Jak dochodzi do erupcji wulkanu i jakie są czynne wulkany w Europie

Źródło:
PWN
Erupcja wulkanu Fagradalsfjall Kontakt 24

Erupcja wulkanu to niezwykłe zjawisko. Piękne, ale też groźne. Nie wszyscy zdajemy sobie sprawę, że można czerpać z niego korzyści. Z artykułu dowiesz się, na czym polega erupcja wulkanu, gdzie występują czynne wulkany w Europie oraz co powoduje wybuch wulkanu.

● Erupcja to geologiczne pojęcie, które oznacza proces wydobywania się na powierzchnię Ziemi i do atmosfery produktów działalności wulkanicznej.

● Inne określenie erupcji to wybuch wulkanu.

● Wulkan jest miejscem wydostawania się na powierzchnię Ziemi (między innymi) produktów erupcji: lawy, gazów, materiałów piroklastycznych.

Czym jest erupcja wulkanu i co ją powoduje?

Erupcja jest to zjawisko, w którym stopione masy nazywane lawą, okruchowe fragmenty powstałe w wyniku ich rozdrobnienia, czyli tzw. materiały piroklastyczne, jak również gazy, wydostają się na powierzchnię Ziemi lub do atmosfery. Żeby zrozumieć, co ją powoduje, najpierw trzeba poznać budowę wulkanu: na samym dole, na głębokości kilku lub kilkunastu kilometrów pod budowlą wulkaniczną znajduje się ognisko, czyli zbiornik magmy. Z powierzchnią wulkanu łączy go kanał i to nim wydostaje się lawa. Kończy się on kraterem, który powstaje przez wyrzut fragmentów skał tworzących ściany wylotu podczas eksplozji.

Co powoduje wybuch wulkanu? Można rozróżnić dwa główne czynniki: działanie gazów i hydrauliczne wyciskanie lawy z głębi. Ciepło produkowane we wnętrzu ogniska zasila wulkan, a ten je traci poprzez ściany i promieniowanie przez powierzchnię krateru. Gdy dopływ ciepła i jego strata są sobie równe, wtedy następuje stan równowagi – takie wulkany są stale czynne. Jeśli dopływ ciepła jest jednak większy niż strata, wtedy następuje erupcja. Natomiast w przypadku większej straty ciepła, niż jego dopływu, wulkan staje się nieczynny, ponieważ lawa zastyga w kanale. Gdy dopływ ciepła jest ogromny i w zbiorniku robi się naprawdę gorąco, gazy wydostające się z lawy mogą napierać na ściany powodując rozsuwanie brzegów szczelin, co ułatwia wypływanie magmy. Ich ciśnienie i eksplozja kruszą skały, dodatkowo podgrzewają wody przypowierzchniowe, które parując jeszcze zwiększają ciśnienie i pomagają lawie uwolnić się na powierzchnię.

Są jednakże wulkany, których aktywność nie ma związku z gazami. Charakteryzują się one wyrzucaniem law bazaltowych, czerpiących materiał z głębokiego podłoża skorupy ziemskiej zbudowanego ze skał bazaltowych. Znajdują się one w pobliżu uskoków płyt tektonicznych, gdzie ruchy bloków wzdłuż uskoków działają jak prasa hydrauliczna i wyciskają magmę do góry.

ZOBACZ TEŻ: Wybuchł zamieszkany przez rekiny młoty wulkan Kavachi

Ile trwa i jak wygląda erupcja wulkanu?

Nie można jednoznacznie powiedzieć, ile trwa erupcja wulkanu. Może ona trwać od kilku godzin do kilku lub kilkunastu dni, ale może również dłużej – tu warto wspomnieć o przypadku wulkanu Nyamuragira (Demokratyczna Republika Konga), z którego lawa, zaczynając w 1938 roku, wypływała przez 28 miesięcy ze szczeliny znajdującej się u jego podstawy.

Erupcja Wulkanu na Islandii
Erupcja Wulkanu na IslandiiErupcja Wulkanu na Islandiikontakt24UsersMaterials

Erupcja często zaczyna się od lokalnych trzęsień ziemi, które ustają, gdy wylew lawy osiągnie maksimum. Zdarza się, że przed wybuchem podnosi się dno krateru. Można też zauważyć wysychanie źródeł i studni, topnienie śniegu znajdującego się na wulkanie, ożywienie gejzerów.

Sama erupcja przebiega różnie: może być spokojna (a tego typu są na przykład wulkany hawajskie, w których z rzadka lawa wycieka poza krater), większość jednak charakteryzują wybuchy gwałtowne. Często zaczyna się od wyrzucenia popiołów, początkowy wypływ zawiera dużo pary wodnej i jest bardzo gąbczasty w strukturze. Późniejsze lawy są już bardziej lepkie i zawierają znacznie mniej gazów. Gwałtowność erupcji można tłumaczyć wielką ilością gazów, które gromadzą się w zamkniętym zakrzepłą lawą kanale. Gdy już nie mają ujścia, po prostu ją rozsadzają.

Czynne wulkany w Europie

Oczywiście nadal istnieją czynne wulkany w Europie. Warto wymienić wulkan Eyjafjallajökull na południu Islandii. Inny aktywny, a w dodatku gwałtowny wulkan z południa, to Katla. Co ciekawe, wybuch pierwszego może spowodować erupcję drugiego.

ZOBACZ TEŻ: Erupcja nieopodal Reykjaviku. Wydano ostrzeżenie przed toksycznymi gazami

Największym wulkanem w Europie jest Etna, znajdująca się na wschodzie Sycylii. Wysokość tego wulkanu to 3323 m n.p.m. Ma na swoim koncie ponad 200 erupcji i zniszczenie Katanii w 1669 roku. Inny, również włoski przykład to Wezuwiusz. Wybuchał 84 razy, a w roku 79 naszej ery doprowadził do unicestwienia Pompejów.

Pompeje na tle Wezuwiusza
Pompeje na tle WezuwiuszaPompeje na tle Wezuwiuszameteo

Aktywnymi wulkanami są również Marsili i Stromboli, oba znajdują się na Morzu Tyrreńskim. Pierwszy jest w całości pod wodą, jego wierzchołek znajduje się na 450 m pod jej poziomem, drugi zaś posiada nadwodną część, która tworzy wyspę o tej samej nazwie i sięga 926 m n.p.m.

Pozytywne skutki erupcji

Mimo iż erupcja wulkanu to niszczycielski żywioł, nie musi ona przynosić jedynie strat. Ma też pozytywne skutki. Na pyłach i popiołach wulkanicznych powstają gleby wulkaniczne, takie jak andosole i gleby allofanowo-próchnicze. Uznaje się je za żyzne, posiadają wiele składników odżywczych i mają istotne zastosowanie w rolnictwie.

Tereny wulkaniczne mogą być również pożyteczne z innego powodu. Znajdujące się pod ziemią gorące wody geotermalne wykorzystywane są do pozyskiwania energii geotermalnej. W tym celu stosuje się odwierty nawet na ponad 4 kilometry pod powierzchnię Ziemi. Pierwsza instalacja umożliwiająca wykorzystanie pary wodnej z wnętrza Ziemi do wytworzenia energii elektrycznej powstała w 1904 roku w Larderello we Włoszech. Aktualnie krajem przodującym w produkcji energii elektrycznej z energii geotermalnej są Stany Zjednoczone, ale wysoko klasyfikowane są też Filipiny, Nowa Zelandia, Meksyk i Włochy.

Źródła: „Geologia dynamiczna” Marek Książkiewicz national-geographic.pl epismo-aez.pl Zintegrowana Platforma Edukacyjna Encyklopedia PWN

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: PWN

Źródło zdjęcia głównego: Kontakt 24

Pozostałe wiadomości

W kolejnych dniach pogoda w Polsce ulegnie diametralnej zmianie. W weekend wróci do nas upał, a wraz z nim pojawią się burze z ulewnym deszczem i porywistym wiatrem. Na początku nowego tygodnia także będzie gorąco.

Nawet 33 stopnie Celsjusza. Wraz z gorącem wrócą gwałtowne zjawiska

Nawet 33 stopnie Celsjusza. Wraz z gorącem wrócą gwałtowne zjawiska

Źródło:
tvnmeteo.pl

W weekend czeka nas zmiana cyrkulacji z północnej na południową. Stery w pogodzie przejmie wyż, który sprawi, że do Polski napłynie gorące powietrze znad Afryki. - Spodziewamy się około 30-32 stopni w naszej części Europy - mówił na antenie TVN24 Tomasz Wasilewski, prezenter tvnmeteo.pl.

Stery w pogodzie przejmie wyż. "To będzie radykalna zmiana"

Stery w pogodzie przejmie wyż. "To będzie radykalna zmiana"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

IMGW ostrzega przed burzami, którym towarzyszyć mają obfite opady deszczu i silny wiatr. Lokalnie może spaść grad. Sprawdź, gdzie należy zachować szczególną ostrożność

Przybyło ostrzeżeń IMGW. Sprawdź, gdzie należy zachować szczególną ostrożność

Przybyło ostrzeżeń IMGW. Sprawdź, gdzie należy zachować szczególną ostrożność

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

W hiszpańskiej Andaluzji żar leje się z nieba. W czwartek termometry mogą pokazać miejscami nawet 43 stopnie Celsjusza. Jest tak gorąco, że pracownicy Czerwonego Krzyża rozdają wentylatory, aby pomóc biedniejszym ludziom w walce z upałami.

W Andaluzji ma być tak gorąco, że rozdają wentylatory

W Andaluzji ma być tak gorąco, że rozdają wentylatory

Źródło:
ENEX,larazon.es

W środę 3 lipca rozpoczął się Open'er Festival 2024. W ciągu kilku najbliższych dni na lotnisku Gdynia-Kosakowo pojawi się wielu znanych artystów. Sprawdź, jakie aury mogą się spodziewać uczestnicy festiwalu w kolejnych dniach.

Open'er Festival 2024. Uwaga! Dziś w Gdyni może zagrzmieć

Open'er Festival 2024. Uwaga! Dziś w Gdyni może zagrzmieć

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Czwartek 04.07 w całym kraju przyniesie pochmurne niebo, a rozpogodzeniom będą towarzyszyć opady deszczu. Biomet okaże się przeważnie neutralny, chociaż w części kraju aura będzie niekorzystnie wpływać na nasze samopoczucie. Termometry wskażą od 19 do 24 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - czwartek 04.07. Nad część kraju nadciągnąć mogą burze

Pogoda na dziś - czwartek 04.07. Nad część kraju nadciągnąć mogą burze

Źródło:
tvnmeteo.pl

Położony na włoskiej wyspie wulkan Stromboli uaktywnił się i wyrzucił w powietrze fontannę lawy. W wyniku tego zdarzenia część krateru się zawaliła. To jeden z najbardziej aktywnych wulkanów na świecie.

Włoski wulkan Stromboli wyrzucił w powietrze strumień lawy. Nagranie

Włoski wulkan Stromboli wyrzucił w powietrze strumień lawy. Nagranie

Źródło:
Reuters,volcanodiscovery.com

Najstarsze malarstwo figuratywne na świecie odkryli w indonezyjskiej prowincji Celebes Południowy badacze z Australii i Indonezji - poinformowała stacja BBC. Naskalne malowidła liczą ponad 52 tysiące lat. - To najstarszy istniejący dowód na opowieść - powiedział profesor Maxime Aubert z Griffith University w Australii, jeden z odkrywców.

Odkryto najstarsze malarstwo figuratywne na świecie. Liczy co najmniej 52 tysiące lat

Odkryto najstarsze malarstwo figuratywne na świecie. Liczy co najmniej 52 tysiące lat

Źródło:
PAP, BBC

Huragan Beryl uderzył w Jamajkę. Wcześniej siał spustoszenie na południowo-wschodnich Karaibach. Na jednej z tamtejszych wysp uszkodził prawie wszystkie budynki. Nie żyje co najmniej 10 osób.

Beryl uderzył w Jamajkę. Wzrósł bilans ofiar niszczycielskiego huraganu

Beryl uderzył w Jamajkę. Wzrósł bilans ofiar niszczycielskiego huraganu

Źródło:
Reuters, PAP

Fala upałów nadciągnęła nad Moskwę. W środę po południu termometry w rosyjskiej stolicy pokazały 32 stopnie Celsjusza - to najwyższa wartość, jaką kiedykolwiek zanotowano tam 2 lipca. W mieście pojawiły się ciężarówki spryskujące ulice wodą.

Gorąco w Moskwie. Pobity rekord sprzed stulecia

Gorąco w Moskwie. Pobity rekord sprzed stulecia

Źródło:
Reuters, Khaleej Times

Drapanie u kotów to nie tylko kwestia wychowania. Jak pokazały badania międzynarodowego zespołu naukowców, niszczenie mebli może wynikać także z innych czynników takich, jak obecność dzieci w domu i poziom aktywności zwierzaków. Istnieje jednak wiele metod na walkę z tym zachowaniem.

Naukowcy mają sposób na to, jak oduczyć koty drapania mebli

Naukowcy mają sposób na to, jak oduczyć koty drapania mebli

Źródło:
Frontiers

Ulewy zalały Park Narodowy Kaziranga w północnych Indiach. Pod wodą znalazły się tereny zamieszkiwane przez wiele zagrożonych gatunków. Jak podały lokalne media, w powodziach utonęło 11 zwierząt. Pod wodą znalazły się także liczne miejscowości, zamieszkiwane przez ponad milion osób.

Park narodowy pod wodą. Utonęło 11 zwierząt

Park narodowy pod wodą. Utonęło 11 zwierząt

Źródło:
Reuters, Hindustan Times

Polska rakieta suborbitalna ILR-33 BURSZTYN 2K sięgnęła Kosmosu. W środę odbył się lot testowy, w którym urządzenie osiągnęło zamierzony pułap. To pierwszy tego typu sprzęt wykorzystujący przyjazny dla środowiska materiał napędowy.

Polski Bursztyn dotarł do Kosmosu. "3 lipca przejdzie do historii"

Polski Bursztyn dotarł do Kosmosu. "3 lipca przejdzie do historii"

Źródło:
PAP Łukasiewicz - Instytut Lotnictwa

Polski konsulat w Rzymie zaapelował w środę do polskich turystów wybierających się do Włoch. Jak wynika z prognoz meteorologów, na północy kraju istnieje ryzyko wystąpienia burz i ulew. Pogoda ma się pogorszyć także w centrum kraju.

Apel konsulatu we Włoszech do polskich turystów. "Doradzamy ostrożność"

Apel konsulatu we Włoszech do polskich turystów. "Doradzamy ostrożność"

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

U północnych wybrzeży Australii trwają gorączkowe poszukiwania 12-letniego dziecka, które zaginęło podczas pływania. Policja podejrzewa, że mogło zostać zaatakowane przez krokodyla.

Zaginęło 12-letnie dziecko. Mógł zaatakować je krokodyl

Zaginęło 12-letnie dziecko. Mógł zaatakować je krokodyl

Źródło:
BBC, Sky News, ABC Australia

Płomienie szaleją w Kalifornii. We wtorek na północ od Sacramento wybuchł groźny pożar, który w niecałe 24 godziny ogarnął ponad 1200 hektarów. Konieczna była ewakuacja tysięcy ludzi. Strażacy apelują o ostrożność - na 4 lipca przypada amerykański Dzień Niepodległości, któremu towarzyszą pokazy fajerwerków.

Strażacy walczą na 19 frontach. Jutro może być znacznie gorzej

Strażacy walczą na 19 frontach. Jutro może być znacznie gorzej

Źródło:
Cal Fire, LA Times, Reuters

Za nami zarówno upalne, jak i burzowe chwile. Pierwszego lipca aura w Polsce znacząco się ochłodziła i uspokoiła. Co dalej z pogodą w wakacje? Synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek sprawdziła modele prognostyczne największych ośrodków, żeby sprawdzić, jaka pogoda czeka nas w lipcu i sierpniu.

Co dalej z pogodą w wakacje. Modele z Europy, USA i Rosji są raczej zgodne

Co dalej z pogodą w wakacje. Modele z Europy, USA i Rosji są raczej zgodne

Źródło:
tvnmeteo.pl

Na greckiej wyspie Kos szalał na początku tygodnia pożar, który doprowadził do ewakuacji ludności. Żywioł udało się opanować. To, jak wyglądała sytuacja na miejscu z perspektywy turysty z Polski, opowiadał na antenie TVN24 pan Wojciech.

"Pożar wzniecał się bardzo szybko, telefony w rękach, niepokój"

"Pożar wzniecał się bardzo szybko, telefony w rękach, niepokój"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Chińscy naukowcy odkryli gatunek rośliny, która jest w stanie przetrwać na Marsie. To rodzaj mchu - Syntrichia caninervis - występujący w najtrudniejszych do życia ziemskich obszarach, między innymi na pustyni Mojave w Kalifornii, w Tybecie oraz na Antarktydzie.

Odkryto roślinę, która mogłaby rosnąć na powierzchni Marsa

Odkryto roślinę, która mogłaby rosnąć na powierzchni Marsa

Źródło:
PAP, "Guardian"

Miejscowość Cogne w Dolinie Aosty na północy Włoch została w weekend poważnie dotknięta skutkami powodzi wywołanej ulewnym deszczem. Dojazd do miejsca jest utrudniony, bo zniszczona jest jedyna droga łącząca je z doliną. Włoska minister zapowiedziała sprowadzanie tam turystów za pomocą śmigłowca, co spotkało się z falą krytyki.

Powódź zniszczyła jedyną drogę, mają sprowadzić turystów śmigłowcami

Powódź zniszczyła jedyną drogę, mają sprowadzić turystów śmigłowcami

Źródło:
PAP

Aż cztery leje kondensacyjne pojawiły się we wtorek w tym samym momencie w okolicach Krynicy Morskiej (woj. pomorskie). Dwa z nich to trąby wodne. Niezwykłe zjawiska udało się uchwycić na jednym zdjęciu.

Cztery leje kondensacyjne na niebie

Cztery leje kondensacyjne na niebie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Bolid, czyli jasny meteor, rozbłysnął nad Polską w nocy z poniedziałku na wtorek. Tuż po północy niebo nad centralnymi regionami naszego kraju na chwilę stało się jasne. Jak przekazali analitycy z projektu Skytinel, którzy nagrali to zjawisko, kosmiczny gość pochodził z pasa planetoid.

Kula ognia rozświetliła nocne niebo. Co przeleciało nad Polską

Kula ognia rozświetliła nocne niebo. Co przeleciało nad Polską

Źródło:
Skytinel, tvnmeteo.pl

Kryzys sanitarny nad jeziorem Garda we Włoszech. W miejscowości Torri del Benaco w ciągu zaledwie kilku dni zanotowano setki przypadków zapalenia żołądka i jelit. Badania mikrobiologiczne wykazały obecność norowirusów w zbiornikach dookoła miasta.

W kilka dni zachorowało prawie tysiąc osób

W kilka dni zachorowało prawie tysiąc osób

Źródło:
PAP, tg24.sky.it

Wezbrany potok porwał samochód w Bieszczadach. Na pomoc ruszyli strażacy i policja, ale kierowcy nie udało się uratować. Od poniedziałku nad regionem przechodzą burze z ulewnymi opadami deszczu, a w wielu miejscach jest niebezpiecznie.

Woda porwała auto w Bieszczadach. Kierowca nie żyje

Woda porwała auto w Bieszczadach. Kierowca nie żyje

Źródło:
PAP, KP PSP Ustrzyki Dolne

Do czterech wzrosła liczba ofiar śmiertelnych ulew i burz, które w weekend przetoczyły się nad Szwajcarią. W alpejskich kantonach wciąż trwają poszukiwania kilku zaginionych osób. Region został dotknięty licznymi podtopieniami i osuwiskami.

Osuwiska zmiotły drogi, woda zalała domy. Cztery osoby nie żyją

Osuwiska zmiotły drogi, woda zalała domy. Cztery osoby nie żyją

Źródło:
Reuters, PAP

Władze Parku Narodowego Yellowstone po niemal miesiącu od narodzin potwierdziły pojawienie się ekstremalnie rzadkiego białego bizona. Przekazały jednak, że od dnia narodzin nikt więcej go nie widział i jak dotąd nie udało się zlokalizować tego niezwykłego zwierzęcia.

Miał być spełnieniem dawnej przepowiedni. Biały bizon narodził się i znikł

Miał być spełnieniem dawnej przepowiedni. Biały bizon narodził się i znikł

Źródło:
Guardian, New York Times, tvn24.pl

Podczas testów rakiety kosmicznej Tianlong-3 doszło do jej przypadkowego wystrzelenia, poinformował producent, chińska firma Space Pioneer. Rakieta wzniosła się na kilkaset metrów, po czym spadła i roztrzaskała się, tworząc ogromną kulę ognia i dymu i wywołując pożar. Tianlong-3 to całkiem nowa rakieta tego producenta, która w ten sposób "zaliczyła" swój pierwszy start w historii.

Przypadkowo wystrzelili rakietę kosmiczną podczas testów, tłumaczą się "awarią strukturalną"

Przypadkowo wystrzelili rakietę kosmiczną podczas testów, tłumaczą się "awarią strukturalną"

Źródło:
Reuters, CNN

Grecja zmaga się z pożarami. Walkę z żywiołem utrudniają wysoka temperatura i silny wiatr. Zginęła jedna osoba, a dwie zostały ciężko ranne.

Ogień trawi Grecję. Nie żyje jedna osoba, dwie są ciężko ranne

Ogień trawi Grecję. Nie żyje jedna osoba, dwie są ciężko ranne

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, eKathimerini, skai.gr, Kontakt 24

Niedziela minęła w Polsce pod znakiem nawałnic. Podmuchy wiatru niszczyły budynki i powalały drzewa. W Wielkopolsce uszkodzona przez burzę ściana stodoły przewróciła się na kobietę, zaś na Górnym Śląsku wichura powaliła słupy wysokiego napięcia. Łącznie strażacy interweniowali ponad 2100 razy.

Stodoła przygniotła kobietę, wiatr powalił słupy wysokiego napięcia. Nawałnice w Polsce

Stodoła przygniotła kobietę, wiatr powalił słupy wysokiego napięcia. Nawałnice w Polsce

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt 24, tvnmeteo.pl, PAP, TVN24