Jak dochodzi do erupcji wulkanu i jakie są czynne wulkany w Europie

Źródło:
PWN
Erupcja wulkanu Fagradalsfjall Kontakt 24

Erupcja wulkanu to niezwykłe zjawisko. Piękne, ale też groźne. Nie wszyscy zdajemy sobie sprawę, że można czerpać z niego korzyści. Z artykułu dowiesz się, na czym polega erupcja wulkanu, gdzie występują czynne wulkany w Europie oraz co powoduje wybuch wulkanu.

● Erupcja to geologiczne pojęcie, które oznacza proces wydobywania się na powierzchnię Ziemi i do atmosfery produktów działalności wulkanicznej.

● Inne określenie erupcji to wybuch wulkanu.

● Wulkan jest miejscem wydostawania się na powierzchnię Ziemi (między innymi) produktów erupcji: lawy, gazów, materiałów piroklastycznych.

Czym jest erupcja wulkanu i co ją powoduje?

Erupcja jest to zjawisko, w którym stopione masy nazywane lawą, okruchowe fragmenty powstałe w wyniku ich rozdrobnienia, czyli tzw. materiały piroklastyczne, jak również gazy, wydostają się na powierzchnię Ziemi lub do atmosfery. Żeby zrozumieć, co ją powoduje, najpierw trzeba poznać budowę wulkanu: na samym dole, na głębokości kilku lub kilkunastu kilometrów pod budowlą wulkaniczną znajduje się ognisko, czyli zbiornik magmy. Z powierzchnią wulkanu łączy go kanał i to nim wydostaje się lawa. Kończy się on kraterem, który powstaje przez wyrzut fragmentów skał tworzących ściany wylotu podczas eksplozji.

Co powoduje wybuch wulkanu? Można rozróżnić dwa główne czynniki: działanie gazów i hydrauliczne wyciskanie lawy z głębi. Ciepło produkowane we wnętrzu ogniska zasila wulkan, a ten je traci poprzez ściany i promieniowanie przez powierzchnię krateru. Gdy dopływ ciepła i jego strata są sobie równe, wtedy następuje stan równowagi – takie wulkany są stale czynne. Jeśli dopływ ciepła jest jednak większy niż strata, wtedy następuje erupcja. Natomiast w przypadku większej straty ciepła, niż jego dopływu, wulkan staje się nieczynny, ponieważ lawa zastyga w kanale. Gdy dopływ ciepła jest ogromny i w zbiorniku robi się naprawdę gorąco, gazy wydostające się z lawy mogą napierać na ściany powodując rozsuwanie brzegów szczelin, co ułatwia wypływanie magmy. Ich ciśnienie i eksplozja kruszą skały, dodatkowo podgrzewają wody przypowierzchniowe, które parując jeszcze zwiększają ciśnienie i pomagają lawie uwolnić się na powierzchnię.

Są jednakże wulkany, których aktywność nie ma związku z gazami. Charakteryzują się one wyrzucaniem law bazaltowych, czerpiących materiał z głębokiego podłoża skorupy ziemskiej zbudowanego ze skał bazaltowych. Znajdują się one w pobliżu uskoków płyt tektonicznych, gdzie ruchy bloków wzdłuż uskoków działają jak prasa hydrauliczna i wyciskają magmę do góry.

ZOBACZ TEŻ: Wybuchł zamieszkany przez rekiny młoty wulkan Kavachi

Ile trwa i jak wygląda erupcja wulkanu?

Nie można jednoznacznie powiedzieć, ile trwa erupcja wulkanu. Może ona trwać od kilku godzin do kilku lub kilkunastu dni, ale może również dłużej – tu warto wspomnieć o przypadku wulkanu Nyamuragira (Demokratyczna Republika Konga), z którego lawa, zaczynając w 1938 roku, wypływała przez 28 miesięcy ze szczeliny znajdującej się u jego podstawy.

Erupcja Wulkanu na Islandii
Erupcja Wulkanu na IslandiiErupcja Wulkanu na Islandiikontakt24UsersMaterials

Erupcja często zaczyna się od lokalnych trzęsień ziemi, które ustają, gdy wylew lawy osiągnie maksimum. Zdarza się, że przed wybuchem podnosi się dno krateru. Można też zauważyć wysychanie źródeł i studni, topnienie śniegu znajdującego się na wulkanie, ożywienie gejzerów.

Sama erupcja przebiega różnie: może być spokojna (a tego typu są na przykład wulkany hawajskie, w których z rzadka lawa wycieka poza krater), większość jednak charakteryzują wybuchy gwałtowne. Często zaczyna się od wyrzucenia popiołów, początkowy wypływ zawiera dużo pary wodnej i jest bardzo gąbczasty w strukturze. Późniejsze lawy są już bardziej lepkie i zawierają znacznie mniej gazów. Gwałtowność erupcji można tłumaczyć wielką ilością gazów, które gromadzą się w zamkniętym zakrzepłą lawą kanale. Gdy już nie mają ujścia, po prostu ją rozsadzają.

Czynne wulkany w Europie

Oczywiście nadal istnieją czynne wulkany w Europie. Warto wymienić wulkan Eyjafjallajökull na południu Islandii. Inny aktywny, a w dodatku gwałtowny wulkan z południa, to Katla. Co ciekawe, wybuch pierwszego może spowodować erupcję drugiego.

ZOBACZ TEŻ: Erupcja nieopodal Reykjaviku. Wydano ostrzeżenie przed toksycznymi gazami

Największym wulkanem w Europie jest Etna, znajdująca się na wschodzie Sycylii. Wysokość tego wulkanu to 3323 m n.p.m. Ma na swoim koncie ponad 200 erupcji i zniszczenie Katanii w 1669 roku. Inny, również włoski przykład to Wezuwiusz. Wybuchał 84 razy, a w roku 79 naszej ery doprowadził do unicestwienia Pompejów.

Pompeje na tle Wezuwiusza
Pompeje na tle WezuwiuszaPompeje na tle Wezuwiuszameteo

Aktywnymi wulkanami są również Marsili i Stromboli, oba znajdują się na Morzu Tyrreńskim. Pierwszy jest w całości pod wodą, jego wierzchołek znajduje się na 450 m pod jej poziomem, drugi zaś posiada nadwodną część, która tworzy wyspę o tej samej nazwie i sięga 926 m n.p.m.

Pozytywne skutki erupcji

Mimo iż erupcja wulkanu to niszczycielski żywioł, nie musi ona przynosić jedynie strat. Ma też pozytywne skutki. Na pyłach i popiołach wulkanicznych powstają gleby wulkaniczne, takie jak andosole i gleby allofanowo-próchnicze. Uznaje się je za żyzne, posiadają wiele składników odżywczych i mają istotne zastosowanie w rolnictwie.

Tereny wulkaniczne mogą być również pożyteczne z innego powodu. Znajdujące się pod ziemią gorące wody geotermalne wykorzystywane są do pozyskiwania energii geotermalnej. W tym celu stosuje się odwierty nawet na ponad 4 kilometry pod powierzchnię Ziemi. Pierwsza instalacja umożliwiająca wykorzystanie pary wodnej z wnętrza Ziemi do wytworzenia energii elektrycznej powstała w 1904 roku w Larderello we Włoszech. Aktualnie krajem przodującym w produkcji energii elektrycznej z energii geotermalnej są Stany Zjednoczone, ale wysoko klasyfikowane są też Filipiny, Nowa Zelandia, Meksyk i Włochy.

Źródła: „Geologia dynamiczna” Marek Książkiewicz national-geographic.pl epismo-aez.pl Zintegrowana Platforma Edukacyjna Encyklopedia PWN

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: PWN

Źródło zdjęcia głównego: Kontakt 24

Pozostałe wiadomości

Niedziela przynosiła w Polsce ulewy, związane z niżem genueńskim, które wpływały na pogodę w naszym kraju. W związku z intensywnymi opadami deszczu pojawiały się spore utrudnienia. Woda zalewała ulice, posesje, a także piwnice. Strażacy odnotowali blisko 500 interwencji w kilku województwach. Nagrania gwałtownej aury otrzymaliśmy na Kontakt24.

Załamanie pogody w kraju. Blisko 500 interwencji

Załamanie pogody w kraju. Blisko 500 interwencji

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, TVN24, PAP

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wciąż ostrzega przed silnym deszczem z burzami. W mocy lokalnie obowiązują ostrzeżenia trzeciego, najwyższego stopnia. W przeważającej części kraju wydano alarmy niższego, drugiego stopnia. Synoptycy prognozują ulewne opady, które mają trwać nawet do godzin popołudniowych w poniedziałek.

Silny deszcz z burzami. Noc pod znakiem alarmów IMGW

Silny deszcz z burzami. Noc pod znakiem alarmów IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW, tvnmeteo.pl

Pogoda na jutro. Noc z niedzieli na poniedziałek zapowiada się z burzami i obfitymi opadami deszczu. Podobnie ma być także w poniedziałek 28.07. Temperatura wzrośnie do 25 stopni Celsjusza.

Ta noc będzie wymagająca

Ta noc będzie wymagająca

Źródło:
tvnmeteo.pl

Nie mamy dobrych wiadomości dla ciepłolubnych - wszystkich nas czeka spadek temperatury znacznie poniżej średniej. Sprawdź najnowszą autorską długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeto.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: ofensywa zimna w samym środku wakacji

Pogoda na 16 dni: ofensywa zimna w samym środku wakacji

Źródło:
tvnmeteo.pl

Alert RCB. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa wysłało w niedzielę SMS-owe ostrzeżenia przed intensywnymi opadami deszczu i burzami dla mieszkańców kolejnych województw. Na skutek opadów możliwe są gwałtowne wezbrania rzek.

Alert RCB. "Możliwe gwałtowne wezbrania rzek"

Alert RCB. "Możliwe gwałtowne wezbrania rzek"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Nad Polskę nadciąga niż genueński. Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe apeluje, aby w niedzielę nie podejmować żadnych aktywności w Tatrach. Powodem są wyjątkowo niekorzystne warunki pogodowe, które mogą stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia turystów.

Apel TOPR: nie wychodźcie w góry

Apel TOPR: nie wychodźcie w góry

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Temperatura 50,5 stopni Celsjusza została zmierzona 25 lipca w mieście Silopi na południowym wschodzie Turcji. To najwyższa odnotowana wartość w historii kraju.

Ponad 50 stopni. Najwyższa temperatura w historii kraju

Ponad 50 stopni. Najwyższa temperatura w historii kraju

Źródło:
PAP, Deutsche Welle

W rejonie Pekinu i północno-wschodnich Chin ulewne deszcze spowodowały powodzie i lawiny błotne, w wyniku których zginęły dwie osoby, a dwie kolejne są zaginione. W przemysłowym mieście Baoding w ciągu jednej nocy spadło aż 145 litrów na metr kwadratowy deszczu, co wymusiło ewakuację ponad trzech tysięcy mieszkańców.

W nocy spadły zatrważające ilości deszczu. Nie żyją dwie osoby

W nocy spadły zatrważające ilości deszczu. Nie żyją dwie osoby

Źródło:
PAP

Kiedy nastanie jakaś stabilizacja w pogodzie? Czy po deszczowym lipcu sierpień będzie ratunkiem dla branży turystycznej? W wielu regionach kraju słychać narzekania na pogodę. Ostatnie lata z lipcami suchymi i gorącymi jak w Hiszpanii rozpieściły nas i pozwoliły zapomnieć, jak wyglądał kiedyś lipiec w naszym kraju.

"Słychać narzekania" na lipiec. Co z pogodą w sierpniu?

"Słychać narzekania" na lipiec. Co z pogodą w sierpniu?

Źródło:
TVN24+

Gwałtowna burza przeszła w sobotę przez Zakopane. Towarzyszył jej ulewny deszcz i bardzo silny wiatr. Na nagraniu widać, jak mocno padało.

Oberwanie chmury nad Zakopanem. Ściana deszczu

Oberwanie chmury nad Zakopanem. Ściana deszczu

Źródło:
tvnmeteo.pl

W sobotę około południa na greckiej wyspie Eubei wybuchł pożar. Zdjęcia i nagranie unoszącego się dymu nad płonącym lasem otrzymaliśmy na Kontakt24. W gaszeniu ognia biorą udział samoloty gaśnicze.

Pożar na greckiej wyspie. Z żywiołem walczy kilkudziesięciu strażaków

Pożar na greckiej wyspie. Z żywiołem walczy kilkudziesięciu strażaków

Źródło:
Kontakt24, protothema.gr, naftemporiki.gr

Para z Kansas City została obudzona w piątek rano przez głośny huk. Okazało się, że na ich dom spadło drzewo. Przebiło ono sufit, a przez dziurę do salonu wlała się woda.

Drzewo spadło na dom. "Brzmiało to jak wybuch bomby"

Drzewo spadło na dom. "Brzmiało to jak wybuch bomby"

Źródło:
CNN, fox4kc.com

Przez kanadyjską prowincję Quebec przeszły silne burze z deszczem, a miejscami gradem. Wywołały szereg szkód. Samochody utknęły w tunelach, powalone zostały liczne drzewa. W pewnym momencie bez prądu było kilkadziesiąt tysięcy odbiorców.

Silne burze uwięziły samochody

Silne burze uwięziły samochody

Źródło:
cbc.ca, theweathernetwork.com

Miasto Ruidoso w amerykańskim stanie Nowy Meksyk po raz trzeci tego lipca nawiedziła powódź błyskawiczna. Co najmniej kilka osób zostało uwięzionych przez rwącą wodę.

Trzecia powódź błyskawiczna w tym miesiącu

Trzecia powódź błyskawiczna w tym miesiącu

Źródło:
Reuters, USA Today

W piątek odwołano ponad 20 rejsów między Maderą a kilkoma lotniskami w Europie. Powodem był utrzymujący się nad portugalską wyspą porywisty wiatr.

Wichury sparaliżowały lotnisko na Maderze. Polscy turyści uziemieni

Wichury sparaliżowały lotnisko na Maderze. Polscy turyści uziemieni

Źródło:
PAP

Powrót wilków do amerykańskiego Parku Narodowego Yellowstone sprawił, że po raz pierwszy od 80 lat zaczęły rosnąć dawno niewidziane tam drzewa - donoszą amerykańscy naukowcy.

Wilki wróciły do parku narodowego. Czegoś takiego nie widzieli od 80 lat

Wilki wróciły do parku narodowego. Czegoś takiego nie widzieli od 80 lat

Źródło:
livescience.com

Małopolska Trzebinia to miejsce, gdzie można spędzić aktywnie czas. Wszystko dzięki między innymi festynowi Małopolska Tour. Poza rajdem rowerowym to także impreza dla rodzin z dziećmi. A to dopiero początek atrakcji, które czekają na turystów w tym mieście.

W Trzebini każdy znajdzie coś dla siebie

W Trzebini każdy znajdzie coś dla siebie

Źródło:
tvnmeteo.pl

W okolicach miasta Delvine w południowej Albanii trwa walka z pożarem roślinności. Ogień rozprzestrzenia się bardzo szybko i zagraża mieszkańcom okolicznych wiosek. Co najmniej pięć osób zostało przewiezionych do szpitala. Albańskie ministerstwo obrony zarządziło natychmiastową ewakuację miejscowej ludności.

"Cała nasza wieś spłonęła". Natychmiastowa ewakuacja z powodu pożaru

"Cała nasza wieś spłonęła". Natychmiastowa ewakuacja z powodu pożaru

Źródło:
Reuters, Bold News, shqiptarja.com

"Niże pozostają przy piłce" - donoszą niemieccy meteorolodzy. To stwierdzenie zgadza się z rytmem natury, choć bywa on ostatnio mocno zachwiany. Między 21 a 30 lipca ma zwykle miejsce piąta fala monsunu europejskiego w Europie Środkowej, a między 1 a 10 sierpnia - szósta fala.

Czy grożą nam podtopienia? Sytuacja jest rozwojowa

Czy grożą nam podtopienia? Sytuacja jest rozwojowa

Źródło:
TVN24+

W Finlandii trwa najdłuższa od 1961 roku fala ciepła. W piątek w tym kraju odnotowano czternasty dzień z rzędu z temperaturą powietrza powyżej 30 stopni Celsjusza. Upał doskwiera także innymi krajom nordyckim. Norweskie pielęgniarki obawiają się o zdrowie pacjentów w szpitalach, a w Szwecji panuje niezwykle wysokie zagrożenie pożarowe.

Skandynawia kipi. Pociągi zwalniają, by nie zaprószać ognia

Skandynawia kipi. Pociągi zwalniają, by nie zaprószać ognia

Źródło:
ENEX, 8sidor.se, PAP

W ostatnich dniach północne Włochy nawiedziły burze, które połamały wiele drzew, zalały ulice i pola i wywołały osuwiska. Strażacy otrzymali setki wezwań do interwencji.

Osuwiska, zalane ulice i pola zamienione w jeziora

Osuwiska, zalane ulice i pola zamienione w jeziora

Źródło:
ENEX, oggitreviso.it

W piątek w Radżastanie w Indiach silne opady doprowadziły do zawalenia się dachu szkoły. Katastrofa budowlana doprowadziła do śmierci kilkorga dzieci.

Zginęły dzieci. Zawalił się dach szkoły

Zginęły dzieci. Zawalił się dach szkoły

Źródło:
Reuters, indianexpress.com

W piątek rano na popularnym wśród turystów kurorcie Mamaja na południowym wschodzie Rumunii obowiązywał zakaz pływania. Powodem wywieszenia czerwonej flagi nie były jednak wysokie fale i wzburzone morze, a gęsta mgła. Nad ranem widzialność na plaży wynosiła poniżej 20 metrów, co uniemożliwiało pracę ratowników.

Mgła spowiła popularną plażę. Wywieszono czerwoną flagę

Mgła spowiła popularną plażę. Wywieszono czerwoną flagę

Źródło:
ENEX

Tajfun Co-May uderzył w piątek rano w Filipiny. Przyniósł ze sobą obfite opady deszczu, które doprowadziły do powodzi i osunięć ziemi. Jak podają lokalne władze, żywioł zmusił do ewakuacji tysiące osób.

Tajfun uderzył. "Nie mogliśmy niczego uratować"

Tajfun uderzył. "Nie mogliśmy niczego uratować"

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, AP News, vietnamplus.vn

Ekolodzy odnaleźli na Barbadosie najmniejszego węża świata Tetracheilostoma carlae - przekazał brytyjski dziennik "The Guardian", powołując się na tamtejsze ministerstwo środowiska. Gatunek ten uznano za wymarły 20 lat temu.

Cienki jak nitka spaghetti. Najmniejszy wąż świata wrócił

Cienki jak nitka spaghetti. Najmniejszy wąż świata wrócił

Źródło:
PAP, The Guardian

Pożary szaleją w południowej części Cypru. Jak podała lokalna policja, w wyniku żywiołu zginęły dwie osoby. W odpowiedzi na rozprzestrzenianie się ognia, swoje samoloty gaśnicze skierowały na wyspę Egipt, Grecja, Hiszpania, Izrael, Jordania, Liban, Unia Europejska i Wielka Brytania.

Spalone domy, ewakuacje. Na Cyprze trwa walka z pożarami

Spalone domy, ewakuacje. Na Cyprze trwa walka z pożarami

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, PAP

Morze Kaspijskie wysycha w alarmującym tempie. Poziom wody w akwenie spadł do najniższego poziomu w historii - podał w czwartek portal Times of Central Asia. Tafla wody znajduje się obecnie na wysokości niecałych 29 metrów poniżej poziomu morza.

Najniższy poziom w historii. Morze Kaspijskie wysycha

Najniższy poziom w historii. Morze Kaspijskie wysycha

Źródło:
PAP, timesca.com

W norweskim hrabstwie Trondelag temperatura powyżej 30 stopni Celsjusza utrzymywała się przez 13 dni, bijąc poprzedni rekord sprzed 43 lat. Tak długiego gorącego okresu nie odnotowano odkąd prowadzone są pomiary meteorologiczne. Wyjątkowość zjawiska podkreślają zarówno lokalne władze, jak i naukowcy. I ostrzegają.

Tak długo upał nie trwał tam od ponad 40 lat

Tak długo upał nie trwał tam od ponad 40 lat

Źródło:
PAP, NRK

Część Danii zmaga się z ulewami i powodziami. Policja ewakuowała około 20 tysięcy osób z festiwalu muzycznego Gron Koncert. Wydano ostrzeżenia przed burzami i deszczem dla części kraju.

Burza, ulewa i powódź. Ewakuacja blisko 20 tysięcy osób z festiwalu

Burza, ulewa i powódź. Ewakuacja blisko 20 tysięcy osób z festiwalu

Źródło:
Reuters, Vafo.dk