Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – co to jest? Jakie byłyby koszty wprowadzenia go w Polsce?

Źródło:
TVN24 Biznes
Czym jest Bezwarunkowy Dochód Podstawowy? Wyjaśnia Jan Niedziałek, dziennikarz TVN24 BiS
Czym jest Bezwarunkowy Dochód Podstawowy? Wyjaśnia Jan Niedziałek, dziennikarz TVN24 BiStvn24bis
wideo 2/3
Czym jest Bezwarunkowy Dochód Podstawowy? Wyjaśnia Jan Niedziałek, dziennikarz TVN24 BiStvn24bis

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy to idea, która zakłada przyznanie obywatelom stałego wynagrodzenia – bez żadnych zastrzeżeń. Na eksperyment z tym rozwiązaniem zdecydowały się ostatnio Niemcy i Finlandia. Według wyliczeń ekspertów Polska musiałaby wypłacać z budżetu państwa 376 miliardów złotych, żeby pokryć koszty takiego świadczenia dla obywateli.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy to stałe wynagrodzenie wypłacane obywatelom co miesiąc.Wśród zalet takiego rozwiązania wymienia się zapewnienie podstawy utrzymania, a wśród wad obawę, że ludzie przestaną pracować.Polski Instytut Ekonomiczny opublikował raport na temat wprowadzenia BDP w kraju. Eksperci twierdzą, że jego sfinansowanie byłoby niemożliwe.Eksperymenty z Bezwarunkowym Dochodem Podstawowym na wybranej grupie osób zorganizowały w ostatnich latach Niemcy i Finlandia.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – geneza

Idea Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego (nazywanego również bezwarunkowym dochodem gwarantowanym lub obywatelskim) ma korzenie w myślach szesnastowiecznego myśliciela Thomasa Moore’a, który w dziele „Utopia” pisał o zagwarantowaniu każdemu człowiekowi środków do życia niezależnie od jego pracy. Z kolei w XIX wieku zaczęły tworzyć się w Europie zalążki państw opiekuńczych – ich celem było finansowanie obywatelom dostępu na przykład do opieki zdrowotnej czy edukacji. Państwem, które jako pierwsze objęło pracowników przemysłu ubezpieczeniem od skutków nieszczęśliwych wypadków, były w 1871 roku Niemcy.

Same próby wprowadzenia bezpośrednio BDP pojawiły się w drugiej połowie XX wieku w USA i w Kanadzie, gdzie program objął około 10 tysięcy rodzin. Skutkiem zagwarantowania dochodu na poziomie progu ubóstwa była krótsza praca uczestników eksperymentu o dwa lub cztery tygodnie.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – założenia

Podstawą BDP jest dochód podstawowy, czyli stałe wynagrodzenie, które pozwala na przykład na zapłacenie czynszu i zakup żywności. Bezwarunkowość oznacza z kolei, że jest ono przyznawane bez żadnych zastrzeżeń, niezależnie od tego, czy obywatel podejmuje pracę. Nieważny również jest status społeczny osób – czy są ubogie, czy są bogate.

Według założeń Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego każda osoba dostaje wynagrodzenie finansowane przez państwo, od urodzenia do śmierci.

BDP ma być też odpowiedzią na zwiększającą się robotyzację rynku pracy, gdzie ludzi zastępują maszyny – na przykład urzędników niższego szczebla, księgowych lub bibliotekarzy.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy – wady i zalety

Przeciwnicy BDP wskazują przede wszystkim, że nie jest możliwe sfinansowanie przez państwo takich wypłat, które ograniczyłyby skalę ubóstwa. Twierdzą, że wypłacanie świadczeń w dłuższej perspektywie nie doprowadzi do osiągnięcia zamierzonych celów. A stała stawka byłaby nieadekwatna do potrzeb wszystkich – na przykład dla osób niepełnosprawnych

Zdaniem przeciwników stałe wynagrodzenie może prowadzić do dezaktywacji zawodowej, co oznacza, że ludzie przestaną pracować. Obawiają się również, że BDP niósłby za sobą likwidację pozostałych świadczeń i prywatyzację takich usług społecznych jak służba zdrowia.

Zwolennicy BDP zwracają uwagę, że zagwarantowanie stałego dochodu ograniczałoby zasięg biedy i nierówności ekonomicznych.

Podkreślają też, że obywatele nie musieliby podejmować decyzji o podjęciu pracy pod presją i w stresie, na przykład decydując się na niestabilne, słabo wynagradzane zajęcie. A przy stabilizacji finansowej byliby bardziej skłonni do podejmowania ryzyka zawodowego.

Zwolennicy dodają również, że Bezwarunkowy Dochód Podstawowy mógłby zwiększyć niezależność kobiet w rodzinach, gdzie mężczyzna zapewnia utrzymanie. Bezwarunkowość oznaczałaby też, że obywatele nie musieliby dostosowywać się do urzędniczych wymogów i nie musieliby stale ubiegać się o wypłatę pieniędzy.

Bezwarunkowy Dochód Podstawowy a Polska

W lutym 2021 roku Polski Instytut Ekonomiczny zaprezentował raport „Dochód podstawowy. Nowy pomysł na państwo opiekuńcze?”.

Z badań wynika, że 87 proc. Polaków nie wie, co zawiera się w pojęciu BDP, ale 51 proc. co do zasady popiera jego wprowadzenie. Z kolei 73 proc. zadeklarowało, że nie rzuciłoby pracy po wprowadzeniu świadczenia. Jednak już tylko 22 proc. respondentów stwierdziło, że inni kontynuowaliby pracę, gdyby BDP obowiązywał.

Eksperci wyliczyli również, jaki byłby roczny koszt wprowadzenia Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego w Polsce. Przyjmując wariant minimum socjalnego dla 2019 roku i wypłaty takiego świadczenia dla osób w wieku produkcyjnym na poziomie 1200 złotych oraz 600 zł miesięcznie dla dzieci, byłoby to 376 miliardów zł. A tylko w 2018 roku koszty poniesione na świadczenia socjalne (renty, emerytury, pomoc społeczną) wynosiły 343 miliardy zł.

Zdaniem instytutu takie sfinansowanie Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego byłoby niemożliwe. „Bardzo duży koszt fiskalny bezwarunkowego dochodu podstawowego utrudnia jego finansowanie przez cięcia innych wydatków i wzrost opodatkowania” – czytamy w raporcie PIE.

W Polsce głosy co do wprowadzenia BDP są podzielone. - Przedsiębiorczość, rozwój bierze się z inicjatywy i pracy. To jest eksperyment (wprowadzony przez Niemcy w czerwcu 2021 – red.), ale gdyby to była oferta na całe życie, to wiele osób przestałoby pracować, to zniechęca do podejmowania ryzyka – uważa ekonomista Ryszard Petru. - Jest dokładnie odwrotnie. Bezpieczeństwo socjalne jest tym, co skłania do ryzyka. Wszystkie badania, które dotyczyły dochodu podstawowego, pokazywały, że ludzie są bardziej skłonni do ryzykownych działań i są bardziej aktywni ekonomicznie – twierdzi z kolei Maciej Szlinder, prezes Polskiej Sieci Dochodu Podstawowego.

Eksperymenty w Europie

1 czerwca 2021 roku eksperyment z Bezwarunkowym Dochodem Podstawowym rozpoczął się w Niemczech. 122 osoby wybrane spośród ponad dwóch milionów przez trzy lata mają dostawać co miesiąc 1200 euro.

Wcześniej eksperymentowali też Finowie – dwuletni program uruchomiono w 2017 roku. Uczestniczyło w nim dwa tysiące osób, które co miesiąc otrzymywały 560 euro.

Z kolei Szwajcarzy odrzucili w referendum w 2016 roku wprowadzenie dochodu gwarantowanego dla każdego mieszkańca w wysokości 2,5 tysiąca franków szwajcarskich oraz 625 franków dla dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia.

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Bułgaria deklaruje gotowość do wejścia do strefy euro w 2026 roku - poinformował we wtorek "Financial Times". Sofia liczy, że po spadku inflacji do poziomu 3,5 proc. w kwietniu, Komisja Europejska już w przyszłym tygodniu potwierdzi spełnienie przez kraj wymaganych kryteriów.

Są gotowi na euro. Jest możliwy termin

Są gotowi na euro. Jest możliwy termin

Źródło:
PAP

Prezydent USA Donald Trump i jego rodzina wykorzystują Biały Dom do zarabiania pieniędzy na niespotykaną skalę, normalizując działania, które kiedyś wywołałyby ogromne kontrowersje i oficjalne śledztwa - pisze "New York Times". Część ekspertów podkreśla, że granica akceptowalnego oburzenia została przesunięta.

Tak Donald Trump zarabia dzięki byciu prezydentem USA

Tak Donald Trump zarabia dzięki byciu prezydentem USA

Źródło:
"New York Times"

Rachunki za prąd mają być bardziej zrozumiałe. Jak podało Ministerstwo Klimatu i Środowiska, rząd we wtorek przyjął projekt ustawy deregulacyjnej w zakresie energii. Nowe rachunki mają być bardziej czytelne przez zaznaczenia kwoty do zapłaty, opłaty za zużytą energię i kosztów jej dostarczania.

Rachunki za prąd po nowemu. Mają być prostsze

Rachunki za prąd po nowemu. Mają być prostsze

Źródło:
PAP

W ciągu najbliższych godzin rozpocznie się postępowanie na generalnego wykonawcę terminala pasażerskiego lotniska CPK - poinformował we wtorek przed posiedzeniem rządu premier Donald Tusk.

Premier: w ciągu najbliższych godzin rozpocznie się postępowanie

Premier: w ciągu najbliższych godzin rozpocznie się postępowanie

Źródło:
tvn24.pl

Od 1 lipca mobilna legitymacja studencka dostępna w aplikacji mObywatel stanie się podstawowym dokumentem potwierdzającym status studenta - powiadomiło Ministerstwo Cyfryzacji. Tradycyjne legitymacje, zarówno fizyczne, jak i cyfrowe, zachowają ważność do końca wskazanego na nich terminu.

Zmiany dla ponad miliona osób. "Będzie zawsze pod ręką"

Zmiany dla ponad miliona osób. "Będzie zawsze pod ręką"

Źródło:
PAP

Komisja Europejska dała zielone światło dla zmian w Krajowym Planie Odbudowy - donosi korespondent TVN24 w Brukseli Maciej Sokołowski. Zakładają one między innymi powstanie Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności.

Komisja Europejska dała zielone światło Polsce

Komisja Europejska dała zielone światło Polsce

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Komisja Europejska zaproponowała przekazanie Polsce 76 milionów euro na odbudowę terenów dotkniętych wrześniowymi powodziami, które nawiedziły zachodnią część kraju po przejściu huraganu Boris. Środki mają zostać wypłacone w jednej transzy.

Dodatkowe miliony na odbudowę po powodzi

Dodatkowe miliony na odbudowę po powodzi

Źródło:
PAP

Rada Ministrów przyjęła we wtorek projekt ustawy regulującej zasady wykonywania zawodu psychologa oraz tworzącej samorząd zawodowy tej grupy. Nowe przepisy, przygotowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, mają zwiększyć bezpieczeństwo osób korzystających ze wsparcia psychologicznego oraz uporządkować zasady świadczenia usług w tym zawodzie.

Rząd przyjął ustawę regulującą zawód psychologa. Kto będzie mógł się tak tytułować?

Rząd przyjął ustawę regulującą zawód psychologa. Kto będzie mógł się tak tytułować?

Źródło:
PAP

We wtorek ministrowie do spraw europejskich zatwierdzili ostatecznie program SAFE, który zakłada udzielenie pożyczek na cele obronne w łącznej wysokości 150 miliardów euro. Żadne z państw członkowskich nie wyraziło sprzeciwu wobec tej decyzji. Jedynie Węgry wstrzymały się od głosu.

Miliardy euro na obronność. "Są dwa bardzo ważne punkty dla Polski"

Miliardy euro na obronność. "Są dwa bardzo ważne punkty dla Polski"

Źródło:
PAP

Gospodarce Rosji grozi "hipotermia" - stwierdził cytowany przez Reutersa rosyjski minister gospodarki Maksim Reszetnikow. Wezwał też bank centralny do uwzględnienia spowalniającej inflacji przy ustaleniu wysokości stóp procentowych.

Rosyjskiej gospodarce grozi "hipotermia"

Rosyjskiej gospodarce grozi "hipotermia"

Źródło:
Reuters

60 miliardów złotych z całej kwoty przeznaczonej na budowę pierwszej elektrowni jądrowej ma trafić do polskich firm - oświadczył we wtorek przed posiedzeniem rządu premier Donald Tusk.

Tusk o miliardach dla polskich firm

Tusk o miliardach dla polskich firm

Źródło:
PAP

Wartość transakcji inwestycyjnych na polskim rynku nieruchomości wyniosła w pierwszym kwartale 2025 roku 600 milionów euro (około 2,5 miliarda złotych), co oznacza wzrost o 50 procent rok do roku - wynika z raportu firmy doradczej Colliers.

Potężny wzrost na rynku nieruchomości

Potężny wzrost na rynku nieruchomości

Źródło:
PAP

Po 34 latach Japonia przestała być największym wierzycielem świata. Liderem zostały Niemcy. Kraj Kwitnącej Wiśni może się pochwalić tym, że osiągnął rekordową dla siebie wartość 533,05 biliona jenów (3,7 biliona dolarów) zagranicznych aktywów.

34 lata i koniec. Japonia nie jest już pierwsza

34 lata i koniec. Japonia nie jest już pierwsza

Źródło:
PAP

Spółka Azagroup, właściciel sklepów internetowych Renee i Born2Be, została ukarana przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów karą w wysokości prawie 15 milionów złotych. Powód? Promocje, które nigdy się nie kończyły i mogły wprowadzać klientów w błąd.

15 milionów złotych kary za niekończące się "promocje"

15 milionów złotych kary za niekończące się "promocje"

Źródło:
tvn24.pl

Nieodpowiednie gospodarowanie deszczówką może prowadzić do poważnych konsekwencji. Przepisy regulują odprowadzanie wód opadowych i roztopowych. W niektórych przypadkach za złamanie prawa grozi kara do 10 tysięcy złotych, a nawet ograniczenia wolności.

Deszczówka. Za to może być nawet 10 tysięcy złotych kary

Deszczówka. Za to może być nawet 10 tysięcy złotych kary

Źródło:
tvn24.pl

Więcej firm niż przed rokiem ma trudności z pozyskaniem pracowników i obecnie na taki problem wskazuje co druga badana firma - wynika z Barometru Rynku Pracy Gi Group Holding. Największą trudnością dla firm w procesie rekrutacji są oczekiwania finansowe kandydatów.

Ten problem ma co druga firma

Ten problem ma co druga firma

Źródło:
PAP

W procesie karnym dotyczącym tak zwanej Dieselgate, znanej również jako afera Volkswagena, sąd okręgowy w Brunszwiku uznał czterech byłych menedżerów firmy za winnych oszustwa. Dwóch oskarżonych zostało skazanych na kilka lat więzienia, a dwóch innych otrzymało wyroki w zawieszeniu.

Afera Dieselgate. Zapadły wyroki dla byłych menedżerów

Afera Dieselgate. Zapadły wyroki dla byłych menedżerów

Źródło:
PAP

Tesla Elona Muska notuje coraz gorsze wyniki w Unii Europejskiej. W kwietniu sprzedaż spadła o 52,6 procent w ujęciu rocznym. Miesiąc wcześniej było to 36 procent rok do roku - podało Europejskie Stowarzyszenie Producentów Samochodów (ACEA).

Złe wieści dla Muska. Tąpnięcie w sprzedaży

Złe wieści dla Muska. Tąpnięcie w sprzedaży

Źródło:
PAP

Ataki administracji Donalda Trumpa na prestiżowe amerykańskie uniwersytety szkodzą nauce i amerykańskiej gospodarce - uważa profesor Uniwersytetu Princeton Jan-Werner Mueller. Z kolei według tygodnika "Economist" jest to dla USA nade wszystko "akt samozniszczenia".

"W bezprecedensowym amoku". Krytykują Donalda Trumpa

"W bezprecedensowym amoku". Krytykują Donalda Trumpa

Źródło:
PAP

- Spór celny z USA to poważne zagrożenie gospodarcze - podkreśliła Christine Lagarde. Szefowa Europejskiego Banku Centralnego (EBC) opowiedziała się też za "wzmocnieniem międzynarodowej roli euro".

Szefowa EBC Christine Lagarde: nadszedł czas na zwiększenie roli euro

Szefowa EBC Christine Lagarde: nadszedł czas na zwiększenie roli euro

Źródło:
PAP

W poniedziałek poznaliśmy zwycięzców 14. edycji Nagrody Polskiej Rady Biznesu, nazywanej "biznesowymi Oscarami". Laureatami zostali Piotr Wojciechowski i Adam Bartosiewicz, założyciele firmy WB Electronics; Michał Zachara, wiceprezes KP Labs, oraz Anna Gielewska i Wojciech Cieśla z Fundacji Reporterów. Nagrodę specjalną otrzymała Ewa Puszczyńska, producentka filmowa z oscarowymi tytułami w portfolio.

"Biznesowe Oscary" rozdane

"Biznesowe Oscary" rozdane

Źródło:
TVN24 BiS

Możliwe, że wysłany przelew nie dotarł dziś do odbiorcy - napisał w poniedziałek w komunikacie mBank. Zaapelował do klientów, żeby nie ponawiali "już zleconych przelewów". We wtorek bank przekazał, że transakcje obsługuje "na bieżąco" i zrealizował "też wszystkie wczorajsze przelewy".

"Mamy problemy z przelewami". Komunikat mBanku

"Mamy problemy z przelewami". Komunikat mBanku

Źródło:
tvn24.pl

W wyniku ataku hakerskiego wyciekły dane klientów sklepu internetowego Spar - przekazała firma w komunikacie. Zaapelowano o zachowanie szczególnej ostrożności, zwłaszcza w przypadku telefonów dotyczących "danych osobowych lub finansowych".

Wyciek danych klientów sklepu internetowego Spar

Wyciek danych klientów sklepu internetowego Spar

Źródło:
tvn24.pl

Warszawska giełda w poniedziałek zanotowała znaczne wzrosty. To reakcja na informację o rozmowach prezydenta USA Donalda Trumpa z Unią Europejską o cłach.

Mocna reakcja giełdy. "Jestem zaskoczony tym"

Mocna reakcja giełdy. "Jestem zaskoczony tym"

Źródło:
PAP

Jeszcze w 2025 roku ma zostać ogłoszony przetarg na remont odcinka autostrady A1 pomiędzy Piekarami Śląskimi a Pyrzowicami - zapowiedział premier Donald Tusk. Dodał, że jadąc tym odcinkiem, "jak wszyscy, musieliśmy bardzo zwolnić, żeby dojechać żywymi".

Donald Tusk: musieliśmy bardzo zwolnić, żeby dojechać żywymi

Donald Tusk: musieliśmy bardzo zwolnić, żeby dojechać żywymi

Źródło:
PAP

Producent aut Volvo Cars zdecydował o zwolnieniu trzech tysięcy pracowników. Zdaniem mediów to efekt wojny handlowej wywołanej przez cła prezydenta USA Donalda Trumpa.

Gigant zamierza zwolnić trzy tysiące pracowników

Gigant zamierza zwolnić trzy tysiące pracowników

Źródło:
PAP

Gospodarka przyspiesza. Eksperci byli zgodni, że sprzedaż detaliczna wzrośnie trochę ponad 3 procent, a mamy 7,6 procent - tak premier Donald Tusk skomentował informacje o danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS).

Premier Donald Tusk o gospodarce. "Nie zmarnujmy tego"

Premier Donald Tusk o gospodarce. "Nie zmarnujmy tego"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Sprzedaż detaliczna w cenach stałych w kwietniu 2025 roku była wyższa niż przed rokiem o 7,6 procent - podał Główny Urząd Statystyczny.

Nowe dane ze sklepów. "Sprzedaż wyrwała z butów"

Nowe dane ze sklepów. "Sprzedaż wyrwała z butów"

Źródło:
tvn24.pl