Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – co to jest? Jakie byłyby koszty wprowadzenia go w Polsce?

Źródło:
TVN24 Biznes
Czym jest Bezwarunkowy Dochód Podstawowy? Wyjaśnia Jan Niedziałek, dziennikarz TVN24 BiS
Czym jest Bezwarunkowy Dochód Podstawowy? Wyjaśnia Jan Niedziałek, dziennikarz TVN24 BiStvn24bis
wideo 2/3
Czym jest Bezwarunkowy Dochód Podstawowy? Wyjaśnia Jan Niedziałek, dziennikarz TVN24 BiStvn24bis

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy to idea, która zakłada przyznanie obywatelom stałego wynagrodzenia – bez żadnych zastrzeżeń. Na eksperyment z tym rozwiązaniem zdecydowały się ostatnio Niemcy i Finlandia. Według wyliczeń ekspertów Polska musiałaby wypłacać z budżetu państwa 376 miliardów złotych, żeby pokryć koszty takiego świadczenia dla obywateli.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy to stałe wynagrodzenie wypłacane obywatelom co miesiąc.Wśród zalet takiego rozwiązania wymienia się zapewnienie podstawy utrzymania, a wśród wad obawę, że ludzie przestaną pracować.Polski Instytut Ekonomiczny opublikował raport na temat wprowadzenia BDP w kraju. Eksperci twierdzą, że jego sfinansowanie byłoby niemożliwe.Eksperymenty z Bezwarunkowym Dochodem Podstawowym na wybranej grupie osób zorganizowały w ostatnich latach Niemcy i Finlandia.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – geneza

Idea Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego (nazywanego również bezwarunkowym dochodem gwarantowanym lub obywatelskim) ma korzenie w myślach szesnastowiecznego myśliciela Thomasa Moore’a, który w dziele „Utopia” pisał o zagwarantowaniu każdemu człowiekowi środków do życia niezależnie od jego pracy. Z kolei w XIX wieku zaczęły tworzyć się w Europie zalążki państw opiekuńczych – ich celem było finansowanie obywatelom dostępu na przykład do opieki zdrowotnej czy edukacji. Państwem, które jako pierwsze objęło pracowników przemysłu ubezpieczeniem od skutków nieszczęśliwych wypadków, były w 1871 roku Niemcy.

Same próby wprowadzenia bezpośrednio BDP pojawiły się w drugiej połowie XX wieku w USA i w Kanadzie, gdzie program objął około 10 tysięcy rodzin. Skutkiem zagwarantowania dochodu na poziomie progu ubóstwa była krótsza praca uczestników eksperymentu o dwa lub cztery tygodnie.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – założenia

Podstawą BDP jest dochód podstawowy, czyli stałe wynagrodzenie, które pozwala na przykład na zapłacenie czynszu i zakup żywności. Bezwarunkowość oznacza z kolei, że jest ono przyznawane bez żadnych zastrzeżeń, niezależnie od tego, czy obywatel podejmuje pracę. Nieważny również jest status społeczny osób – czy są ubogie, czy są bogate.

Według założeń Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego każda osoba dostaje wynagrodzenie finansowane przez państwo, od urodzenia do śmierci.

BDP ma być też odpowiedzią na zwiększającą się robotyzację rynku pracy, gdzie ludzi zastępują maszyny – na przykład urzędników niższego szczebla, księgowych lub bibliotekarzy.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – wady i zalety

Przeciwnicy BDP wskazują przede wszystkim, że nie jest możliwe sfinansowanie przez państwo takich wypłat, które ograniczyłyby skalę ubóstwa. Twierdzą, że wypłacanie świadczeń w dłuższej perspektywie nie doprowadzi do osiągnięcia zamierzonych celów. A stała stawka byłaby nieadekwatna do potrzeb wszystkich – na przykład dla osób niepełnosprawnych

Zdaniem przeciwników stałe wynagrodzenie może prowadzić do dezaktywacji zawodowej, co oznacza, że ludzie przestaną pracować. Obawiają się również, że BDP niósłby za sobą likwidację pozostałych świadczeń i prywatyzację takich usług społecznych jak służba zdrowia.

Zwolennicy BDP zwracają uwagę, że zagwarantowanie stałego dochodu ograniczałoby zasięg biedy i nierówności ekonomicznych.

Podkreślają też, że obywatele nie musieliby podejmować decyzji o podjęciu pracy pod presją i w stresie, na przykład decydując się na niestabilne, słabo wynagradzane zajęcie. A przy stabilizacji finansowej byliby bardziej skłonni do podejmowania ryzyka zawodowego.

Zwolennicy dodają również, że Bezwarunkowy Dochód Podstawowy mógłby zwiększyć niezależność kobiet w rodzinach, gdzie mężczyzna zapewnia utrzymanie. Bezwarunkowość oznaczałaby też, że obywatele nie musieliby dostosowywać się do urzędniczych wymogów i nie musieliby stale ubiegać się o wypłatę pieniędzy.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy a Polska

W lutym 2021 roku Polski Instytut Ekonomiczny zaprezentował raport „Dochód podstawowy. Nowy pomysł na państwo opiekuńcze?”.

Z badań wynika, że 87 proc. Polaków nie wie, co zawiera się w pojęciu BDP, ale 51 proc. co do zasady popiera jego wprowadzenie. Z kolei 73 proc. zadeklarowało, że nie rzuciłoby pracy po wprowadzeniu świadczenia. Jednak już tylko 22 proc. respondentów stwierdziło, że inni kontynuowaliby pracę, gdyby BDP obowiązywał.

Eksperci wyliczyli również, jaki byłby roczny koszt wprowadzenia Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego w Polsce. Przyjmując wariant minimum socjalnego dla 2019 roku i wypłaty takiego świadczenia dla osób w wieku produkcyjnym na poziomie 1200 złotych oraz 600 zł miesięcznie dla dzieci, byłoby to 376 miliardów zł. A tylko w 2018 roku koszty poniesione na świadczenia socjalne (renty, emerytury, pomoc społeczną) wynosiły 343 miliardy zł.

Zdaniem instytutu takie sfinansowanie Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego byłoby niemożliwe. „Bardzo duży koszt fiskalny bezwarunkowego dochodu podstawowego utrudnia jego finansowanie przez cięcia innych wydatków i wzrost opodatkowania” – czytamy w raporcie PIE.

W Polsce głosy co do wprowadzenia BDP są podzielone. - Przedsiębiorczość, rozwój bierze się z inicjatywy i pracy. To jest eksperyment (wprowadzony przez Niemcy w czerwcu 2021 – red.), ale gdyby to była oferta na całe życie, to wiele osób przestałoby pracować, to zniechęca do podejmowania ryzyka – uważa ekonomista Ryszard Petru. - Jest dokładnie odwrotnie. Bezpieczeństwo socjalne jest tym, co skłania do ryzyka. Wszystkie badania, które dotyczyły dochodu podstawowego, pokazywały, że ludzie są bardziej skłonni do ryzykownych działań i są bardziej aktywni ekonomicznie – twierdzi z kolei Maciej Szlinder, prezes Polskiej Sieci Dochodu Podstawowego.

Eksperymenty w Europie

1 czerwca 2021 roku eksperyment z Bezwarunkowym Dochodem Podstawowym rozpoczął się w Niemczech. 122 osoby wybrane spośród ponad dwóch milionów przez trzy lata mają dostawać co miesiąc 1200 euro.

Wcześniej eksperymentowali też Finowie – dwuletni program uruchomiono w 2017 roku. Uczestniczyło w nim dwa tysiące osób, które co miesiąc otrzymywały 560 euro.

Z kolei Szwajcarzy odrzucili w referendum w 2016 roku wprowadzenie dochodu gwarantowanego dla każdego mieszkańca w wysokości 2,5 tysiąca franków szwajcarskich oraz 625 franków dla dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia.

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Sztuka ręcznej produkcji oraz zdobienia bombek powoli zanika - stwierdził Zbigniew Bartuzi, szef firmy produkującej bombki choinkowe Szkła-Dekor. Dodał, że "rynek i sieci handlowe zostały zdominowane przez ozdoby z Chin".

Branża zanika. "To wszystko jest już chińskie"

Branża zanika. "To wszystko jest już chińskie"

Źródło:
PAP

W trakcie spotkania unijnych przywódców kanclerz Niemiec Olaf Scholz z irytacją zareagował na propozycję prezydenta Andrzeja Dudy dotyczącą rosyjskich aktywów - podał "Financial Times". Według relacji dziennika niemiecki polityk "warknął" na polskiego prezydenta, zaskakując tym pozostałych przywódców.

Media: Scholz "warknął" na Dudę. "Nawet nie używacie euro!"

Media: Scholz "warknął" na Dudę. "Nawet nie używacie euro!"

Źródło:
"Financial Times", PAP

Podwyższenie wieku emerytalnego to jedno z podstawowych działań - uważa dyrektorka Instytutu Statystyki i Demografii Szkoły Głównej Handlowej (SGH) profesor Agnieszka Chłoń-Domińczak. Według niej niski wiek emerytalny jest dyskryminujący szczególnie dla kobiet, które ze względu na krótszy czas pracy, otrzymują później niższe świadczenia.

Polska w obliczu kryzysu. "Już naprawdę jesteśmy w ogonie Europy"

Polska w obliczu kryzysu. "Już naprawdę jesteśmy w ogonie Europy"

Źródło:
PAP

Średnie wydatki na święta Bożego Narodzenia w 2024 roku wyniosą 1460 złotych - wynika z badania BIG InfoMonitor. Dodano, że mimo inflacji i tak 47 procent badanych nie zamierza rezygnować z żadnych wydatków świątecznych.

Tyle wydamy na święta

Tyle wydamy na święta

Źródło:
PAP

2,2 miliona turystów przybyło na Kubę w 2024 roku. To o milion urlopowiczów mniej, niż spodziewał się rząd w Hawanie. Od kilku lat w kubańskiej turystyce widoczny jest kryzys.

Turystyczna zapaść na popularnej wyspie

Turystyczna zapaść na popularnej wyspie

Źródło:
PAP

Ekonomia jest bolesnym nauczycielem i to widać w różnych naszych badaniach, w których Polacy deklarują kupowanie mniejszej ilości żywności - stwierdził na antenie TVN24 dyrektor biura Federacji Polskich Banków Żywności Norbert Konarzewski. Dodał, że wśród społeczeństwa rośnie świadomość w kwestii marnowania żywności.

"W koszu na śmieci ląduje około 4-5 tysięcy złotych"

"W koszu na śmieci ląduje około 4-5 tysięcy złotych"

Źródło:
tvn24.pl

Kapusta kwaszona jest równie dobra co kiszona, a owoce na susz mogą zawierać konserwanty - ostrzegają eksperci. Radzą też klientom, by nie kupowali produktów na Wigilię w pośpiechu i starannie czytali etykiety na opakowaniach.

Jak kupić dobre produkty na Wigilię? "Dwutlenek siarki jest stosowany w celu zachowania jasnej barwy"

Jak kupić dobre produkty na Wigilię? "Dwutlenek siarki jest stosowany w celu zachowania jasnej barwy"

Źródło:
PAP

W niedzielę 22 grudnia sklepy będą otwarte, a w Wigilię handel będzie dozwolony ustawowo do godziny 14.00. Na podpis prezydenta czeka ustawa przewidująca, że od przyszłego roku 24 grudnia będzie dniem wolnym dla wszystkich pracowników, a trzy niedziele poprzedzające Wigilię będą handlowe.

Czy w najbliższą niedzielę sklepy będą otwarte?

Czy w najbliższą niedzielę sklepy będą otwarte?

Źródło:
PAP

- Przyszłoroczny deficyt wynika chociażby z tego, że na obronę wydamy w przyszłym roku 4,7 procent PKB. Wiemy, że jesteśmy w takim miejscu w historii i w takim miejscu na mapie, że te wydatki na obronę muszą być wysokie albo nawet bardzo wysokie - powiedział w czwartek w "Faktach po Faktach" minister finansów Andrzej Domański.

Gigantyczna dziura w budżecie. Minister tłumaczy

Gigantyczna dziura w budżecie. Minister tłumaczy

Źródło:
tvn24.pl

W weekend ruszają na terenie całego kraju wzmożone kontrole policji - przekazał komisarz Antoni Rzeczkowski z Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji. Policjanci będą sprawdzać między innymi trzeźwość, prędkość, a także sposób przewożenia dzieci i stan techniczny pojazdów.

Wzmożone kontrole na drogach. Apel policji

Wzmożone kontrole na drogach. Apel policji

Źródło:
PAP

W piątkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. W Polsce najwyższe były wygrane czwartego stopnia w wysokości niemal 270 tysięcy złotych każda. Oto liczby, które wylosowano 20 grudnia 2024 roku.

Kumulacja w Eurojackpot rośnie

Kumulacja w Eurojackpot rośnie

Źródło:
tvn24.pl

W 2025 roku wchodzą w życie zmienione przepisy dotyczące podatku od nieruchomości w zakresie miejsc postojowych i garaży. Za ich sprawą stawka daniny w przypadku części właścicieli spadnie dziesięciokrotnie. Warunek jest następujący: są to wyodrębnione prawnie (oddzielna księga wieczysta) miejsca postojowe stanowiące część budynku mieszkalnego. Stawka w przypadku wolnostojących garaży zostaje po staremu.

Dziesięciokrotna obniżka podatku. Jest warunek

Dziesięciokrotna obniżka podatku. Jest warunek

Źródło:
tvn24.pl

Od 1 stycznia 2025 roku wzrośnie płaca minimalna. Ostateczna stawka najniższej krajowej ustalona przez rząd jest wyższa niż wynagrodzenie zaproponowane pierwotnie na Radzie Dialogu Społecznego.

Tysiące Polaków z podwyżką od stycznia

Tysiące Polaków z podwyżką od stycznia

Źródło:
tvn24.pl

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację likwidującą obowiązek naliczania składki zdrowotnej od zbycia środków trwałych. Nowela obniża też minimalną podstawę wymiaru składki płaconej przez przedsiębiorców. Nowe przepisy mają obowiązywać od 2025 roku.

Zmiany w składce zdrowotnej. Jest decyzja prezydenta

Zmiany w składce zdrowotnej. Jest decyzja prezydenta

Źródło:
PAP

Biedronka przeznaczy prawie 450 milionów złotych w skali roku na podwyżki dla pracowników na podstawowych stanowiskach - poinformowała w piątek spółka. Średni wzrost wynagrodzenia zatrudnionych na stanowisku sprzedawca-kasjer ma wynieść 10,5 procent. Wcześniej o podwyżkach wynagrodzeń informował Lidl.

Podwyżki w kolejnej wielkiej sieci

Podwyżki w kolejnej wielkiej sieci

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Finał negocjacji pomiędzy Volkswagenem a związkami zawodowymi. Zarząd spółki wycofał się z żądania obniżki płac o 10 procent i zobowiązał się, że nie będzie natychmiastowego zamykania zakładów i zwolnień. Jednak w dłuższej perspektywie firma zlikwiduje 35 tysięcy stanowisk pracy.

Likwidacja 35 tysięcy stanowisk pracy. Gigant porozumiał się ze związkami

Likwidacja 35 tysięcy stanowisk pracy. Gigant porozumiał się ze związkami

Źródło:
Reuters

Mlekovita oraz Milkpol spełniły warunki w postępowaniu i złożyły najkorzystniejsze oferty zakupu masła, które chce sprzedać Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych - wynika z informacji opublikowanej w piątek na stronie Agencji.

Kto kupi rządowe masło?

Kto kupi rządowe masło?

Źródło:
PAP

Marcin Romanowski - podejrzany w śledztwie dotyczącym Funduszu Sprawiedliwości i ścigany Europejskim Nakazem Aresztowania - korzysta z azylu politycznego na Węgrzech, udzielonego mu przez rząd Viktora Orbana. Mimo kontrowersji, polityk wciąż pobiera poselską pensję. Zajrzeliśmy do jego oświadczenia majątkowego, aby sprawdzić, co wiadomo o jego finansach.

Oto majątek Marcina Romanowskiego

Oto majątek Marcina Romanowskiego

Źródło:
tvn24.pl

Ryszard Petru podpisał umowę zlecenie na pracę w Wigilię w jednym z warszawskich dyskontów - tak wynika z wpisu opublikowanego przez polityka koalicyjnego klubu Polski 2050 na platformie X. Petru wcześniej wypowiadał się przeciwko wprowadzeniu dodatkowego dnia wolnego 24 grudnia.

Petru zatrudnił się w dyskoncie. "Podpisałem umowę"

Petru zatrudnił się w dyskoncie. "Podpisałem umowę"

Źródło:
tvn24.pl
Jak zapłacić niższy podatek

Jak zapłacić niższy podatek

Źródło:
tvn24.pl

Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jan Grabiec poinformował w piątek o wynikach audytów w Rządowym Centrum Legislacji i instytutach podległych kancelarii premiera z czasów rządów Prawa i Sprawiedliwości. - Zażądaliśmy zwrotu aż 63 milionów 800 tysięcy złotych przez instytucje, podmioty, które były obdzielane przez premiera Mateusza Morawieckiego środkami publicznymi - mówił szef KPRM.

"Zażądaliśmy zwrotu aż 63 milionów 800 tysięcy złotych"

"Zażądaliśmy zwrotu aż 63 milionów 800 tysięcy złotych"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP

Główny Urząd Statystyczny podał najnowsze dane dotyczące sprzedaży detalicznej. W listopadzie sprzedaż detaliczna w cenach stałych była wyższa niż przed rokiem o 3,1 procent. W porównaniu z październikiem 2024 roku odnotowano spadek sprzedaży detalicznej o 1,2 procent.

"Śmierć konsumenta ogłoszono za wcześnie"

"Śmierć konsumenta ogłoszono za wcześnie"

Źródło:
PAP

System rozliczeniowy Elixir, obsługujący przelewy międzybankowe w złotych przez kilka najbliższych dni będzie miał przerwę w standardowym funkcjonowaniu - poinformowała Krajowa Izba Rozliczeniowa. Chodzi o dni ustawowo wolne od pracy - 25 i 26 grudnia oraz 1 stycznia. Realizacja przelewów będzie działać także nieco inaczej 24 i 31 grudnia.

Na przelew trzeba będzie poczekać. Ważny komunikat

Na przelew trzeba będzie poczekać. Ważny komunikat

Źródło:
tvn24.pl

- Trwają prace koncepcyjne nad obniżeniem VAT na transport publiczny, ale nie ma planów redukcji stawki VAT na żywność - poinformował w czwartek minister finansów Andrzej Domański. Minister oczekuje, że w czwartym kwartale gospodarka będzie rosła w tempie 2,8-2,9 procent.

Możliwe zmiany w podatku. Minister finansów wyjaśnia

Możliwe zmiany w podatku. Minister finansów wyjaśnia

Źródło:
PAP