"Niezniszczalna" czeka na remont

Hala Targowa nie była niepowtarzalna. Nie mogła być. Z prostej przyczyny: we Wrocławiu w tym samym czasie powstały dwie niemal identyczne konstrukcje.

Koniec XIX wieku to okres burzliwego rozwoju Wrocławia. Stare Miasto nabierało wyglądu nowoczesnego city. Było pełne sklepów, biur i banków. Ale jednocześnie wciąż odbywał się tam wywodzący się ze średniowiecza szpetny i niehigieniczny handel uliczny. Receptą na rozwiązanie problemu miała być budowa dwóch hal targowych: nr 1 przy ul. Piaskowej i nr 2 przy ul. Kolejowej.

Wprawka przed Halą Stulecia

Hale targowe powstawały w całej Europie od połowy XIX wieku i świadczyły o prestiżu miast. Wrocław nie był w tym względzie pionierem. Obie hale powstały dopiero w 1908 roku. Podziw wzbudzał raczej zastosowany materiał.

- Najbardziej niezwykła we wrocławskich budowlach była nowoczesna żelbetowa konstrukcja - mówi dr Jerzy Ilkosz, dyrektor Muzeum Architektury we Wrocławiu. - Ten materiał nie był wcześniej używany w tak dużych budowlach.

Odważny eksperyment, jakiego podjęli się wrocławscy architekci, okazał się sukcesem i otworzył nowe możliwości.

- Doświadczenia zebrane przy budowie hal targowych w istotny sposób zaowocowały przy budowie Hali Stulecia. Wielu ludzi zaangażowanych w tamte projekty uczestniczyło później przy jej budowie - dodaje Ilkosz.

Co ciekawe, hale powstałe według projektu Richarda Pluddemanna, pierwotnie miały otrzymać powszechnie stosowaną konstrukcję żelazną. Zmian dokonano już w trakcie ich realizacji. Zachowano jednak pierwotny projekt elewacji z czerwonej cegły i piaskowca, zakrywający z zewnątrz główne walory nowoczesnej struktury.

Burzliwe dzieje dwóch sióstr

Hala Targowa przy ul. Piaskowej przetrwała II wojnę światową w dobrym stanie. Została tylko nieznacznie uszkodzona. Prowizoryczne naprawy, poczynione zaraz po wojnie, musiały wystarczyć aż do 1980 roku. Miejscy inżynierowie zdawali sobie sprawę, że uszkodzona jest żelbetowa konstrukcja, która w założeniach twórców miała być "niezniszczalna". Z remontem nie można było dłużej czekać. Od momentu jego zakończenia w roku 1983 roku wygląd obiektu nie uległ zmianie.

Dla bliźniaczej hali przy ul. Kolejowej los nie był już tak łaskawy. Poważnie uszkodzona w 1945 roku, nie doczekała się remontu i przez kolejne 28 lat stała opuszczona. 31 marca 1973 roku z hukiem obróciła się w pył. Zaledwie jeden dzień i 1 500 kg materiałów wybuchowych wystarczyło oddziałowi saperów, by pogrzebać niegdysiejszą dumę Wrocławia.

6 lat później Hala Targowa nr 1 przy ul. Piaskowej została wpisana do rejestru zabytków i objęta ochroną konserwatora.

Ananasy i inne frykasy

Okres PRL, tak okrutny dla hali targowej nr 2 przy ul. Kolejowej, był okresem prosperity dla jej siostry bliźniaczki. Istniejący po dziś dzień obiekt, brylował wśród wrocławskich targowisk, rozkwitając barwami towarów niedostępnych nigdzie indziej.

- Wtedy hala była synonimem dobrobytu - wspomina Jerzy Skoczylas z Kabaretu "Elita". - Można tam było kupić atrakcyjne artykuły. Dosłownie "ananasy i inne frykasy". W dodatku za złotówki, nie za dolary - dodaje na poważnie satyryk.

PRL upadła, ale Hala Targowa niewiele się od tego czasu zmieniła. Ustępuje jednak miejsca nowoczesnym centrom handlowym.

- Szkoda mi tego miejsca. Teraz tylko sentyment mnie tam sprowadza - mówi Skoczylas. - Tam można spotkać sprzedawców, którzy po wielu latach wciąż pamiętają swoich klientów. Tego nie uświadczy się w anonimowych galeriach handlowych. To chwyta za serce - dodaje z rozrzewnieniem.

Przyszłość godna historii?

Wiele wskazuje jednak na to, że po latach stagnacji, zabytkowa przestrzeń zyska nowe życie.

- Przygotowujemy się do remontu, jednak na razie nie mogę zdradzać szczegółów - twierdzi Lech Stefański, wiceprezes Społem PSS Północ, zarządzającej halą. - Nasze pomysły zweryfikuje konserwator zabytków. W ciągu 12 miesięcy wszystko powinno być jasne - zapowiada.

Autor: Arkadiusz Kowalik / Źródło: TVN24 Wrocław