Archeolodzy przebadali szczątki dwóch mężczyzn żyjących w epoce brązu na Bliskim Wschodzie. Obaj poważnie chorowali, a jednemu z nich przeprowadzono trepanację czaszki - udowodniła analiza kości. Badacze mówią o najwcześniejszej trepanacji czaszki w tej części świata. I jak zaznaczają, odkrycie prowadzi ich do kolejnych pytań.
Szczątki spokrewnionych mężczyzn, prawdopodobnie braci, żyjących w epoce brązu - między 1550 a 1450 rokiem przed naszą erą - odkryto podczas prac archeologicznych w starożytnym mieście Megiddo na północy Izraela. W czaszce starszego brata, który w chwili śmierci miał między 20 a 40 lat, znaleziono nacięcia: skóra głowy mężczyzny została przecięta, następnie ostrym narzędziem o ściętych krawędziach wykonano cztery przecinające się linie na kości czołowej czaszki, które utworzyły 30-milimetrowy kwadratowy otwór. Zdaniem naukowców to najstarszy znany przypadek przeprowadzenia trepanacji czaszki na Bliskim Wschodzie:
"Mamy dowody na to, że trepanacja była uniwersalnym, szeroko rozpowszechnionym rodzajem operacji od tysięcy lat" - przekazała Rachel Kalisher, doktorantka archeologii na Uniwersytecie Browna w Providence, jedna z autorek nowego badania, w oświadczeniu cytowanym przez CNN. Jednocześnie zaznaczyła, że na Bliskim Wschodzie do tej pory odkryto zaledwie kilkanaście szczątków świadczących o przeprowadzaniu trepanacji w tym regionie w starożytności. Co zaskakujące, kawałki kości usunięte z czaszki człowieka z Megiddo znalazły się w grobowcu braci.
Zmarli należeli do miejscowej elity
To nie jedyne, co znaleziono w grobowcu. Mężczyźni zostali pochowani z ceramiką cypryjską, żywnością i innymi cennymi przedmiotami. Grobowiec został odkryty w pobliżu pałacu z późnej epoki brązu, co skłoniło naukowców do przypuszczenia, że obaj mężczyźni należeli do miejscowej elity albo nawet rodziny królewskiej. Badania wykazały, że obaj ciężko chorowali, a mimo to byli w stanie przeżyć wiele lat. W opinii Kalisher "najwyraźniej żyli w patologicznych warunkach, które w tamtym okresie byłyby trudne do zniesienia bez bogactwa i statusu".
ZOBACZ TEŻ: Pasożyty znalezione na starożytnym sedesie elity z Jerozolimy. Mogły powodować choroby i epidemie
Naukowcy nie ustalili, dlaczego starszy brat wymagał trepanacji. Praktykę stosowano w celu zmniejszenia ciśnienia w czaszce lub leczenia objawów padaczki i zapalenia zatok. Starożytne mezopotamskie teksty sugerują również, że zabieg mógł być także częścią leczenia "nadprzyrodzonych lub nieziemskich schorzeń". Co wiadomo o trepanacji starszego brata z Megiddo? Została przeprowadzona, kiedy stan jego zdrowia znacznie się pogorszył. Mężczyzna zmarł w ciągu kilku godzin lub dni po operacji.
Dlaczego wycięte fragmenty czaszki trafiły do grobowca?
Znaków zapytania jest więcej. By jednoznacznie ustalić, na co chorowali bracia, konieczne będą kolejne badania. Naukowcy nie wiedzą też, dlaczego niektóre starożytne trepanacje wykonywano narzędziami tworzącymi w czaszce trójkątny otwór, podczas gdy inne tworzyły otwory kwadratowe lub okrągłe.
Kalisher przyznała w oświadczeniu, że zdumiał ją fakt umieszczenia usuniętych fragmentów czaszki w grobowcu. Podobnych odkryć wcześniej dokonano tylko dwa razy: w Peru i Anglii. Jak dodała, naukowcy rozważają scenariusz, w którym osoba przeprowadzająca trepanację próbowała ponownie umieścić fragmenty w czaszce, sądząc, że to ułatwi gojenie. Pełne wyniki dotychczasowych badań zespół Kulisher opublikował w recenzowanym internetowym czasopiśmie naukowym PLOS One.
Źródło: CNN, PLOS One
Źródło zdjęcia głównego: Megiddo Expedition