że ludzie przestaną pracować. Obawiają się również, że BDP niósłby za sobą likwidację pozostałych świadczeń i prywatyzację takich usług społecznych jak służba zdrowia.

Zwolennicy BDP zwracają uwagę, że zagwarantowanie stałego dochodu ograniczałoby zasięg biedy i nierówności ekonomicznych.

Podkreślają też, że obywatele nie musieliby podejmować decyzji o podjęciu pracy pod presją i w stresie, na przykład decydując się na niestabilne, słabo wynagradzane zajęcie. A przy stabilizacji finansowej byliby bardziej skłonni do podejmowania ryzyka zawodowego.

Zwolennicy dodają również, że Bezwarunkowy Dochód Podstawowy mógłby zwiększyć niezależność kobiet w rodzinach, gdzie mężczyzna zapewnia utrzymanie. Bezwarunkowość oznaczałaby też, że obywatele nie musieliby dostosowywać się do urzędniczych wymogów i nie musieliby stale ubiegać się o wypłatę pieniędzy.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy a Polska

W lutym 2021 roku Polski Instytut Ekonomiczny zaprezentował raport „Dochód podstawowy. Nowy pomysł na państwo opiekuńcze?”.

Z badań wynika, że 87 proc. Polaków nie wie, co zawiera się w pojęciu BDP, ale 51 proc. co do zasady popiera jego wprowadzenie. Z kolei 73 proc. zadeklarowało, że nie rzuciłoby pracy po wprowadzeniu świadczenia. Jednak już tylko 22 proc. respondentów stwierdziło, że inni kontynuowaliby pracę, gdyby BDP obowiązywał.

Eksperci wyliczyli również, jaki byłby roczny koszt wprowadzenia Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego w Polsce. Przyjmując wariant minimum socjalnego dla 2019 roku i wypłaty takiego świadczenia dla osób w wieku produkcyjnym na poziomie 1200 złotych oraz 600 zł miesięcznie dla dzieci, byłoby to 376 miliardów zł. A tylko w 2018 roku koszty poniesione na świadczenia socjalne (renty, emerytury, pomoc społeczną) wynosiły 343 miliardy zł.

Zdaniem instytutu takie sfinansowanie Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego byłoby niemożliwe. „Bardzo duży koszt fiskalny bezwarunkowego dochodu podstawowego utrudnia jego finansowanie przez cięcia innych wydatków i wzrost opodatkowania” – czytamy w raporcie PIE.

W Polsce głosy co do wprowadzenia BDP są podzielone. - Przedsiębiorczość, rozwój bierze się z inicjatywy i pracy. To jest eksperyment (wprowadzony przez Niemcy w czerwcu 2021 – red.), ale gdyby to była oferta na całe życie, to wiele osób przestałoby pracować, to zniechęca do podejmowania ryzyka – uważa ekonomista Ryszard Petru. - Jest dokładnie odwrotnie. Bezpieczeństwo socjalne jest tym, co skłania do ryzyka. Wszystkie badania, które dotyczyły dochodu podstawowego, pokazywały, że ludzie są bardziej skłonni do ryzykownych działań i są bardziej aktywni ekonomicznie – twierdzi z kolei Maciej Szlinder, prezes Polskiej Sieci Dochodu Podstawowego.

Eksperymenty w Europie

1 czerwca 2021 roku eksperyment z Bezwarunkowym Dochodem Podstawowym rozpoczął się w Niemczech. 122 osoby wybrane spośród ponad dwóch milionów przez trzy lata mają dostawać co miesiąc 1200 euro.

Wcześniej eksperymentowali też Finowie – dwuletni program uruchomiono w 2017 roku. Uczestniczyło w nim dwa tysiące osób, które co miesiąc otrzymywały 560 euro.

Z kolei Szwajcarzy odrzucili w referendum w 2016 roku wprowadzenie dochodu gwarantowanego dla każdego mieszkańca w wysokości 2,5 tysiąca franków szwajcarskich oraz 625 franków dla dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia.

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Jeszcze kilka lat temu nikt w unijnych instytucjach nie chciał oficjalnie przyznać, że energia jądrowa może być odpowiedzią na wysokie ceny energii i postulowane odejście od paliw kopalnych. Dziś mówi się o tym głośno, stawiając wręcz atom na równi z odnawialnymi źródłami energii.

"Nowy trend" w Unii Europejskiej. "Symboliczne"

"Nowy trend" w Unii Europejskiej. "Symboliczne"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Wojciech Balczun został nowym prezesem Agencji Rozwoju Przemysłu - wynika z komunikatu zamieszczonego na stronie internetowej ARP. Do tego poinformowano, że Agencja ma czworo nowych wiceprezesów.

Jest nowy prezes Agencji Rozwoju Przemysłu

Jest nowy prezes Agencji Rozwoju Przemysłu

Źródło:
PAP, tvn24.pl

W środę akcje CD Projekt na warszawskiej giełdzie mocno traciły na wartości. Według analityków powodem spadków była informacja, że gracze poczekają na Wiedźmina 4 przynajmniej do 2027 roku.

Kurs akcji ostro w dół. Wystarczyła jedna informacja

Kurs akcji ostro w dół. Wystarczyła jedna informacja

Źródło:
PAP

Sieć firm zarządzana przez tajemniczą chińską firmę technologiczną próbowała rekrutować niedawno zwolnionych pracowników federalnych w USA - donosi Reuters, powołując się na ogłoszenia o pracę oraz informacje uzyskane od Maxa Lessera, analityka z waszyngtońskiego think tanku Foundation for Defense of Democracies, który dotarł do sprawy.

Fala zwolnień i tajemnicze ogłoszenia o pracę

Fala zwolnień i tajemnicze ogłoszenia o pracę

Źródło:
Reuters, tvn24.pl

Sąd Unii Europejskiej, który jest częścią Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu, utrzymał karę Komisji Europejskiej wobec banków za stworzenie kartelu dotyczącego europejskich obligacji skarbowych. Obniżył jednak nieznacznie kwotę grzywien nałożonych na UniCredit i Nomura.

Kary dla banków. Jest decyzja sądu

Kary dla banków. Jest decyzja sądu

Źródło:
PAP

W ciągu najbliższej dekady Gazprom ma stracić 15 bilionów rubli (około 180 miliardów dolarów) - wynika z danych firmy, do których dotarł brytyjski "Financial Times". Rosyjski gigant ma przeprowadzić zwolnienia i pozbyć się części aktywów.

Problemy rosyjskiego giganta. Miliardowe straty

Problemy rosyjskiego giganta. Miliardowe straty

Źródło:
PAP

Łukasz Chaberski został powołany przez radę nadzorczą spółki na prezesa Polskich Portów Lotniczych (PPL). Jak poinformowano, funkcję zacznie sprawować 1 kwietnia. Chaberski zastąpi na tym stanowisku odwołanego w lutym Andrzej Ilkowa.

Polskie Porty Lotnicze mają nowego prezesa

Polskie Porty Lotnicze mają nowego prezesa

Źródło:
PAP

Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk (Lewica) powiadomiła, że zgodnie z projektem Lewicy dotyczącym likwidacji Funduszu Kościelnego, 50 procent składek na ubezpieczenia społeczne opłacaliby duchowni, a 50 procent zatrudniający ich Kościół. Zaznaczyła, że Fundusz nie może być "ZUS-em kleru".

"Nie może być ZUS-em kleru, musi zniknąć"

"Nie może być ZUS-em kleru, musi zniknąć"

Źródło:
PAP

Unia Europejska (UE) jest uzależniona od Chin w kwestii metali ziem rzadkich. Dlatego Bruksela stawia na rozwój własnego przemysłu i recyklingu surowców, by zerwać z tą zależnością.

"Krytyczna lista". UE wskazała projekty

"Krytyczna lista". UE wskazała projekty

Źródło:
PAP

Rada Polityki Pieniężnej może pozostawić stopy procentowe na niezmienionym poziomie przez cały 2025 rok. Ryzyko takiego scenariusza jest "dość duże" - uważają zarządzający VIG/C-Quadrat TFI. Ich zdaniem niepokoi inflacja usług oraz odradzająca się inflacja towarów.

"Jest ryzyko, że Rada Polityki Pieniężnej w tym roku w ogóle nie zmieni stóp procentowych"

"Jest ryzyko, że Rada Polityki Pieniężnej w tym roku w ogóle nie zmieni stóp procentowych"

Źródło:
PAP

Według Kremla porozumienie o bezpieczeństwie na Morzu Czarnym między Rosją a Ukrainą będzie możliwe tylko po zniesieniu sankcji - wskazuje BBC. Dodaje, że warunków tych nie było w amerykańsko-rosyjskich ustaleniach.

Co z porozumieniem? Rosyjski dokument "zamącił wody"

Co z porozumieniem? Rosyjski dokument "zamącił wody"

Źródło:
PAP

USA dodały około 80 podmiotów, głównie chińskich, do "czarnej listy" ograniczeń eksportowych - podał Reuters. Chodzi o zmniejszenie zdolności do rozwijania zaawansowanych technologii przez rywali Stanów Zjednoczonych.

USA dodały kilkadziesiąt firm do "czarnej listy"

USA dodały kilkadziesiąt firm do "czarnej listy"

Źródło:
Reuters

Okres próbny, niższy próg wiekowy i "prawko" tylko na 15 lat - między innymi takie zmiany w prawie jazdy planuje Unia Europejska. Celem jest ograniczenie liczby wypadków na europejskich drogach.

Duże zmiany w prawie jazdy. Plany Brukseli

Duże zmiany w prawie jazdy. Plany Brukseli

Źródło:
PAP

Rząd planuje podwyżkę zasiłku pogrzebowego. Polska Izba Branży Pogrzebowej ocenia to pozytywnie i deklaruje, że będzie dążyła do utrzymania kosztów pochówku na obecnym poziomie.

Zasiłek pogrzebowy. Zapowiedź branży

Zasiłek pogrzebowy. Zapowiedź branży

Źródło:
PAP

Zasiłek pogrzebowy wzrośnie od przyszłego roku z 4 tysięcy do 7 tysięcy złotych - zakłada projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który we wtorek przyjęła Rada Ministrów. Poinformował o tym resort rodziny na portalu X.

Rząd zdecydował w sprawie zasiłku pogrzebowego

Rząd zdecydował w sprawie zasiłku pogrzebowego

Źródło:
PAP

Kanada zaostrza zasady dotyczące dopłat z dotychczasowych programów rządowych dla Tesli - donosi Reuters. Ponadto koncern nie będzie mógł korzystać z przyszłych dotacji, o ile Stany Zjednoczone nie zniosą ceł nałożonych na kanadyjskie produkty.

Uderzenie w Teslę. Koniec z dopłatami z budżetu państwa

Uderzenie w Teslę. Koniec z dopłatami z budżetu państwa

Źródło:
Reuters

Niskie bezrobocie cieszy ekonomistów i statystyków, ale jest problemem dla branż opierających się na pracownikach fizycznych - wskazuje "Dziennik Gazeta Prawna". I dodaje: "monterzy i spawacze pilnie poszukiwani".

Te branże mają problem z pracownikami. "Pilnie poszukiwani"

Te branże mają problem z pracownikami. "Pilnie poszukiwani"

Źródło:
PAP

Lotnisko w Charleroi odwołuje wszystkie przyloty i odloty 31 marca z powodu strajku. Wcześniej loty tego dnia odwołał też port lotniczy w Brukseli.

Belgijskie lotniska odwołują loty

Belgijskie lotniska odwołują loty

Źródło:
PAP

Amerykański Departament Bezpieczeństwa Krajowego (DHS) ogłosił we wtorek, że wstrzymuje uczestnictwo Rumunii w programie ruchu bezwizowego Visa Waiver Program (VWP). Rumunia została przyłączona do programu w ostatnich dniach rządów administracji Joe Bidena. Decyzja miała wejść w życie 31 marca.

Mieli podróżować do USA bez wiz. Zmiana w ostatniej chwili

Mieli podróżować do USA bez wiz. Zmiana w ostatniej chwili

Źródło:
PAP

- Tempo wzrostu funduszu płac w ochronie zdrowia jest większe niż dopływ składki. Jest coraz mniej pieniędzy na świadczenie usług - leki, operacje, sprzęt - powiedział w programie "Fakty po Faktach" w TVN24 były członek Rady Polityki Pieniężnej Bogusław Grabowski, odnosząc się do zapowiadanych zmian w składce zdrowotnej. Ocenił, iż "dobrze, że się mleko rozlało i że trzeba będzie posprzątać, wprowadzając nowy system".

"Dobrze, że się mleko rozlało i trzeba będzie posprzątać"

"Dobrze, że się mleko rozlało i trzeba będzie posprzątać"

Źródło:
TVN24

We wtorkowym losowaniu Eurojackpot padła główna wygrana. Kumulację rozbił gracz ze Szwecji, do którego trafi prawie 116 milionów euro. W Polsce padły dwie wysokie wygrane drugiego stopnia. Oto liczby, które wylosowano 25 marca 2025 roku.

Kumulacja w Eurojackpot rozbita. Wysokie wygrane w Polsce

Kumulacja w Eurojackpot rozbita. Wysokie wygrane w Polsce

Źródło:
tvn24.pl

W niemieckich sklepach niektóre produkty stoją na półkach do góry nogami. "To nie przypadek ani bałagan, a nowy trend" - wyjaśnia dziennik "Frankfurter Rundschau". Dodaje, że chodzi o promocję europejskich towarów zamiast tych pochodzących z USA.

Nietypowy trend w sklepach. "Ludzie załapali, o co chodzi"

Nietypowy trend w sklepach. "Ludzie załapali, o co chodzi"

Źródło:
"Frankfurter Rundschau", "Berliner Kurier"

Średnia oczekiwana długość życia dla 60-latka w ciągu roku wzrosła o 2,2 miesiąca, a 65-latka wzrosła o 1,9 miesiąca - wynika z opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny tablic trwania życia. Dane te mają wpływ na wysokość emerytur.

Nowe tablice długości życia. Mają wpływ na wysokość emerytur

Nowe tablice długości życia. Mają wpływ na wysokość emerytur

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Reykjavik, Malaga, Genua, Saloniki i Dortmund - to niektóre nowe kierunki w letnim rozkładzie lotów ze stołecznego Lotniska Chopina, który zacznie obowiązywać w niedzielę. W tym sezonie pasażerowie będą mieli do wyboru 132 trasy - powiadomił port lotniczy.

Ponad 130 kierunków z Lotniska Chopina. Pojawi się nowy przewoźnik

Ponad 130 kierunków z Lotniska Chopina. Pojawi się nowy przewoźnik

Źródło:
PAP

Wycofano z obrotu produkt "Zaśnik" - podał Główny Inspektorat Farmaceutyczny (GIF). Towar sprzedawano jako produkt leczniczy, choć nie było na to odpowiedniego pozwolenia.

Preparat na sen wycofany z obrotu

Preparat na sen wycofany z obrotu

Źródło:
tvn24.pl

Prezydent USA Donald Trump rozważa wprowadzenie 2 kwietnia natychmiastowych, tymczasowych ceł - czytamy we wtorkowym wydaniu dziennika "Financial Times". Według brytyjskiego dziennika Trump może skorzystać z rzadko wykorzystywanego prawa, które umożliwi mu nałożenie taryf sięgających 50 procent.

Media: Trump może skorzystać z prawa z 1930 roku

Media: Trump może skorzystać z prawa z 1930 roku

Źródło:
PAP

Polska powołuje Fundusz Obronności i Bezpieczeństwa w KPO - poinformowała we wtorek ministra funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz. Na cele obronne w ramach KPO ma trafić 30 miliardów złotych.

Polska powołuje nowy fundusz. "Jako pierwsza w Europie"

Polska powołuje nowy fundusz. "Jako pierwsza w Europie"

Źródło:
PAP

Stellantis wraz z chińskim partnerem Leapmotor zainwestują 200 milionów dolarów w fabrykę w Hiszpanii - informuje Reuters. Produkcja aut elektrycznych, którą pierwotnie planowano w Polsce, ma ruszyć w pierwszym kwartale 2026 roku.

Polska głosowała za cłami. Giganci się wycofali

Polska głosowała za cłami. Giganci się wycofali

Źródło:
Reuters

Polacy podróżujący do Wielkiej Brytanii będą potrzebowali od drugiego kwietnia uzyskać Elektroniczną Autoryzację Podróży (ETA) - informuje Ambasada Brytyjska w Polsce. Jak dodaje, wniosek można złożyć przez aplikację lub stronę internetową.

Nowy obowiązek dla podróżujących do Wielkiej Brytanii. Trzeba będzie zapłacić

Nowy obowiązek dla podróżujących do Wielkiej Brytanii. Trzeba będzie zapłacić

Źródło:
tvn24.pl