"Rzadko smakowitsza czyja może być w świecie wiiija, jak była przy gości tłoku wczoraj u nas"

Źródło:
TVN24 Białystok
Aula Nobilium Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Aula Nobilium Uniwersytetu Medycznego w BiałymstokuUniwersytet Medyczny w Białymstoku
wideo 2/6
Aula Nobilium Uniwersytetu Medycznego w BiałymstokuUniwersytet Medyczny w Białymstoku

Hetman Jan Klemens Branicki był ponad dwieście lat temu jednym z najważniejszych polskich magnatów. Zachował się wierszowany opis wieczerzy wigilijnej wyprawionej w jego białostockim pałacu. Goście przyjechali "nawet z Warszawy" i "obsiedli 15 stołów".

"Rzadko smakowitsza czyja może być w świecie wiiija, jak była przy gości tłoku wczoraj u nas, w Białymstoku, w domu przezacnego pana, kasztelana i hetmana" – tak zaczyna się opis XVIII-wiecznej Wigilii u Branickich autorstwa "anonimowego rymopisa" (wiersz można znaleźć w artykule Łodzisława Borzywojowicza na trzeciej stronie "Kurjera Warszawskiego" z 24 grudnia 1904 roku).

Na wieczerzę "Chociaż była pora chłodna, przyjechali goście z Grodna, z Łomży, z Wizny, z Tykocina, z Bielska, z Brańska, z Drohiczyna, a nawet nasz pan łaskawy pozapraszał i z Warszawy".

Jan Klemens Branickize zbiorów Muzeum Podlaskiego w Białymstoku

"Okonie nadziane i sandacze sprowadzane"

Na stół, poza litewską kucią, trafiły ogromne szczupaki ("a jeden z nich był aż taki, że go dźwigały dwa chłopy, długi pół dwunastej stopy"), karpie, flądry, łososie, liny oraz "okonie nadziane i sandacze sprowadzane". Jest też mowa o węgorzach oraz rozlicznych rarytasach zamorskich i zagranicznych. Takich jak ostrygi, żaby i ślimaki.

- Na tak ważne uroczystości, jak Wigilia Bożego Narodzenia, starano się sprowadzać jak najlepsze produkty. Dotyczyło to nie tylko jakichś wyszukanych frykasów, ale nawet jabłek, które do Białegostoku przywożono z okolic Grójca. Tamtejsze sady już wtedy były słynne - mówi ks. dr Jan Nieciecki, znawca dziejów Pałacu Branickich.

Flora, Ceres, Bachus i Saturn stanęli w pałacowych fontannach, u ich stóp leży lawa.

Ostrygi w beczkach z lodem

Natomiast jeśli chodzi o produkty zagraniczne, to hetman zaopatrywał się w Gdańsku, czyli największym centrum kupieckim, w którym zakupy robiła cała Rzeczpospolita.

– Jesienią z podlaskiego Tykocina płynęły Narwią i Wisłą tratwy ze zbożem. Wracały obładowane szeregiem różnych luksusowych rarytasów. Wiele produktów trafiało na dwór hetmana też z Warszawy, gdzie - drogą lądową - sprowadzane były dobra luksusowe. Głównie z Francji. Dobrym przykładem są ostrygi. Żeby się nie zmarnowały, wożono je zimą w beczkach z lodem – opowiada ks. Nieciecki.

Dodaje, że zachowały się listy Branickiego, w których instruował on swoich ludzi, że ostrygi mogą być transportowane wyłącznie nocą.

– Wiadomo, że w nocy jest chłodniej niż za dnia. Za dnia jego ludzie mieli zaś odpoczywać. A i to tylko i wyłącznie w lasach, żeby na beczki padało jak najmniej słońca – podkreśla historyk.

Izabela Branickaze zbiorów Muzeum Podlaskiego w Białymstoku

Ryby z własnych stawów

Choć oprócz Warszawy i Gdańska hetman miał swoich stałych przedstawicieli też w Stambule, Wiedniu, Paryżu, Lipsku czy Hamburgu, to niektóre produkty potrzebne do przyrządzenia Wigilii miał na miejscu. Jak chociażby ryby hodowane w licznych stawach.

- Dziś zachowały się dwa – w Białymstoku przy ulicy Mickiewicza. Przed wiekami stawy założone były też na terenie dzisiejszych osiedli: Dojlidy, Antoniuk i Marczuk. Na ten cel wykorzystywana była również znaczna część dzisiejszego śródmieścia – obszar między ulicami Pałacową a Świętojańską. Hodowano tam przede wszystkim karpie. Pstrągi pochodziły zaś ze stawów zlokalizowanych na ziemi należącej do pobliskiego opactwa bazylianów w Supraślu. W tamtejszym źródełku woda nigdy nie zamarzała, więc przenoszono tam zimą kaczki i łabędzie, które na co dzień pływały w przypałacowych stawach – wyjaśnia ks. Nieciecki.

Królowie Polski nocowali tam i udzielali audiencji. W sypialni stało nie tylko łoże z baldachimem, ale i tron.

Cytryny kupowane na sztuki

W pobliżu pałacu prowadzona była też oranżeria. - Owoce uprawiano tam bardziej dla ozdoby. Na przykład pomarańcze, które wyrosły w naszym klimacie były dość gorzkie. Oczywiście jedzono je, ale na pewno nie nadawały się do podawania na świąteczny stół. Podobnie jak cytryny, które były wówczas towarem trudno dostępnym i bardzo drogim. Branicki kupował je dosłownie na sztuki, a podczas Wigilii były bardzo ważne. To wszak dodatek do ostryg – podkreśla historyk.

Najważniejsze, podobnie jak zresztą i dziś, na wigilijnym stole były ryby. W XVIII wieku najczęściej słodkowodne, bo mimo wszystko brak urządzeń chłodniczych robił swoje.

- Takie ograniczenia wyzwalały jednak kreatywność. Czego przykładem były chociażby marynowane śledzie czy sztokfisze, czyli suszone dorsze. Najczęściej na stołach lądowały jednak szczupaki i karpie. Podawano też lina w kapuście i karasia – mówi dr hab., profesor UMK Jarosław Dumanowski, historyk i autor wielu książek o dawnej polskiej kuchni.

Fragmenty spisu inwentarza Branickich (po śmierci Jana Klemensa) z 1771 roku. Mowa tu m.in. o winach, cytrynach czy też rybach, które trafiały na hetmański stół. ze zbiorów Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Najbardziej ceniono ryby tłuste

Szeroko dostępne były też ryby wędrowne, które łowiono w tym czasie, kiedy przepływały przez polskie rzeki.

- Przysmakiem była chociażby suszona bieługa. Czyli jesiotrowata ryba wędrowna, która w naszych czasach niemal całkowicie wyginęła. Ciekawostką jest, że węgorz, który dziś jest bardzo rzadki i drogi, kiedyś był dostępny nawet na rynku lokalnym. Podobnie zresztą jak jesiotr i łosoś. Dziś jesiotrów z polskich rzek nie ma w ogóle, a wiślane łososie to ogromna rzadkość – podkreśla historyk.

Przed wiekami najbardziej ceniono zresztą ryby tłuste. - Takie jak na przykład certy. To bardzo smaczne ryby, które mają jednak mnóstwo niezwykle drobnych ości. To, że nie są dziś popularne, pokazuje też zmianę naszego stosunku do jedzenia. Dziś nie liczy się produkt, ale praca, czas poświęcony na jego przygotowanie – zauważa nasz rozmówca.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE>>>

Fragmenty spisu inwentarza Branickich (po śmierci Jana Klemensa) z 1771 roku. Mowa tu m.in. o winach, cytrynach czy też rybach, które trafiały na hetmański stółze zbiorów Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Towarem luksusowym był nawet pieprz

W staropolskiej kuchni wigilijnej bardzo ważne były też oczywiście przyprawy, czyli ówczesne dobra luksusowe. 

– Na przykład szczupak podawany był w sosie szafranowym. Z innych przypraw używany był cynamon, imbir czy też gałka muszkatołowa. Dziś są powszechne, ale pamiętajmy, że w XVIII wieku, rzadki i bardzo drogi był nawet pieprz. Towarem luksusowym były też rodzynki. Dodawano je nie tylko do kutii czy ciast, ale także do ryb – mówi prof. Dumanowski.

Podkreśla też, że XVIII-wieczna kuchnia magnacka charakteryzowała się tym, że zaczęła w niej dominować - trwająca od połowy poprzedniego wieku - moda na kuchnię francuską.

Łączenie ostrego ze słodkim

- Wszystko miało być delikatne i proste w smaku, co nie znaczy, że mniej pracochłonne w przygotowywaniu. Powoli odrzucano wcześniejsze łączenie ostrych przypraw ze słodkościami. Co z kolei było wyrazem - odziedziczonych po średniowieczu - wpływów kuchni śródziemnomorskiej i arabskiej. Niemniej wciąż jeszcze dawne zwyczaje były kultywowane. Doskonałym tego przykładem był szczupak po polsku. Czyli gotowana ryba podawana z cebulą, octem, ostrymi przyprawami i rodzynkami – podkreśla nasz rozmówca.

Nawiasem mówiąc, spożywane podczas Wigilii ryby były najczęściej właśnie gotowane, a nie smażone. Najpopularniejsze wówczas tłuszcze, czyli słonina i masło, były wszak w czasie postu surowo zakazane.

Fragmenty spisu inwentarza Branickich (po śmierci Jana Klemensa) z 1771 roku. Mowa tu m.in. o winach, cytrynach czy też rybach, które trafiały na hetmański stół. ze zbiorów Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Danie wigilijne: zupa migdałowa

- Nie można było spożywać też jajek i wszelkich przetworów mlecznych. Stąd też jeśli podczas Wigilii jedzono ciasta, to w wielu domach były to tylko i wyłącznie ciasta postne. Jak chociażby znane do dzisiaj na Litwie drożdżowe śliziki. Przygotowywano je z ciasta drożdżowego i podawano z zupą makową. Popularna była też - dziś już zupełnie zapomniana - zupa migdałowa. Potrawą wigilijną był również jarmuż z kasztanami posypywany cukrem. Oczywiście było to danie bardzo drogie. Również z tego powodu, że zanim zaczęto wytwarzać cukier buraczany, używany był wyłącznie cukier trzcinowy. A ten był w naszej części świata bardzo trudno dostępny – wyjaśnia historyk.

Dodaje, że ludzie żyjący w XVIII wieku mieli bardzo wyczulony smak na słodkości.

- Dziś, kiedy cukier jemy na co dzień w ogromnych ilościach, dany produkt musi być naprawdę słodki, abyśmy uznali, że faktycznie spożywamy coś słodkiego. Dawniej, jeśli ktoś przyrządził kluski z białej mąki pszennej i dodał do nich mak oraz migdały, to już wydawało się to słodkie – podkreśla prof. Dumanowski.  

PRZECZYTAJ TAKŻE: Okradł kościół ze złota, by zbudować sobie dom? "W tej historii może być ziarnko prawdy".

Rycina z J.H. Klemma i M. Rentza przedstawia widok na Pałac Branickich od strony salonu ogrodowegoze zbiorów Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

A na święta indyk

Oczywiście po Wigilii przychodziły dwa dni świąt, podczas których również można było skosztować wielu frykasów. 

- Za najwykwintniejszą potrawę świąteczne uważano dania z indyka. Choć ten amerykański ptak zaczyna być hodowany w Polsce już w XVI wieku, to dwieście lat później wciąż uważano go coś bardzo egzotycznego i rzadkiego. Cenione były też gęsi, kapłony (wykastrowane i specjalnie utuczone młode koguty – przyp. red.) oraz dzikie ptactwo, m.in. cietrzewie i głuszce. Wspominam o tym zresztą w wydanej w zeszłym roku przez wydawnictwo Czarne książce, którą napisałem razem z Magdaleną Kasprzyk-Chevriaux "Kapłony i szczeżuje". Kapłon był symbolem kuchni szlacheckiej, a szczeżuja - której nikomu nie polecam, bo w zasadzie jest niejadalna - kuchni głodowej – mówi prof. Dumanowski.

Gdy pytamy, czy magnateria ceniła też sobie dziczyznę, mówi, że choć obecna była ona na stołach, to bardziej lubowano się jednak w delikatnym mięsie.

- Na stronie Biblioteki Narodowej Polona znaleźć można kolekcję "Kucharz doskonały", gdzie dostępnych jest mnóstwo dawnych książek kucharskich. Może będzie to dla kogoś inspiracją do przyrządzenia jakiegoś świątecznego dania – uśmiecha się historyk.

Przepis z najstarszej książki kucharskiej

Jarosław Dumanowski wysłał nam też przepis z "Kuchmistrzostwa" - uważanej za zaginioną czy wręcz w ogóle nieistniejącą - najstarszej polskiej książki kucharskiej, wydanej ok. 1540 r. w Krakowie.

- Jest w niej cała seria receptur na karpia, co zdecydowanie podważa popularną w internecie tezę, że karp pojawił się na polskim stole dopiero w czasach PRL-u (receptury z karpia, w tym na Wigilię, znane są od setek lat) – opowiada nasz rozmówca.

Cytowany przepis przypomina jedną z wersji karpia po żydowsku. Do siekanego mięsa z karpia dodaje się rodzynki, migdały i zieloną pietruszkę i uformowane z tego pulpeciki lub kiełbaski piecze się na "rożenkach" (małych rożnach) oraz podaje w korzennym sosie z cukrem zagęszczonym roztartymi grzankami. 

- Przepis i całe "Kuchmistrzostwo" rozpoznaliśmy niedawno w rękopiśmiennej kopii z XVIII wieku. Książka oraz inne nieznane do tej pory receptury sprzed wieków znajdą się w ósmym tomie naszej serii staropolskich książek kucharskich "Monumenta Poloniae Culinaria", wydawanej od 2010 roku przez Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie – mówi prof. Dumanowski.

Oskrob karpie, a wynątrz je, okrajże z nich mięso cienko, aby nic na kościach nie zostało, usiekawszy, dać k niemu migdałów, rodzenków, a pietruszki zielonej. Nadziałajże rożenków okrągłych z gontów, coby było dosyć, oblepże około nich nie bardzo miąższo, aby się mogło przepiec dobrze, a gdy to tak uczynisz, piecz zatem na ruście, na słomie, aby się reszta nie tykała. A gdy dobrze upieczesz, udziałaj na to juchę lubo z grzanek, lubo z czego się podoba, a niech będzie czarno, a okorzeń je pieprzem, goździki, muszkatowym kwiatem, a przysłodź czym się widzi, a wybierz rożenki z kiełbas, skrajże kiełbasy czyście, a do juchy włóż, aby wrzało, potym daj na misę.

Google Maps

Autorka/Autor:Tomasz Mikulicz

Źródło: TVN24 Białystok

Pozostałe wiadomości

Donald Trump kończy swoją kampanię prezydencką wiecem w Michigan, który jest jednym ze stanów wahających się. Tymczasem niektóre jego wypowiedzi rodzą obawy, że w przypadku kiedy wynik wyborów okazałby się dla niego niekorzystny, może dążyć do jego podważenia. O takim scenariuszu pisze brytyjski "The Guardian".

Trump kończy kampanię i co dalej? Mówi o "bandzie nieuczciwych ludzi"

Trump kończy kampanię i co dalej? Mówi o "bandzie nieuczciwych ludzi"

Źródło:
TVN24, Fakty TVN, PAP

W poniedziałek doszło do awarii w przedsiębiorstwie chemicznym Anwil we Włocławku. Jak przekazała spółka, część pracowników została ewakuowana. "Nie ma zagrożenia dla mieszkańców miasta" - poinformowano w komunikacie zamieszczonym w mediach społecznościowych włocławskiego urzędu miasta.

Awaria w zakładach chemicznych. Ewakuowano część pracowników

Awaria w zakładach chemicznych. Ewakuowano część pracowników

Źródło:
tvn24.pl

- Antoni Macierewicz za każdym razem, jak jest u władzy, to powoduje jakiś skandal, który szkodzi Polsce - powiedział w "Faktach po Faktach" w TVN24 Radosław Sikorski, minister spraw zagranicznych. Dodał, że "trzeba przerwać ten chocholi taniec". Mówił też o wtorkowych wyborach prezydenckich w USA.

Sikorski o sprawie Macierewicza. "Trzeba przerwać ten chocholi taniec"

Sikorski o sprawie Macierewicza. "Trzeba przerwać ten chocholi taniec"

Źródło:
TVN24

Amerykańska policja podjęła szereg działań związanych z wyborami prezydenckimi. Przed budynkami rządowymi, w tym Białym Domem, pojawił się płot, a właściciele lokalnych biznesów zabezpieczają swój dobytek w obawie przed wybuchem zamieszek. Służby zapewniają jednak, że nie ma powodu do niepokoju.

Tak Waszyngton szykuje się na wybory

Tak Waszyngton szykuje się na wybory

Źródło:
PAP

O sile "zwykłych ludzi" i oddolnych inicjatyw, tempie kampanii i jej "ogromnych zaskoczeniach", specyfice walki o wyborców, ale także o motywacjach zwolenników Donalda Trumpa oraz o różnorodnej grupie republikańskich wyborców mówili w "Tak jest" reporterka "Faktów" TVN Arleta Zalewska oraz dziennikarz Radia 357 Michał Żakowski, którzy śledzą wyborczy wyścig w USA.

"Cisi wyborcy" mogą zdecydować. "Postawią krzyżyk zgodnie z własnym sumieniem"

"Cisi wyborcy" mogą zdecydować. "Postawią krzyżyk zgodnie z własnym sumieniem"

Źródło:
TVN24

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracuje nam przepisami umożliwiającymi ponowne przeliczenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych emerytur i rent rodzinnych przyznanych w czerwcu w latach 2009-2019. Według zapowiedzi wniosek o przeliczenie świadczenia będzie można złożyć od 1 czerwca 2025 roku.

Ponowne przeliczenie stu tysięcy emerytur. Trzeba będzie złożyć wniosek

Ponowne przeliczenie stu tysięcy emerytur. Trzeba będzie złożyć wniosek

Źródło:
PAP

- W konstytucji jest jasny zapis, że wszyscy są równi wobec prawa, również Zbigniew Ziobro. Dlatego podjęliśmy decyzję o tym, że wystąpimy pierwszy raz w historii o zatrzymanie i doprowadzenie świadka przed komisję śledczą - powiedziała w "Kropce nad i" szefowa komisji do spraw Pegasusa Magdalena Sroka. Członek tego gremium Tomasz Trela ocenił, że "gdyby Zbigniew Ziobro nie miał nic na sumieniu, przyszedłby przed komisję".

"Ziobro dalej myśli, że może wszystko. Otóż, panie ministrze, tak nie jest"

"Ziobro dalej myśli, że może wszystko. Otóż, panie ministrze, tak nie jest"

Źródło:
TVN24

Magazyny energii oraz montaż mikroinstalacji wiatrowych będą objęte ulgą termomodernizacyjną - wynika z projektu rozporządzenia przygotowanego przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Jednocześnie nowe przepisy wykluczą możliwość skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej w przypadku zakupu i montażu kotłów olejowych i gazowych.

Piece na gaz wypadają z listy. Zmiany w popularnej uldze

Piece na gaz wypadają z listy. Zmiany w popularnej uldze

Źródło:
PAP, tvn24.pl

- Zmiana daty startu systemu kaucyjnego ze stycznia na październik 2025 roku to kompromisowe, realne rozwiązanie - ocenili uczestnicy poniedziałkowej dyskusji na Forum Rynku Spożywczego i Handlu. Przedstawiciel jednego z operatorów systemu zwrócił jednak uwagę, że przesunięcie terminu oznacza koszty finansowe.

Tusk podaje nowy termin. "Dostaliśmy jedenaście miesięcy"

Tusk podaje nowy termin. "Dostaliśmy jedenaście miesięcy"

Źródło:
PAP

Pod Pomiechówkiem znaleziono 17 monet. Pochodzą z XVI i XVII wieku z terenów Saksonii, Brandenburgii i Niderlandów. Ich wartość to około pół miliona złotych - oceniają znalazcy. - To jest chyba jeden z największych tego typu skarbów odkrytych do tej pory w Polsce - komentuje archeolog Piotr Duda.

Szukali rzymskiej drogi, znaleźli stare monety warte pół miliona złotych

Szukali rzymskiej drogi, znaleźli stare monety warte pół miliona złotych

Źródło:
PAP

Czy kładąc się spać w powyborczą noc, Amerykanie będą znać nazwisko swojego kolejnego prezydenta? Historia pokazuje, że jest to możliwe - tak było np. z wyborem Baracka Obamy w 2012 roku. Dużo bardziej prawdopodobne jest jednak, że na wynik będziemy musieli zaczekać. Wiele godzin, a może nawet dni. Do kiedy?

Kiedy poznamy wyniki wyborów w USA?

Kiedy poznamy wyniki wyborów w USA?

Źródło:
BBC, CNN, NBC, tvn24.pl

Pod względem kulturowym i politycznym to bardziej znaczące nawet od poparcia Beyonce i Taylor Swift dla Kamali Harris. To było na innym poziomie - tak wpływowy portal Politico komentuje poparcie udzielone kandydatce demokratów przez portorykańskiego rapera znanego jako Bad Bunny. Portal zwrócił uwagę, że gwiazdor nie ograniczył się tylko do udzielenia poparcia, ale zaangażował się z własnym przekazem w "kluczowym momencie wyścigu" prezydenckiego.

Politico: jego poparcie dla Kamali Harris ważniejsze niż Beyonce i Taylor Swift

Politico: jego poparcie dla Kamali Harris ważniejsze niż Beyonce i Taylor Swift

Źródło:
Politico, tvn24.pl

Dostawy 600-700 tysięcy ton ryżu rocznie, wypłaty w wysokości około 200 milionów dolarów, a także dostęp do technologii kosmicznych - to według południowokoreańskich mediów ofiaruje Rosja Korei Północnej w zamian za żołnierzy i sprzęt wojskowy do walki z Ukrainą. Kreml może także zaoferować reżimowi w Pjongjangu wsparcie wojskowe w razie zaostrzenia napięcia na Półwyspie Koreańskim - pisze dziennik "The Korean Herald".

Ryż za żołnierzy i sprzęt. Co zyska reżim?

Ryż za żołnierzy i sprzęt. Co zyska reżim?

Źródło:
PAP

Czterech nastolatków zostało rannych, w tym dwóch poważnie, w ataku z użyciem między innymi siekiery na pokładzie kolejki podmiejskiej - poinformowała paryska policja. Zarówno cztery ranne osoby, jak i zatrzymany niedługo później jeden z napastników, są w wieku 16-17 lat.

Atak w kolejce podmiejskiej z użyciem siekiery, kija i miecza, rannych czterech nastolatków

Atak w kolejce podmiejskiej z użyciem siekiery, kija i miecza, rannych czterech nastolatków

Źródło:
Guardian, BFMTV, Tribune de Geneve

Stacja TVN24 w październiku była najchętniej oglądanym kanałem informacyjnym w kraju z 5,83 procent udziału w widowni w grupie ogólnej (widzowie powyżej 4. roku życia) - wynika z danych Nielsen TV Audience Measurement. "Fakty" TVN były najchętniej wybieranym serwisem informacyjnym, a portal tvn24.pl najczęściej czytanym serwisem internetowym stacji telewizyjnej.

Świetne wyniki TVN24, tvn24.pl i "Faktów" TVN. Dziękujemy!

Świetne wyniki TVN24, tvn24.pl i "Faktów" TVN. Dziękujemy!

Źródło:
tvn24.pl

Prokuratura poinformowała, że śledztwo w sprawie zabójstwa Jolanty Brzeskiej zostało umorzone. Powodem jest "brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu zabronionego".

Śledztwo w sprawie śmierci Jolanty Brzeskiej umorzone

Śledztwo w sprawie śmierci Jolanty Brzeskiej umorzone

Źródło:
tvn24.pl

Rząd wprowadzi bony na ubrania z drugiej ręki i dopłaty dla przedsiębiorców chcących otworzyć sklep typu second hand, a to wszystko po to, by zapobiegać zmianom klimatycznym - tak przynajmniej sądzą internauci i przypisują ową zapowiedź wiceministrze klimatu Urszuli Zielińskiej. Tylko że ta nigdy takich słów nie wypowiedziała.

Bony na zakupy w lumpeksach? Tego ministra nie zapowiadała

Bony na zakupy w lumpeksach? Tego ministra nie zapowiadała

Źródło:
Konkret24
Diagnoza, recepta i lekarstwo. Doktor Trump chce drugiej operacji

Diagnoza, recepta i lekarstwo. Doktor Trump chce drugiej operacji

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Jak dotąd to demokraci chętniej korzystali z możliwości wczesnego głosowania, jednak w 2024 roku korzystają z niego tłumnie również wyborcy republikańscy. Analizujący dane naukowcy zastanawiają się, co oznacza to dla wyborów prezydenta USA. I jeden wniosek jest oczywisty.

Ponad 78 milionów wyborców już oddało swój głos. Analitycy wiedzą, co to oznacza dla wyborów

Ponad 78 milionów wyborców już oddało swój głos. Analitycy wiedzą, co to oznacza dla wyborów

Źródło:
NYT, Forbes, ABC News, Bipartisal Policy Center

Jolanta i Natalia Romiszewski to matka i córka, mieszkają w Pensylwanii. W nadchodzących wyborach prezydenckich Jolanta popiera kandydata republikanów Donalda Trumpa, a Natalia - demokratkę Kamalę Harris. Czy przedwyborcza polaryzacja odbija się na ich relacjach? O tym rozmawiała z nimi dziennikarka "Faktów" TVN Katarzyna Kolenda-Zaleska.

Matka głosuje na Trumpa, córka na Harris. "Jest mi smutno"

Matka głosuje na Trumpa, córka na Harris. "Jest mi smutno"

Źródło:
tvn24

Amerykański system wyborczy sprawia, że w stanach kluczowych (wahających się) rozstrzyga się przyszłość całego kraju. Jak wyglądają ostatnie sondaże i średnia sondażowa w Pensylwanii, Karolinie Północnej, Georgii, Michigan, Arizonie, Wisconsin i Nevadzie?

Kto prowadzi w stanach kluczowych? Co mówi nam średnia sondaży

Kto prowadzi w stanach kluczowych? Co mówi nam średnia sondaży

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

Przez całą noc z 5 na 6 listopada oraz następnego dnia dziennikarze TVN i TVN24 będą na bieżąco relacjonować wydarzenia związane z wyborami prezydenckimi w Stanach Zjednoczonych. We wtorek o godzinie 23:00 w TVN24 i TVN24 GO rusza program "Czas decyzji. Ameryka wybiera".

"Czas decyzji. Ameryka wybiera". Wydanie specjalne w TVN24

"Czas decyzji. Ameryka wybiera". Wydanie specjalne w TVN24

Źródło:
tvn24.pl

Równolegle z kampanią kandydatów na prezydenta Stanów Zjednoczonych trwa ostra walka dezinformacyjna w sieci, której głównym celem już teraz jest podważenie wyniku głosowania. Stąd w mediach społecznościowych pojawią się przekazy o tym, że "maszyny do głosowania odmówiły wybrania Donalda Trumpa" czy "jeden pan głosował 29 razy". Pokazujemy, dlaczego są nieprawdziwe.

"Głosował 29 razy", "głosowałem w dwóch miejscach". Dezinformacja przed wyborami

"Głosował 29 razy", "głosowałem w dwóch miejscach". Dezinformacja przed wyborami

Źródło:
Konkret24

Wynik wyborów w Stanach Zjednoczonych będzie miał wpływ nie tylko na gospodarkę USA, ale również będzie wiązał się z konsekwencjami dla rynków całego świata - zwracają uwagę analitycy Credit Agricole.

Wynik "będzie wiązał się z globalnymi konsekwencjami". Cztery scenariusze

Wynik "będzie wiązał się z globalnymi konsekwencjami". Cztery scenariusze

Źródło:
tvn24.pl

Tomasz Jakubiak, juror popularnego programu kulinarnego "MasterChef", opowiedział w "Dzień dobry TVN" o swoim życiu z nowotworem. - To było strasznie trudne, że nie mogę zaprowadzić dziecka do przedszkola, nie mogę pójść na spacer, nie mogę pójść z kumplami na kawę - przyznał. Według jego żony Anastazji, życie jest teraz "zupełnie inne". - On na zewnątrz jest bardzo silny i wszystkim chce pokazać, że walczy - mówiła. Dodała, że mimo wszystko pojawia się "kruchość, lęk, strach".

"Już było tak, że nie byłem w stanie dojść z łazienki do sypialni". Tomasz Jakubiak o chorobie

"Już było tak, że nie byłem w stanie dojść z łazienki do sypialni". Tomasz Jakubiak o chorobie

Źródło:
Dzień Dobry TVN