Naukowcy dostrzegli najbardziej odległą od Ziemi galaktykę, ukształtowaną na początku Wszechświata

Źródło:
sciencealert.com
Animacja dysku i dżetów w młodej gwieździe HH 1177
Animacja dysku i dżetów w młodej gwieździe HH 1177ESO/M. Kornmesser
wideo 2/25
Odległy kosmos

Niedawno odkryty obiekt we Wszechświecie uznany został za najbardziej odległą galaktykę, jaką kiedykolwiek dostrzeżono. Zdaniem badaczy, mogła ukształtować się, gdy Wszechświat był jeszcze bardzo młody. Jej blask dotarł do nas z odległości 13,5 miliarda lat świetlnych. Wykrycie obiektów z czasów początków kosmosu jest niezwykle trudne, bardzo często nawet najpotężniejsze ziemskie teleskopy mają problemy, by je wychwycić. Naukowcy nie zbadali jeszcze do końca, co sprawiło, że HD1 udało się zaobserwować.

Astronomowie ujawnili, że HD1, bo tak nazwano galaktykę, mogła istnieć już "zaledwie" 330 milionów lat po Wielkim Wybuchu. Jej słabe światło, rozciągnięte przez ekspansję Wszechświata, pokonało trasę 13,5 miliarda lat świetlnych, aby dotrzeć na Ziemię.

Badacze nie są do końca pewni, jakie są jej cechy. Zastanawiają się, czy jest to galaktyka gwiazdotwórcza, w której rodzą się gwiazdy, czy też kwazar (zwarte źródło silnego i ciągłego promieniowania elektromagnetycznego o ogromnej mocy, które na pozór przypomina gwiazdę), w którego centrum znajduje się supermasywna czarna dziura.

Skomplikowana natura

Jeśli druga teoria jest prawdziwa, to wzrost czarnej dziury do supermasywnych rozmiarów zaledwie "chwilę" po Wielkim Wybuchu, może stanowić wyzwanie dla modeli powstawania i ewolucji tych obiektów.

- Odpowiedź na pytania o naturę tak odległego źródła może być skomplikowana - zauważył astrofizyk Fabio Pacucci z obserwatorium Harvard & Smithsonian Center for Astrophysics w stanie Massachusetts. - To tak, jakby zgadywać pochodzenie statku na podstawie bandery, w ogromnej odległości od brzegu, przy wichurze i gęstej mgle. Można dostrzec niektóre kolory i kształty na fladze, ale nie jej całość. To długa gra, polegająca na analizowaniu i wykluczaniu nieprawdopodobnych scenariuszy - dodał.

Wykrycie obiektów pochodzących z wczesnego Wszechświata jest niezwykle trudne. Nawet kwazary, najjaśniejsze obiekty w kosmosie, są przyćmione w rozległych przestrzeniach czasoprzestrzeni i bardzo często najpotężniejsze ziemskie teleskopy mają problemy, by je wychwycić.

1,2 tysiąca godzin obserwacji

HD1 została odkryta w ramach badania, którego celem było poznanie pierwszych galaktyk Wszechświata. Jego wyniki zostały szczegółowo opisane w artykule, który ukazał się w czasopiśmie naukowym "The Astrophysical Journal". W badaniach wykorzystano cztery potężne teleskopy optyczne i na podczerwień: Subaru, VISTA, UK Infrared oraz Kosmiczny Teleskop Spitzera. Na obserwacje poświęcono ponad 1,2 tysiąca godzin.

- Znalezienie HD1 wśród ponad 700 tysięcy obiektów było bardzo trudne - przyznał astronom Yuichi Harikane z Uniwersytetu Tokijskiego. - Czerwony kolor HD1 zaskakująco dobrze dopasował się do oczekiwanych cech galaktyki odległej o 13,5 miliarda lat świetlnych. Przyprawiło mnie to o gęsią skórkę - dodał.

Galaktyka HD1Harikane et al.

Przesunięcie ku czerwieni

Czerwony kolor pojawił się w wyniku zjawiska znanego jako przesunięcie ku czerwieni (ang. redshift). Występuje ono, gdy źródło światła oddala się od nas. Wtedy następuje wzrost długości fali światła w kierunku bardziej czerwonego końca widma elektromagnetycznego. Ponieważ Wszechświat się rozszerza, inne galaktyki wydają się przesunięte ku czerwieni. Im większa odległość w czasoprzestrzeni, tym większe przesunięcie ku tej barwie. Efekt ten pozwala astronomom obliczyć, jak długą drogę przebyło światło, aby do nas dotrzeć. Jak obrazowo tłumaczą astronomowie, im obiekt kosmiczny jest od nas bardziej oddalony, tym bardziej zaglądamy w jego przeszłość.

Światło z HD1 może być jednak mylące. Jest ono niezwykle jasne w zakresie fal ultrafioletowych, co sugeruje, że zachodzą tam bardzo dynamiczne procesy. Początkowo badacze myśleli, że jest to zwykła aktywność gwiazd - do czasu, gdy obliczyli, ile obiektów potrzeba do wytworzenia takiej ilości światła.

Była to liczba niewiarygodna, ponad 100 gwiazd rocznie. To 10 razy więcej niż spodziewano by się po tak starej galaktyce. Można jednak uznać, że tamtejsze gwiazdy nie muszą podlegać takim samym procesom, jak te, które już poznaliśmy.

Może podważać znane nam zasady

- Pierwsza populacja gwiazd, która uformowała się we Wszechświecie, była bardziej masywna, świecąca i gorętsza niż współczesne gwiazdy - zauważył Pacucci. - Jeśli założymy, że gwiazdy powstałe w HD1 są najstarszymi gwiazdami, znanymi także jako gwiazdy III populacji, to ich właściwości można łatwiej wyjaśnić. W rzeczywistości gwiazdy te są zdolne do wytwarzania większej ilości światła ultrafioletowego niż "normalnie". To mogłoby wyjaśnić ekstremalną jasność ultrafioletową HD1 - dodał.

Jeśli galaktyka jest kwazarem z supermasywną czarną dziurą, to wtedy generowany przez nią blask można wyjaśnić jako rozbłyski powstające w wyniku pożerania materii. Zespół naukowców obliczył, że aby wytworzyć takie światło, supermasywna czarna dziura musiałaby mieć masę około 100 milionów razy większą od masy Słońca.

Taki rozmiar poważnie podważa modele wzrastania supermasywnych czarnych dziur.

- Czarna dziura z HD1, która powstała kilkaset milionów lat po Wielkim Wybuchu, musiała wyrosnąć z masywnego źródła w niespotykanym tempie - mówił astrofizyk Avi Loeb z Uniwersytetu Harvarda i Smithsonian Center for Astrophysics. - Po raz kolejny okazuje się, że natura jest bardziej pomysłowa niż my - dodał.

Zespół ma nadzieję, że kolejne obserwacje, które będą możliwe dzięki Kosmicznemu Teleskopowi Jamesa Webba, ujawnią więcej szczegółów z czasów wczesnego Wszechświata.

Autorka/Autor:kw//rzw

Źródło: sciencealert.com

Źródło zdjęcia głównego: Harikane et al.

Pozostałe wiadomości

Nadchodzące dni przyniosą nam kolejne ochłodzenie. Przez kraj przejdzie front chłodny związany z niżem Magnus. Przyniesie deszcz, a miejscami mogą wystąpić także burze.

Idzie ochłodzenie. Mogą je poprzedzić burze z silnym deszczem

Idzie ochłodzenie. Mogą je poprzedzić burze z silnym deszczem

Źródło:
tvnmeteo.pl

Załoga misji Axiom-4 (Ax-4), w tym Polak Sławosz Uznański-Wiśniewski, poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) w nowej kapsule Dragon - przekazała Sarah Walker z firmy SpaceX Elona Muska.

Polak poleci na orbitę w nowej kapsule Dragon

Polak poleci na orbitę w nowej kapsule Dragon

Źródło:
PAP

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wydał ostrzeżenia przed przymrozkami. Miejscami temperatura przy gruncie spadnie poniżej zera stopni.

Alarmy na południu kraju. Tu zrobi się zimno

Alarmy na południu kraju. Tu zrobi się zimno

Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na środę 21.05. Noc zapowiada się pogodnie, mogą pojawić się lokalnie mgły. Dzień przyniesie dość wysoką temperaturę, sięgającą 22 stopni. Poza tym przelotnie popada i zagrzmi.

Pogoda na jutro - środa 21.05. Słońce, deszcz i burze

Pogoda na jutro - środa 21.05. Słońce, deszcz i burze

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gwałtowne burze nawiedziły w nocy z poniedziałku na wtorek południowe departamenty Francji. W wyniku gwałtownej aury co najmniej trzy osoby zginęły, a dwie są poszukiwane - przekazała francuska żandarmeria. Służby wprowadziły pomarańczowy poziom alertu pogodowego, drugi najwyższy w skali zagrożenia. Niebezpieczna aura ma utrzymać się nad regionem także dzisiaj.

Strumyk wezbrał i porwał samochód. Nie żyje para

Strumyk wezbrał i porwał samochód. Nie żyje para

Aktualizacja:
Źródło:
sudouest.fr, tvnmeteo.pl

Temperatura maksymalna na Grenlandii była w poniedziałek wyższa niż w Polsce. Termometry w południowej części wyspy pokazały prawie 20 stopni Celsjusza. Jeszcze cieplej jest na Islandii, gdzie niedawno padł majowy rekord temperatury.

Na Grenlandii cieplej niż w Polsce, na Islandii padają rekordy

Na Grenlandii cieplej niż w Polsce, na Islandii padają rekordy

Źródło:
IMGW, Copernicus, tvnmeteo.pl

Gromy dźwiękowe powstające podczas startu rakiet SpaceX mogą przypominać niewielkie trzęsienia ziemi. Jak wynika z badań amerykańskich naukowców, moment startu bywa słyszalny - lub odczuwalny - nie tylko w sąsiedztwie bazy kosmicznej. Typ gromu zależy od wielu czynników.

Starty rakiet SpaceX mogą być odczuwane jak trzęsienie ziemi

Starty rakiet SpaceX mogą być odczuwane jak trzęsienie ziemi

Źródło:
Acoustical Society of America

Organizacja non profit CEEW opublikowała we wtorek niepokojący raport. Wynika z niego, że blisko 60 procent indyjskich dystryktów, zamieszkanych przez trzy czwarte ludności kraju, jest narażonych na wysokie lub bardzo wysokie ryzyko związane z ekstremalnymi upałami. Rosnąca temperatura powietrza i wilgotność względna mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie mieszkańców Indii.

Niepokojący raport o ekstremalnych upałach

Niepokojący raport o ekstremalnych upałach

Źródło:
Reuters, ceew.in

Piorun uderzył w zaparkowany radiowóz. Moment zarejestrowała kamera bezpieczeństwa obserwującą parking przed komisariatem. Do zdarzenia doszło podczas burzy, która przechodziła w poniedziałek nad stanem Oklahoma.

Piorun uderza w radiowóz. Zobacz nagranie

Piorun uderza w radiowóz. Zobacz nagranie

Źródło:
News on 6, Newcastle Emergency Management

Ponad 700 strażaków walczy z pożarem Greer Fire, jaki wybuchł na północnym wschodzie Arizony. Do tej pory ogień strawił już ponad osiem tysięcy hektarów terenu. W regionie obowiązują lokalne stany wyjątkowe. Służby ewakuują mieszkańców najbardziej zagrożonych terenów.

Tysiące hektarów w ogniu. Ogłoszono stan wyjątkowy

Tysiące hektarów w ogniu. Ogłoszono stan wyjątkowy

Źródło:
ABC News, AZ Dept. Forestry and Fire Management

Mikroplastik może zakłócać działanie układu odpornościowego. Jak ustalili badacze z Uniwersytetu w Pittsburghu, malutkie cząstki tworzyw sztucznych, które trafią do układu oddechowego, osłabiają działanie obecnych w płucach makrofagów - komórek pochłaniających patogeny. Zaburzenia w ich pracy wpływają nie tylko na płuca.

Wdychamy je codziennie. Mogą być szkodliwe dla całego organizmu

Wdychamy je codziennie. Mogą być szkodliwe dla całego organizmu

Źródło:
PAP, American Thoracic Society

W hrabstwie Laurel w stanie Kentucky trwa sprzątanie po przejściu tornada. Żywioł wyrządził spore zniszczenia na lotnisku, które jest kluczowe dla usług transportu medycznego. Jak donoszą amerykańskie media, silny wiatr podnosił śmigłowce i rzucał nimi jak zabawkami.

Tornado zdewastowało lotnisko. Nagrania

Tornado zdewastowało lotnisko. Nagrania

Źródło:
ENEX, avweb.com, Fox Weather, lex18.com,

Burza przeszła przez francuską miejscowość Longages w departamencie Górna Garonna. Podczas wyładowań mocno sypnęło gradem. Załamanie pogody zostało uchwycone na nagraniu.

Załamanie pogody. Mocno sypnęło gradem

Załamanie pogody. Mocno sypnęło gradem

Źródło:
Reuters, Meteo France

Ulewne opady deszczu doprowadziły do powstania gwałtownych powodzi w mieście Bengaluru w Indiach. Ludzi ewakuowano z zalanych domów za pomocą pontonów. - Woda wdarła się do ponad stu domów - powiedział Neelufar Ahmad, jeden z mieszkańców.

Zalane domy i ulice. Ludzi ewakuowano za pomocą pontonów

Zalane domy i ulice. Ludzi ewakuowano za pomocą pontonów

Źródło:
Reuters, The Hindu

Wstrząsy zostały zanotowane przez sejsmometry w poniedziałek rano w południowo-zachodniej Polsce. Według USGS ich magnituda wynosiła 4,1. Co było przyczyną tej aktywności?

Trzęsienie ziemi w Polsce

Trzęsienie ziemi w Polsce

Źródło:
USGS, EMSC, KGHM, fabrykiwpolsce.pl

Za kilka dni będzie ponad 20 stopni. Jaką aurę przyniesie druga połowa maja i początek czerwca? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: przyjdzie ocieplenie, ale na moment

Pogoda na 16 dni: przyjdzie ocieplenie, ale na moment

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gorące powietrze napłynęło w weekend do południowej Hiszpanii. W Andaluzji termometry pokazały w niedzielę ponad 30 stopni.

Jest ponad 30 stopni, a ma być jeszcze więcej

Jest ponad 30 stopni, a ma być jeszcze więcej

Źródło:
ENEX, andaluciainformacion.es, europapress.es

Co najmniej sześć osób zginęło na skutek ulew, które nawiedziły południowe Chiny. W prowincji Guangdong osuwisko uszkodziło trzypiętrowy blok mieszkalny - życia trzech mieszkańców nie udało się uratować. Trwają poszukiwania jednej osoby.

Masy błota osunęły się na budynek. Tragiczny bilans ulew

Masy błota osunęły się na budynek. Tragiczny bilans ulew

Źródło:
PAP, Xinhua

Rzeka Kuiseb pojawiła się na pustyni Namib. Ciek ten rozdziela dwa różne ekosystemy - "morze piasków" na południu i kamieniste bezdroża północy. Co ciekawe, rzeka zazwyczaj pojawia się tylko na kilka miesięcy w roku, a czasami nie widać jej wcale.

Rozdziela dwa różne światy, ale znika po kilku miesiącach

Rozdziela dwa różne światy, ale znika po kilku miesiącach

Źródło:
Copernicus, NASA Earth Observatory, Gobabeb

Choroby przenoszone przez komary egipskie mogą stać się endemiczne dla Europy. Według badań niemieckich i szwedzkich naukowców, do 2060 roku na Starym Kontynencie będzie dochodziło do regularnych wybuchów epidemii dengi i czikunguni. Liczba przypadków może wzrosnąć nawet pięciokrotnie.

Choroby tropikalne coraz częstsze na południu Europy. Jeden winowajca

Choroby tropikalne coraz częstsze na południu Europy. Jeden winowajca

Źródło:
Politico, AFP, Columbia University

Co najmniej jedna osoba nie żyje, a dwie są poszukiwane w wyniku powodzi, jaka nawiedziła region Buenos Aires w Argentynie. Kataklizm wywołały ekstremalne opady deszczu. Lokalne media podały, że swoje domy musiało opuścić ponad 7500 osób.

Tysiące ewakuowanych, dwie osoby zaginione. "Nigdy nic takiego się nie wydarzyło"

Tysiące ewakuowanych, dwie osoby zaginione. "Nigdy nic takiego się nie wydarzyło"

Źródło:
CNN, Portal Montevido

Osuwisko zeszło niedaleko miejscowości Blatten w Szwajcarii. Około 100 osób, w tym turyści, musiało zostać ewakuowanych z uwagi na niebezpieczeństwo, jakie stwarzają spadające skały. W rejonie zamknięto także szlaki turystyczne i ograniczono ruch samochodowy.

Masy skał mogą spaść na wioskę. Ewakuacje, zamknięte drogi

Masy skał mogą spaść na wioskę. Ewakuacje, zamknięte drogi

Źródło:
swissinfo.ch, 20 Minuten

Co najmniej 28 osób zginęło w wyniku fali burz i tornad, jaka przetoczyła się przez środkowe i wschodnie stany USA w miniony weekend. Mieszkańcy wielu miejscowości starają się odnaleźć się w nowej rzeczywistości, gdzie tysiące domów zostało zmiecionych z powierzchni ziemi. Tylko w Saint Louis w stanie Missouri straty materialne szacowane są na około miliard dolarów.

Miliardowe straty po burzach. "Praca naszego życia została zniszczona"

Miliardowe straty po burzach. "Praca naszego życia została zniszczona"

Źródło:
ABC News, PAP, Reuters

Pogoda w niedzielę sprzyja obserwacji ciekawych zjawisk meteorologicznych. W Kujawsko-Pomorskiem w Golubiu-Dobrzyniu na niebie pojawił się lej kondensacyjny, co udało się uwiecznić na zdjęciach.

Lej kondensacyjny zawisł nad miastem

Lej kondensacyjny zawisł nad miastem

Źródło:
tvnmeteo.pl

Do części amerykańskiego stanu Illinois w ostatnich dniach dotarła burza pyłowa, między innymi zaobserwowano ją w Chicago. Ogromną chmurę pyłu udało się uchwycić na nagraniu.

Niebo przesłoniła ogromna chmura pyłu. Nagranie

Niebo przesłoniła ogromna chmura pyłu. Nagranie

Źródło:
Reuters

Lawina zeszła w sobotę wczesnym popołudniem na górze Eiger w szwajcarskich Alpach. W wyniku tego zdarzenia zginęło dwóch narciarzy, a pięć innych osób zostało rannych.

Lawina w Alpach. Nie żyje dwóch narciarzy

Lawina w Alpach. Nie żyje dwóch narciarzy

Źródło:
PAP

Międzynarodowy zespół naukowców opisał ekstremalnie silny wzrost radiowęglowy datowany na 12 350 rok przed naszą erą. Według ekspertów jego przyczyną była potężna burza słoneczna, która uderzyła w Ziemię.

Odkryto ślady najsilniejszej burzy słonecznej w historii Ziemi     

Odkryto ślady najsilniejszej burzy słonecznej w historii Ziemi     

Źródło:
PAP, phys.org

Naukowcy z japońskiego Uniwersytetu Kiusiu i amerykańskiego Uniwersytetu Stanforda zidentyfikowali genetyczną mutację, która powoduje, że koty są rude. Mutacja ta nie występuje u żadnego innego ssaka.

Rude koty. Odkryto, co odpowiada za ich umaszczenie

Rude koty. Odkryto, co odpowiada za ich umaszczenie

Źródło:
BBC, PAP

Trzymetrowa palma spadła i raniła mężczyznę podczas 78. edycji Festiwalu Filmowego w Cannes. Ranny to agent aktora.

Palma raniła mężczyznę w czasie festiwalu w Cannes. "Twarz była pełna krwi"

Palma raniła mężczyznę w czasie festiwalu w Cannes. "Twarz była pełna krwi"

Źródło:
Reuters

Rodzina, która mieszka na obrzeżach miasta Isanti w amerykańskim stanie Minnesota, ma albo ogromne szczęście, albo niesamowitego pecha. W ich ogródku i na tarasie wypoczywają niedźwiedzie czarne.

Niedźwiedzie "przychodzą do nas codziennie"

Niedźwiedzie "przychodzą do nas codziennie"

Źródło:
CNN, fox9.com