Orki przechodzą menopauzę i sporo na tym zyskują

Źródło:
Natural History Museum, NY Times
Orki atakują żarłacza białego
Orki atakują żarłacza białegoSea Search Research & Conservation
wideo 2/9
Orki

Menopauza nie jest powszechnym zjawiskiem w królestwie zwierząt. Poza ludźmi przechodzą ją niektóre gatunki waleni. Samice orek, białuch, narwali, szablogrzbietów i grindwali tracą w ciągu życia zdolność do rozrodu, co wydaje się sprzeczne z zasadami ewolucji. Jak wynika z badania opublikowanego na łamach "Nature", cecha ta zapewnia im jednak pewną przewagę nad innymi waleniami.

Naukowcy przeanalizowali dane dotyczące waleni należących do gatunków przechodzących menopauzę i porównali je z danymi dotyczącymi ich kuzynów, u których nie zaobserwowano tego zjawiska. Wśród informacji była długość życia samic, długość okresu reprodukcyjnego oraz liczba potomstwa.

Jak się okazało, samice waleni, które przechodzą menopauzę, żyją około 40 lat dłużej niż ich kuzynki o podobnych rozmiarach, które tego nie robią. Co ciekawe, długość okresu reprodukcyjnego u obu grup zwierząt była bardzo podobna.

- To fascynujące, że dzielimy ten aspekt życia z grupą taksonomiczną, od której tak bardzo się różnimy - powiedział Darren Croft z Uniwersytetu w Exeter, współautor analizy. - Pomimo wszystkich różnic, nasze wyniki pokazują, że ludzie i walenie wykazują zbieżną ewolucję w swojej historii życia. Podobnie jak u ludzi, menopauza u tych zwierząt wyewoluowała po to, aby zwiększyć całkowitą długość życia bez jednoczesnego wydłużania okresu zdolności do reprodukcji.

Oznacza to, że samice waleni przechodzące menopauzę prawdopodobnie dożyją momentu, w którym przynajmniej jeden z ich wnuków dorośnie. Tymczasem zwierzęta, u których zjawisko to nie występuje, przeważnie umierają, gdy ich wnuki są tylko w jednej trzeciej drogi do dorosłości.

Białucha arktyczna (Delphinapterus leucas) - zdj. ilustracyjneMiles Away Photography/Shutterstock

Babcia i konkurentka

Badacze sprawdzili, która spośród dwóch teorii dotyczących ewolucji menopauzy lepiej pasuje do zwierząt. Według "hipotezy babci", zapewnienie przetrwania młodych osobników jest tak samo ważne dla populacji, jak rodzenie potomstwa, dlatego czasami lepszą opcją może być utrata możliwości reprodukcyjnych i skupienie się na opiece nad dziećmi i wnukami. Z drugiej strony "hipoteza konfliktu reprodukcyjnego" sugeruje, że gdy matki i córki mają dzieci w tym samym czasie, ich potomstwo konkuruje o te same zasoby. Jeśli starsza samica zrezygnuje z reprodukcji, konkurencja będzie mniejsza.

Badaczom udało się znaleźć dowody na prawdziwość obydwu tych hipotez. U orek poszukiwanie nowych źródeł pożywienia w szczególnie trudnych okresach to domena starszych, doświadczonych samic. Gdyby zamiast tego orki skupiały się tylko na swoim potomstwie, mogłoby to prowadzić do osłabienia, a nawet śmierci zwierząt ze starszych miotów.

- Samice te nie rozmnażają się po menopauzie, nie konkurują o zasoby z własnymi potomkami. Zamiast tego mogą spędzać więcej czasu ze swoimi wnukami i zapewniać im pomoc międzypokoleniową - wyjaśnił Sam Ellis z Uniwersytetu w Exeter, główny autor badania.

Orka oceaniczna (Orcinus orca) - zdj. ilustracyjneShutterstock

Sprzeczne teorie

Z ewolucyjnego punktu widzenia menopauza jest nietypowym zjawiskiem. Wszystko, co ogranicza zdolność zwierzęcia do posiadania dzieci, normalnie zostałoby utracone w procesie doboru naturalnego.

- Proces ewolucji faworyzuje cechy i zachowania, dzięki którym zwierzę przekazuje swoje geny przyszłym pokoleniom. Najbardziej oczywistym sposobem, w jaki samica może to zrobić, jest rozmnażanie się przez całe życie - tłumaczył Ellis. - Tak dzieje się u prawie wszystkich gatunków zwierząt. Istnieje ponad 5000 gatunków ssaków, a tylko sześć z nich przechodzi menopauzę.

Na tej podstawie naukowcy przypuszczają, że korzyści, jakie niesie ze sobą menopauza, są odczuwalne tylko wśród społeczności o konkretnej strukturze. U gatunków, w których nie ma bliskiej więzi między starszymi samicami a wnukami, utrata zdolności reprodukcyjnych stanowiłaby zagrożenie dla bezpieczeństwa populacji.

Poza waleniami, na skalę gatunkową menopauza została do tej pory zaobserwowana jedynie u ludzi, jednak proces ten może zachodzić także w mniejszych populacjach. Zespół naukowców badających społeczność dzikich szympansów Ngogo w Parku Narodowym Kibale w zachodniej Ugandzie opublikował w 2023 roku artykuł pokazujący, że samice w tej populacji mogą doświadczać menopauzy i pomagać w wychowywaniu wnucząt.

Autorka/Autor:as

Źródło: Natural History Museum, NY Times

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

W prognozach widać ciepło - i to duże. Po 25 maja zmieni się sytuacja baryczna w Europie, a to dlatego, że do głosu dojdą układy niżowe znad Atlantyku oraz Wyż Azorski. Dzięki nim częściej będą napływać do nas ciepłe masy powietrza z zachodu i południa.

Koniec z blokadą ciepła. Dostaniemy zastrzyk znad Afryki

Koniec z blokadą ciepła. Dostaniemy zastrzyk znad Afryki

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW wydał ostrzeżenia meteorologiczne. W południowej Polsce przez najbliższe godziny może obficie padać deszcz. Spodziewany jest również powrót przymrozków.

Ostrzeżenia IMGW dla 11 województw

Ostrzeżenia IMGW dla 11 województw

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Polak spadł we włoskich Górach Sybillińskich podczas lotu na paralotni. Do wypadku doszło w czwartek wieczorem. Jak podali strażacy, akcja ratunkowa była trudna - mężczyzna został uwięziony na niedostępnym terenie, a dookoła panowały niemal zimowe warunki pogodowe.

Polak spadł podczas lotu na paralotni we Włoszech

Polak spadł podczas lotu na paralotni we Włoszech

Źródło:
Corriere Adriatico, RAI News

Ulewy spowodowały zejście serii osuwisk w południowych Chinach. W prowincji Kuejczou masy błota i gruzu porwały ze sobą budynki - cztery osoby zginęły, a 17 jest poszukiwanych. Do poważnego zdarzenia doszło także w sąsiednim regionie, gdzie osuwisko uszkodziło 10 domów.

Osuwisko porwało domy. Służby poszukują 17 osób

Osuwisko porwało domy. Służby poszukują 17 osób

Źródło:
Reuters, Xinhua

Fotografia Drogi Mlecznej wykonana przez Polkę otrzymała tytuł Astronomicznego Zdjęcia Dnia przyznawany przez NASA. Ujęcie powstało na Hawajach. Jak tłumaczyła autorka kadru Marzena Rogozińska, astrofotografia wymaga sporo cierpliwości, ale efekt końcowy jest wart pracy.

NASA wyróżniła zdjęcie wykonane przez Polkę

NASA wyróżniła zdjęcie wykonane przez Polkę

Źródło:
PAP

Co najmniej cztery osoby zginęły w wyniku powodzi, które nawiedziły południowo-wschodnią Australię. Jak podały lokalne media, około 50 tysięcy osób pozostaje odizolowanych od świata, wiele regionów nie ma także prądu. Służby apelują do mieszkańców o cierpliwość.

Powodzie odcięły od świata 50 tysięcy ludzi

Powodzie odcięły od świata 50 tysięcy ludzi

Źródło:
PAP, ABC News

Pustoszące Stany Zjednoczone tornada biją rekordy - 2025 rok już teraz przyniósł najwięcej zgłoszeń tego typu zjawisk od 2011 roku. Statystyki pokazują, że cztery stany - Missisipi, Illinois, Missouri i Teksas - szczególnie wyróżniają się na tym tle. Eksperci przewidują, że nadchodzący sezon może dorównać najbardziej ekstremalnym latom w historii.

W USA tornado goni tornado. 2025 idzie na rekord

W USA tornado goni tornado. 2025 idzie na rekord

Źródło:
PAP

Pogoda na dziś. Piątek 23.05 przyniesie umiarkowane i duże zachmurzenie, a także opady deszczu. W całym kraju będzie chłodno, a termometry wskażą maksymalnie 16 stopni.

Pogoda na dziś - piątek 23.05. Przydadzą się parasole, na termometrach do 16 stopni

Pogoda na dziś - piątek 23.05. Przydadzą się parasole, na termometrach do 16 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Czwartek w części kraju upływa pod znakiem groźnej aury - grzmi, mocno pada i wieje. Lej kondensacyjny, czyli zalążek trąby powietrznej, pojawił się Strzelnie na Dolnym Śląsku.

Zalążek trąby powietrznej pojawił się na Dolnym Śląsku

Zalążek trąby powietrznej pojawił się na Dolnym Śląsku

Źródło:
tvnmeteo.pl, Sieć Obserwatorów Burz

W weekend pogoda w Polsce kształtowana będzie przez niż Magnus. Przyniesie on pochmurną aurę, a miejscami przelotne opady deszczu. - Od niedzieli kraj dostawać się ma pod wpływ zachodniej cyrkulacji - przekazała synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek. Sprawdź, co to dla nas oznacza.

Wir niżowy Magnus przyniesie chmury i deszcz w weekend. Co będzie później?

Wir niżowy Magnus przyniesie chmury i deszcz w weekend. Co będzie później?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Dwóch turystów zgubiło się na szlaku Mumford Bar Trailhead w kalifornijskim hrabstwie Placer. Akcja ratunkowa została uchwycona na nagraniu.

Dwóch turystów zgubiło się na szlaku. Nagranie z akcji ratunkowej

Dwóch turystów zgubiło się na szlaku. Nagranie z akcji ratunkowej

Źródło:
CNN, CBS News

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,2 odnotowano w pobliżu północno-wschodniego wybrzeża Krety. Z tego powodu wszystkie służby na wyspie zostały postawione w stan najwyższej gotowości, a lokalne władze ogłosiły ostrzeżenie przed tsunami. Europejscy sejsmolodzy zwracają uwagę, że wysokie fale mogą pojawić się nie tylko w Grecji.

Trzęsienie ziemi na Krecie. Nagranie

Trzęsienie ziemi na Krecie. Nagranie

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, Greek Reporter, Independent, Kontakt24

Na Kontakt24 otrzymaliśmy nagranie, na którym widać rodzinę żurawi. "Wspaniale jest obserwować i nagrywać maluchy cieszące się każdą chwilą, odkrywające kolejne leśne zakamarki, uważając przy tym, by nie oddalić się zbytnio od swoich rodziców" - napisał autor filmu.

Niezdarny młody żuraw naśladuje rodzica. "To piękne"

Niezdarny młody żuraw naśladuje rodzica. "To piękne"

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

We wtorkowy wieczór mieszkańcy Wilna byli świadkami niecodziennego widoku - przez samo centrum miasta przepływał łoś. Zwierzę najwyraźniej zabłądziło i postanowiło spróbować sił w pokonaniu rzeki Neris.

Łoś w centrum stolicy. Mieszkańcy przecierali oczy ze zdumienia

Łoś w centrum stolicy. Mieszkańcy przecierali oczy ze zdumienia

Źródło:
ENEX

To miał być dzień jak co dzień, jednak pogoda zadecydowała inaczej. Studentka z Missisipi Maya Grimes znalazła się w samym środku tornada, które dosłownie wyrzuciło ją z samochodu na ulicę. Cudem przeżyła. Dziś dzieli się swoją historią.

Tornado wyrzuciło studentkę z samochodu

Źródło:
CNN

Burze przechodziły w środę nad Polską. Front przesuwał się z zachodu na wschód, po południu zahaczając o Mazowsze i przynosząc efektowne, lokalne opady deszczu. W jaki sposób doszło do powstania widocznego na zdjęciu zjawiska?

Słup wody nad Mazowszem. W jaki sposób powstał?

Słup wody nad Mazowszem. W jaki sposób powstał?

Źródło:
Sieć Obserwatorów Burz, tvnmeteo.pl

Za nami trzy koszmarne tygodnie maja. Średnia temperatura maksymalna dla Warszawy wynosi na dziś zaledwie 14,6 stopnia Celsjusza, podczas gdy średnio w maju osiąga około 19-20 stopni Celsjusza. Po pierwszych ciepłych dniach maja, które napompowały tę wartość, notujemy nieubłagany spadek. Wiry niżowe, nurkujące z rejonów podbiegunowych nad wschodnią i środkową Europę, wtłoczyły kolejne porcje zimnego powietrza w nasz rejon, zamieniając maj w marzec.

Upał po koszmarnie zimnym maju? Co mówią prognozy

Upał po koszmarnie zimnym maju? Co mówią prognozy

Źródło:
TVN24+

Alergia to choroba XXI wieku. Według Światowej Organizacji Alergii (WOA) u 30-40 proc. populacji świata występuje co najmniej jedno ze schorzeń alergicznych. Z kolei Polskie Towarzystwo Alergologiczne (PTA) szacuje, że z alergią zmaga się blisko połowa Polaków. Najczęstszym czynnikiem, który ją wywołuje, są pyłki roślin. Jak radzić sobie z uciążliwymi objawami? 

Kalendarz pylenia - sprawdź, co i kiedy pyli w Polsce. Praktyczne porady dla alergików 

Źródło:
Otrivin

W której fazie życia kleszcza jest on najniebezpieczniejszy dla człowieka? Zanim pajęczak osiągnie dojrzałość, przechodzi przez kilka stadiów rozwojowych, a w większości z nich może przenosić choroby.

Od pyłku do ziarnka grochu. Która forma kleszcza jest najgroźniejsza?

Od pyłku do ziarnka grochu. Która forma kleszcza jest najgroźniejsza?

Źródło:
ECDC, pzh.gov.pl

Po raz pierwszy naukowcy zaobserwowali zdarzenie rozerwania pływowego gwiazdy (ang. tidal disruption event, w skrócie TDE) przez masywną czarną dziurę znajdującą się daleko od centrum galaktyki. Co ciekawsze, niezwykły układ oddalony o 600 milionów lat świetlnych od Ziemi zawiera nie jedną, a dwie supermasywne czarne dziury.

Po tej galaktyce krąży wyjątkowo rzadka czarna dziura

Po tej galaktyce krąży wyjątkowo rzadka czarna dziura

Źródło:
PAP, University of California, Berkeley

W 2024 roku bezpowrotnie straciliśmy 6,7 miliona hektarów dziewiczych lasów tropikalnych - to niemal tyle, ile wynosi powierzchnia całej Panamy. Jak wynika z opracowania Global Forest Watch, to rekordowy wynik, najwyższy od co najmniej 20 lat.

Lasy znikają w tempie 18 boisk piłkarskich na minutę. "Czerwony alert dla świata"

Lasy znikają w tempie 18 boisk piłkarskich na minutę. "Czerwony alert dla świata"

Źródło:
PAP

Pan Szymon z Władysławowa (województwo pomorskie) we wtorek wybrał się do Wejherowa. Pod tamtejszym szpitalem miał okazję podziwiać dwa białe daniele.

Zawiózł kolegę do rodzącej żony, jego oczom ukazał się widok jak z bajki

Zawiózł kolegę do rodzącej żony, jego oczom ukazał się widok jak z bajki

Źródło:
Kontakt24

Fale upałów nie odpuszczają w Meksyku. W wielu stanach temperatury sięgają ponad 40 stopni Celsjusza, a skutki są tragiczne - od początku roku potwierdzono już sześć zgonów i 400 przypadków udaru słonecznego. Służby meteorologiczne i sanitarne apelują o ostrożność.

Sześć ofiar śmiertelnych fal upałów, kilkaset przypadków udaru

Sześć ofiar śmiertelnych fal upałów, kilkaset przypadków udaru

Źródło:
Reuters, tvn24.pl

Naukowcy ostrzegają: ponad trzy i pół tysiąca gatunków zwierząt jest zagrożonych globalnym ociepleniem. Jak wynika z analiz badaczy z Uniwersytetu Stanowego Oregonu, w dużej mierze dotyczy to gatunków morskich.

"Stoimy u progu egzystencjalnego kryzysu dzikich zwierząt na Ziemi"

"Stoimy u progu egzystencjalnego kryzysu dzikich zwierząt na Ziemi"

Źródło:
PAP

Władze włoskiego regionu Umbria stworzyły na jeziorze Trazymeńskim sztuczną, pływającą wyspę wyłapującą gatunek podobnych do komarów owadów. Owady te od lat są utrapieniem okolicznych mieszkańców i przybywających w ten rejon turystów.

Włochy mają nową "wyspę". Z powodu owadów

Włochy mają nową "wyspę". Z powodu owadów

Źródło:
PAP, ANSA, tvn24.pl

Załoga misji Axiom-4 (Ax-4), w tym Polak Sławosz Uznański-Wiśniewski, poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) w nowej kapsule Dragon - przekazała Sarah Walker z firmy SpaceX Elona Muska.

Polak poleci na orbitę w nowej kapsule Dragon

Polak poleci na orbitę w nowej kapsule Dragon

Źródło:
PAP

Gwałtowne burze nawiedziły w nocy z poniedziałku na wtorek południowe departamenty Francji. W wyniku gwałtownej aury co najmniej trzy osoby zginęły, a dwie są poszukiwane - przekazała francuska żandarmeria. Służby wprowadziły pomarańczowy poziom alertu pogodowego, drugi najwyższy w skali zagrożenia. Niebezpieczna aura ma utrzymać się nad regionem także dzisiaj.

Strumyk wezbrał i porwał samochód. Nie żyje para

Strumyk wezbrał i porwał samochód. Nie żyje para

Aktualizacja:
Źródło:
sudouest.fr, tvnmeteo.pl

Temperatura maksymalna na Grenlandii była w poniedziałek wyższa niż w Polsce. Termometry w południowej części wyspy pokazały prawie 20 stopni Celsjusza. Jeszcze cieplej jest na Islandii, gdzie niedawno padł majowy rekord temperatury.

Na Grenlandii cieplej niż w Polsce, na Islandii padają rekordy

Na Grenlandii cieplej niż w Polsce, na Islandii padają rekordy

Źródło:
IMGW, Copernicus, tvnmeteo.pl

Gromy dźwiękowe powstające podczas startu rakiet SpaceX mogą przypominać niewielkie trzęsienia ziemi. Jak wynika z badań amerykańskich naukowców, moment startu bywa słyszalny - lub odczuwalny - nie tylko w sąsiedztwie bazy kosmicznej. Typ gromu zależy od wielu czynników.

Starty rakiet SpaceX mogą być odczuwane jak trzęsienie ziemi

Starty rakiet SpaceX mogą być odczuwane jak trzęsienie ziemi

Źródło:
Acoustical Society of America

Organizacja non profit CEEW opublikowała we wtorek niepokojący raport. Wynika z niego, że blisko 60 procent indyjskich dystryktów, zamieszkanych przez trzy czwarte ludności kraju, jest narażonych na wysokie lub bardzo wysokie ryzyko związane z ekstremalnymi upałami. Rosnąca temperatura powietrza i wilgotność względna mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie mieszkańców Indii.

Niepokojący raport o ekstremalnych upałach

Niepokojący raport o ekstremalnych upałach

Źródło:
Reuters, ceew.in

Za kilka dni będzie ponad 20 stopni. Jaką aurę przyniesie druga połowa maja i początek czerwca? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: przyjdzie ocieplenie, ale na moment

Pogoda na 16 dni: przyjdzie ocieplenie, ale na moment

Źródło:
tvnmeteo.pl