"Prawdziwy wysyp" tej dolegliwości u Polaków. Lekarze o głównych przyczynach

Bruksim to, jak tłumaczy Grzegorz Kruszczyński z centrum stomatologicznego Bimedical w Warszawie, zaburzenie ruchowe polegające na mimowolnym skurczu mięśni żujących, co wpływa negatywnie na struktury takie jak zęby, kości szczęki, stawy skroniowo-żuchwowe oraz mięśnie szyi. Najczęściej występuje ono podczas snu i jest wtedy najbardziej szkodliwe.

Jak wskazuje fizjoterapeutka stomatologiczna z Medicover Stomatologia w Warszawie Justyna Walczewska, dolegliwość tę może maskować bezwiedne nerwowe, nawykowe zaciskanie zębów. Warto też zwrócić uwagę na ciągnący się miesiącami ból głowy i gałek ocznych przypominający migrenę, ale także na bóle karku, pleców, obręczy barkowej, ręki czy uczucie guli w gardle. - Bywa, że u pacjentów pojawiają się też piski, lub szumy uszne. Nierzadko też pacjenci uskarżają się na zatkane uszy lub ich ból - dodaje. O bruksizmie może świadczyć przerost mięśni żwaczy, wzrost napięcia mięśni obręczy barkowej, karku i szyi czy ból w okolicy mięśni żwaczy i skroniowych. - Charakterystyczne jest także klikanie i trzaskanie w stawie skroniowo-żuchwowym, na przykład podczas jedzenia i ziewania - wylicza fizjoterapeutka.

Na bruksizm wskazuje starcie powierzchni zębów, jak też pęknięcie szkliwa, nadgryzione policzki albo odciśnięte zęby na języku, czyli tak zwane girlandy. Niepokojące są trudności w otwieraniu ust, krwawienia przy myciu zębów, a w konsekwencji stany zapalne dziąseł, wyszczerbiające się zęby czy nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka.

Podejrzewa się, że bruksizm dotyczy od ośmiu do 31 procent populacji, jednak wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy, gdyż zgrzytanie zębami odbywa się w czasie snu. Mogą to jednak zauważyć domownicy, gdyż zgrzyt zębami jest zwykle dość doniosły.

Tylko w zeszłym roku w porównaniu do 2021 r., liczba pacjentów, którzy z powodu rozpoznanego bruksizmu wymagali fizjoterapii narządu żucia, wzrosła aż o 79 proc. - wynika z najnowszych danych Medicover Stomatologia. Dotyczy to głównie osób żyjących w stresie, ale też cierpiących na zaburzenia lękowe i depresję.

Choroba ta rozpoznawana jest w stanie zaawansowanym. - Nawet u 90 procent osób, które trafiają na konsultacje do fizjoterapeuty, rozpoznaje się bruksizm w różnym stopniu zaawansowania. To odsetek, który z każdym rokiem rośnie, i to w każdej grupie wiekowej, także wśród osób młodych, a niestety nie mamy jednej terapii, którą można rozwiązać problem. Każdy przypadek jest jednak inny i często potrzeba całego zespołu specjalistów - dentystów, fizjoterapeutów, logopedów i psychologów, którzy są w stanie wyprowadzić pacjenta z bruksizmu - zwraca uwagę Justyna Walczewska.

- W ostatnim roku obserwujemy prawdziwy wysyp przypadków bruksizmu, za którym w dużej mierze stoi stres, w jakim żyją Polacy. Możemy podejrzewać, że przyczyniają się do niego między innymi problemy w pracy, natłok obowiązków, kłopoty osobiste i zdrowotne, ale także, co szczególnie zauważalne w 2022 r., sytuacja ekonomiczna, przez którą wiele osób niemal dosłownie zjada zęby z nerwów - zauważa lek. dent. Marta Siewert-Gutowska, chirurg szczękowo-twarzowy z Medicover Stomatologia w Warszawie.

Grzegorz Kruszczyński tłumaczy, że bruksizm zazwyczaj jest związany ze stresem i napięciem emocjonalnym, ale może być również spowodowany nieprawidłowym zgryzem, nieprawidłową pozycją szczęki do żuchwy, a także złym ustawieniem wypełnień, mostów i protez dentystycznych. Zdarza się, że powodem bruksizmu jest także zbyt częste żucie gumy. Doprowadzają do niego też zaburzenia snu, wady postawy, a nawet choroba refluksowa i zgaga, nietolerancje pokarmowe, niedobór magnezu oraz palenie papierosów. Jak dodaje Marta Siewert-Gutowska, "tak, jak w przypadku innych dolegliwości o podłożu psychosomatycznym, etiologia bruksizmu jest złożona. Często na jego pojawienie składa się splot wielu czynników, które oddziałują na siebie i potęgują dolegliwości". - To, co jednak łączy każdy przypadek, to fakt, że niepowstrzymanie jego rozwoju nieuchronnie prowadzi do dolegliwości bólowych, zniszczenia zębów i powstania recesji dziąsłowych. Może także odpowiadać za szereg innych bolesnych dolegliwości, które początkowo trudno łączyć z jamą ustną i zębami - podkreśla.

- Objawami bruksizmu mogą być ból głowy, szczęki lub szyi, nadwrażliwość zębów, starcie szkliwa, a także zła jakość snu. W niektórych przypadkach może on prowadzić do poważniejszych problemów związanych z zębami i szczęką, takich jak złamania zębów, uszkodzenie stawów skroniowo-żuchwowych lub pogłębienie wad zgryzu - zwraca uwagę Kruszczyński.

Jak tłumaczy, "uciążliwość bruksizmu dla innych osób może jednak pomóc nam w rozpoznaniu choroby. Do naszego gabinetu często zgłaszają się osoby, których partnerzy usłyszeli zgrzytanie zębami podczas snu. Pacjenci, którzy zauważają hałasowanie zębami w nocy, powinni skonsultować się z dentystą". - Warto monitorować siebie i być dodatkowo wyczulonym na pojawiające się bóle szczęki, stawów skroniowo-żuchwowych oraz wrażliwość lub uszkodzenia zębów. Dentysta z łatwością zaobserwuje starcie zębów spowodowane przez bruksizm i zaproponuje leczenie, które zahamuje ten proces - dodaje.

Eksperci twierdzą, że jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia jest wyeliminowanie napięcia mięśni żucia. Pomaga w tym fizjoterapia, zastosowanie tzw. szyn relaksacyjnych oraz farmakoterapia. Gdy zużycie zębów lub kości wokół nich jest już znaczne, konieczne jest zastosowanie tzw. technik odtwórczych, w tym odbudowy zniszczonych zębów.

- Dlatego pamiętajmy o tym, że wizyty kontrolne należy robić co pół roku. W ten sposób nie tylko oszczędzimy sobie nieprzyjemności związanych z problemami zdrowotnymi, ale również nieprzyjemności związanych z ubytkiem zawartości naszego portfela - podkreśla Grzegorz Kruszczyński.